Book Title: Hu Parmatma chu
Author(s): Subhash Sheth
Publisher: USA Jain Swadhyay Mandir Songadh USA
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009135/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ og UZAICI siddhAMta haThAgakALI kaLA idhara sthApi F+2wn'parary jAmarat - ' la: zaa (Tavaratri akilar nA javA dhi kba I - Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ @ gu chuM siddhAMta hayuta karavAnI kaLA : lekhaka subhASa zeTha * prakAzaka ane prAptisthAna : vAMkAnera digaMbara jaina saMgha pratApa roDa, denAbeMkanI bAjumAM, vAMkAnera (saurASTra) phonaH (02828) 223596 Email : subhash.sheth@yahoo.co.in Jain Swadhyay Mandir Songadh 304 Tall Oak Trall Taragon Spring, FL 34688 U.S.A. Phone : 727 934 3255 Email : kahanguru@hotmail.com hasmukh33@yahoo.com ka Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama AvRtti H prata 2000 vIranirvANa saMvata 2536, vikrama saMvata 2066, nija vezAkha suda 2 haparamAtmA chuM ne zanivAra tA. 15-5-2010 pUjaya gurudevazrI kAnajIsvAmInI siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA 121mI janmajayaMtI (c) lekhakane AdhIna anukramaNikA mUlya : svAdhyAya ('huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hadagagata karavA mATeno sagAsa) ke prakAzakIya nivedana A pustakano kharekhara upayoga karavA mAMgatA ja Atmanivedana hoya temaNe nIcenI saMsthAne potAnA pUrA 1. 'huM paramAtmA chuM' 001 saranAmA sAthe lakhI jaNAvavuM. sTokamAM haze. eka sarvagrAhI siddhAMta tyAM sudhI mokalavAmAM Avaze. 2. 'huM paramAtmA chuM' 025 prApti sthAna : vAMkAnera digaMbara jaina saMgha kai rIte? pratApa roDa, denAbeMkanI bAjumAM, 3. 'huM paramAtmA chuM" 049 vAMkAnera (saurASTra) siddhAMta hRdayagata thavAnI pAtratA phona : (02828) 223596 Email : subhash.sheth@yahoo.co.in 4. huM paramAtmA chuM" 067 TAIpa seTIMga : siddhAMta hRdayagata karavAno upAya 'krieTIva* 5. 'huM paramAtmA chuM" 095 tarUNa zAha 202, akhaMDaAnaMda phaleTsa, gopAlanagara, siddhAMta hRcagata thavAnI pAtratA Dhebara roDa, rAjakoTa. 6. 'huM paramAtmA che 133 no. 90 206 1896 jekeTa ane DIjhAIna : - siddhAMta hRdayagata thavAno kramA DoTa eDa. 7. 'huM paramAtmA chuM" 151 234, rAja cembarsa, mAlaviyA peTrola paMpa sAme, siddhAMta hRdayagata thavAnuM phaLa goMDala roDa, rAjakoTa-1, pariziSTaH 1H hetulakSI praznonA javAba 179 phona : 6626073 mudrakaH pariziSTaH 2: svamUlyAMkana 181 kahAna mudraNAlaya. arpaNa 190 sonagaDha (saurASTra) phona : 02846-244081 * vAMcakonI aMgata noMdha 192 citrakAra : nalIna sUcaka mo. 94272 22204 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmanivedana thaka *huM paramAtmA chuMnA pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmInA paDakArothI prabhAvita thaIne temanA dvArA pracalita thayela A siddhAMtane hRdayagata karavAnI kaLA darzAvatuM A pustaka Adhunika vaijJAnika lekhanakaLA anusAranuM prastutikaraNa che. temAM potAnA paramAtmasvabhAvanI oLakhANa dvArA paramAtmadazA tarapha pahoMcADanAra pAramArthika paMthamAM prayANa karAvavAnA eka mAtra hetune siddha karavA mATe huM paramAtmA chuM" siddhAMtanuM sarvAgINa vivecana karavAno vinamra prayAsa che. A pustaka saMzoghanapUrvakanI svataMtra vicAradhArA hovA chatAM te mULa zAstronA AdhAre hoya tenI kALajI rAkhavAmAM AvI che ane dareka prakaraNanI aMte ApavAmAM Avela saMdarbha graMthonI yAdImAM te muddAsara ane vigatavAra darzAvavAmAM Avela che. vadhu abhyAsa karavA icchatA mumukSuo ane vidvAno mATe paNa te upayogI raheze. dareka prakaraNanA aMte vIsa hetulakSI prazno ApavAmAM Avela che. temAM be ke traNa prazno sivAya bAkInA praznonuM kaThiLatAmUlya ekadama alpa che. A praznonA uttaro lakhavAthI viSaya saMbaMdhI. keLavAyelI samajaNanI saraLatAthI cakAsaNI thaze ane potAnI samajaNa saMbaMdhI saMtoSa meLavI zakAze. hetulakSI prazno uparAMta saiddhAMtika praznonA uttaro taiyAra karavAthI viSayanuM daDhIkaraNa thaze, vadhu abhyAsa mATeno utsAha pragaTaze ane prakaraNane vAraMvAra vAMcavAthI thatI rasAti nivArI zakAze. 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata thavAmAM pote kyAM sudhI che? tenuM svamUlyAMkana meLavavA mATenI kasoTI pustakanA aMte apAyelI che. A pustakano abhyAsa zarU karatAM pahelA ane pachI, tyArabAda AnuSaMgika abhyAsa karyA pachI samayAMtare A kasoTI karavAthI 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAmAM pote kyAM hato ane kyAM sudhI pahoMcyo che? teno kyAsa jAte ja meLavI zakAze. tethI pustaka vAMcatA pahelA svamulyAMkana (pAnuM 181) karI javA bhalAmaNa che. huM paramAtmA chuM' siddhAMtanA pravartaka ane pratyakSa upakArI pUjaya gurudevazrI kAnajIsvAmI temaja A siddhAMtane suvarNapurI tIrthadhAmanA mudrAlekha tarIke prasthApita karanAra pUjya bahenazrI caMpAbenanAM maMgala AziSa ane parokSa kRpA heThaLa A pustaka prakAzana pAme che. tethI temAM je koI sAruM jaNAya te sAkSAt upakArI kahAna gurudeva ane bhagavatImAtA bahenazrInuM ja jANavuM ane je koI khAmI hoya te mArI alpajJatA ane ajJAnatAnA kAraNe ja jANavI. suDA vAMcakone je koI doSa, kSati ke kacAza jaNAI te niHsaMkoca jaNAvavA vinaMtI che. A uparAMta viSayane anurUpa koI salAha, sUcana, mArgadarzana ane anya koI AdhAro dorA to te paNa jaNAvavA vinaMtI che. navI AvRttimAM teno samucita upayoga karavAmAM Avaze. 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karI se paramAtmadazA pragaTa karavA mATenA pAramArthika paMthamAM prayANa kare e ja parama pavitra bhAvanA. odivAnaparA, vAMkAnera (saurASTra) 363 621 8 (subhASa zeTha) Email : subhash.sheth@yahoo.co.in Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. prakAzakIya nivedanaEE 'huM paramAtmA chuM' e pAcAno, pramukha ane projanabhUta siddhAMta che. vaLI te sarva siddhAMtono ziramora hoya tevo sarvagrAhI siddhAMta che. pUjayazrI kAnajIsvAmI dvArA bahoLI prasiddhi pAmela A riddhAMtane hRdayagata karavAnI kaLA darzAvatuM A prakAzana atyaMta upayogI ane upayukata che. mumu samAjane te sAdara samarpita che. pUjaya gurudevazrI kAnajIsvAmInA parama bhakta evA lekhaka subhASa zeThanI A sau prathama prakAzita thatI mahatvapUrNa maulika kRti che. temAM sAta prakaraNa dvArA prastuta viSayanuM sarvAgINa samIkSaNa karavAmAM AvyuM che, tattvajJAnanA gahana ane gUDha siddhAMtane paNa saraLa, rocaka ane pravAhI zailImAM prastuta karI lokabhogya banAvavAnI lekhakanI kaLA najare tarI Ave tevI che. lekhaka sane 1996thI lagabhaga dara varSe amerikA Ave che. ahInI saMsthA dvArA amerikAnA judA judA senTaromAM temanI zikSaNa zibironuM Ayojana karavAmAM Ave che. teo potAnI asarakAraka ane sacoTa zikSaNa zailI mATe jANItA che. temanI lekhana zailI paNa prabhAvaka ane paddhatisaranI che. BHI Y2d8 wwwkahanguru.org 340 wwwatam-darshan.org 342 BYGGET 9. 341 pustakanI zikSaNa mATenI pAvara poinTa prejhanTezana taiyAra che ane oDIyo sI.DI. TUMka samayamAM taiyAra thaze. jemane jarUriyAta hoya temaNe mAMgaNI karavA vinaMtI che. lekhakanA mAtuzrInA smaraNArthe temanA kuTuMbIjano taraphathI A pustaka prasiddha karavAmAM Ave che. mAtuzrInuM citra ane smaraNAMjali pustakanA pAchaLanA bhAgamAM rAkhI pustakanA viSayavastunI mukhyatAne jALavI rAkhavAno prayatna karavAmAM Avyo che. brahmacArI vajubhAi zAhe samagra lakhANa tapAsI bhASA zuddhi karI Apela che. A pustakanA prakAzanamAM ghaNI upayogI sevAo rAjakoTanA atulabhAI dhIyAe ApI che te uparAMta prapha saMzodhanamAM rasikabhAI zAha, zeleSabhAI gAMdhI, kiraNabena gAMdhI vagere mumukSuoe sadAca karI che morabInA hIrena zeThe A pustakanA zikSaNa mATe upayogI pAvara poInTa prejhanTezana taiyAra karI Apela che. subhASabhAInA zikSaka mitra nalIna sUcake suMdara rekhAMkano taiyAra karI Apela che. krieTIvanA taruNa zAhe TAIpa seTIMga ane DoTa eDanA kamaleza somapurAe seTIMga ane DIjhAInanuM tema ja kahAna mudraNAlayanA jJAnacaMda jene prInTIMga - bAInDIMganuM kAma sArI rIte karI Apela che. te sarveno hArdika AbhAra mAnavAmAM Ave che. A pustakanA abhyAsa dvArA 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane sau hRdayagata kare tevI maMgala bhAvanA. 304, Tall Oak Traill, Tarapon Spring, FL 34688 U.S.A. Phone : 727-934-3255 Email: hasmukh33@yahoo.com wwwatam-darshan.org hasamukha zAha pramukhazrI, jena svAdhyAya maMdira sonagaDha, U.S.A. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I III III III IIII III IIIIIIIII TITLODITIii OiTOOT DECODILO DICO DILKO DITCOITTOO prakaraNa paramAtmA che eka sarvagrAhI siddhAMta * pragujnI rUparekhA e prAstAvika tattvajJAnanA siddhAMto eTale zuM? Giii tattvajJAnanA siddhAMtonuM hRdayagatapaNuM eTale zuM? ho "paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI AvazyakatA huM paramAtmA chuM eka sarvagrAhI siddhAMta 6) dravyanI svataMtratA 2) svabhAvanI saMpUrNatA 63) bhedajJAna e ja samyajJAna ha4) vItarAgatA e ja dharma 6pa) dharmanuM mULa samyagdarzana 65) mokSano mArga e samajaNano mArga , 6) parapadArthanuM akartutvA ) nimittanI nirapekSatA dravyadRSTi te samyagdaSTi 6) pAMca samavAyamAM purUSArthanI mukhyatA thI upasaMhAra iloillaalaalala sila sa siliconaslicacion eNdooNpNgiyNgddiyiyiNdluuyiNhNgruupNgddd Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MONOQMOQMOMO2M00100100027600200002200M2 prakaraNa : 1 huM paramAtmA chuM" e sarvagrAhI siddhAMta saMbaMdhI pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmInAM paDakAro huM ja paramAtmA chuM" ema ja88 82, huM ja paramAtmA chuM' evo nirNaya kara, huM ja paramAtmA chuM' evo anubhava kara, thatarAma sarjAvela lokanAtha paramAtmA (sImaMdharadeva) so idronI upasthitimAM samabhasaraNamAM lAkho karoDo dezonI hAjarImAM ema pharamANatA hatA ke, huM paramAtmA chuM" ema ja88 89 bhagavAjA tame paramAtmA cho? eTaluM to amane naThakkI karayA ho " e kyAre nakakI thaze? ke jyAre huM paramAtmA chuM' evo anubhaya thaze, tyAre "A (rogaMdara gabAja) 5mAtmA che" pelo vyavahAra tane ja88 thaze; nizcaya ja88I zA ciMt( khyavahAra 188 varo *te. ('gurudevazrInAM nayanAmRta'nuM khAkha) gauruugaugoruugaugogauruugaugoonnegddeguu gaurijhgjhguugaugghegdde HTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTT IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIITTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTITUTTITUTILITI mAra dhaDAka paheleya! tuM pAmara cho ke prabhu cho! tAre zuM spIkAravyuM che. pAmarapaNuM spokArya pAmarapaNuM kaThI nahi jayA prabhupaNe svakAryo pAmarapaNuM UbhuM nahi rahe. bhagavAja AbhA - huM pote - dravye paramezvarasvarUpa ja chuM ema jyAM paramezyarasvarUpano bhecchAsa Avyo tyAM huM vitarAga thayA vinA rahoza ja nahi. huM to puraNa abheda paramAtmA ja chuM, mAre je paramAtmAje kAMI phera nathI. ema kera kADhI lAkhanArane phera chUTI jaze. ahAhA! digaMbara Oi saMtonI kathana zailI alaukika che. (Atmadharma . eprila 2009. 'tu paramAtmA cho ema nakkI kara' - e mathALA heThaLa apAyelAM gurudevazrInAM udgAro : bola naM. 7, pAnu 10 tema ja daSTinA nizAna : bola naM. 24) bNgudddyugd sv Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa-1 : "huM paramAtmA chuM' eka sarvagrAhI siddhAMta teNe paramAtmadazA pragaTa karavAnAM pAramArthika maMgalAcaraNaraNa paMthanAM prathama pagathiye paga mUkyo che. namaH zrIvardhamAnAya, nirdhataoficttmane | samavasaraNanAM prathama pagathiye paga mUkanAra TheTha rasAdanonAM tritonAM, dvidhA uUMAyate || upara sudhI pahoMcI jAya che, tema paramAtmadazA pragaTa karavAnAM pAramArthika paMthanAM prathama pagathiye paga mUkanAra paNa paramAtmadazAne prApta thAya che. huM paramAtmA chuM' e jaina darzanano mukhya ane mahAna siddhAMta che. pUjya gurudevazrIzrI kAnajIsvAmInA mahAna prabhAvanA yoge jaina darzananI mukhya mukhya vizeSatAo ane siddhAMto bahAramAM prasiddhi pAmyA che. AtmAnuM anekAMtasvarupa, AtmAnuM zuddhasvarupa, AtmAnI oLakhANa mATe pramANa ane naya, navatattvo vagere jaina darzananI mukhya vizeSatAo che. A vizeSatAone AdhAre dravyanI svataMtratA, svabhAvanI saMpUrNatA, bhedajJAna e ja samyajJAna, vItarAgatA e ja dharma, dravyadRSTi te samyagdaSTi, dharmanuM mULaH samyagdarzana, mokSano mArga e samajaNano mArga vagere mahattvanA siddhAMto paNa zrI vardhamAna svAmI, vAMkAnera. pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmI dvArA prasiddhi (jeonI parama pavitra nizrAmAM A pustakanuM Alekhana thayuM che.) pAmelA che. paNa A badhA siddhAMtono ziramora (doharo) hoya to te 'huM paramAtmA chuM' e siddhAMta che. A je paramAtmA te ja huM, je huM te paramAtma; eka ja siddhAMtamAM bIjA badhA siddhAMto samAI ema jANI he yogIjana ! karo na koI vikalpa. jAya che. tethI A eka sarvagrAhI siddhAMta che. A bhAvArtha : he yoga! tamAre je paramAmadazA sarvagrAhI siddhAMta samajyA vinA paramAtmadazA pragaTa karavI hoya to anya koI vikalA na karo pragaTa karavAnA pAramArthika paMthamAM eka DagaluMya ane je paramAtmA che te ja huM chuM ane je huM chuM te ja paramAtmA che ema jANo. (yogasAra : doharo naM. 22) AgaLa vadhI zakAtuM nathI. huM paramAtmA chuM'nAM gurudevazrInA gaganabhedI 'huM paramAtmA chuM' e siddhAMtane samajIne nArAthI sonagaDhanI zarUAta thAya che. huM paramAtmA hRdayagata karavo e ja paramAtmadazA pragaTa karavAno chuM' saMbaMdhI gurudevazrInAM A paDakAro eka mAtra upAya che. potAne paramAtmapaNe jANyo 'gurudevazrInAM vacanAmRta' pustakanAM Amukha tarIke Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ) 4 ( 'paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA sthAna pAmela che. gurudevazrInI anupasthitimAM nathI. gurudevazrInAM saghaLAM upadezanAM sArabhUta siddhAMta A jIvano moTAmAM moTo aparAdha potAnA tarIke huM paramAtmA chuM' siddhAMtane pUjaya bahenazrI paramAtmamasvabhAvano asvIkAra ja che. hiMsA, caMpAbahena dvArA pasaMda karAyela che. gurudevazrI ane jUTha, corI, viSaya-vAsanA vigere jevA pApa sonagaDhanAM pratikasamA eka AdarzasUcaka AgavA potAnA paramAtmasvabhAvanA asvIkaravAmAM ja che, siddhAMta tarIke te Aje oLakhAya che. pote potAnA paramAtmasvabhAvane svIkAre to jema talamAM tela che, cakamakamAM Aga che, tema bIjA aparAdha ApameLe aTakI jAya che. potAnA AtmAmAM potAno paramAtmasvabhAva che. kerIno rasa tenA reSA-goTalAM-chotarA vinAno potAne paramAtmApaNe svIkAre tenuM jIvana AkhuMya hoto nathI. zrIphaLano goLo tenI rAta5-kAcalI- badalAI jAya che. tenA vartanamAM samULaguM chotarA vinAno hoto nathI, tema potAno AtmA parivartana Ave che. potAne paramAtmA mAne te potAnA bhAvakarma-dravyakarma-nokarma vinAno hoto paisAnI pAchaLa AMdhaLI doTa na mUke, te nathI. paraMtu jema kerInuM asalI svarUpa teno rasa paraviSayothI potAnuM sukha na samaje. potAnI che, zrIphaLanuM teno goLo che, tema potAnA AtmAnuM suvidhAone saMtoSavA mATe vadhu paDatA parigrahone asalI svarUpa potAno paramAtmasvabhAva che. poSavAnuM pApa na kare. paraMtu AvuM badhuM bhAgye ja jovA maLe che, te ema batAve che ke pote paramAtmA paraMtu A jIvane zarIrAdi parapadArthomAM potApaNuM che evo mahAna siddhAMta pote pacAvyo nathI. che, paNa potAnA paramAtmasvabhAvamAM ja potApaNuM lAMbA samayathI pote tattvajJAnano abhyAsa kare nathI. 'huM mANasa chuM', 'huM buddhizALI chuM' jevo svIkAra che, paNa 'huM paramAtmA chuM' tevo svIkAra che. pote satzravaNa, satsamAgama, sadvAMcana, nathI. parivAranI, paisAnI vagere anekanI darakAra savicAra ane sadAcArathI samRddha che. bhagavAnanI che, khevanA che, paNa ekamAtra potAnA bhakti-pUjA ane anuSThAnomAM pote agresara che. paramAtmasvabhAvanI ja darakAra nathI, khevanA nathI. dayA, dAna, vrata, tapa, yama, niyama paNa yathAzakti apanAve che. tema chatAM potAnAM vartanamAM koI potAnI oLakha mATenA bAyoDeTA (Biodata)mAM ) potAnuM nAma, uMmara, abhyAsa jevI ghaNI parivartana jaNAtuM nathI. potAnuM jIvana jarAya mAhitione sthAna che; paNa potAnI sAcIcIna 0 badalAtuM nathI. potAnI pariNatinI parAzritatA oLakha ApanAra potAnA paramAtmAsvabhAvane pAchuM vaLavAnuM nAma letI nathI. potAnI koI sthAna nathI. potAne koI na mAne, na gaNakAre, viSayAsakti ghaTatI nathI. potAnAM kaSAyo zAMta potAno bhAva paNa koI na pUche to potAne mAThuM thatA nathI. mithyAtvamAM maMdatA AvatI nathI ane lAge che, paNa pote ja potAne eTale ke potAnA anaMtAnubaMdhIno anubhAga DhIlo thato nathI. A badhAnuM ekamAtra kAraNa e che ke pote tattvajJAnanA paramAtmasvabhAvane na mAne, na gaNakAre, teno bhAva A mahAna siddhAMtane pacAvI zakyo nathI, tenuM paNa na pUche to temAM potAne koI mAThuM jaNAtuM Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R 1 ( prakaraNa-1: 'paramAtmA chuM eka sarvagrAhI siddhAMta ) 5 ( hRdayagatapaNuM thayuM nathI. AtmAnA sarvAgI svarupane jIvatattva ane tenI tethI tattvajJAnanA A mahAna siddhAMtane hRdayagatA sAthe sabaMdha dharAvanArA anya dravyone ajIvatattva karavAnI kaLA viSe ApaNe carcA karavAnI che. temAM sau kahe che. tethI jIva ane ajIva e be mukhya prathama tattvajJAnanA siddhAMto eTale zuM ? te joIe. | dravyarUpa tattvo che. jIva-ajIvanI paraspara saMbaMdhita avasthAne paryAyarUpa tattva kahe che. A paryAyarUpa docia tattvo Asrava, baMdha, puNya, pApa, saMvara, nirjarA ane mokSarUpa kula sAta che. dravyarUpa che ane prayojanabhUta vastunA svabhAvane tattva paryAyarUpa sAta maLIne kula nava tattvo che. A kahe che. tattvasabaMghI jANakArane tattvajJAna tattvo sabaMdhI sAcI jANakArI te tattvajJAna che. kahe che. ane A tattvajJAna sabaMghI koI nizcita mata, TharAva ke nirNaya ane A tattvajJAna sabaMdhI pUrI tapAsa ane vicAraNA tenI sUtrAtmaka rajUAtane tattvajJAnano karI sAbita thayela koI nizcita mata, TharAva ke siddhAMta kahe che. nirNayane siddhAMta kahe che. sAmAnyapaNe siddhAMtanI rajUAta sUtrAtmaka hoya che. jaina darzananA parama A jagatamAM pAramArthika prayojanabhUta vastu potAno AtmA che. tethI prayojanabhUta Atma satya sanAtana siddhAMto apauruSeya hoya che. eTale ke te koI chaghI dvArA nahi paNa vItarAga svabhAvane tattva ane te tattva sabaMdhI jANakArIne sarvajJa dvArA prarUpita che. tethI A siddhAMto aphara, tattvajJAna kahe che. abAdhita ane 3 akATaye hoya che. tethI te ApaNo AtmA potAnA svabhAvathI zuddha hovA * atinikhuSa 5nibaMdha yuktithI siddha thaI zake chatAM saMsArAvasthAmAM azuddha paNa hoya che. tevA ane anyamatanI mithyA mAnyatAonuM AtmAnI zuddha ke azuddha avasthAmAM paugalika | nirAkaraNa karavAmAM samartha hoya che. karmanA abhAva ke sadbhAvanuM nimittapaNuM hoya che. | pAMca samavAyamAM purUSArthanI mukhyatA pAMca samavAyamAM puSArtha ja AtmahitanuM coksa, vAstavika, satya ane sIdhuMkAraNa hovAthI te nizcayathI kAraNa che. puSArthasivAyanA bAkInAM kAraNo purUSArtha sAthe saMbaMdhati tema japurUSArthanAM pratipAdaka ane preraka hovAthI vyavahArathI kAraNa che.nizcaya kAraNa haMmezA eka ane mAtra eka ja hoya che. ane te potAno puSArtha ja che. tethI purUSArthanI ja mukhyatA che. | puSArtha e AtmAnI vIryazakitakSanizakita che. potAnuM koipaNa kArya potAnA purUSArthathI japariName che. kAryanAM pariNamana mATenuM saMcAlakabaLa ke UrjA potAno puruSArtha ja hoya che. te kAryanI utpAdakaprakriyAmAM sIdhI rItanI sAmelagIrI dharAve che. tethI puSArtha e upAdana kAraNa che. upAdana kAraNa paNa ekaja hoya che ane te purUSArtha ja che. tethI paNa purUSArthanI mukhyatA che. potAnA AtmahitanuM koipaNa kArya potAnA purUSArthane anusarIne niyamathI thatuM hovAthI purUSArtha e niyAmakakAraNa che. purUSArtha sivAyanA bAkInA kAraNo kAryanA niyAmaka nathI. tethI pAMca samavAyamAM purUSArthanI mukhyatA che. . (lekhakanAM AgAmI prakAzana pAMca samavAyamAM puruSArtha prakaraNa-1mAMthI) lajAmAM paDyA hovAthI pasAra Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA tattvajJAnanA siddhAMtonuM hadarAgatapaNuM eTale zuM ? tattvajJAnanAM siddhAMtonuM AtmasAt thavuM te tenuM hRdayagatapaNuM che. bhAvAbhAsana ane saMvedanapUrvaka je siddhAMta AtmasAt thAya tene hRdayagatapaNuM kahe che, hRdayagatapaNAMnA kAraNe je te siddhAMta hRdayamAM barAbara bese che ane te anusAranuM AcaraNa Ave che, - sAmAnya rIte sAMsArika prANIone huM manuSya chuM, huM pAmara chuM, huM parataMtra chuM, huM apUrNa chuM, huM alpajJa chuM jevI bAbato ekadama AtmasAt hoya che. parapadArthanuM kartRtva, saMsAramAM sukhabuddhi, paryAya dRSTi jevI bAbato paNa anAdithI rUDha hoya che. paNa tenAthI viruddha huM AtmA chuM, huM paramAtmA chuM, huM svataMtra chuM, huM paripUrNa chuM, huM sarvajJa chuM jevI bAbato bilakula AtmasAt hotI nathI. parapadArthanuM akartRtva, mokSa ane mokSamArgamAM sukhabuddhi, dravyadRSTi jevI bAbato jarAya jayatI nathI. gurudeva pokArI pokArIne potAne paramAtmA kahe paNa pote potAnI jAtane pAmara mAnavAnuM ja cAlu rAkhe che, potAnuM AcaraNa paNa pAmarapaNAnuM ja hoya che. te ja batAve che ke potAne paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata thayo nathI. tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata thAya to te prakAranI daDha zraddhA ke pratIti hovI joIe. potAne potAnAM nAma tarIkenI potAnI prIti che paNa paramAtmApaNAnI nathI. koI potAnuM nAma laIne bolAvaze to pote UMghamAMthI paNa Ubho thaI jaze, paNa koI potAne paramAtmA kahIne bolAvaze to pote bhagavAnanI pratimA tarapha najara nAkhaze. paNa potAne te prakAre mAnaze nahi. tenuM kAraNa potAne aMdarathI paramAtmApaNAno siddhAMta hRdayagata nathI. je siddhAMta hRdayagata hoya tenuM te prakAre vedana, lAgaNI ke anubhavana paNa avazya hoya che. pAMca IndriyonA viSayono bhogavaTo jherano ghaDo che te eka satya siddhAMta che. paNa ajJAnIne tenuM vedana ke anubhavana jhera jevuM jaNAtuM nathI. te tene amRta mAnIne ja tenI pAchaLa doDe che te ema batAve che kaike te siddhAMta tene hRdayagata nI. tema " paramAtmA chuM. e eka satya siddhAMta che. paNa ajJAnIne potAnuM vedana ke anubhavana paramAtmA jevuM jaNAtuM nathI. te potAne pAmara mAnIne ja paranI pAchaLa doDe che te ema batAve che ke te siddhAMta tene hRdayagata nathI. tethI je siddhAMtanI vedanapUrvakanI pratIti hoya tene ja te siddhAMtanuM hRdayagatapaNuM kahe che, 'huM paramAtmA chuM siddhAMta hRdayagata karavAnI AvazyaktA A saMsAranuM ekacakrI zAsana karanAra moha che. anAdinAM mohane TALavAno eka mAtra upAya tattvajJAnanAM siddhAMtone hRdayagata karavAmAM che. tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata thayA vinA moha bilakula macaka Apato nathI ane moha maTyA vinA mokSa ke mokSano mArga maLato nathI. pAramArthika paMthamAM praveza meLavavA mATe mohane maTADavo jarUrI che. zAstra svAdhyAyathI thatA jJAnano kSayApazamathI mohanI maMdatA ke TaLavuM nathI. paraMtu tattvajJAnanAM siddhAMto hradayagata thAya te Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0i , ( prakaraNa-1H "huM paramAtmA chuM eka sarvagrAhI siddhAMta ) 0 ( anusAra mohanI maMdatA ke TaLavuM hoya che. jeTalo kadAcit A siddhAMto dhAraNAmAM daDha hoya ane moha TaLe teTaluM mamatva TaLe che ane mamatva TaLeNe buddhimAM paNa beThA hoya paNa bhAvabhAsana ane teTaluM samatva Ave che. samatvanA kAraNe ja saMvedana pAmI te hRdayamAM nathI beThA to te eka mokSamArga pragaTI mokSanA pAramArthika paMthamAM mAnyatAthI vizeSa kAMI nathI. tattvajJAnanA AgaLa vadhI zakAya che. A samatva laukika jIvanamAM siddhAMto hRdayamAM beThA vinA teno abhiprAya paNa upayogI che. paNa te mATe tattvajJAnanA siddhAMto baMdhAto nathI. tenI pratIti AvatI nathI, te hRdayagata karavA Avazyaka che. anusAranuM AcaraNa AvatuM nathI. ane tethI tenuM 'huM paramAtmA chuM' e eka ja siddhAMtamAM bIjA phaLa paNa prApta thatuM nathI. badhAM prayojanabhUta siddhAMto samAI jatA hoI Aje ghaNA yuvAno phariyAda kare che ke mArA pitAjI A eka ja siddhAMtane hRdayagata karavAmAM Ave to varSothI svAdhyAya kare che paNa temano krodha AsamAne bIjA badhA siddhAMto hRdayagata thaI jAya che. tethI hoya che. mArA phaibA gharabAra choDIne tIrthabhUmimAM 'huM paramAtmA chuM" e siddhAMta hRdayagata karavAnI vase che paNa temano jIbhano svAda chUTato nathI. atyaMta AvazyakatA che. mArA mAmAM Akho divasa tattvano abhyAsa karyA jema AhAra karatAM tenuM pAcana vadhu mahattvanuM che. kare che topaNa temanAmAM saMsArano thAka ke muktinI vakaro karatAM napho vadhAre mahattvano che. tema zAstra abhilASA jaNAtI nathI. mArA dAdAe maMdiranA pagathiyA ghasI nAMkhyA paNa temanAmAM dayAno svAdhyAya karatAM tenuM pariNamana vadhu mahattvanuM che. chAMToya nathI. A badhAnuM ekamAtra kAraNa khAdhuM ghaNuM paNa pacyuM nahi to zuM kAmanuM? vakaro ghaNo thayo paNa napho na thayo to zuM kAmanuM? tema tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata na thavA te ja che. tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata thayA vinA zAstra svAdhyAya ghaNo karyo paNa tattvajJAnano ekeya siddhAMta jarAya pacyo ke hRdayagata na thayo, kaSAyanI upazAMtatA, viSayanI virakatatA, bhavano kheda ke muktinI abhilASA ane prANImAtra pratye to te zuM kAmanuM ? mATe tattvajJAnanAM siddhAMtono karUNAbhAva jevA sadaguNo AvatA nathI. abhyAsa karavAnI sAthe te hRdayagata thAya to ja tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata thayA vinA te kAmanuM che. Atmahita ke AtmoddhArano koI mArga prazasta tattvajJAnanAM siddhAMto hRdayagata thavAnuM phaLa thato nathI. tethI A siddhAMtone hRdayagata karavAnI alaukika ane aciMtya che. tenI carcA pachI AvazyakatA atyaMta ja nahi anivArya paNa che. karavAmAM Avaze. A phaLa prApta karavA mATe | tattvajJAnanAM siddhAMto hRdayagata thavA jarUrI che. huM paramAtmA chuM' e saghaLAM siddhAMtomAM ziramora, | sarvoparI ane sarvotkRSTa che. topaNa A siddhAMtane je bAbata ApaNe hRdayagata nathI karI, svayaM hRdayagata karavAnI anivArya AvazyakatAnI sauthI sAkSAtkAra nathI karyo, tadanusAranuM vedana ke moTI vajUda e che ke te eka sarvagrAhI siddhAMta che te anubhavana nathI thayuM to te udhAranI mUDI che. che tenI carcA have karavAmAM Ave che. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ) 8 ( 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA saraLa che. vaLI bIjA badhA siddhAMto samajavA huM pappAbhA che" chatAM A eka siddhAMta nathI samajAyo to te kAMI | eka sarvagrAhI siMddhAMta. samajyo nathI. kema ke, jema hAthInA eka ja pagalAmAM bIjA badhAM pagalAo samAveza pAme che, tema A eka ja siddhAMtamAM bIjA badhA yalsiddhAvanya prakaraNa siddhi so adhikaraNa siddhAMta :||30|| siddhAMto samAveza pAme che tevo A sarvagrAhI yathA tehendriyatirino gAtA ||31|| siddhAMta che , bhAvArtha : je siddhAMtanI siddhimAM te prakaraNa sabaMdhI anya siddhAMtonI ciMddhi paNa samAyelI che tevA siddhAMtane aMdhAraNa siddhAMta kahe che. jema che, deha ane IndriyothI bhinna 'huM eka zAyada AtmA ." (arthAt "huM paramAtmA chuM' e siddhAMtanI riddhimAM pAramathai anyasiddhAMtonI siddhi che. (nyAyadarzana sUtra : 1/1/30, 31) je eka siddhAMtanA adhikaraNa eTale ke AdhAramAM tene lagatA bIjA aneka siddhAMto AvelA hoya tene adhikaraNa siddhAMta kahe che. adhikaraNane vyApaka ke sarvagrAhI siddhAMta paNa kahe che. adhikaraNa siddhAMta te viSayane lagatA bIjA badhAM siddhAMtomAM prasarI ke phelAI jatA hoya tevI vizALatA dharAvanAra hovAthI tene vyApaka kahe che. 'huM paramAtmA chuM' e sarvagrAhI siddhAMtamAM adhikaraNa siddhAMtamAM te prakaraNa saMbaMdhI saghaLAM samAveza pAmatA aneka siddhAMto paikI namUnArUpa siddhAMto samAI jatA hovAthI tene sarvagrAhI mahattvanAM daza siddhAMto A nIce ApavAmAM Ave che. siddhAMta paNa kahe che. 1. dravyanI mAtaMtradi. huM paramAtmA chuM' e Avo adhikaraNa, vyApaka 2. svabhAvanI saMpUrNatA ke sarvagrAhI siddhAMta che. A eka ja pAramArthika bhedajJAna e ja savajJAna siddhAMtanI samajaNamAM bIjA badhA pAramArthika vItarAgatA e ja dharma prayojanabhUta siddhAMtonI samajaNa samAyelI che. 5. dharmanuM mULa : mammadagin A eka siddhAMtane samajyA vinA bIjo koI 6. mokSano mArga e samajaNano mA 3. papagharthanuM aigru pAramArthika prayojanabhUta siddhAMta samajI zakAto 8. nimittanI nirapekSatA nathI. ane A eka ja siddhAMtane samajI levAmAM E. drathaSi mammadaSTi Ave to pachI bIjA badhA siddhAMto samajavA sAva nA. pAMca samavAyamAM puruSArthanI mukhyatA. 3. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0i , ( prakaraNa-1H "huM paramAtmA chuM eka sarvagrAhI siddhAMta ) 9 ( pati karavAmAM Avya dvArA koI paNa dravyo uparokta dareka siddhAMtanI carcA A nIce karavAmAM abhinapaNe hoya che. tethI A chaye kArako potAne Ave che. temAM sau prathama je te siddhAMtanI vyAkhyA, te ja AdhIna hovAthI dareka dravya svataMtra che. tethI vyAkhyAnI samajUtI, 'huM paramAtmA chuM'siddhAMtamAM teno koI paNa dravyano ke potAnAM AtmAno anya koI samAveza kaI rIte che ? ane aMtamAM koI kAvya dvArA kartA-hartA hoto nathI. bAhA kArakothI nirapekSa sArabhUta kathana karI samApti karavAmAM AvI che. dravyasvarupanI AvI svAdhInatA e ja dravyanI C) 1. dravyanI svataMtratA (0) svataMtratA che. dareka dravya potAnA svabhAvathI koInAM dravyanI svataMtratA e dravyanA potAnA svabhAvathI tAbAmAM na oya tevuM svAdhIna hoya che. che. dravya potAnA svabhAvathI paramAtmasvabhAve che. svabhAvanI AvI svAdhInatAne 'dravyanI A paramAtmasvabhAvanI samajaNa e ja "huM svataMtratAno siddhAMta' kahe che. paramAtmA chuM' siddhAMtanI samajaNa che. tethI dravyanI svataMtratA e jaina darzanano mukhya ane dravyanI svataMtratA' ane 'huM paramAtmA chuM' e bane mULabhUta siddhAMta che. dareka dravya anekAMtasvarupI paraspara avinAbhAvI che. hovAthI te potAnAM svabhAvathI ja kAyama TakIne "huM paramAtmA chuM' siddhAMta pote potAnAM kAyama pariName che. kAyama TakavAnAM kAraNe potAnI svabhAvathI paramAtmA che ema darzAve che. paramAtmA hayAti ane kAyama pariNamavAnAM kAraNe potAnI hoya te svataMtra ja hoya. je potAne paramAtmapaNe koIne koI kAmagIrI hoya che. tethI tenI hayAti mAne te potAnI svataMtratAne svIkAre. svataMtratAnI ane pariNamana mATe koInI apekSA ke tAbAgIrI svIkArathI ja paramAtmadazA pragaTe. svataMtratA vinA hotI nathI. dravyanuM svarupa ja evuM che ke tenI paramAtmApaNuM saMbhavatuM nathI. pote potAnAM koIpaNa bAbata mATe anya koI sAdhananI jarUra svabhAvathI paramAtmA hovAthI potAnA svabhAvathI hotI nathI. pote akAraNapAriNAmika padArtha che ja svataH Take che ane svataH pariName che. tethI tethI potAnAM koI kArya mATe anya koI kAraNa pote koIne AdhIna ke tAbAmAM na hoya tevuM svataMtra nathI. potAnAM kArya mATe anya koI kartA nathI. rIte TakatuM ane pariNamatuM dravya che. A kAraNe huM potAnAM kAryonI kriyA mATe anya koI kAraka nathI. paramAtmA chuM' siddhAMtamAM dravyanI svataMtratAno koIpaNa kAryanI kriyA sAthe saMbaMdha dharAvanArA siddhAMta sahajapaNe samAveza pAme che. kartA, karma,karaNa, saMpradAna, apAdAna, adhikaraNa, 'huM paramAtmA chuM'no nAda samasta jagatamAM e cha kArako hoya che. A ja kArako ja potAnAM gajAvIne tenA dvArA vartamAna kALamAM dravyanI koIpaNa kAryanI kriyA mATenI vyavasthA, prabaMdha, svataMtratAnI ghoSaNA karanAra pUjya gurudevazrI yojanA, Ayojana ke goThavaNa hovAthI te ja kAnajIsvAmIe dravyanI svataMtratAno siddhAMta paNa potAnuM taMtra che. A kArako dravyane potAne AdhIna samajAvIne prasiddha karelo che. tema karIne temaNe hoya to te dravyanI svataMtratA kahevAya che. zAsananAyaka bhagavAna zrI mahAvIranI paraMparAthI nizcayathI A chaye kArako eka ja dravyamAM Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA cAlyA AvatA svAtmAnubhUtinA paMthane prakAzyo che. A kAraNe he gurudeva! tamAro janma jagatane Atmika AnaMda pradAna karanAro che. pUjya bahenazrI caMpAbahenanA kaMthana anusAra 'huM paramAtmA chuM"no nAda gamAMhI gajAvAhArA, helpya sakaLanI svataMtratAno siddhAMta samajAvanArA, vIra kathita svAtmAnubhUtino paMtha prakAzanahArA, gurujI ! meM tamAro re, jgatane AnaMda vAro. 2. raicinI saMpUrNatA pote potAnAM trikALI dhruva dravyasvabhAvanI apekSAe anaMtaguNonAM paripUrNa sAmarthyathI bhapura hoya che tene 'svabhAvanI saMpUrNatA' kare che. ApaNA AtmasvabhAvamAM dazaya dizAomAM anaMta rIte vistarelA AkAzanA pradezothI paNa anaMtaguNA guNo che ane eka eka guNanuM sAmarthya paNa anaMta anaMta che. anaMta darzana, anaMta jJAna, anaMta sukha, anaMta vIrya jevA anaMta guNo anaMtAnaMta sAmarthyathI sabhara che ane te ja svabhAvanI saMpUrNatA che. ApaNe joI gayA te mujaba dareka dravya ane ApaNo AtmA svataMtra che. dravyanI A svataMtratA tenA svabhAvanI saMpUrNatAnA kAraNe ja che. jo pote apUrNa hoya to svataMtratA saMbhava nahi ane te apUrNatA pUrI karavA mATe parataMtratA saMbhavI zake. tethI svabhAvanI saMpUrNatA vinA dravyanI svataMtratA saMbhavatI nathI. svabhAvanI saMpUrNatA vinA paryAyamAM saMpUrNatA pragaTatI nathI. svabhAvanI saMpUrNatAno svIkAra karI te svabhAvano Azraya karavAthI palaTatI paryAya paNa svabhAva jevI pUrNa pragaTa thAya che. siddha bhagavAne A rIte potAnAM dravyasvabhAva jevI paryAyasvabhAvanI pUrNatA pragaTa karI che. dareka jIva potAnAM svabhAvathI siddha samAna saMpUrNa ja hoya che. jo Ama na hoya to koI AtmAno svabhAva ochA jJAnavALo, koI tenAthI vadhu jJAnavALo ane koI pUrNa jJAnavALo hoI zake. A rIte koInAmAM sukha ochuM, koInAmAM vadhu, koInAmAM paripUrNa hoya. A kAraNe jagatamAM jeTalA jIva hoya te dareka judA-judA svabhAvano eTale ke judI judI jAtino thaI jAya. paraMtu jagatamAM jAti apekSAe cha dravyo che, ane badhAM jIvadravyo jAti apekSAe eka samAna prakAre ja che. eka samAna prakAre saMpUrNatA ja saMbhaveche, apUrNatA nahi. pANIthI bharelo apUrNa ghaDo aDadho hoya, poNo hoya tema aneka prakAre saMbhava che, paNa saMpUrNa pUrepUro bharAyelo ghaDo to eka ja prakAre saMbhave che. dareka jIva potAnI jAti apekSAe eTale ke svabhAvathI eka samAna hovALI potAnAM svabhAvathI eka samAna saMpUrNa ja mAnavA yogya che. 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta ema sUcave che ke pote potAnI vartamAna palaTatI paryAyanI apekSAe pAmara hovA chatAM trikALa dravyasvabhAvanI apekSAe paramAtmA che, je potAnAM paripUrNa sAmarthyathI bharapUra hoya te paramAtmA kahevAya che. tethI huM paramAtmA chuMbo artha huM potAnAM svabhAvathI paripUrNa sAmarthyathI sabhara chuM. eTale ke potAnAM svabhAvanI saMpUrNatA che. A rIte 'huM paramAtmA ' siddhAMtanA AdhAre temAM samAveza pAmato siddhAMta 'svabhAvanI saMpUrNatA'no paNa che. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa-1 : "paramAtmA chuM' eka sarvagrAhI siddhAMta 1 ) 11 ( siddha bhagavAne potAnAM saMpUrNa svabhAva jevI che. jIvanI sAthe baMdhAyela jJAnAvaraNIyAdi ATha paripUrNa avasthA pragaTa karelI che. ane badhAM jIvo prakAranA paudagalika karma te dravyakarma che. dravyakarma potAnAM svabhAvanI apekSAe siddha bhagavAna jevAM paikI aghAtikarmanA kAraNe maLatA zarIra-mana-vANI, ja che. 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane samajavAthI strI-putra-parivAra, sattA-saMpati-sanmAna vagere potAnAM paripUrNa paramAtmasvabhAvano svIkAra thAya jevA bAhA saMyogo te nokarma che. ane che. potAnAM A paripUrNa paramAtmasvabhAvano ghAtikarmanA kAraNe thatA jIvanA moha-rAga-dveSa Azraya karavAthI potAnAM svabhAva jevI saMpUrNatA jevA vikArI bhAva te bhAvakarma che. potAno pragaTa thAya che. potAnAM paramAtmasvabhAva ane te trikALa dhruva zuddhAtmasvabhAva eTale ke svabhAvanI saMpUrNatA samajavA mATe sadaguruno paramAtmasvabhAva A badhAthI ekadama alaga che sadupadeza ane jinendra bhagavAnanuM svarupa sahakArI ema jANavuM te bhedajJAna che. A bhedajJAnanA kAraNe nimitta kAraNa che. zrImada rAjacaMdranA zabdomAM sva-para, heya- upAdeya, sukha-du:kha vagere vacceno sarva jIva che siddhasama, je samaje te thAya, viveka Ave che. AvA vivekI jJAnane samyajJAna suzu AjJA, jis[dazA, vimacIkAraNa mAMya. kahe che. tethI bhedajJAna e ja samyajJAna che. bhAvArtha : badhAM jIvo siddha bhagavAna jevA samyajJAnamAM cha saMzaya, viparyaya ke 9 anadhyavasAya 2tabhAtathI saMpUrNa che. huM paramAtmA chuM siddhAMtane jevA jJAna sabaMdhI doSono abhAva hoya che. samajavAthI svabhAvanI saMpUrNatAno siddhAMta samajAya che. A samajavAmAM sadganI AjJA bhedajJAna e ja sAcuM jJAna eTale ke samyajJAna ane jinendra bhagavAnanI pragaTa dazA nimitta che te eka samyaka siddhAMta che. kAraNa tarIke hoya che. huM paramAtmA chuM' siddhAMtane samajavA mATe (zrImada rAjacaMdra : Atmasiddhi : gAthA 135) potAnAM trikALa zuddha paramAtmasvabhAvane saghaLAM C 8. oojJAna e ja samyajJAna (c) saMyogo ane parabhAvothI bhinna oLakhavAno hoya che ane tenuM ja nAma bhedajJAna che. tethI potAno paramAtmasvabhAva dravyakarma-nokarma- bhedajJAna vinA A siddhAMtane samajI zakAto nathI. bhAvakarmathI taddana bhinna che tevA sva- tema ja potAnAM paramAtmasvabhAvane oLakhyA paranA vivekane bhedajJAna kahe che. ane vinA bhedajJAna paNa thatuM nathI. A kAraNe potAnAM mAtmAsvabhAvanA saMzaya, viparyaya | 'bhedajJAna' ane 'huM paramAtmA chuM no siddhAMta ane anadhyavasAya ti yathAthe jJAnane eka bIjAnA AdhAre hoya tevA 1deg avinAbhAvI sabhyajJAna kahe che. 'bhedAna e ja che. tethI 'huM paramAtmA chuM'siddhAMtamAM 'bhedajJAna'no sabhyajJAna' e eka agatyano samyak siddhAMta samAI jAya che. siddhAMta che. saMvara-nirjarAnA kAraNabhUta mokSamArga eTale ke dravyakarma-nokarma-bhAvakarmathI bhinna potAnAM trikALa paramAtmadazA taraphanuM prayANa potAnAM paramAtmazuddha paramAtmasvabhAvane oLakhavo te bhedajJAna | Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA svabhAvanI oLakhANa eTale ke 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavAthI thAya che. paraMtu potAnAM paramAtmasvabhAvanI oLakhANa sva-paranA vivekarUpa samyajJAna eTale ke bhedajJAnathI ja thAya che. tethI 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavA mATe A siddhAMtamAM samAviSTa bhedajJAnane niraMtara atyaMta bhAvavo joIe. AcAryazrI amRtacaMdranA kathana anusAra (upajAti) -- sampadyate saMvara aSaH sAkSAt zuddhAtmavacvasya kilopalambhAt / sa bhedavijJAnata ava tasmAt vadredavijJAnamatIva bhAvyam // bhAvArtha : zA mokSamArgarUpa sAkSAt vanI pragaTatA kharekhara potAnAM zuddhAtmatattvanI upaIbdha eTale ke potAnAM paramAtmasvabhAvanI oLakhANa eTale ke 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavAthI thAya che. ane te bhevijJAnathI ja thAya che. mATe te bhevijJAna atyaMta bhAvavA yogya che. (samayasAra : AtmakhyAti : zloka 129) che. vItarAgatAmAM zuddha svabhAvanuM dhAraNa hovAthI te ja AtmAno dharma che. potAno zuddha svabhAvane cUkIne thatI parAzrita ke parAdhIna pariNati zubha ke azubharAgarUpa azuddha hoya che. jagatamAM keTalAMka loko dayA, dAna, pUjA, bhakti, vrata, tapa jevA zubharAgane dharma mAnatA hoya che te AtmAnA azuddha pariNAma hovAthI kharekhara dharma nathI, vatyu sahAvo gho / e sUtra anusAra vastunA dhruva svabhAva jevI tenI pragaTatA te ja dharma che. potAno AtmA potAnAM dhruva svabhAvathI paramAtmasvabhAve eTale ke zuddha vItarAga svabhAve che. potAnI palaTatI avasthAmAM AvA zuddha vItarAga svabhAvanI pragaTatA te ja dharma che. eTale ke vItarAgatA e ja dharma che. 'vItarAgatA e ja dharma' e jaina darzanano Agavo siddhAMta che ke je bIje kyAMya jovA maLato nathI. AvA vItarAgatArUpa dharmanI pragaTatA mATe vItarAgatAnI mUrti samAna potAnAM trikALa zuddha paramAtmasvabhAvano svIkAra jarUrI che. 4. vItarAgatA e ja dharma potAnAM trizcaLa zuddha svabhAva jevI zutA 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavAthI potAnI palaTatI paryAcamAM paNa pragaTe tene vItaNagatA kahe che. potAnAM trizcaLa zuddha svabhAvane ghAraNa karavAne gharma kahe che. tethI vItarAgatA ane gharmamAM koI taphAvata nathI. 'vItaNAtA e ja dharyuM. e jaina darzanano viziSTa siddhAMta che. AtmAnI pariNati parAzrita athavA svAzrita hoya che. svAtrita ke svAdhIna pariNati potAnAM potAnAM trikALa zuddha paramAtmasvabhAvano svIkAra thAya che. A paramAtmasvabhAvanA svIkAranA AdhAre ja teno Azraya thAya che ane paramAtmasvabhAvanA vItarAgatArUpa dharma pragaTe che, A rIte hu AzrayanA kAraNe ja paramAtmA " siddhAMtamAM tenI sAthe saMbaMdhita rItarAgatA e ja dharma e siddhAMta sahajapaNe samAveza pAme che. zuddha svabhAva jevI zuddha hoya che tene vItarAgatA kahe Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa-1 : 'huM paramAtmA chuM' eka sarvagrAhI siddhAMta A jIva anAdikALathI parAzraye thatA rAga-dveSa karato Avyo che. jo potAnAM zuddha paramAtmasvabhAvane oLakhe ane teno svIkAra kare to tenA Azcarya tene vItarAgatArUpa dharma pragaTa thAya che ane A ja dharma jIvane saMsAranI cAra gatithI vilakSaNa evI paMcama gatinA paramAtmapadanI prApti karAve che. AcArya zrI yogIndudevanA zabdomAM -- (doharo) rAga-dveSa ne tyAgIne jimAM kare nivAsa, kiAvara bhApita dharma te yama dhi laI jAya. bhAvArtha : rAga ane dveSa e banneno tyAga karIne je potAnAM zuddha paramAtmasvabhAvamAM sthita thAya che tene ja vIMtarAgatArUpa dharma pragaTe che. A dharma ja jIvane paMcAta eTale ke paramAtmAnAM prApti karAve che, tema zrI jinendra bhagavAne kahyuM. che. (yogasAra : doharo 48) 5. dharmanuM mULa sAdarzI potAnAM zuddhAtmasvabhAvanAM zraddhAnane samyagdarzana he che. samyagdarzananA kAraNe potAnAM zuzrRtmasvabhAvano Azraya saMbhave che. zuddhAtmasvabhAvanA Azraye vItaOgatA hoya che ane vItarAgatA e ja dharma che. AthI 'zramaMnuM mULa samyagdarzana che ema karI zakAya che, je jainadarzanano pAcAno siddhAMta che. potAnAM dhruva zuddhAtmasvabhAva eTale ke paramAtmasvabhAvanI oLakhANa karIne teno svIkAra karavo te zuddhAtmAnuM zraddhAna che. A zuddhAtmAnuM zraddhAna e ja samyagdarzana che. samyagdarzanapUrvaka ja zuddhAtmAno Azraya hoya che. zuddhAtmAnA Azraye ja vItarAgatA pragaTe che ane vItarAgatAne ja 13 dharma kahevAmAM Ave che. A rIte dharmanuM mULa kAraNa samyagdarzana che, 'dharmanuM mULaH samyagdarzana' e jaina darzanano mahattvano ane mULabhUta siddhAMta che. 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtano Azaya potAnAM paramAtmasvabhAvanI oLakhANa ane svIkAra karAvavAno che. potAnAM paramAtmasvabhAva ke zuddhAtmasvabhAvanI oLakhANa ane svIkAranA kAraNe ja samyagdarzana che ane huM paramAtmo chuM" siddhAMtanA hRdayagatapaNAnuM phaLa paNa samyagdarzana ja che. tethI samyagdarzana e 'huM' mAtmA chuM. siddhAMta sAthe saMbaMdhita che ane tenA AdhAre paNa che. A kAraNe 'huM paramAtmA chuM'siddhAMtamAM 'dharmanuM mULaH samyagdarzana' siddhAMta samAvI zakAya che.. AtmAnA saghaLA guNo ane mokSamArga samyagdarzananA kAraNe hoya che. samyagdarzana AtmAnA sukha ane kalyANanuM kAraNa che, samyagdarzananA kAraNe ja vItarAgatArUpa dharma che. tethI samyagdarzana ja dharmanuM mULa che. samyagdarzananI prAtri mATe potAnA paramAtmasvabhAvanI oLakhANa ane svIkAra jarUrI che. A paramAtmasvabhAvanI oLakhANa ane svIkAra "huM paramAtmA chuM. siddhAMtane hRdayagata karavAthI thAya che. tethI samyagdarzana ane tethI thatA dharmanI prApti mATe potAnA paramAtmasvabhAvanI oLakhANa ane svIkAra jarUrI che. te mATe huM paramAtmA " e siddhAMtane hRdayagata karavo Avazyaka che. AnA vinA dharma mATe dayA, dAna, pUjA, bhakti, vrata, tapAdi je kAMI kriyAkAMDa karavAmAM Ave che te vRthA che. paM. daulatarAmajInA zabdomAM -- Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ) 14 ( 'paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA tIno ti6oICT mAhi nahiM, varNana so suradbIrI samajIne hRdayagata karavA mATe tattvajJAnano Ript[ got mULa yahI, Dresa pina $2nI tu: radbIrI | abhyAsa karI vastu svarupanI sAcI samajaNanI bhAvArtha : traNaloka traNakALamAM samyagdarzana khAsa jarUra rahe che. tethI sAcI samajaNa vinA sivAya sukhadAyaka anya koI nathI. tethI A ke bIjo koI siddhAMta hRdayagata thaI zakato samyagdarzana ja dharmanuM mULa che. A samyagdarzananI nathI. A rIte 'huM paramAtmA chuM' e siddhAMtamAM prAptinA pUSArtha sivAya dharmanA nAme je koI mokSano mArga tema ja sAcI samajaNa saMkaLAyelela ThiyAkAMDa karavAmAM Ave che te ArmAhata sAdhI zaDatA na hovAthI duHkhadAyaka che. che. tethI huM paramAtmA chuM' e siddhAMtamAM "mokSano (cha hALA : DhALa 3,gAdhA 16nA uttarArdha) mArga e samajaNano mArga' siddhAMta samAviSTa thaIlI jAya che. 6.mokSano mArga e samajaNano mArga O) A jIva anAdikALathI saMsAranA du:kho bhogave samyagdarzana-jJAna-cAtrine mokSano mArga che. tenuM mULa kAraNa tenuM mithyAtva che. mithyAtva kahe che. mokSanA mArganuM prathama paIthayuM eTale ajJAna ke aNasamajaNa che. mokSanA sukhanuM sabhyadarzana che. samyagdarzana mATe zuddhatmAnI kAraNa samyakatva che. samyaktva eTale AtmAnuM sAcI samaja jarUrI heya che. tethI "mokSano yathArtha jJAna ke sAcI samajaNa che. potAnAM zuddha mArga e samajAno mArga che.' je jaina paramAtmasvabhAvanI sAcI samajaNa ApanArA zrI darzanano viziSTa siddhAMta che. sadagurune namaskAra che, tema jaNAvatA zrImad samyagdarzana-jJAna-cAritra e mokSamArga che. temAM rAjacaMdra kahe che - samyagdarzananI mukhyatA che. samyagdarzana mATe je svarUpa samajyA violl, pAmyo duHkha aoid zuddhAtmAnA jJAna-zraddhAnanI AvazyakatA hoya che ane samajAvyuM puTha 6[muM, zrI sadaguru bhagavaMta tenA mATe sAcI samajaNanI jarUra hoya che. A kAraNe mokSano mArga e samajaNano mArga che.. bhAvArtha : potAnAM zuddhAtmAnA svarUpanI sAcI samajaNa vinA A jIva anAdiThALathI anaMta moTA bhAganA loko mokSanA mArga mATe dayA, dAna,, duHkho bhogavato Avyo che. potAnAM svarUpanI bhakti, pUjA, vrata, tapa, japAdi kriyAkAMDanI sAcI samajaNa ApanAra AtmalakRmIvaMta jJAna mukhyatA rAkhe che. paNa jaina darzanamAM kriyAkAMvIta gurune mArA namarAra che. (zrImada rAjacaMdra Atmasiddhi : gAthA 1) gauNatA che ane samajaNanI mukhyatA che. samajaNathI ja samyagdarzana ane mokSano mArga pragaTe (C) 7. paudArthanuM aolra (@ che. tethI "mokSano mArga e samajaNano mArga' | ApaNe AtmA parapadArthanA koI e jaina darzanano Agavo ke viziSTa siddhAMta che. paNa kAryano kartA nathI tema ja koI "he paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavAnuM paNa pappAthe ApaNA AtmAnA kAryano phaLa samyagdarzanarUpI mokSamArga che. A siddhAMtane kartA nathI tene parapadArthanuM akartutva Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T 1 ( prakaraNa-1 : 'paramAtmA chuM' eka sarvagrAhI siddhAMta ) 15 ( che. kahe che. "padhArthanuM akartutva' e jaina paramAtmasvabhAvanI oLakhANa ane svIkAra jarUrI darzanano mULabhUta ane mahattvano siddhAMta hoya che. A rIte nAstithI parapariNati TALavA mATe 'parapadArthanuM akatRtva' ane astithI jaina darzana anusAra dareka dravya anekAMtasvarupI hoya svapariNati pragaTAvavA mATe huM paramAtmA chuM' che. anekAMtasvarupI padArtha svataH pariNamanazIla siddhAMtane samajavAthI potAnuM AtmahitanuM hoya che. svataH pariNamanazIla padArtha pote ja prayojana pAra paDe che. kartA che ane tenA samaye samaye thatA pariNAma ja huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavAthI enuM kArya ke karma che. tethI anekAMtasvarupI svataH tenI aMdara 'parapadArthanuM akartRtvano siddhAMta AvI pariNamanazIla padArthano anya koI kartA nathI ane jAya che. huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata pote ja potAno kartA che. karavAthI potAnA trikALa dhruva paramAtmasvabhAvamAM jyAM vyApaka-vyApyapaNuM hoya tyAM ja kartA-karmapaNuM ja potApaNuM bhAse che ane deha, mana, vANI jevA hoya che. vyApaka-vyApyapaNuM tasvarupamAM eTale ke koI paramAM potApaNuM bhAsatuM nathI. jemAM potApaNuM eka ja padArthamAM hoya che. ane atatvasvarupamAM hoya tyAM ja tenuM kartApaNuM hoya che ane jayAM eTale ke anya anya padArthamAM hotuM nathI. potApaNuM na hoya tyAM tenuM kartApaNuM paNa hotuM nathI. kartA-karmanuM svarupa paNa eka ja padArthamAM kartA-karmanI paribhASA anusAra je svataMtrapaNe kare abhinnapaNe hoya che. AthI huM paramAtmA chuM' te kartA hoya che ane kartA jemAM aMtarthApIne siddhAMtamAM 'parapadArthanuM akatRtvano siddhAMta jene prApta kare, je rUpe upaje ke je rUpe pariName tene ApameLe AvI jAya che. karma kahe che. kartA-karmanI A paribhASA anusAra paNa kartA-karmanuM eka ja dravyamAM abhinnapaNuM hoya che. eka dravyane bIjA dravya vacce nizcayathI koI paNa prakArano saMbaMdha hoto nathI. e ka ja dravyamAM 'parathI khasa, svamAM vasa, TUMkuM ne Taca, ATaluM kara | abhinnapaNe hoya tevA vAstavika saMbaMdhane nizcaya to basa' e sUtra anusAra parathI pAchuM vaLI svamAM ane anya anya dravyamAM bhinnabhinnapaNe hoya vasavuM e ja AtmAnuM eka mAtra prayojana che ane tevA upacarita ke Aropita saMbaMdhane vyavahAra A prayojanane pAra pADanAro siddhAMta che: kahe che. vyavahAra saMbaMdha e nizcayane batAvanAro 'parapadArthanuM akatRtva'. parapadArthanA akartutvanA ane tenI sAthe sahacarI ke sahakArI hoya che. siddhAMtane samajavAthI paranuM koI paNa prayojana ke jIvadravya ane paradravya vacce anukULatAapekSA bhAsatA nathI. tethI parAdhIna parapariNati rAkhavAnuM koI kAraNa rahetuM nathI. ane potAnI anurUpatArUpa nimitta-naimittika prakArano vyavahAra saMbaMdha hovA chatAM nizcayathI koIpaNa saMbaMdha paNa pariNatine parathI pAchI vALI sva tarapha vALI nathI. tethI kartA-karma saMbaMdha paNa nathI. AcAryazrI zakAya che. potAnI pariNatine svatarapha vALavA amRtacaMdranA zabdomAM - mATe potAnAM sva evA zuddhAtmasvabhAva keke Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ) 16 ( 'paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA (anuSTrapa) nimittanI nirapekSatAne darzAve che. zAstrasvAdhyAya nArita dAUMDapi rAddT: paradraIiICHdtdyo: I karavA mATe prakAzanI jarUra hoya che tethI tene zAstra kartRkarmatva sambandhAbhAve tatkartRtA kutaH / / svAdhyAyamAM nimitta kahevAya che. paraMtu prakAza glojhArtha: padravyane ane AtmatattvanenizcayathI hovA chatAM koI zAstra svAdhyAya kare ke koI saghaLoya saMbaMdha nathI. ema ThartA-TharmapaNAnA saMbaMdhano abhAva hotAM AtmAne pa2dravyanuM vartamAnapatra vAMce temAM prakAzanI koI kAmagIrI, kartApaNuM kayAMthI hoya ? na ja hoya. bhAgIdArI ke hastakSepa nathI. samyagdarzana thavAmAM (samayasAra : AtmakhyAti : zloka 200) | saddagurunA sadupadezanuM nimittapaNuM hoya che. paNa, (c) ) 8.nimittAThI nirapekSatA (O) AvuM nimitta hovA chatAM badhAMne samyagdarzana thatuM nathI. te nimittanI nirapekSatAne darzAve che. koIpaNa kAryamAM bAhya anukULa pagharthanI 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane samajavA mATe uryAsthati hoya tene nimitta kahe che. nimittane anusarIne thatA kAryane naimitika sarvotkRSTa nimittabhUta sAkSAt paramAtmA potAnAM divyadhvanimAM ema pharamAve che ke potAnA upAdAna kahe che. naimittika kAryamAM anukULa nimittanI usthiti yuvA chatAM te kAryanI prakriyAmAM kAraNarUpa puruSArthathI ja potAno paramAtmasvabhAva koI bhAga letuM nathI. tethI te kArya oLakhAya che. ane amArA jevA nimittathI paNa, nimittathI niSpakSa yeya che. nimittanI nahi. 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta samajIne hRdayagata nipekSatA' e jaina darzanano mukhya karavAthI potAno paripUrNa sAmarthyano svIkAra siddhAMta che. thAya che ane nimittanuM akiMcitkarapaNuM bhAse che. tethI A siddhAMtanI samajaNamAM 'nimittanI padArthanuM pariNamana ja tenuM kArya kahevAya che. anekAMtasvarupI padArtha pote ja potAnA nira' nirapekSatAno siddhAMta samAI jAya che. svabhAvathI ja svayaM pariNamanazIla hoya che. "huM paramAtmA chuM' jevA siddhAMtane samajavAmAM padArthanuM pariNamana potAnA ja upAdAnathI eTale upAdAnanI ja mukhyatA hoya che ane nimittanI ke potAnI nijazaktirUpa puruSArthathI thatuM hovA nirapekSatA hoya che. paM. banArasIdAsajInA chatAM te pariNamanane anukULa koI bAhA padArthanI zabdomAM upasthiti paNa hoya che, tene nimitta kahe che. (doharo) nimitta sahitanuM upAdAna kArya karavAmAM samartha 3UIIna uC gahAM tahAM, nahiM nimitapo dvAd | hoya che tethI nimittane sahakArI mAnavAmAM Ave chag ggb raso ratha vatI, ravi po yahai svabhAva . che. topaNa nimitta e eka parapadArthano yoga che bhAvArtha : jagatamAM jema kahevAya che ke te pote kAryanI koI prakriyAmAM bhAga letuM nathI ke sUyaeNnArAyaNano ratha eka | sUryanArAyaNano ratha eka ja paiDAMthI cAle che. (parvata para cAlavI ropavena TrolanuM paNa eka ja paiDuM koI hastakSepa karatuM nathI. tethI nimitta hoya che) tema jayAM juo tyAM dareka kAryamAM akiMcitkara eTale ke akAryakArI hoya che, je upAdAnanuM ja sAmarthya hoya che ane nimittanI hAjarI hovA chatAM tenI koI madada che asara Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 ( prakaraNa-1: 'huM paramAtmA chuM' eka sarvagrAhI siddhAMta ) 10 ( hotI nathI. eTale ke nimittanI nirapekSatA koI paricaya ke anubhava nathI. tethI tene hoya che. (banArasIdAsa kRta upAdAna-nimitta doharA naM. 5) paryAyadaSTi hoya che ane dravyadRSTi hotI nathI. (c) 9. dravyahRSTi te sabhyatRSTi ) paryAyadaSTinA kAraNe AtmA anekarUpa, visadeza, potAnA AtmAnI oLakhA, svIkAra azuddha, alpajJa ane pAmara bhAse che. vastunuM sAcuM ane Azraya karavanAra AtmAnA jJAna mulyAMkana tenA dvArA thatuM nathI. paryAya palaTatIzI zraddhana-cAritrya guphAnI amuka khAsa prakagnI ane kSaNika che tethI te dhyAnano viSaya nathI. avasthAne dRSTi kahe che. potAnA AtmAnI vartamAna paryAyanI pragaTatAmAM paranuM nimittapaNuM ISTa dravya ke paryAya e bemAMthI koI hovAthI paryAyadaSTithI parapariNati cAlu ja rahe eka ja prakAre saMbhave che. temAM dravyaSTa che. A rIte paryAyaSTi ja mithyAtvanuM kAraNa che. e samyak che. dravyadRSTi e samyak tethI paryAyadaSTine mithyASTi kahe che. yuvAthI dravyadRSTa heya te jIva sabhyaskRSTa potAnA paramAtmasvabhAvanA svIkArathI anAdinI kahevAya che. "TravyadRSTi te samyagdaSTi' paryAyadRSTi TaLI dravyadRSTi pragaTe che. dravyadRSTithI e jaina darzanano viziSTa ane mahattvano AtmA ekarUpa, sadaza, zuddha, sarvajJa ane saikALika siddhAMta che. paripUrNa sAmarthyathI bharapUra bhAse che. vastunuM sAcuM anekAMtasvarupI AtmA dravyaparyAyamaya paraspara mUlyAMkana tenA vaDe thAya che. dravyadRSTino viSayabhUtata virodhI evA be aMzothI racAyela che. A dravyasvabhAva sthira ane zAzvata che. tethI te banne aMzo sApekSa che. eTale ke eka dRSTithI Azraya ke dhyAnano viSaya che. dravyadRSTithI dravyano AtmA dravyapaNe jaNAya che ane te ja AtmA Azraya Ave che. dravyanA AzrayathI svAdhIna bIjI dRSTithI paryAyapaNe jaNAya che. tenI dRSTi svapariNati pragaTe che. svAdhIna svapariNati ja davya ke paryAya e bemAMthI koI eka ja rIte saMbhave samyagdarzananuM kAraNa hoya che. tethI dravyadRSTine che. ahIM dRSTi eTale potAnA AtmAne dravya ke samyagdaSTi kahe che. paryAyapaNe oLakhavAnI rIta che. ane je prakAre oLakhANa hoya to te prakAre tenuM zraddhAna, pratIti, vastunA anekAMtasvarupanA AdhAre ja dravyadRSTi bharoso, vizvAsa ke svIkAra hoya che. vastu eka ja saMbhave che. tethI te jaina darzanano viziSTa ane che to tenuM zraddhAna paNa dravya ke paryAya e bemAMthI mahattvano siddhAMta che.. koI eka ja rIte hoI zake te dekhItuM che. tethI 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavAmAM daSTino viSaya dravya ke paryAya paikI koI eka ja potAnAM trikALa dhruva paramAtmasvabhAvano svIkAra prakAre hoya che. thAya che. potAnAM paramAtmasvabhAvano svIkAra e anAdi ajJAnI jIvane potAnI palaTatI paryAyano che " ja dravyadRSTi che. A siddhAMtanA svIkAra vinA ja paricaya ane anubhava hoya che. paNa paryAyanI dravyadISTa saMbhavatI nathI. A dravyadaSTi ja pAchaLa tenA AzrayabhUta trikALa dravyasvabhAvano samyagdarzananuM kAraNa che. tethI huM paramAtmA chuM' Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA sahajapaNe samAI jAya che. siddhAMtamAM 'dravyadRSTi te sabhyaJaSTinA siddhAMta pAMca kAraNono samudAya hAjara hoya che tene pAMca samavAya kare che. A pAMca samavAyamAM upAdAna ke nizcaya kAraNa ekamAtra puruSArtha ja che. tethI mAMca samavAyamAM puruSArthanI mukhyatA' hoya che. je eka mukhya siddhAMta che. koI paNa kArya kAraNane anusarIne hoya che. A kAraNa pAMca prakAranA che, jene pAMca samavAya ka che. 1. svabhAva, 2. nimitta, 3. bhavitavya, 4. kALalabdhi ane 5. puruSArtha e pAMceya samavAya paryAyarUpa ane tenAM kAraNe thatuM kArya paNa paryAyarUpa hoya che, ahIM svabhAva eTale trikALa dhruva dravyasvabhAva nathI paNa palaTatI kSaNika paryAyasvabhAva che. vartamAna paryAyasvabhAvamAM pragaTa ke labdharUpa je yogyatA hoya tene anusarIne kArya thAya tene svabhAva kAraNa kahe che. kArya samaye parapadArthano sAnukULa saMyoga hoya tene nimitta kAraNa kahe che. kAryanA samayane kALI kAraNa ane sarvajJa bhagavAnanA jJAna anusAra je savA yogya kArya tenA kramAnusAra zAya tene bhavitavya kAraNa kahe che, kArya thavAmAM pravartatuM potAnuM AtmikavIrya ke baLa te puruSArtha kAraNa che. te 18 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtanA svIkAranA kAraNe dravyadRSTi pragaTe che. dravyadRSTinA pragaTavAthI badhA jIvo siddha samAna bhAse che. badhAM jIvo eka samAna bhAsavAthI rAga-dveSanuM koI kAraNa rahetuM nathI. AcArya zrI yogIndudevanA jaNAvyA anusAra (doharo) koNa konI sAmatA kare, rove puje kaoNNa, konI zAsparzatA, haMge koIne koNa koNa konI maitrI kahe, konI sAthe kleza, jyAM dekhuM tyAM sarva jIva, zuddha buddhe prAveza. bhAvArtha : dravyaSTinA kAraNe badhA jIvo trikALa zuddha, jJAnasvarupI ane sarvajJa svabhAvI siddha samAna eka sarakhA jaNAya che, potAnAM tamArI badhA chato eka sarakhAM ja che to temAM samAnatA lAvanArI samatA karanArUM koNa hoya ? koI nAnu moTuM nathI to koNa konI sevA kare ? koI koInAthI mahAna nathI to koNa konI pUjA kare ? badhAM zuddha rItadhAtunI ? eka ja jAtinA hovAthI temAM koNa pUNya ane koNa aspRzya ? badhA ja pramANika ane vizvAsapAtra che to koNa konI chetarapIMDI kare? che koI zatru ja nathI ane badhA ja mitro che to ja koNa konI sAthe maitrI kare ? badhAM ja khuleropathI sAthe rahe che tyAM koNa konI sAthe jIyo kare? A prakAre dravyaSTi pragaTavAthI rAga ke dveSanu koI kAraNa banatuM nathI. (yogasAra : doharo 40) 10. pAMca samavAyamAM puNyArthI mukhyatA koI paNa kArya samaye svabhAva, nimitta, vitavya, kALabdhi ane puruSArtha e koIpaNa kArya samaye A pAMceya kAraNono samudAya eTale ke pAMca samavAya hAjara hoya che. tethI pAMca samavAyane samarthakAraNa mAnavAmAM Ave che. topaNa nizcayathI eka kAryanuM kAraNa paNa eka ja hoya che ane te mAtra jIvano puruSArtha ja che. bIjA kAraNo hoya paNa puruSArtha na hoya to kArya thatuM nathI ane puruSArtha hoya tyAre bIjA kAraNo paNa hoya che ane kArya paNa thAya che. tethI pAMca samavAyamAM puruSArthanI mukhyatA che. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R 1 ( prakaraNa-1: 'paramAtmA chuM eka sarvagrAhI siddhAMta ) 19 ( pAMca samavAyamAM puruSArtha ja AtmahitanuM thAya ane na maLe to na thAya. ahIM paranA kArya cokkasa, vAstavika, satya ane sIdhuM kAraNa mATeno potAno puruSArtha e nimitta banI jAyajAya hovAthI te nizcayathI kAraNa che. puruSArtha che. nimitta anusAra kArya thavAno niyama nathI. sivAyanA bAkInA kAraNo puruSArtha sAthe tema chatAM te avaLA puruSArthanuM avaLuM phaLa to saMbaMdhita temaja puruSArthanA pratipAdaka ane preraka Ave ja che. tenAthI potAnA zuddha svabhAvano ghAta, hovAthI vyavahArathI kAraNa che. nizcaya kAraNa AkuLatA ane du:kha thAya che. je navIna karmabaMdha haMmezA eka ane mAtra eka ja hoya che. tethI paNa karAve che A rIte savaLAM puruSArthanuM phaLa puruSArthanI ja mukhyatA hoya che. sava ane avaLA puruSArthanuM phaLa avaLuM Ave puruSArtha e AtmAnI vIryazaktirUpa nijazakti che. tethI beya rIte puruSArtha niSphaLa nathI. A che. potAnuM koIpaNa kArya potAnA purUSArthathI ja rIte puruSArtha svAdhIna ane saphaLa che. tethI pAMca pariName che. kAryanAM pariNamana mATenuM saMcAlaka baLa samavAyamAM tenI mukhyatA che. ke UrjA potAno puruSArtha hoya che. te kAryanI "huM paramAtmA chuM' siddhAMtane samajIne hRdayagata utpAdaka prakriyAmAM sIdhI rItanI sAmelagIrI karavA mATe potAno svalakSI savaLo puruSArtha ja dharAve che. tethI puruSArtha e upAdAna kAraNa che. kAryakArI che. pAramArthika siddhAMtane samajavA mATe upAdAna kAraNa paNa eka ja hoya che ane te potAnAM puruSArtha sivAya bIjo koI upAya nathI. puruSArtha ja che. tethI paNa puruSArthanI mukhyatA che. jeNe A siddhAMtane hRdayagata karyo che teNe potAnAM potAnA AtmahitanuM koI paNa kArya potAnA puruSArthathI ja te karyo che. huM paramAtmA chuM' puruSArthane anusarIne niyamathI thatuM hovAthI siddhAMtane hRdayagata karavA mATe karmanA kSayopazama puruSArtha niyAmaka kAraNa che. puruSArtha sivAyanA anusAra vartamAna paryAyasvabhAvanI yogyatA che. bAkInA kAraNo niyAmaka nathI. tethI pAMca nimitta tarIke vItarAgI satudeva--guru zAstra paNa samavAyamAM puruSArthanI mukhyatA che. maLyA che. puruSArtha anusAra je samaye kArya thAyAya puruSArtha potAno ja svabhAva hovAthI svAdhIna te kALalabdhi ane je kArya thayuM te ja bhavitavya che. bAkInA cAra kAraNo parAdhIna che. te paikIno To che. tethI je koI khAmI hoya to te puruSArthanI ja svabhAva rUpa kAraNa e paryAyasvabhAva che. ane te hoya che. pote siddhAMtane samajIne hRdayagata karavA karmAdhIna hovAthI te parAdhIna che. bAkInAM kAraNo | mATe svalakSe zAstrasvAdhyAya, satsaMga, ciMtana,, paradravyarUpa hovAthI te to parAdhIna che ja. potAno manana, 11nididhyAsana, parIkSA jevA prathama puruSArtha svalakSI eTale ke savaLo hoya to bhUmikAne yogya puruSArtha kare to A siddhAMta bAkInA cAra kAraNo paNa avazya hoya che ane te hRdayagata thAya ja che. A rIte huM paramAtmA chuM' puruSArtha anusAranuM svalakSI kArya paNa thAya ja che, siddhAMtanAM hRdayagatapaNAmAM puruSArtha ja kAryakArI tethI te saphaLa che. puruSArtha paralakSI ke avaLo hovAthI A siddhAMtamAM puruSArthanI mukhyatAno hoya to bIjA kAraNo maLe to parasaMbaMdhI kArya siddha dai siddhAMta sahajapaNe samAveza pAme che. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ) 20 ( 'paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA jo ApaNane ApaNA AtmahitanI mana-vacana kAnajIsvAmI dvArA A siddhAMta bahoLI prasiddhi kAyAthI sarvagIpaNe ruci haze to ruvi anuyAyI pAmela che. vIrya e sUtra anusAra ApaNuM AtmikavIrya eTale "huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavAnuM ke puruSArtha paNa svalakSI Atmahita mATe potAnA phaLa alaukika ane aciMtya che. tenAthI ApaNo AtmAne oLakhavA mATe kAma karaze. potAnA anAdino moha TaLe che. samyagdarzanathI mAMDIne paramAtmasvabhAvI jJAyaka AtmAne jANavAmAM siddhadazA sudhInI prAmi A siddhAMtane hRdayagata pravartato svalakSI saghaLo puruSArtha saphaLa thAya che | karavAthI che. ApaNI saghaLI samasyAonuM ane tenA phaLamAM 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta samAdhAna karAvI aneka prakAranA lAbho apAvanAro hRdayagata thaI paramAtmadazA tarapha prayANa thaze ane A siddhAMta hRdayagata karavo atyaMta Avazyaka ja anukrame paramAtmapadanI prAti paNa thaze. AcAryazrI nahi anivArya paNa che. kuMdakuMdanA kathana anusAra - huM paramAtmA chuM' siddhAMta mULabhUta ane (harigIta) mahattvano che te uparAMta sarvagrAhI paNa che.. A kAraNe te AtmAlkanI zivize tame zraddhA karo, sarvagrAhI hovAnA kAraNe A eka ja siddhAMtanA te Atma jANo prayaoo, mukita jethI varo. AdhArabhUta ane temAM samAveza pAmatAM bIjA bhAvArtha : agAu kahyA anusAra je potAnAM aneka siddhAMto che tethI jeNe A eka ja siddhAMta paramAtmasvabhAvane oLakhato nathI tenI mudata samajIne hRdayagata karyo teNe bIjA aneka siddhAMto kayAreya thatI nathI. tethI he bhavya jIvo ! tame tamArA zuddhAtmAnI trivadhe eTale ke mana-vacana paNa jANyA che. ane bIjA ghaNA badhA jANavA DAyAthI sarva prakAre saMca daze ane pUrA chatAM A eka siddhAMta na jANyo to tenuM saghaLuM puruSArthathI tene jANo. potAnAM paramAtma2vabhAvane jANavAthI paramAtmapada eTale ke mokSane jANavuM koI kAmanuM nathI. yazovijayajInAM prApta karazo. (sUtrapAhuDa : gAthA 16, bhAvapAhaDa : gAthA 87) . | zabdomAM (anuSTrapa) > upasaMhAra X Ate hAni no mRyo, zAtAmavAite I. prayojanabhUta vastunA svarupa saMbaMdhI jANakArIne azAte punaraMtarAna, zAnamanvannirartharuma || tattvajJAna kahe che. tattvajJAna saMbaMdhI nizcita bhAvArtha : jeNe potAno zuddhAtmAne jAgyo ane mata, TharAva ke nirNayane teno siddhAMta kahe che.. anubhavyo (eTale ke 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane | rAgad kaya) to pachI teNe bIjuM kAMI jANavA tattvajJAnanA siddhAMtonuM mULa strota vItarAga yogya bADI rAkhyuM nathI. ane jeNe potAnAM sarvajJa jinendra bhagavAna che. AcAryonI paraMparA zuddhAtmAne jAgyo che anubhavyo nathI to teNe dvArA te ApaNA sudhI pahoMcelA che. tattvajJAnanA bIju je kAMI jANyuM che te nirarthaka che. (yazovijayajI kRta adhyAtmasAramAMthI) saghaLAM siddhAMtomAM ziramora 'huM paramAtmA chuM' e siddhAMta che. vartamAna samayamAM pUjya gurudevazrI Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa-1 : 'huM paramAtmA chuM' eka sarvagrAhI siddhAMta TippaNa (agharA tathA aparicita zabdonA artha) 21 1. ziramora : mAthAnA mukuTa samAna sarvocca ane zobhAspada 2. apauruSeya : sAmAnya manuSyakRta nahi evA jaina siddhAMta vItarAga sarvajJa prarUpita hovAthI apauruSeya kahevAya che. 3. akATaya : kaTAya ke kapAya nahi tevuM, dRDha, majabUta. 4. atitiStaSa : ekadama photarA vinAnI hoya tevI, kasadAra, sattvazIla. 5. nirbAdha : bAdhA, harakata ke vighna vinAnI 6. prazasta : khullo, mokaLo 7. saMzaya H zaMkA 8. viparyaya H viparItatA 9. atadhyavasAya : anirNaya 10. avitAbhAvI : ekabIjA vinA na hoya tevuM, paraspara saMbaMdhita 11. tididhyAsata : niraMtara ciMtavana saMdarbha graMtho prAstAvika :: 1, yogasAra : doharo : 8, 19 thI 24; * ra. gurudevazrInA vacanAmRtanuM Amukha. tattvajJAtatA siddhAMto eTale zuM ? H 1. jai. si. koza : bhAga-ra : pAnu upara : tattvanI prastAvanA; pAnu 353 : tattvano artha; * ra. sarvArthasiddhi : 2/1/150/11; 1/2/8/3; 3. tattvArtharAjavArtika : 21/7/100 25,1/2/1/19/9; 1/2/5/19; * 4. samAdhizataka : gAthA 35nI TIkA; * 5. bhagavatI ArAdhanA : gAthA 56nI TIkA; * 6. syAdvAdamaMjarI : 25/296/15. tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata karavAtI AvazyakatA : 1. samayasAra : AtmakhyAti : zloka : ra3. "huM paramAtmA chuM eka sarvagrAhI siddhAMta H 1. nyAyadarzana sUtra 1/1/30; * ra. jai.si.koza:bhAga-4 siddhAMta pAnuM 4ra7; 1. dravyatI svataMtratA : 1. pravacanasAra : gAthA 10, 16, 98, 105, 19ra ane tenI TIkA; * ra. gurudevazrInA vacanAmRta naM. 33, ra81; * 2. bahenazrInA vacanAmRta naM. ra51, 411, 4. jayadhavalA : pustaka 7, perA ra44, pAnu 117. 2. svabhAvatI saMpUrNatA : 1. paMcAstikAya saMgraha : gAthA 78nI TIkA * ra. pravacanasAra : gAthA 96, 98, 192, 235 ane tenI TIkA; * 3. samayasAra : gAthA 186 ane tenI TIkA; * 4. bahenazrInA vacanAmRta : naM. 251, 281, 384, 414; * 5. gurudevazrInA vacanAmRta : naM. 6, 17; * 6. zrImad rAjacaMdra : Atmasiddhi : gAthA 135. 3. bheda jJAta e ja samyajJAna :: 1. samayasAra : AtmakhyAti : zloka 129, 130, 131, 200, 314; - ra. niyamasAra : gAthA 51nI TIkA; * 3. mokSapAhuDa : gAthA 41; * 4. bahenazrInA vacanAmRta : naM. 58, 59, 197, 285, 389, 404, 429; * 5. gurudevazrInA vacanAmRta : naM. 56. 4. vItarAgatA e ja dharma :: 1. pravacanasAra : gAthA 6, 7 ane tenI TIkA; * ra. bhAvapAhuDa : gAthA 83;0 3. sarvArthasiddhi : 9/ 18/ 436/ 4; * 4. jai.si.kozaH bhAga 2: cAritra 2/1, 2 pAnu ra85, 286; * 5. guru devazrInAM vacanAmRta naM. 91; 6. yogasAra doharo 48. 5. dharmanuM mULa samyagdarzana H 1. darzana pAhuDa : gAthA ra thI 13; * ra. mokSapAhuDa : gAthA 86, 87, 88, 89, 96; * 3. ratnakaraMDazrAvakAcAra : gAthA 34; * 4. cha DhALA : DhALa 3, gAthA 16no utarArdha. 6. mokSato mArga e samajaNato mArga : 1. tattvArthasUtra : adhyAya 1, sUtra 1 ane tenI TIkA; * ra. bahenazrInA vacanAmRta : naM. 144, 386; * 3. zrImada rAjacaMdra patrAMka 537no chello karo pAnu 436; * 4. Atmasiddhi gAthA 1. 7. parapadArthanuM akartRtva :: 1. pravacanasAra : gAthA 10, 16, 184 ane tenI TIkA; * ra. samayasAra : gAthA 75, 76, 77, 78, 79, 86, 102, 105 311 ane tenI TIkA; * 3. samayasAra : AtmakhyAti zloka 49, 51, 200, 211; * 4. gurudevazrInA vacanAmRta naM. 33. 8. timitatI nirapekSatA : 1. zlokavArtika : 1/2/11/28/13; * 2. pravacanasAra : gAthA 95nI TIkA; * 3. paMcAdhyAyI : utarArdha : gAthA 351; 0 4. samAdhitaMtra : gAthA 99nI TIkA; * 5. ISTopadeza : gAthA rano vizeSa; * 6. jaina siddhAMta pravezikA : prazna ra3, ra96; * 7. samayasAra : gAthA 86nI TIkA; * 8. banArasIdAsakRta upAdAna nimitta doharA. 9. dravyadRSTi te samyagdaSTi : 1. pravacanasAra : gAthA 93nI TIkA; * ra. niyamasAra : gAthA 47, 110 ane tenI TIkA; * 3. Atmasiddhi : gAthA 117, 135; * 4. bahenazrInA vacanAmRta naM. 201, 230, 315, 344, 353, 376, 389, 393, 397, 398, 399, 400; * 5. yogasAra : doharo ra0, 40, 57. 10. pAMca samavAyamAM puruSArthatI mukhyatA : 1. samayasaranATaka : sarva vizuddhi dvAra - doharo 4ra; * ra. mokSamArga prakAzaka : adhyAya 3, pAnu 55; adhikAra 7, mokSamArgamAM puruSArthanI mukhyatA : pAnu 311; * 3. gommaTasAra karmakAMDa : gAthA 79 thI 883; * 4. gurudevazrInA vacanAmRta : naM. 53; * 5. bahenazrInA vacanAmRta : naM. 7, 343; * 6. zrImad rAjacaMdra : AMka 957, upadeza chAyA 6, pAnu 7ra4; * 7. sUtrapAhuDa : gAthA 16; 8. bhAvapAhuDa : gAthA 86. upasaMhAra :: yazovijayajIkRta adhyAtmasAra Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA gerasamAM darzAvo. yogya vikalpa pasaMda karI bAjunAM 1. pahmAtmadazA pragaTa karavAnuM paheluM pargAthayuM 1. zuMche? hetulakSI prazno A. huM paramAtmA chuM C. huM paripurNa chuM 3. 'huMpaNmAtmA chuM siddhAMta kayA che. sarvasAdha C. vyApaka 4. A. potAne paramAtmapaNe jANavo B. potAne paramAtmAnI bhaktimAM lIna karavo. .potAnA pamAtmasvabhAvanuM dhyAna thayuM. D. potAnI paramAtmazAno svIkAra karavo 2. jaina darzanano mukhya ane madyana siddhAMta 2. kayo che ke jemAM bIjA baghAM siddhAMto samAya jAya che? B. huM svataMtra chuM. D. huM jJAyaka chuM. prakArano nathI? 3 B. sarvamAnya D. aziA dravyanI svataMtratAnuM kAraNa zuM nathI? A. dravyanuM anekAMtasvA B. dravyanuM aArApariNAmikapaNuM C. dravyanI pragaTa avasthA D. dravyanAM cha kArakonI svAdhInatA 5. vartamAnakALe tavyanI svataMtratAnI jorazorathI ghoSaNA karanAra koNa che? A. paMDita ToDaramalajI B. zrImadda che jenAM ka C. bahenazrI caMpAbena D.pUjayazrI kAnajIsvAmI 6. jo badhA jIvo potAnA svabhAvathI saMpUrNa 6. na oya to zuM thAya ? A. svabhAva ane paryAyanI ekarUpatA thAya 4. 5. B. dareka jIva paryAyathI saMpUrNa zreya C. dareka jIva potAnA svabhAvane saMpUrNa karavA prayatna kare D. dareka jIva judI judI jAtinA thAya 7. bhedajJAnamAM konAthI bhinna potAnA paramAtmasvabhAvane oLakhavAno oya che? A. sattA-saMpati-sanmAna B. mana-vacana-kAyA 7. C. dravyakarma-no karma-bhAvakaryuM. D. dravya-guNa-paryAya 8. gharmamAM kono samAveza nathI ? 8. A. morAbhakta pariNAma B. dAdAnAdinA 8. syAzrita sthiti zubhabhAva D. vItarAgatA 9. dharma mATe zeno tyAga jarUrI che? A. rAga-dveSa C. karma-nokarma 20.dharmanuM mULa zuM che ? A. sabhyona 9. B. sattA-saMpati D. ghara-bAra C. samyaryAtra dA.trAkALa lokamAM sukhAyaka zuM che? A. sabhyona C. popakAra A. samajAno mAme C. kriyAno mArga 10. B. samyagnAna D. saghacAra 11. B. bhogopabhoga D. padayA 2. jaina darzana anusAra mokSano mArga e kayA 12. prakArano mArga che ? B. Anano mAM D. anekAMtano mArga 13. 13.jIvanA duHkhonuM mULa kAraNa zuM che ? A. pApano udaya B. aNasamajaNa C. garIbAI D. Adhi-vyAdhi-upAdhi 4. bi vadhI ho-haAya. hAM tene nathI? 14. A. vyApaka vyApyapa B. pariNAma pariNAmaNuM C. anukuLa anupa D svarUpanuM 5.nizcayathI eka dravyane ane bIjA 15. dravya vacce kayA prakArano saMbaMdha hoya che? A. rtA karma B. kAraNa-kArya C. nimitta-naimitika D. koi paNa prakArano saMbaMdha nathI. 6.nimitta e kayA prakAranuM kAraNa che? A. nizcayakArA B. upAghanakArA C. niyAmakakAraNa D. sahakArI kAraNa 17.ApaNA AtmAnI dRSTi kayA be prakAre 17. saMbhave che? A. bhAvIguNo ke 7mabhAvI paryAyo 16. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R 1 ( prakaraNa-1: 'paramAtmA chuM eka sarvagrAhI siddhAMta ) 23 ( B. trikALI dravya ke pramANanA viSayabhUta dravya C. dravya ke paryAya D. sva ke para 28. draSTi pragaTavAthI baghAM jIvo kevA 18.| bhAse che ? A. sampaSTa B. siddhasamAna C. sagI dveSa [D. jIva je avasthAmAM ya te te baBbara bhAse che. = = = = = = = 29. pAMceya samavAya kayA svacce ya che? 19. [ ] A. paryAyarUpa B. gurUpa C. dravyarUpa D. kAkarUpa 20.potAno puruSArtha kevo dhyeya che? 20. [] A. svAdhIna ane saLa B. pasIna ane niphTa C. nabaLo ane maryAdita D. adhUNe ane avaLo saiddhAMtiko / nyU 2. nIcenA praznonA javAba eka ke be vAkyomAM Apo. sTa. mokSano mArga e samajaNano mArga kaI rIte che? 2paramAtmadazA pragaTa karvAno ekamAtra upAya zo che? 7.5spadArthanuM akartatva eTale zuM ? ra. jaina darzananAM baghAM siddhAMtono zismosiddhAMta kayo ra8 nimitta kone kahe che ? ra9 dravyaSTa eTale zuM ? 3. tattva kone kahe che ? 30.dravyadRSTimAM dRSTi eTale zuM ? 4 tattvajJAna kone kahe che ? 32. ISTano viSaya keTalA prakAre yeya che? 5. tattvajJAnano siddhAMta eTale zuM? 37. pAMca samavAya eTale zuM? tenA nAma Apo ? 6. adhikaraNasidgata kone kahe che? 33.pAMca samavAyamAM konI mukhyatA dhyeya che ? zA mATe ? 7. adhikAsiddhAMtane bIjA kayA nAme oLakhavAmAM 34. pAMca samavAyamAM puruSArtha zuM che? Ave che ? 35. samarthakAra kone mAnavAmAM Ave che ? 8. sarvagrAhya siddhAMta kone kahe che? 36. savaLo puruSArtha eTale zuM ? 9. huM mAtmA chuM' e kayA prakArano siddhAMta che? 37.prathama bhUmikAne yogya puruSArtha zuM che? 20. vyanI svataMtratAno siddhAMta zuM che? nIcenA praznonA vistata javAba Apo. 22. svabhAvanI saMpUrNatA eTale zuM? 2. tattvajJAnanA siddhAMta viSenI samajUtI Apo 2. svabhAvanI saMpUrNatAno svIkAra kare te svabhAvano che. tattvajJAnanA sidgatanuM 'dayagatapaNuM eTale zuM? Azraya karavAthI zuM thAya ? 3. anAdinA mohane vaLavo zA mATe jarUrI che ? mone 23. potAnA svabhAvanI saMpUrNatAne samajavA mATe TALavA mATe zuM karavuM joIe ? nimittakANa koNa zreya che ? 4. tattvajJAnanA siddhAMto hRdyagata kaTvAnI AvazyakatA 24. bhedajJAna kone kahe che ? samajAvo. 5. samyajJAna kone kahe che ? zA mATe huM mAtmA chuM eka sarvagrAha siddhAMta che? 26. dravyakarma kone kahe che ? temAM samAveza pAmatA mahattvanA siddhAMto jaNAvo. 27. nokarma kone kahe che ? 6. dravyanI svataMtratAno siddhAMta samajAvo. 28. bhAvakarma kone kahe che ? 'huM mAtmA chuMsidgatamAM dravyanI svataMtratAno siddhAMta 29. zAna saMbaMdhI doSo kayA kayA che ? kaI rIte samAveza pAme che ? ra0. vItarAgatA kone kahe che ? 8, svabhAvanI saMpUrNatAno siddhAMta samajAvo 2. gharma kone kahe che ? 9, "huM mAtmA chuM siddhAMtamAM svabhAvanI saMpUrNatAno rara. zA mATe vItarAgatA e ja gharma che ? siddhAMta kaI rIte samAveza pAme che? ra3. samyagdarzana kone kahe che ? 20. "bhedajJAna eja samyajJAna' siddhAMta samajAvo. 24. gharmanuM mULa :samyagdarzana kaI rIte che? 22. 'huM mAtmA chuM* siddhAMtamAM bhedajJAnano siddhAMta zya. mokSano mArga kone kahe che ? kaI Bte samAveza pAme che ? Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ) 24 ( 'paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA ) 22. zA mATe bhedajJAna atyaMta bhAvavA yogya che? ja. huM paramAtmA chuM' sidghatamAM nimittanI nispekSatAno 23. "vItarAgatA e ja gharma' siddhAMtanI samajUtI Apo. siddhAMta kaI rIte samAI jAya che. 24. "huM mAtmA chuM" siddhAMtamAM vItaegatA e ja gharma | ya. " dravyadRSTi te samyagraMSTa te sidgata samajAvo siddhAMtano samAveza kaI kahe che ? 7. zA mATe paryAyaSTi te mithyASTi che ? 25. 'gharmanuM mULa samyagdarzana' e siddhAMta samajAvo. | 27. zA mATe dravyadRSTi te sampaSTa che ? 26. 'huM mAtmA chuM' siddhAMtamAM gharmanuM mULa samyagdarzana 28. "huM paramAtmA chuM siddhAMtamAM dravyadRSTi e siddhAMta' kaI te samAveza pAme che ? sabhyaSTano siddhAMta kaI 9te samAya che? 27. "mokSano mArga e samajaNano mArga siddhAMtanI 9. zA mATe dravyadRSTi pragaTavAthI rAgadveSanuM koI kAraNa samajUtI Apo. banatuM nathI ? 28, "huM paramAtmA chuM' e siddhAMtamAM "mokSano mArga e 30. pAMca samavAyamAM svabhAva zuM che ? samajaNano mArga siddhAMta kaI rIte samAviSTa 32. zA mATe pAMca samavAyamAM 5kSArthanI mukhyatA che ? thaI jAya che ? 3ra. puruSArtha ane nAnA kaNo vacceno talavata darzAvo ? 29."padArthanuM akartutva e siddhAMta samajAvo. 33. puruSArthanI svAdhInatA ane saphaLatA samajAvo ? ra0. kartA-karmanI paribhASA Apo 34. 'huM mAtmA chuM' siAMtamAM puruSArthanI mukhyatAno AtmatinuM prayojana zuM che? ane te kaI te pAra paDe? siddhAMta kaI rIte samAveza pAme che ? ru. huM mAtmA chuM' siddhAMtamAM 'paugharthanuM aphtatvano 35, AtmatinAM pAramArthika siddhAMta samajavA mATe siddhata kaI rIte AvI jAya che ? ApaNane upalabdha pAMca samavAya kaI rIte che ? 3. nimittanI nirapekSatAno siddhAMta samajAvo. 36. zuM jANavuM sArthaka che ane zuM jANavuM nirghaka che? kaI rIte ? gurudevazrI AsoLagaDhanAM pratika samo. eka Adarza sUcaka Agavo sArvagrAhI rAddhAMta badhA siddhAMtonoziramora hoyato te 'huM paramAtmA chuM e siddhAMta che. A ekajasiddhAMtamAM bIjA badhA siddhAMto samAya jAya che. tethI A eka | sarvagrAhI siddhAMta che. A sarvagrAhI siddhAMtasamajyA vinA paramAtmadazA pragaTa karavAGII pAramAyika paMkAmAM eka jhAluMya AgaLa vadhI zakAtuM [thI. 'huM paramAtmA chuM'oli gurudevazrInA gagAbhedI ||rANI soLagaDhanI zarUAta thAya che. "huM paramAtmA chuM' saMbaMdhI gurudevazrInAM A prakAze 'gurudevazrInAM vayaollmRta" pustakaoli Amukha tarIke sthAna pAmela che. gurudevazrInI adhuryAsthatimAM gurudevazrInAM saghaLAM upadezanAM sArabhUtasiddhAMta tarIke 'huM paramAtmA chuM' siddhAMto pUjya bahedzrI caMpAbahena dvArA pasaMda karAyela che. gurudevazrI ane sonagaoiAM pratikasamA eka AdarzasUcaka AgavA siddhAMta tarIke te AjaoLakhAya che. (prakaraNa-1 : 'huM paramAtmA chuM' eka sarvagrAhI siddhAMtanI prastAvanAmAMthI) Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // prakaraNanI rUparekhA "huM paramAtmA * prAstAvika * anekAMtasvarUpa ane ekAMtamArga vastunI siddhi mATe tenAM anekAMtasvarUpanI AvazyakatA prakaraNa * vastunI prApti mATe tenAM ekAMtamArganI AvazyaktA kaI rIte ? 1. virodhInuM astitva 2. anekamAM ekatva 3. navatattvo vaDe nirNaya 4. AtmAnI eka ja jAti * upasaMhAra vastunAM anekAMtasvarUpa ane ekAMtamArganAM AdhAre "huM paramAtmA chuM" kaI rIte ? * pAmaradazAnAM AdhAre paramAtmasvabhAvane oLakhavAno upAya ootiaatiootitia Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uuuuuuuuuuuuuuuuuu|||||| pati TIC SCISSC SC 22 ( 20 ) 14 OCT 27/JCO QUICK SCOOTES COID prakaraNa : 2 'huM paramAtmA chuM kaI rIte? te mATe dravyadRSTino mahimA darzAvatA pUjya bahenazrI caMpAbenanAM vacano dravya ane paryAya banne samAja koTinAM nathI. dravyanI koTi UMcI ja che, paryAyanI koTi jAna ja che. eriNAma tanma umara - jJAca8 (6bhya) umara - daSTi te ja samyak daSTi che. sAdhaka jIlI haSTa paraMtara zuddhAtmadravya upara hoya che, chatAM sAdhaka jANe che badhAMje; - te zuddha - azuddha paryAyone jANe che ane te bhaNatAM temanA sukha-duHkharUpa bhedanano, sAdha8-bAdhakapaNAno ityAdino thiyeka varte che. jJAna badhAMno abhiSeka kare che, topaNa daSTano viSaya to sadA eka butha jJAyaka ja che. te kadI chUTato natha. dravyadaSTa yathArtha pragaTa thAya che, tene daSTinA joramAM ekalo gAyaka ja - caitanya ja bhAse che. huM to lAyaka te jJAyaka ja chuM, niHzaMka dAyaka chuM; vibhAga ne huM kaThI eka nathI thayA; DAyaka chUTo ja che, AkhuM brahmAMDa phare topaNa chUTo ja che. - Atho acaLa nirNaya hoya che. dravyadaSTa zuddha aMta:tane ja avalaMbe che. te ekeya bhedane spokArato nathI. dhruva sivAya koIje gaNakArato nathI; azuddha paryAyane nahi, zuddha paryAyane jaha, guNabhedane nahiAtmA anaMta guNamaya che. atyaMta guNamaya eka nitya rajatajya - aparaNAmI abheda eka daLa - temAM daSTi che. pUrNa nitya abhedanuM jora lAla. anaMta guNasvarUpa abheda eka cetana dravyano ja - akhaMDa paramAtmadravyano ja - Azraya karavo, tenuM ja zaraNa levuM, tenuM ja dhyAna karavuM, tyAM ja daSTa helo, ke jethI anaMta nirmaLa paryAyo svayaM kholI UThe. dravyadaSTa hoya to pachI kAvyamAM je je hoya te pragaTa thAya ja, anaMta kALamAM anaMta jIyoe A rIte drazya upara daSTa sthApane anaMta vibhUti pragaTa karI GOOGNddriNyiNgruuddNgddiyiNuNuNgM viNgddigauNddgoddege hoNdogeyiNherigegdde IIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII. (1ggadarzi ) huM tane je je huM cho tevo ja huM pragaTa thaIza. tuM moTo tejAvaDeja cho. (bahenazrInAM vacanAmRta naM. 21, 216, 35, 315, 344, 353, 376, 389, 363, 400mAMthI saMkalita aMzo) DODGO - vaDIla OE OCCC GOCSR Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA 1. sImaMdhara sva Comin sImaMdhara bhagavAna, sonagaDha. (savaiyA ekatrIsA) // vorDa vAsa rahe prabhu rana, vorDa teM hi gAMhi hIMO zerDa pranAma vI gaDhi mUrati, vheD pahAra vaDhe vaDhi chIMO here tae maLatAM pari, tad nI pramu ceSThi karmAae / merA nI nahi putra virAjata. mohine hai mohi rAtanI bhAvArtha : potAnA paramAtmAne jANavA mATe koI to udAsIna ke tyAgI banI jAya che. keTalAMya tene zodhavA mATe kyAMthI kyAM dUradezAvaramAM pahoMcI jAya che. koI 5ramAtmAnI pratimA banAvI tenI pUjA-la kare che. koi (azakta hoya to) DoLImAM besIne paNa parvata caDhe che. koI ema mAne che ke, potAno 5ramAtmA adbhura AkAzamAM che, to koi tene nIro pAtALamAM mAne che. paraMtu potAno 5ramAtmA dUradezAvaramAM nathI, potAmAM ja che, pote ja che. 'huM paramAtmA chuM" kaI rIte ? te jANavAthI te potAnAM anubhavamAM Ave che. (samayasAranATaka : a. 8, baMdhahAra, doharo 48) 'huM paramAtmA chuM' eTale ke pote ja paramAtmasvabhAvI che. potAno paramAtmA potAthI dUra nazI, potAmAM ja che, pote ja che, topaNa loko potAnA 27 paramAtmAne bahAramAM zodhe che. te mATe tyAga, vairAgya, pUjA, bhakti, tIrthayAtrA, dayA, dAna, vrata, tapa jevA aneka prakAranA bAhA upAyo karavAmAM Ave che, paraMtu potAnI aMdarano paramAtmA bAhA upAyothI jaNAto nathI. ka paramAtmA chuM' kaI rIte ? te jANavA mATe sau prathama AtmAnuM anekAMtasvarupa ane tenI prAptino ekAMtamArga jANavo jarUrI hoya che. anekAMtasvarUpa ane eThAMtamArga vastumAM vastupaNAnI nIpajAvanArI paraspara visethI be ktionuM ekIsAthe prakAzavuM te vastunuM anekAMtasvarupa che. vastunI prAptino upAya eka ja prakAre hoya tene ekAMtamArga kahe che. anekAMta = an + akAMta. je ekAMta nathI, ekAMtano virodhI che, te anekAMta che, ahIM anekAMta e vastunuM baMdhAraNa ke tenI racanA che, eTale ke vastunuM svarupa che. vastunuM svarupa ekAMta ke anekAMta e be paikI koI eka prakAre hoya che. tema vastunI prAptino mArga paNa ekAMta ke anekAMta e be paikI koI eka prakAre hoya che, je vastunA svapane anekAMta mArga che tenA mATe tenI prAptino mArga ekAMta hoya che. ane je vastunA svarupane ekAMta mAne che te tenI prAptinAM mArgane anekAMta mAne che. vAstavamAM vastunuM svarupa anekAMta che ane tenI prAptino mArga ekAMta che. tethI vastunA svarupane prAtrinA mArgane anekAMta mAnavo te mithyA anekAMta mAnavuM te samyak anekAMta che paNa vastunI te Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ) 28 ( prakaraNa-2 : "huM paramAtmA chuM' kaI rIte ? anekAMta che. te ja rIte vastunI prAtino mArga ekAMta mAnavo te samyak ekAMta che paNa vastunA vastunA anekAMtasvarUpanI AvazyakatA svarupane ekAMta mAnavuM te mithyA ekAMta che. vastunuM anekAMtasvarupa eka ja prakAre saMbhave che vastumAM vAstumAM nAM nIpajAvanAra ane tene mAnanAra ekamAtra jaina darzana ja che. paraspara virodhI be gharmo nuM ekIsAthe vastunuM ekAMtasvarupa aneka prakAre saMbhave che ane prakAzavuM te vastunuM anekAMtasvakSya che. tene mAnanAra jaina darzana sivAyanAM anya aneka anekAMtasvarupa vastumAM vastupaNAMnAM darzano che. nIpajAvanAra eTale ke vastunI siddhi karAvanAra paraspara virodhI be dharmo mULabhUtapaNe anvaya ane AtmavastunI prAptino ekAMtamArga eka ja prakAre | vyatireka che. saMbhave che ane tene anusaranAra paNa eka mAtra A te ja che' evAM jJAnanAM kAraNabhUta jaina darzana ja che. AtmAnI prAtino anekAMtamArga aneka prakAre saMbhave che. ane tene anusaranAra jaina ekarUpapaNuM ke sadazapaNe tene anvaya kahe che. darzana sivAyanA anya aneka darzano che. A te nathI' evAM jJAnanAM kAraNabhUta aneka rUpapaNuM ke visarazapaNe tene vyatireka kahe che. vastunuM svarupa anekAMta hoya che ane tenI prAsino | anekAMtasvarupI vastunAM paraspara virodhI mULabhUta mArga ke upAya ekAMta hoya che. bIjI rIte kahIe ' dharmayugala anvaya-vyatirekanAM AdhAre bIjAM aneka to anekAMtasvarupa vinA vastunI siddhi nathI ' paraspara virodhI dharmayugalo hoya che. ane ekAMtamArga vinA vastunI prAmi nathI. anekAMtasvarupa ane ekAMtamArganI vizada prazna : anekAMtavalpI vastumAM anvaya vyatirekanAM AghAre anya paraspara virodhI samajUtI mATe dravyabaMdhAraNano abhyAsa Avazyaka gharmayugalo kaI rIte che ? che. ahIM 'huM paramAtmA chuM' kaI rIte ? te bAbatane samajavA pUratI tenI saMkSipta samajUtI ApavAmAM uttara: anekAMtasvarupI vastunAM anvayI dharmapaNe Ave che. te mATe nIcenA muddA anusAra carcA te ekarUpa, abhedarUpa, akhaMDarUpa, nitya, karavAmAM Ave che. sAdhAraNa, kAyama TakatAM dravyasvabhAvapaNe che. ane te ja samaye vyatirekI dharmapaNe te anekarUpa, vimAnI maddhi mATe tenAM anekAMtApanI AvaByakatA bhedarUpa, khaMDarUpa, anitya, asAdhAraNa, kAyama vamAnI prApti mATe tenAM ekAMtamAnI. | palaTatAM paryAya svabhAvapaNe che. A rIte anvayaAvAyall vyatirekanA AdhAre eka-aneka, abheda-bheda, akhaMDavALAM anekAMtApa ane ekAMtamAnA khaMDa, nitya-anitya, sAdhAraNa-asAdhAraNa, dravyaAdhAre huM paramAtmA chuM kaI rIte ? paryAya ane tenAM jevAM bIjAM aneka paraspara virodhI pAmadaBInA AdhAre paramAbhasvabhAvane dharmayugalo hoya che. AvA nitya-anitya jevA oLakhavAno upAya Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0i , ( 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA ) 29 ( paraspara virodhI dharmone eka ja vastumAM ekasAthe eTale kathana che. vastusvarupanI ane kAMta rahevAmAM koI virodha hoto nathI. mAnyatAmAM vastunuM svarupa sApekSa hovAthI tenuM prazna: nitya-anitya jevAM paraspara virodhI kathana 'cAt' zabdathI karavAmAM Ave che. jaina ghamane ekasAthe rahevAmAM virogha kema hoto darzana vastusvarupanI anekAMta mAnyatAvALo nathI? hovAthI tenA vastunA sva5 saMbaMdhI koI paNa kathanamAM 'cAt' zabda kahAo hoya ke na hoya topaNa utta2: anekAMtasvarupI vastunAM paraspara virodhI lAgu paDe che. A rIte jaina darzanamAM AtmAne dharmo sApekSa hovAnAM kAraNe temane sAthe rahevAmAM 'nitya' kahetAM syAt zabda na vAparyo hoya topaNa koI virodha nathI. sApekSa dharmo virodhI ja hoya | te 'syAt nitya' che. te ja rIte 'anitya' mATe che. ane virodhI dharmo sApekSa hoya to tene sAthe 'cAtuM anitya' che. rahevAmAM virodha hoto nathI. nitya-anitya jevAM paraspara virodhI dharmayugala jema koI vyakti eka apekSAe eTale ke potAnA ekasAthe rahI zake tenuM bIjuM kAraNa teo vastunA putranI apekSAe pitA che, ane te ja vyakti eka aMzanA dharmo che paNa vastu pote hoya tevAM bIjI apekSAe eTale ke potAnA pitAnI aMzInA dharmo nathI. apekSAe putra paNa che. A rIte eka ja vyaktimAM pitA-putra jevA paraspara virodhI dharmo sAthe koI vastu pote ja anvayapaNe kAyama TakatI nathI, nitya zake che. paNa teo sApekSa hovAthI temane sAthe nathI. jo aMzI evI vastu pote ja anvayI rahevAmAM virodha nathI. tema eka ja vastu tenA dharmapaNe nitya hoya to te dharma sApekSane badale trikALa dhruva anvayI dravyasvabhAvapaNe jovAmAM nirapekSa banI jAya che. tethI vedAMta mata jevI Ave to te nitya che ane te ja vastane tenA vastune sarvathA nitya mAnavA jevI vastusvarupanI kSaNika palaTAtAM vyatirekI paryAyasvabhAvapaNe ekAMta mAnyatAnI Apatti AvI paDe che. jo jovAmAM Ave to te anitya paNa che. A rIte Ama mAnavAmAM Ave to temAM vyatirekI eka ja vastumAM nitya-anitya jevA paraspara anityabhAvono abhAva thAya che. anityabhAvono virodhI dharmo sAthe hoI zake che. teo sApekSa abhAva thatAM dravyanI koI kriyA ke prayojana hovAthI temane sAthe rahevAmAM virodha nathI. saMbhavatuM nathI ane prayojana vinAnuM koI dravya ja hotuM nathI. A prakAranA doSathI bacavA anvayane ane kAMtasvarupI vastunAM nitya-anitya jevAM aMzIne badale aMzano ja dharma mAnavo yogya che. paraspara virodhI dharmayugala sApekSa hovAnAM kAraNe eTale ke vastu potAnA anvayI dharma evA aMzanA anekAMtasvarupI vastunAM tenAM svarupa saMbaMdhI Azraye kAyama Take che, nitya che. kathananI paddhatine syAdvAda kahe che. syAdvAda e cAta ane vAda e be zabdono banelo che. jemAM te ja rIte vastu pote ja vyatirekapaNe kAyama smAta eTale kathaMcita ke koI apekSAe ane vAda palaTatI nathI, anitya nathI. jo aMzI evI vastu Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ) 30 ( prakaraNa-2 : "huM paramAtmA chuM' kaI rIte ? pote ja vyatirekI dharmapaNe anitya hoya to te hoya che. eTale ke vastunI siddhi mATe tenA dharma sApekSane badale nirapekSa banI jAya che. tethI anekAMtasvarupanI AvazyaktA hoya che. bauddhamata jevI vastune sarvathA anitya mAnavA prazna : zA mATe vastunI siddhi mATe tenA jevI Apatti AvI paDe che. jo Ama mAnavAmAM anekAMtasvapanI AvazyakatA hoya che ? Ave to temAM anvayI nityabhAvano abhAva thAya che. nityabhAvano abhAva thatAM dravyanI koI uta2: eka ja vastumAM vastupaNAnAM hayAti ke astitva saMbhavatuM nathI. ane astitva nIpajAvanAra paraspara virodhI be dharmonuM ekI-sAthe vinA koI dravya ja hotuM nathI. A prakAranA doSathI hovuM te vastunuM anekAMtasvarupa che. A paraspara bacavA mATe vyatirekane aMzIne badale aMzano ja virodhI be dharmo mULabhUtapaNe anvaya ane vyatireka dharma mAnavo yogya che. eTale ke vastu potAnA che. vastunA kAyama TakatA aMzane anvaya ane kAyama vyatirekI dharma evA aMzanA Azraye kAyama palaTe pariNAmatA aMzane vyatireka kahe che. che, anitya che. vastunI siddhi mATe eTale ke vastunI sAbiti nitya-anitya jevA paraspara virodhI dharma sApekSa mATe eTale ke vastunAM vastupaNA mATe tenuM svarupapa ane aMzanA dharmo hovAthI teone ekasAthe anekAMta hovuM atyaMta Avazyaka che. vastunA rahevAmAM koI virodha nathI. te uparAMta teo vacce anekAMtasvapanAM kAraNe tenAmAM kAyama Takato ane koI samayabheda paNa nathI tethI paNa teo kAyama pariNAmatA evAM paraspara virodhI be dharmo che. ekasAthe rahI zake che. dravya eka samaye TakavApaNe ane tenA kAraNe ja vastunI siddhi che. nitya rahe ane bIjA samaye palaTavApaNe anitya koIpaNa vastu ke padArthanI siddhi mATe be bAbato rahe evuM nathI. jo evuM hoya to nitya-anitya anivArya che. eka to tenuM astitva ane bIjuM sAthe na rahI zake. paraMtu nitya-anitya e aMzInA tenuM prayojana. astitva eTale kAyama TakavuM ane Azraye nathI paNa aMzanA Azraye che. tethI te prayojana eTale kAyama pariNamavuM. vastunAM potAnA kAyama TakatAM evA anvayI aMzanA anekAMtasvarupanAM ja kAraNe tenAmAM kAyama TakavuM Azraye nitya che ane te ja samaye te ja dravya tenA ane kAyama pariNamavuM jevAM paraspara virodhI be kAyama palaTatAM evA vyatirekI aMzanA Azraye dharmo hoya che. anitya paNa che. A rIte nitya-anitya jevA paraspara virodhI dharmomAM koI samayabheda na hovAthI vastunuM kAyama TakavuM na mAnavAmAM Ave to tenAM teone ekasAthe rahevAmAM koI virodha nathI. astitvane ja AMca Avaze. ane astitva eTale upara mujaba nitya-anitya jevA paraspara virodha ke hayAti ke vidyamAnatA vinA koI vastuno dharmone ekasAthe rahevAmAM koI virodha hoto nathI. vicAra ja karI zakAto nathI. te ja rIte tenuM kAyama vAstavamAM AvA paraspara virodhI dharmo dharAvatAM pariNamavuM na mAnavAmAM Ave to tenI koI kriyA vastunA anekAMta svarupane ja kAraNe vastunI siddhi ke kAmagIrI ja thaze nahi. kriyA ke kAmagIrI vinA Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IT 1) ( 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA ) 31 ( te koI prayojana dharAvI zake nahi. prayojana kAyama pariNamavArUpa anitya mAnato nathI, vinAno koI padArtha joI zakAto nathI. A kAraNe vastusvarupanI A prakAranI ekAMta mAnyatA vastu kAyama TakIne kAyama pariNamatI hoya to ja dharAvanAra sAMkhyamata che. sAMkhyamata Atmavastune te vastunuM vastupaNuM eTale ke vastunI sAbiti ke nitya kahe che. tenI mAnyatA anusAra te sarvathA siddhi saMbhave che. vastunAM anekAMtasvapanA kAraNe nitya hoya che. eTale ke koI paNa apekSAe ja tenAmAM kAyama TakavuM ane kAyama pariNamavuM jevA anitya hoto nathI. have anityatA vagara paraspara virodhI be dharmo che tethI vastunI siddhi nityatA ja saMbhavatI nathI. vaLI anityatA vagara mATe tenA anekAMtasvarupanI AvazyakatA hoya che. koI kriyA, kAmagIrI ke prayojana saMbhavatuM nathI. A rIte vastunAM anekAMtasvarupathI ja tenI siddhi ane prayojana vagara padArthanI siddhi nathI. che ane ekAMtasvarupathI nathI. te ja rIte koI vastune kAyama pariNamavArUpa | anitya mAne che ane kAyama TakavArUpa nitya prakha : zA mATe vastunA ekAMtasvapathI | mAnato nathI. vastusvarupanI A prakAranI ekAMtata vastunI siddhi nathI? mAnyatA dharAvanAra bauddhamata che. bauddhamata anusArAra uta2 : vastunuM anekAMtasvarupa temAM nitya AtmA anitya che ane te sarvathA anitya che. anitya jevA paraspara virodhI hoya tevA be dharmone eTale ke te koI paNa apekSAe nitya nathI. have mAne che. nitya-anitya jevA paraspara virodhI bau nityatA vagara anityatA ja saMbhavatI nathI. dharmo paikI ekane mAne ane bIjAne na mAne tene nityanA AdhAra vinA anityatA konA AdhAre vastasvarupanI ekAMta mAnyatA kahe che. jema vastu- raheze ? jema dUdha, dahIM, chAza, mAkhaNa, ghI jevI svarupanI anekAMta mAnyatAnI kathana paddhatine anitya avasthAo tenAM AdhArabhUta nitya syAdvAda kahevAya che tema vastusvarupanI ekAMta avasthita gorasa vinA saMbhavatA nathI. tema mAnyatAnI kathana paddhatine sarvathAvAda kahevAyAya padArthanI eka pachI eka thatI kramika vyatirekI che. tethI vastasvarupanI ekAMta mAnyatA dharAvanAra anitya paryAyo tenAM AdhArabhUta nitya anvayI vastanAM svarupa saMbaMdhI koIpaNa kathana kare to tenA dravyasvabhAva vinA saMbhavatI nathI. vaLI AtmAnA kathanamAM "sarvathA' zabda kahAo hoya ke na hoya, kAyama TakatA nitya dhruva dravyasvabhAva vinA ja tenI topaNa lAgu paDe che. kSaNika ke anitya avasthAo mAnavAmAM Ave to vastanI siddhi mATe tenA astitva ane prayojananI A kSaNika ke anitya avasthIonuM phaLa koNa. AvazyakatA che. astitva mATe kAyama TakavuM ane bhogavaze ? pote to anitya hovAthI bhogavI prayojana mATe kAyama pariNamavuM jarUrI che. zakaze nahi. pApa pote kare ane pote to kSaNika hovAthI narakamAM pote jaze nahi ane narakamAM vastusvarupanI ekAMta mAnyatA dharAvanAra koI janAro koI judo ja haze. te ja rIte puNya pote vastune kAyama TakavArUpa nitya mAne che, tyAre tene kare ane svargamAM koI bIjo ja jAya. dharma pote Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 prakaraNa-2 : 'huM paramAtmA chuM' kaI rIte ? kare ane tenAM phaLamAM mokSane koI anya ja pAme varSI nityatA vinA sat ke astitvapaNuM saMbhavatuM nathI. ane astitva vagara padArthanI siddhi nathI. upara mujaba padArtha ke vastunI siddhi mATe tenA anekAMta svarupanI AvazyakatA che have te ja vastunI prApti mATenA mArga ekAMta hoya che tenI carcA karIzuM. vastunI prApti mATe tenAM ekAMtamArganI AvazyaktA ja aneka taka mArge paNa sAt ekAMta racelAM prApti karAvavA sivAya bIjA anya hetue upakArlR nathI. (zrImada rAjacaMdra : varSa rahyuM : patrAMka 702, pAnu 511) vastunuM baMdhAraNa, racanA ke svarupa anekAMta che, anekAMtasvarupI vastumAM vastupaNAnA nIpajAvanAra paraspara virodhI be dharmo hoya che. A paraspara virodhI be dharmo anvaya ane vyatireka che. A be dharmo paikI anvayI dravyasvabhAvanAM Azrarya ja vastunI prApti hoya che ane vyatirekI paryAya svabhAvanAM Azrarya nahi. tene vastunI prAptinA ekAMtamArga kahe che. utara : vastunI prApti eTale potAnI vastuno anubhava che. ApaNe sau Atmavastu chIe. ApaNA mATe potAnA nija AtmAno svAnubhava te ja ja vastunI prApti che. pAramArthika paMthamAM prAraMbhathI pUrNatA sudhI svAnubhavanI AvazyakatA hoya che. potAnA AtmAnAM svAnubhava mATe teno Azraya, tenuM dhyAna eTale ke temAM lInatA, sthiratA ke ekAgratAnI AvazyakatA hoya che, tene svasamaya ke svacAritranI pravRtti paNa kahevAya che. ane te ja nizcayathI sammAritra hoya che. A samyakcAritra haMmezA samyak zAna-zraddhAnapUrvaka ja hoya che, tethI potAnA AtmAnI prApti eTale ke svAtmAnubhava mATe samyak jJAna-zradvAna-cAritra e traNeyanI AvazyakatA hoya che. vastunAM svarupane anekAMta mAnavuM te samyak anekAMta che, anekAMtanuM rahasya ja e che ke anekAMtasvarupI vastunI prAptino mArga ekAMta ja hoya che. vastunI prAptinA mArgane ekAMta mAnavo te ja "sapha ekAMta ' che. prazna : svAtmAnubhava mATe samyak jJAnashrddhaan thAritra se proyanI AvazyatA zA mATe hoya che ? ? uttara : svAtmAnubhava e samyak cAritra che. A samyak cAritra haMmezA samyak jJAna-zraddhAna pUrvaka ja saMbhave che. tethI svAtmAnubhava mATe sau prathama samyak jJAna, tyAra pachI samyak zraddhAna ane tyAra pachI samyak zAna-zraddhAnapUrvaka samyak cAritra hoya che. sau prathama je AtmAnI prApti eTale ke svAnubhava karavAno che tene jANavo jarUrI hoya che. A AtmA zuddha, buddha, caitanyaghana hoya che. A zuddhAtmA zarIrAdi nokarma, jJAnAvaraNIyAdi dravyakarma ane rAgAdi bhAvakarmathI bhinna hoya che. aneka prakAranA bhedabhAothI paNa te bhinna hoya che. sva-paranA prazna : vastunI prApti eTale zuM ? ane te bhedajJAna vaDe potAnA zuddhAtmAne judo jANavo te kaI rIte thAya ? samyak jJAna che. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA zuddhAtmAne jANyA vinA zuddhAtmAnuM zraddhAna thatuM. nathI. jANyA vinAnuM zraddhAna sasalAno ziMgaDA jevuM jUThuM hoya che. zuddhAtmAnAM sAcA zAna pachI A zuddhAtmA ja potAnI AtmAnuM asalI svarupa che, tenA AzrayathI AtmAnI prApti thaze. tevo vizvAsa, prIti ke bharoso thavo te samyaka zrahAna che. samyak jJAna-zraddhAnapUrvaka ja samyak cAritra saMbhave che. samyak cAritra e AtmAnuM cacArya AcaraNa che. jevuM zAna-zradvAna hoya tevuM ja AcaraNa hoya che. jene parapaNe potAnA AtmAnuM mithyA jJAnazraddhAna hoya tene parAcaraNarUpa mithyA cAritra hoya che ane jene svapaNe potAnA AtmAnuM samyak jJAna-zraddhIna hoya tene svarupAcaraNarUpa samyak cAritra hoya che. upara mujaba svAtmAnubhUti mATe samyak jJAnazraddhAna-cAritra e traNeyanI AvazyakatA hoya che. A svAtmAnubhUtino eTale ke AtmaprAtino mArga ekAMta hoya che. prazna : AtmaprAptino ekAMtamArga eTale zuM ? uttara : AtmAnuM svarupa anekAMta che. anekAMtasvarupanA kAraNe te paraspara virodhI ane sApekSa evA be gharmothI racAyelo che. A be dharmo be mULabhUtapaNe anvaya ane vyatireka che. anvayapaNe AtmA ekarUpa, abhedarUpa, akhaMDarUpa kAyama TakatAM dhruva dravyasvabhAvarUpa che, ane te ja AtmA te ja samaye vyatirekapaNe anekarUpa, bhedarUpa, khaMDa-khaMDarUpa, kAyama palaTatAM kSaNika paryAyasvabhAvarUpa che. A rIte AtmA anvayavyatirekAtmaka eTale ke dravya-paryAyarUpa che. 33 AtmAnI dRSTi A dravya ke paryAya e bemAMthI koI eka prakAre hoya che. tethI AtmaprAtino mArga paNa eka ja prakAre hoya che tene AtmaprAptino ekAMtamArga kahe che, prazna : dRSTi eTale zuM ? te zA mATe dravya ke paryAya bemAMthI koI eka ja prakAre saMbhave che ? uta2 : STino eka artha najara, jovAnI apekSA ke oLakhANanI rIta che. dRSTino A artha tenI prakAranI dRSTi e AtmAnA jJAnaguNanuM kArya che. mULa saMskRta dhAtunI vyutpatti anusArano che. A dRSTino bIjo artha zraddhA, bharoso, ruci, vizvAsa ke pratIti che. dRSTino A artha pracalita che. A prakAranI dRSTi e AtmAnAM zraddhAna ke darzanaguNanI avasthA che. dRSTino trIjo artha lakSa ke dhyAna che. dRSTino A artha lAkSaNika che. A prakAranI dRSTi e AtmAnA cAritraguNanI avasthA che. upara mujaba dRSTi e AtmAnA zona-zradvAna-cAritra e traNeya guNanI avasthA che. AtmAnI prApti cAritranI samyak prakAranI avasthA eTale ke samyak eTale ke svAtmAnubhava mATe jJAna-zraddhAna, prakAranI dRSTinI AvazyakatA hoya che. AtmAnuM svarupa anekAMta che. tethI te paraspara virodhI ane sApekSa evA be dharmothI racAyelo hoya che. A be dharmI mULabhUtapaNe anvaya-vyatirekAtmaka ke dravyaparyAyarUpa che, anekAMtasvarupI AtmAnI prAptino mArga ekAMta hoya che. AtmAnI prApti karavA mATeTe jJAna-zradghAna-cAritrarUpa samyak prakAranI dRSTi A dravya ke paryAya e be paikI koI eka rIte ja saMbhave Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 prakaraNa-2 : 'huM paramAtmA chuM' kaI rIte ? che. eTale ke samyak prakAranA jJAna mATe jJAnanuM zeya, samyak zraddhAna mATe zraddhAnanuM zraddheya ane samyak cAritra mATe dhyAnano dhyeyarUpa dRSTi dravya ke paryAya e bemAMthI koI eka ja prakAre saMbhave che. te A rIte -- samyak prakAranA jJAna mATe potAnA AtmAne jovAnI apekSA ke oLakhavAnI rIta dravya ke paryAya e be paikI eka ja prakAre saMbhave che. ahIM jJAnanuM kArya mAtra jANavAnuM eTale avalokana ke pratibhAsa jeTaluM ja nathI. paNa te uparAMta jene jANe tenuM mUlyAMkana karavAnuM, tenI kiMmata AMkavAnuM ane tenuM mahattva sthApavAnuM paNa che. A uparAMta je jANe temAM ya-upAdeya ane sva-parano viveka karavAnuM paNa che. jJAna dravya ane paryAya bannene jANI temAM sva-parano viveka eTale ke sva-paranuM midAna karI svane sva tarIke ane pararna para tarIke jANe tene jovAnI apekSA ke oLakhavAnI rIta mATenI dRSTi eTale ke jJAnanI dRSTi kare che. ahIMthI jJAnanI dRSTi dravya ke paryAya e be paikI koI eka ja prakAre saMbhavI zake te samajI zakAya che. samyak prakAranA zraddhAna mATe potAnA AtmAno svIkAra vizvAsa, bharoso ke pratIti paNa dravya ke paryAya e be paikI eka ja prakAre saMbhave che. jJAna potAnA AtmAne dravya ke paryAya e be paikI je apekSAe jove ke je rIte oLakhe teno darzana guNa eTale ke zraddhAna guNa te pramANe vizvAsa, bharoso ke pratIti karI teno svIkAra kare te zraddhAna guNa ke darzana guNanI dRSTi che. ahIM darzana ke zraddhAnaguNanI dRSTi paNa dravya ke paryAya e bemAMthI koI eka ja prakAre hoya che. samyak prakAranA AcaraNa ke cAritra mATe potAnA AtmAnuM lakSa, Azraya ke dhyAna e paNa dravya ke paryAya e be paikI koI ekanuM ja saMbhave che. jJAnazraddhAnanI dRSTi potAnA AtmAne dravya ke paryAya e bemAMthI je prakAre sthApe te pramANe cAritra guNa paNa te dravya ke paryAya te be paikI koI ekanuM lakSa karI tenuM dhyAna dhare che. te cAritra guNanI dRSTi che. ahIM cAritra guNanI dRSTi paNa dravya ke paryAya e be paikI koI eka ja prakAre saMbhave che. upara mujaba jJAna-zraddhAna-cAritranI dRSTi dravya ke paryAya e bemAMthI koI eka ja prakAre saMbhave che. temAM dravyASTi e samyaka che ane paryAyadaSTi mithyA che. prazna : zA mATe nacadaSTi e samyak che ane paryAya daSTi mithyA che ? : uttara H AtmaprApti ke svAtmAnubhava mATe jarUrI AtmAnA jJAna-zraddhAna-cAritraguNanI amuka khAsa prakAranI avasthAne dRSTi kahe che. jJAnaguNa vaDe AtmAne dravya ke paryAyarUpe oLakhavAnI rItane jJAnanI STi kahe che, zAnaguNanI oLakhANa anusAra zraddhAnaguNa teno vizvAsa pUrvakano svIkAra kare te zraddhAnanI dRSTi che. jJAna-zradghAnanI dRSTi anusAra cAritraguNa vaDe temAM lInatA, sthiratA ke ekAgratArUpa dhyAna te cAritranI dRSTi che. ahIM daSTi e jJAnanuM zeya, zraddhAnanuM zraddheya ane dhyAnanuM dhyeya che. te dravya ke paryAya e bemAMthI koI eka prakAre hoya che. temAM dravyadRSTi e samyak che ane paryAyadRSTi e mithyA che. tenI samajUtI nIce mujaba che, Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA paryAyaSTi : 1. paryAyaSTinAM viSayabhUta paryAyasvabhAve potAno AtmA kAyama palaTatAM anekarUpa adhruva svabhAve che. anekarUpa adhruva svabhAve potAnAM AtmAnI sAcI oLakha, gaNatarI, kiMmata ke mUlyAMkana nathI. ra. paryAyasRSTinAM viSayabhUta paryAyasvabhAve potAnI sAcI oLakha na hovAthI te potA mATe 'sva' nathI. vartamAna paryAyasvabhAvAva parAzraye pravartato hovAthI te rIte paNa te 'para' che tethI paryAyasvabhAvanI paryAyaSTi ja parAzraya ke parAdhInatAnuM kAraNa che. A parAdhInatAthI saMsArano mArga ane saMsAra cAlu rahe che. 3. paryAcasRSTinAM viSacabhUta paryAcasvabhAve pote kAyama palaTatAM kSaNika svabhAve che, tema ja te potAnuM sAcuM 'sva' na hovAthI te AdhAra, avalaMbana ke dhyAnane yogya nathI. tethI tenA AdhAre, avalaMbane ke dhyAne AtmAnI aprApti eTale ke parAnubhava ja hoya che. 4. paryAyaSTinAM viSacabhUta paryAcasvabhAve potAno AtmA atyAre bahuspaSTa, anyaanya, vizeSa, saMyukata, aniyata, anekarUpa svabhAve che. aniyata ke anekarUpa svabhAve je hoya te azuddha ane apUrNa hoya che. je azuddha ke apUrNa hoya te ja pAmaradazA kahevAya che. tethI paryAyaSTithI potAno AtmA atyAre pAmaradApaNe che. draSTi : 1. dravyadRSTinAM viSayabhUta dravyasvabhAve potAno AtmA kAyama TakatA ekarUpa dhruva svabhAve che. ekarupa dhruva svabhAve ja potAnAM AtmAnI sAcI oLakha, gaNatarI, kiMmata ke mUlyAMkana che, ra. dravyaSTinAM viSayamUta dravyasvabhArva ja potAnI sAcI oLakha hovAthI te ja sAcuM 'sva' che. tethI dravyasvabhAvanI dravyadRSTi ja svAzraya ke svAdhInatAnuM kAraNa che. A svAdhInatAthI ja mokSamArga ane mokSa pragaTe che.. 3. dravyadRSTinA viSayabhUta vyasvabhAve ja pote kAyama TakatA dhruva svabhAve che, tema ja te potAnuM sAcuM 'sva' hovAthI te ja AdhAra, avalaMbana ke dhyAnane yogya hoya che. tethI tenAM AdhAre, avalaMbane ke dhyAna ja AtmAnI prApti eTale svAnubhava hoya che. ke 4. dravyadRSTinAM viSayamUta dravyasvabhAve potAno AtmA abaspaSTa, ananya, avizeSa, aNasaMyukata, niyata, ekarUpa svabhAve che. niyata ke ekarUpa svabhAve je hoya te haMmezAM zuddha ane pUrNa hoya che, je zuddha ane pUrNa hoya te ja paramAtmasvabhAva kahevAya che. tethI vyaSTithI potAno AtmA atyAre paNa paramAtmasvabhAve che. 5.dravyadRSTinAM viSacabhUta dravyasvabhAve potAno AtmA aneka guNothI bharacaka bharelA abheda paramAtmasvamAve che. tethI tenAM AzrayathI ja AtmAnA AnaMdAdi aneka gurjAthI sabhara paramAtmadazA pragaTe che. uparokata kAraNosara dravyASTi ja samyak che. 35 5. paryAyaSTinA viSacabhUta paryAcasvabhAve potAno AtmA aneka prakAranA guNo ane paryAyonA mada sahitanA pAmaradazApaNe che. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ) 36 ( prakaraNa-2: "paramAtmA chuM kaI rIte ? bhedanA Azraye ke pAmaradazAnA Azraye rAgAdi prazna: badhuM ja daSTi upara nirbhara hoya che. te doSothI sabhara pAmaradazA cAlu ja rahe che. | kaI rIte ? uparokata kAraNosara paryAyadaSTi mithyA ja che. uttara: 'jevI daSTi tevI sRSTi' e eka sanAtana dravyadRSTi ane paryAyadaSTinI uparokata samajUtInA satya siddhAMta che. ApaNI dRSTi anusAra sRSTi AdhAre dravyadRSTi ja samyaku che ane paryAyadaSTi mithyA eTale ke vizva ane tenI vastuo jaNAya che. ja che, te bAbata samajI zakAya che. A bAbatane vastuo to je hoya te ja hoya che. vastuomAM AdhAre dravyadRSTi ane paryAyadaSTi vacceno bheda saMkSepamAM koI doSa hoto nathI. paNa je koI doSa hoya che nIcenAM koThA anusAra ApavAmAM Ave che. te dRSTino ja hoya che. mithyA evI paryAyadaSTithI vastu sadoSa jaNAya che ane te ja vastu te ja draSadakti payayadakti samaye samaya; evI dravyadRSTithI nirdoSa jaNAya 2. dravyadRSTapaNe AtmAnI 2. paryAyaSTipaNe AtmAnI ! | che. daSTi badalavAthI je vastumAM doSa dekhAto hato sAcI oLakha ke mUlyAMkana | sAcI oLakha ke mUlyAMkana tyAM ja have guNa dekhAya che. vaLI koI vastu nathI. potAthI badalatI nathI ke tene badalAvI zakAtI 2. dravyadRSTithI svAdhInatA da. paryAyaSTithI parAdhInatA ane tethI thato mokSamArganuM ane tethI thato baMghamArga paNa nathI. paraMtu potAnI dRSTi badalI zake che ane ane mokSa pragaTe che. | ane baMgha cAlu rahe che. tene badalAvI paNa zakAya che. 3. dravyadRSTino viSaya ja|3. paryAyaSTino viSaya potA | koI AtmAnA baMdha-mokSa nathI. paNa te AtmAne potAnuM sAcuM sva che. mATe 'pare che. tethI tenA jovAnI dRSTimAM baMdha-mokSa che. te AtmAne tethI tenAM Azraye | Azraye pakSanubhava leya che. paryAyadaSTithI jotAM tenAmAM baMdha dekhAya che ane svAnubhava dhyeya che, 4. dravyadRSTithI potAno 4. paryAyadRSTithI potAno tene dravyadRSTithI jotAM tenAmAM mokSa dekhAya che. AtmA atyAre paNa AtmA atyAre pAma paryAyadaSTie je AtmA pAmara che, te ja AtmA paramAtmasvabhAve che. | dazApare che. | te ja samaye dravyadRSTie paramAtmA che. A 5. dravyadRSTi aneka guNothI 5. paryAyaSTi aneka doSothI bAbatane vadhu samajavA bAdazAha-bIrabalanuM sabhara paramAtmAdazA | sabhara pAmaradazA cAlu prasiddha udAharaNa joIe. pragaTAvavAnuM kAraNa che. | hevAnuM kAraNa che. 6. upaakata dareka kAraNosara 6. upata dareka kAmara bAdazAha ane bIrabala chUpA veze nagaracaryA mATe TyaSTi e sabhya che. | paryacaSTiemithyA che. nIkaLyA. eka gaTara ubharAtI joIne bAdazAhe bIrabalane pUchyuM, "A zuM che?' bIrabale javAba upara mujaba dravyadRSTi e samyaka che tema nakkI thAya Apyo, 'sAheba pANI che.' bAdazAhe kahyuM, 'are! che. tethI jo dRSTi samyak haze to badhuM samyak A to gaMdakI che. Ane pANI kahevAtuM haze?' bhAsaze ane dRSTi mithyA haze to badhuM mithyA bIrabale A vAta manamAM rAkhI ane thoDA samaya bhAsaze. eTale ke badhuM ja dRSTi upara nirbhara hoya che. pachI bAdazAhane potAne tyAM bhojana mATe Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 ( 'paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA ) 30 ( nimaMtryA. bhojana pachI pANI pIrasavAmAM AvyuM. che. pAmarapaNuM potAno vibhAva hovAthI te 'para' pANI pIne bAdazAha ApharIna pokArI uThayA. che. tethI paryAyadaSTithI parAzraya hoya che. ane tethI are? rAjamahelanA kUvAmAM paNa AvuM pANI nathI. parAzrayanA kAraNe thatI pAmaradazA cAlu ja rahe che. A tuM kyAMthI lAvyo?' bIrabale javAba Apyo, dravyadRSTithI pote paramAtmA che. paramAtmapaNuM sAheba, ApaNe nagaracaryA mATe nIkaLelA tyAre potAno svabhAva hovAthI te 'sva' che. tethI je gaTara ubharAtI hatI te ja A pANI che. tenuM dravyadRSTithI svAzraya hoya che, ane tethI svAzrayanA gALaNa ane bIjI prakriyA vaDe zuddhikaraNa karI temAM kAraNe thatI paramAtmadazA pragaTe che. A rIte dRSTi sugaMdhI dravyo umerI tamane pIrasavAmAM AvyuM che.' palaTatAM dazA paNa palaTAI jAya che. ahIM kahevAnuM tAtparya e che ke paryAyadaSTinA kAraNe koI khanija paryAyadRSTithI jotA paththarapaNe bAdazAhane je pANI malina jaNAyuM hatuM te ja jaNAya che. paraMtu tyArabAda bhUstarazAstrano pANI te ja samaye dravyadRSTinA kAraNe bIrabalane abhyAsa thatAM dravyadRSTi pragaTe che. ane dravyadRSTithI nirmaLa jaNAyuM hatuM. e ja rIte eka ja AtmA te ja khanija sonApaNe bhAse che. teno sonApaNe paryAyadRSTithI pAmara bhAse che, te ja AtmA te ja svIkAra thatAM tenI zuddhikaraNanI prakriyA dvArA te samaye dravyadRSTithI paramAtmA bhAse che. tethI badhuM paththara avasthA palaTIne sonAnI lagaDI svarupe dRSTi upara nirbhara hoya che te samajI zakAya che. pragaTa thAya che. tema potAno AtmA paryAyadaSTithI jotA pAmarapaNe jaNAya che. paraMtu tyArabAda je potAne paryAyadRSTithI pAmara mAne che tenI samayasAra zAstrano abhyAsa thatAM dravyadRSTi pragaTe paryAyanuM pAmarapaNuM kAyama cAlu ja rahe che. ane che. ane dravyadRSTithI te ja potAno AtmA potAne dravyadRSTithI paramAtmA mAne che tenI paramAtmApaNe bhAse che. teno paramAtmApaNe paryAyanI pAradazA TaLI paramAtmadazA pragaTe che. svIkAra thatAM tenI mokSamArganI prakriyA dvArA te tethI daSTi palaTatAM dazA paNa palaTAI jAya che. pAmaradazA palaTIne paramAtmadazApaNe pragaTa thAya prazna: daSTipalaTatAM dazA paNa palaTAI jAya che. A rIte paryAyadaSTi palaTI dravyadRSTi thatAM che. te kaI rIte ? pAmaradazA TaLI paramAtmadazA pragaTe che. eTale ke dRSTi palaTAtAM dazA paNa palaTAI jAya che. uttara : tuM tane jo ; jevo tuM cho tevo ja tuM pragaTa thaIza. tuM moTo devAdhideva cho. tuM pote ja prazna TUcadaSTi sabhya che. paNa tenA AghAre paramAtmA cho, potAne paramAtmApaNe mAnatAM varatunI prAptino mArga ekAMta che tema kema nakakI pAmarapaNuM UbhuM nahi rahe. thAya ? paryAyadRSTithI pote pAmara hovA chatAM dravyadRSTithI utta2 : AtmavastunI prAmi eTale ke svAnubhava pote paramAtmA ja che. temAM paryAyadaSTi mithyA che mATe samyak prakAre jJAna-zraddhAna-cAritrarUpa dRSTinIzI ane dravyadRSTi samyaka che. paryAyadaSTithI pote pAmara | AvazyakatA hoya che. vastunuM svarupa anekAMta Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ) 38 ( prakaraNa-2: "huM paramAtmA chuM kaI rIte ? hovAthI tenI A dRSTi dravya ke paryAya e be paikI anekAMtasvarupanAM kAraNe vastumAM vastupaNAMnAM koI eka ja rIte hoya che. temAM dravyadRSTi ja samyaku nIpajAvanArA paraspara virodhI ane sApekSa evA che, ane paryAyadaSTi mithyA ja che. dravyadRSTi ja be dharmo mULabhUtapaNe anvaya ane vyatireka hoya samyak hovAthI AtmavastunI prAtino eka ja che. anvayapaNe AtmA akhaMDa, abheda, ekarUpa, mArga dravyadRSTi che. dravyadRSTi ja vastunI prAptino kAyama TakatAM, trikALa dhruva dravyasvabhAve che. ane ekamAtra mArga hovAthI vastunI prAtino mArga vyatirekapaNe te khaMDakhaMDarUpa, bhedarUpa, anekarUpa, ekAMta che tema nakkI thAya che. kAyama pariNamatAM, kSaNika adhruva paryAyasvabhAve che. A rIte AtmA dravya-paryAyarUpa che. dravyapaNe 4 varatunA anekAMtaravarUpa ane potAno AtmA kAyama paramAtmasva 35 ekAMtamAnAM AdhAre ane te ja AtmA paryAyapaNe vartamAnamAM huM paramAtmA chuM kaI rIte ? pAmaradazApaNe che. A AtmAnI prAtino mArga ekAMta che. tethI teno svIkAra A dravya ke paryAya (AryA) e bemAMthI koI eka ja prakAre saMbhave che. potAnAM gonAvarSanI 1thayanI varastutattvanitara || AtmAnI prApti mATe teno svIkAra tenAM antena jayati jainI nItiH manthAnanetramiva gopI / / | paramAtmasvabhAvapaNe ja karavAno che ane bhAvArtha : valoNuM ekabIjAthI viruddha be | pAmaradazApaNe bilakula nahi. cheDAvALuM hoya che temAM govAlaNa valoNAMno prazna : zuM pAmaradazA potAnI nathI ? jo eka cheDo kheMcIne bIje choDI de che. ane tyArapachI bIjo kheMcIne pahelo choDI de che. tema karIne te potAnI che to teno svIkAra Debha nahi? chAzamAMthI mAkhaNa chUTuM pADe che. uttara : pAmaradazA potAthI bhinna nathI, tema jinendra bhagavAnanI vastutattva saMbaMdhI potAnI ja che, pote ja pAmaradazApare che. topaNa, jenanatta paNa anekAMta ane ekAMta evAM ekabIjAthI virUddha be paDakhAvALI che. temAM potAno AtmA anekAMtasvarupe che. anekAMtamumukSu vastunAM svarUpa mATe anekAMtano svarupanAM kAraNe te dravya-paryAyAtmaka paraspara apanAvIne ekAMta paDakhAne choDI daye che. ane virodhI be aMzo dharAvanAro che. A banne aMzo tyArapachI te ja vastunI prApti mATe ekAMtane apanAvIne anekAMta paDakhAne choDI ye che. tema sApekSa che. tethI dravya apekSAe potAno AtmA karIne te pAmaradazAmAMthI paramAtmasvabhAvane jo paramAtmasvabhAve che. ane te ja AtmA te ja samaye tArave che. (puruSArthasiddhiupAya : gAthA rara5) paryAya apekSAe pAmaradazApare che. bIjI rIte vastanuM svarupa anekAMta hoya che ane tenI prAptino kahIe to dravyadRSTithI pote paramAtmA che ane mArga ekAMta hoya che. anekAMtasvarupa ano paryAyadRSTithI te ja vakhate pAmara paNa che. vastunI ekAMtamArganA AdhAre pAmaradazAmAM paNa prAti mATe dravyadRSTi ja samyak che ane paryAyaSTi paramAtmasvabhAvane oLakhI zakAya che. mithyA che. AtmAnAM anekAMtasvarupanuM rahasya paNa Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 ( 'paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA ) 39 ( evuM che ke tenI prAnino mArga ekAMta eTale ke hoya che. ane te ja viveka anusAra pAmaradazA dravyadRSTithI ja hoya che. dravyadRSTithI potAnAM TALI potAnAM svabhAva jevI paramAtmadazA pragaTa paramAtmapaNAno svIkAra karavAthI ja paryAyamAM karavAno puruSArtha paNa karavAno che. svacchaMdI banI paramAtmadazA pragaTe che. paryAyadaSTithI potAne | ALasu ke pramAdI thavAnuM nathI. pAmara mAnavAthI potAnI pAmaradazA cAlu ja rahe jJAnanI dRSTi anusAra potAne paramAtmA mAnatA che. tethI potAne paramAtmapaNe svIkAravAmAM ja hovA chatAM gaNadhara jevA mahApuruSo paNa te ja potAnI bhalAI che. jJAnanAM vivekamAM potAne pAmara paNa jANe che ane prazna : cAlo, ame potAne paramAtmA ja pAmaradazA TALI paramAtmadazA pragaTAvavAno mAnIe chIe. paramAtmA hovAthI poto. prabaLa puruSArtha paNa kare che. "kRtakRtya che, tethI potAne puruSArthanI koI jJAnanI dRSTi anusAra pAmara ke paramAtmA paikI AvazyakatA nathI ? potAne jovAnI ke oLakhANanI apekSAe pote paramAtmA che ane te ja jJAnanAM viveka anusAra uttara : ahIM daSTi apekSAe potAne paramAtmA pAmara ke paramAtmA paikI pote pAmara che. ahIM mAnavAnI vAta che. daSTi e jJAna, zraddhAna ane pAmaradazAno viveka chatAM dRSTimAM to huM paramAtmA cAritrapaNe hoya che. temAM sau prathama jJAnanI dRSTithI potAne jovAnI apekSA ke oLakhavAnI chuM' tema AvavuM joIe. rIte potAne paramAtmA mAnavAno che. prazna: amane to amArI pAmaradazA ja jANAya che ane paramAtmasvabhAva jaNAto ja nathI. to anekAMtasvarupI AtmAnI dRSTi dravya ke paryAya e pachI amArI daSTimAM 'huM paramAtmA chuM" kaI bemAMthI koI eka ja prakAre thaI zake che. temAM rIte Ave ? dravyadRSTi ja samyak hovAthI dravyadRSTipaNe potAne uttara : vAta ekadama vyAjabI che. potAno paramAtmA mAnavAno che. dravyadRSTithI pote paramAtmasvabhAva atIndriya mahApadArtha che. tethI paramAtmA che, eTale ke potAnA dravyasvabhAvanI te Indriyagamya nathI. vartamAna mati-zrutajJAnanI apekSAe pote paramAtmA che. ahIM zakti ke chaghasthadazAmAM te pratyakSa jJAnano viSaya paNa sAmarthyanI apekSAe pote paramAtmA che paNa pragaTa nathI. tethI te dekhAto ja nathI. teno koI paricaya paryAyanI apekSAe nahi. ke anubhava nathI. A rIte anAdikALathI potAno huM paramAtmA chuM' e potAnAM trikALa dhruva paramAtmasvabhAva potAthI ajANyo che ane sAmAnya svabhAvanI apekSAe che. paNa vartamAna tenAthI viparIta palaTatI paryAyanI pAmaradazA palaTatI paryAyanI apekSAe to pote pAmara ja jANItI che. teno paricaya ane anubhava che. tethI che, teno viveka cukavAno nathI. jJAnanI dRSTithI pote jene jANe che, tene mAne che, svIkAre che, te paNa potAne paramAtmApaNe svIkArato hovA chatAM te potAne jove che ane oLakhe che. tethI potAnI ja jJAnanAM vivekamAM pAmaradazAno paNa svIkAra jJAnanI dRSTimAM 'huM paramAtmA chuM' evI daSTi pragaTatI Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 prakaraNa-2 : 'huM paramAtmA chuM' kaI rIte ? | potAno AtmA paramAtmA che ane te ja AtmA te ja samaye paryAyaSTie pAmara paNa che. ahIM dravyadRSTi samyak ane paryAyaSTi misyA hoya che, potAnA paramAtmasvAmAya potAnA pratyakSa jJAnano viSaya na hovA chatAM te parokSajJAnano viSaya to che ja. pratyakSajJAnanI jema parokSajJAna paNa pramANa hoya che. AvA pramANazAna anusAra potAnA 'huM paramAtmA chuM' e dravyadRSTi che eTale ke dravyaraSTithI pote paramAtmA che. samyaka evI vyaSTi pragaTa pragaTa karavA mATe pramANajJAnanI AvazyakatA hoya che. dravya-paryAyarUpa samagra trikALa dhruva paramAtmasvabhAvane jANI, palaTatI vastunAM satya jJAna eTale ke pramANajJAna vinA paryAyadAno kSaNika pAmaradAparNa vivaka karI, sAcI daSTi eTale ke dravyadRSTi pragaTatI nathI. te ja rIte pramANajJAna vinA dravya-paryAyano sAco viveka paNa thato nathI. viveka vinA paryAyanI tucchatA ane dravyanI mahAnatA bhAsatI nathI. tema ja dravyanuM upAdeyapaNuM ane paryAyanuM heyapaNuM samajAtuM nathI ane tethI paNa dravyadRSTi pragaTatI pramANajJAnanI AvazyakatA che. prazna : pramANajJAna mATe zuM karavuM ? uttara : dravya-paryAyAtmaka vastusvarupanAM sAcA jJAnane pramANajJAna kahe che, pramANazAna mATe anekAMtasvarupI AtmAnAM paraspara virodhI ane sApekSa evA kAyama TakatA dravyasvabhAva ane uttara : AtmavastunAM sarvAMgINa, saMpUrNa nathI. A rIte dravyaSTi pragaTa karavA mATe ane satya jJAnane pramANajJAna kahe che, anekAMtasvarupI AtmA kAyama TakatAM dhruva dravyasvabhAva ane niraMtara pariNamatAM kSaNika paryAyasvabhAva evA paraspara virodhI be dharmo ke aMzothI racAyelo che. A banne aMzonuM sarvAMgINa, saMpUrNa ane satya jJAna te pramANajJAna che. pramANajJAna nirmAta ane niHzaMka hoya che. anekAMtasvarupI AtmAnA dravya paryAyarUpa be aMzo sApekSa hoya che, eTale ke eka apekSA ke dRSTie AtmA dravyarUpa che ane bIjI apekSA ke dRSTie te ja AtmA te ja samaye paryAyarUpa che, tethI AtmAnI dRSTi A dravya ke paryAya e be paikI koI eka rIte ja saMbhave che. vaLI AtmA paNa eka ja vastu che tethI tenI dRSTi paNa dravya ke paryAya e be paikI koI eka ja rIte hoI zake che. dravyaSTie niraMtara pariNamatA paryAyasvabhAva e banne nathI. te ja rIte paramAtmasvabhAvane oLakhyA vinA pAmaradazAno paNa pAmarapaNe viveka thato nathI. sAcA viveka ane sRSTi mATe pAmaradazA uparAMta paramAtmasvabhAvane paNa jANavo jarUrI hoya che. prayojanabhUta dravyaSTinA viSayapaNe 'huM paramAtmA chuM' evI jJAnanI dRSTi thaI zake che. prazna : pramANajJAna ane tenI AvazyakatA samajAvo ? paDakhAMne jANavAM jarUrI che. dravyabhAvapaNe pote paramAtmA che ane paryAyasvAbhAvapaNe pAmara che, palaTanI paryAyarUpa pAmaradazA pratyakSa ane pragaTa che. teno paricaya ane anubhava che. tethI palaTatI paryAyarUpa pAmaradazAnuM paDakhuM jANItuM che. kAyama TakatAM dravyarUpa paramAtmasvabhAva apratyakSa ane apragaTa che. teno paricaya ane anubhava nathI. tethI kAyama TakatAM dravyarUpa paramAtmasvabhAvanuM Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA paDakhuM jANItuM nathI. pramANajJAna mATe A ja pAradazAnAM AdhAre pappAmasvabhAvane . paramAtmasvabhAvane paNa jANavo jarUrI che A (ra oLakhavAno upAya paramAtmasvabhAva pratyakSajJAnano viSaya nathI, - topaNa te parokSajJAnano viSaya che. pratyakSajJAnanI 'huM paramAtmA chuM' kaI rIte ? te samajavA mATe jema parokSajJAna paNa pramANa banI zake che. dravya potAnA paramAtmasvabhAvane oLakhavo jarUrI che. paryAyarUpa AtmAnI parokSajJAna vaDe oLakhANa potAnI pAmaradazA vaDe potAnA paramAtmate parokSapramANa che. pratyakSapramANanI jema svabhAvane oLakhI zakAya che. parokSapramANa paNa sAcuM jJAna che. parokSapramANa mATe paraMparAthI cAlyo Avato guruno dharmopadeza, potAnI vartamAna pAmaradazA pragaTa che, pratyakSa che, paricita che ane anubhavamAM paNa che. A satuzAstronuM adhyayana, tattvajJAnano abhyAsa, pAmaradazAmAM chupAyelo paramAtmasvabhAva apragaTa anumAna, yukti jevA sAdhano upayogI che. che, apratyakSa che, aparicita che ane anubhavamAM A uparAMta potAnI pAmaradazA vaDe ja potAnA paNa nathI. tethI pAmaradazA jANItI che ane paramAtmasvabhAvano nirNaya karI zakAya che. jo paramAtmasvabhAva ajANyo che. jANItI ekavAra paNa potAnA dravyasvabhAvapaNe pAmaradazAnAM AdhAre ajANyo paramAtmasvabhAva paramAtmasvabhAvano nirNaya thaze to dravya-paryAyarUpa oLakhavAno upAya nIce mujaba che. samagra AtmAnuM sAcuM jJAna eTale ke pramANajJAna 1. virodhInuM amirg thaze. pramANajJAna thatAM ja dravyadRSTi pragaTaze. ane tethI 'huM paramAtmA chuM' kaI rIte? te samajI zakAze. 2. anekamAM erg tethI pramANajJAna, dravyadRSTi ke huM paramAtmA chuM' 3. guruo vaDe nirNaya kaI rIte ? te samajavA mATe potAnI pAmaradazAnA AdhAre ja potAnA paramAtmasvabhAvane | v. AmAnI eka ja jAti. oLakhavAno upAya karavo. STi eTale zuM? dRSTino eka artha najara, jovAnI apekSA ke oLakhANanI rIta che. dRSTino A artha tenI mULa saMskRta | dhAtunI vyutpatti anusArano che. A prakAranI dRSTi e AtmAnA jJAnaguNanuM kArya che. dRSTino bIjo artha zraddhA, bharoso, ruci, vizvAsa ke pratIti che. dRSTino A artha pracalita che. A prakAranI dRSTi e AtmAnAM zraddhAna ke darzanaguNanI avasthA che. dRSTino trIjo artha lakSa ke dhyAna che. deSTino A artha lAkSaNika che. A prakAranI dRSTi e AtmAnA cAritraguNanI avasthA che. upara mujaba dRSTi e AtmAnA jJAna-zraddhAna-cAritra e traNeya guNanI avasthA che. (prakaraNa-2' 'paramAtmA chuM kaI rIte? vastunI prApti mATe tenA ekAMta mArganI AvazyakatAmAMthI) Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa-2 : "paramAtmA chuM' kaI rIte ? che 2. aokatAM ekava che , vizethInuM astitva potAthI viroghInI hAjarI hevI tene aneka prakAranI avasthAo tenA vighInuM astitva kahe che. viroghInuM AghANabhUta ekatva vinA hotI nathI astitva yevuM e eka sanAtana prAkRtika tene anekamAM ekatra kahe che. siddhAMta che. pAmaradazAmAM potAno AtmA aneka prakAranI jagatamAM koI paNa bAbata tenAM virodhI vinAnI | citravicitra avasthAo paNa hoya che. A hotI nathI. zabdakozamAM koI paNa zabdano virodhI anekarUpatA vaDe ja potAnAM ekarUpa svabhAvane zabda jovA maLe che. jagatamAM aMdhAruM che to oLakhI zakAya che ajavALuM paNa che, zatru che to mitra paNa che, duHkha jema dUdha, dahIM, chAsa, mAkhaNa, ghI jevI aneka che to sukha paNa che. saMsAra che to mokSa paNa che. | || prakAranI avasthAo tenA AdhArabhUta ekarUpa mokSa dekhAto nathI ane vartamAnamAM ahIMyA mokSa gorasa vinA hotI nathI. tema nara, nArakAdi aneka che paNa nahi. topaNa mokSa vinA saMsArane saMsAra prakAranI pAmara avasthAo tenA AdhArabhUta kema kahevAze ? mokSa vinA saMsAranuM svarupa paNa ekarUpa AtmasvabhAva vinA hotI nathI. kema samajAze? tethI virodhI pakSa hovo e eka carmacakSuthI gorasa jaNAtuM nathI topaNa teno rAjakIya rIta che tema jagatanI badhI bAbato nirNaya thaI zake che. tema IndriyajJAnathI ekarUpa virodhInI hAjarI dharAve te eka sanAtana siddhAMta AtmasvabhAva jaNAto nathI topaNa teno nirNaya che. tethI potAnI pAmaradazA che to tethI virodhI thaI zake che. A rIte jANItI anekarUpatA ja paramAtmasvabhAva paNa che. tenA AdhArabhUta ajANyA ekarUpa svabhAvane vaLI vastunuM svarupa ja paraspara virodhI dharmothI | batAvanArI che. racAyeluM che. tethI pragaTa pAmaradazApaNe AtmA azuddha ane apUrNapaNe pAmaradazA che to tenI sAme che. azuddhatA ke apUrNatA hoya tyAM ja teno virodhI apragaTa anekarUpatA hoya che. paNa zuddhatA ane pUrNatA paramAtmasvabhAva paNa hovo hoya tyAM haMmezAM ekarUpatA ja hoya che. je ja joIe. zuddha ane pUrNa hoya te paramAtmasvabhAva che. A rIte virodhInAM A rIte pAmaradazAnI anekarUpatA ja potAnA astitvanA siddhAMtanA ekarUpa paramAtmasvabhAvane prakAzanAra che. AdhAre potAnI pAmara A rIte vividha prakAranI aneka avasthAomAM dazAmAM paNa paramAtma tenA AdhArabhUta ekatvasvarupI paramAtmasvabhAvano nirNaya thaI zake che. svabhAvane oLakhI zakAya che. virodhI che tenA A Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 ( 'paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA ) 43 ( bhAga 5 che. 3. navatattvo vaDe nirNaya che ke, 4. AtmAnI eka ja jAti , 2. jIva ra. ajIva 3. Ayava 4. vivigha prakAranI pAmara avasthA ghasavatAM baMgha pa. pUNya 6. pApa 7. saMvara 8. AtmAo potAnA svabhAva apekSAe nirjana ane 9. mokSa e navatattvo eTale ke jAti apekSAe eka samAna che je jANItA che. A navatattvomAM hoya che tene AtmAnI eka ja jAti potAno paramAtmasvabhAva chUpAyelo kahe che. che, je ajANyo che. jANItA navatattvo pote pAmara che ane potAnA jevA bIjA aneka traNa ajANyA paramAtmAsvabhAvano nirNaya pAmarAtmAo jovA maLe che. temAM koI manuSya ke karavo tene navatattvo vaDe nica kahevAmAM paza. puruSa ke strI, bALaka ke vRddha, sukhI ke du:khI, Ave che. jJAnI ke ajJAnI ema aneka prakAranI vividhatAo navatattvo jANItA che. navatattvomAM chUpAyela varte che. A badhI vividhatAo tenI palaTatI asmalita caitanya jayotisvarupa potAno paryAyanI apekSAe che paNa tenA trikALa dhruva paramAtmasvabhAva ajANyo che. navatattvomAM jIva svabhAvanI apekSAe A badhA AtmAo eka ja ane ajIva e be pramANanA viSayabhUta samagra prakAranA paramAtmasvabhAve che. vIsAzrImALI dravyo che ane bAkInA sAta jIva-ajIvanI vANiyAo eka ja nAtanAM kahevAya che. temAM koI paryAyarUpa che. A naveya tattvo potAnA bhaNelA ke abhaNa, garIba ke tavaMgara, mUrkha ke vidvAna zuddhAtmAnAM Azraye hoya che. tatvajJAnano samyaku Dora 1 nanI save hoya paNa nAtanAM meLAvaDAmAM badhA eka samAna abhyAsa karavAthI navatattvonAM AdhArabhUta ja che. tema badhA AtmAo eka samAna paramAtmasvabhAvane oLakhI zakAya che. paramAtmAnI jAtinAM che. jema bhUstaravijJAnano abhyAsa karavAthI khanija tA. vartamAnamAM jeo paramAtmadazAne prApta thayA che. paththaramAM sonApaNAno nirNaya thaI zake che. teo bhUtakALamAM potAnA jevA pAmara ja hatA. AyurvedanI auSadhizAstrano abhyAsa karavAthI potAnA paramAtmasvabhAvanI oLakhANa, svIkAra tUrI anubhavAtI lIMDIpIparamAM tIkhAzano nirNaya ane AzrayarUpa dravyadRSTithI teo paramAtmadazAne thaI zake che. tema samayasAra jevA paramAgamano prApta thayAM che. jo koI AtmA potAnA svabhAvathI abhyAsa karavAthI pAmaradazAmAM paNa paramAtmasvabhAve na hoya to te paramAtmadazA paramAtmasvabhAvano nirNaya thaI zake che. samayasAra kayAreya pragaTe nahi. paramAtmadazA bahArathI zAstramAM jANItAM navatattvo dvArA ajANyA AvatI nathI, potAmAMthI ja pragaTe che. jemaNe paramAtmasvabhAvano nirNaya karavAno upAya pAmaradazAmAMthI paramAtmadazA pragaTa karI che te batAvavAmAM Avyo che. potAnA paramAtmasvabhAvanA Azraye ja karI che. A rIte navatattvonAM yathArtha abhyAsa dvArA tenA pote vartamAnamAM pAmaradazApaNe hovA chatAM AdhArabhUta paramAtmasvabhAvane samajI zakAya che. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 prakaraNa-2 : 'huM paramAtmA chuM' kaI rIte ? svabhAvanI apekSAe pote ane paramAtmadazA dharAvanArA eka ja jAtinAM che. tethI pote paNa jAti ke svabhAva apekSAe paramAtmasvabhAve che, jo badhA AtmAo potAnA svabhAvathI bhinna ja hoya to teo badhA judI-judI jAtinAM thaI jAya. jAti arpakSAe jagatamAM kula cha prakAranA dravyo che. ane temAM AtmAnI eka jAti che, tethI badhA AtmAo eka samAna jAtinA che, ane samAna jAti paramAtmasvabhAve ja saMbhave che. badhA AtmAnI vividhatA tenI pAmaradazApaNe che. potAnA svabhAvapaNe badhA eka ja che. jo pAmaradazAne ja potAno svabhAva mAnavAmAM Ave. to te pAmaradazA potAne pratikULa che. vastuno svabhAva ja potAne pratikULa hoya to vastunuM vastupaNuM banatuM nathI. tethI pratikULa pAmaradazA ja potAno svabhAva hoI zake nahi. vaLI pAmaradazA ja potAno svabhAva hoya to te kAyama mATe rahe ane pAmaradazA palaTIne paramAtmadazAzA, kyAreya pragaTe nahi. paraMtu pAmaradazA gamatI nathI, pAmaradazA kAyama TakatI nathI, mATe pAmaradazA potAno svabhAva nathI ane pote svabhAvathI paramAtmasvAmAve ja che, AtmAnuM svarupa anekAMta hovA chatAM AtmAnI prAptino mArga to ekAMta ja hoya che. AtmAnI prApti eTale ke svAtmAnubhUti mATe jJAna-zraddhAnacAritrarUpa daSTinI AvazyakatA hoya che, AtmaprAptinAM ekAMtamArganA kAraNe A dRSTi dravya ke paryAya e be paikI koI eka ja prakAre hoI zake che. dravyaSTipaNe potAno AtmA paramAtmA che ane paryAyaSTipaNe te pAmara che. dravyaSTi samyak che, ane paryAyaSTi mithyA che. dravyadRSTinAM kAraNe mokSamArga ane mokSa hoya che. paryAyaSTinAM kAraNeNe baMdhamArga ane baMdha cAlu rahe che. anAdikALathI cAlI AvatI paryAyaSTi TALI dravyASTi pragaTa karavA mATe dravya paryAyarUpa samagra AtmAnI sAcI jANakArI eTale ke pramANajJAnanI AvatA hoya che. pramANajJAna mATe ajANyo paramAtmasvabhAva jANavo jarUrI che. jANItI pAmaradazA vaDe ja ajANyo paramAtmasvabhAva jANI zakAya che. pAmaradazA ane paramAtmasvabhAva bannene jANanAro pramANajJAnamAM pAmaradazA haeNca che ane paramAtmasvabhAva upAdeya che tevA viSeka paNa samAyelo hoya che. dravyadRSTinAM viSayabhUta paramAtmasvabhAva apragaTa ane apratyakSa hovAthI adRzya hoya che ane paryAyaSTinAM viSayamUta pAmaradazA pragaTa ane pratyakSa hovAthI dRzya hoya che. 6 paramAtmA che" kaI rIte ? te samajavA mATe dRzya paryAyane adRzya eTale ke gauNa karIne adRzya paramAtmasvabhAvane dazya eTale ke mukhya karavo. A rIte je dravyadRSTi vaDe potAne paramAtmasvabhAve jANe che tenI palaTatI paryAyanI pAmaradazA palaTIne paramAtmadazApaNe pragaTa thAya che. A rIte badhA AtmAo eka ja jAtinAM hovAthI teo paramAtmasvabhAva nakkI thAya che. upasaMhAra AtmAnuM svarupa anekAMta che. anekAMtasvarupanA kAraNe potAno AtmA dravya-paryAyarUpa paraspara virodhI ane sApekSa evA be aMzothI racAyelo che. dravyapaNe potAno AtmA paramAtmasvabhAve che ane paryAcapaNa te ja AtmA te ja samaye pAmaradazAe che. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IT 1) ( 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA ) 45 ( AcAryazrI kuMdakuMdanA zabdomAM- paramAtmasvabhAvapaNe jANe che, eTale ke "huM paramAtmA chuM" ema svIkAre che. te evAM ja zuddha (harigIta) paramAtmasvabhAvane potAnI paryAyamAM pragaTa kare je zuddha jANe Abhalo ne zuddha Ama ja meLave; che. paNa je potAnA AtmAne azuddha eTale ke aNazuddha jANe Abho aNazuddha Ama ja te lahe. pAmaradazApaNe jANe che, eTale ke "huM pAmara chuM ema mAne che, te potAnI pAmaradazAne prApta bhAvArtha : je potAnA AtmAne zuddha eTale ke thaI tene cAlu ja rAkhe che. (samayasAra : gAthA 186) 1. kRtakRtya karavA yogya dareka kAma pAra pADavuM te. siMdarbha graMtho * prAstAvika 1, samayasAranATaka, adhyAya 8, doharo 48. - anekAMtasvarupa ane ekAMta mArga 1. samayasAra : AtmakhyAti TIkAnA pariziSTamAMnI anekAMtanI vyAkhyA; * ra. vAyadIpikA : adhikAra 3, prakaraNa 376; * 3. saptabhaMgI taraMgiNI : pAnuM 37,73,74; *4. tatvArtharAjavArtika : 1/6,7/35/29; * 5. je.si.koza :- bhAga1: anekAMta : 1/1,2,3: pAnuM 105. * vastunI siddhi mATe temAM anekAMtasvarupanI AvazyakatA 1. svayaMbhUstotra: zloka 22,24,25,42,43,44,62,63,64,65; *2.paMcAdhyAthI: pUrvArdha : gAthA 95,96,202,204,205, 218 thI rarapa, 247,300,311,312,319,32003. dhavala:1/1, 1/127/pa67; *4.pravacanasAra gAthA 100,101,10ra ane tenI TIkA; *5. paM. rAjamalajIkRta samayasAra kaLaza TIkA : kaLaza : rapara; *6. paMcAlikAyasaMgraha : gAthA 11; :: 7. AptamImAMsA :- zloka 59; * 8. tatvArthasUtra : adhyAya 5, sUtra 3ra; * 9. je.si.koza : bhAga-1: anekAMta : ra/3, pAnuM 106. * vastunI prAtimATe tenAM ekAMtamArganI AvazyakatA 1. zrImad rAjacaMdra:varSa ra9 muM, patrAMka 70ra, pAnuM pa11; * ra. bahenazrInA vacanAmRta : naM. rarUpa, ra9,353; * 3. paMcAdhyAyI : pUrvArdha : gAthA ra88 * 4. saptabhaMgItaraMgiNI : pAnu 73 * 5. tatvArthasutra : adhyAya 1 sutra 6nI mu. rAmajIbhAI kRta TIkA pAnu ra0,ra1,rara *6. je.si.koza : bhAga-1 ekAMta 1 pAnu 459, 460 * vastunAM anekAMtasvarupa ane ekAMtamArganAM AdhAre 'huM ghamAtmA chuM' kaI rIte ? 1. puruSArthasiddhi-upAya : gAthA rarapa ra. sarvArtha siddhi : 1/10/7/1, 1/10/98/293. tatvArtharAjavArtika : 1/10/ 1/49/13, 1/10/6-7/5o/4; * 4. vAyadIpikA : adhikAra 1, prakaraNa 10, pAnuM 11 * 5. AlApapadhRti : adhikAra 9 6. tatvArtha sUtra : adhyAya 1, sutra 10,11,1ra7.dhavala : 9/4, 1,45/166/108.kaSAyapAhuDa : 1 prakaraNa 174/210/ 30 9. parINAmukha : pariccheda 1, sutra-ra, parIcheda 5, sutra - 10 10 je.si. koza bhAga-3, pramANa : 1, pAnuM 141, 14ra * pAmaradazAnAM AdhAre paramAtma svabhAvane oLakhavAno upAya 1. pravacanasAra : gAthA 10,98,191 ane tenI TIkA :: ra. samayasAra : gAthA 11 thI 18; AtmakhyAti : zloka 6 thI. 14 :: 3. paMcAdhyAyI : utarArdha gAthA 73 :: 4. paMcAtikAyasaMgraha : gAthA 78 nI TIkA :: 5. bahenazrInA vacanAmRta : naM. rarUpa,ra36,rapa1,81,ra99,305, 384, 404 ::6. gurudevazrInAM vacanAmRta : naM. 6,17,ra81. * upasaMhAra 1. samayasAra gAthA 186 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa-2 : "huM paramAtmA chuM' kaI rIte ? hetulakSI pro. 3 yogya vikalpa pasaMda karI bAjumAM corasamAM darzAvo. 2. potAno paramAtmA kayAM zreya che ? 1.| A. potAmAM B. jinamaMdiramAM C. addhara AkAzamAM D. saMpUrNa lokamAM ra. anehaMtasvasmI vastunAM lakSmaNavidhI 2.] gharmA mULabhUtapaNe kayA be che? A. dravya ane paryAya B. anvaya ane vyatireka C. dhrovya ane utpAdatraya . paramAtmasvabhAva ane pAmagdazA anekAMtasvakSmI vastunAM nityaanitya jevAM paraspara virodhI gharmayugalo eka sAthe & zake che tenuM kAraNa kayuM na oI zake? A. teo sApekSa gharmo che B. teo aMzInAM gharmo che. C. teomAM samayabheda nathI D. teo vastune nIpajAvanAruM che. 4. anekaMtasvakSmI vastunI kvanapaddhatine 4.[ ] zuM kahe che ? A. ane daMtavAda B. phudaDIvAda C. syAdvAda D. sarvathAvAda vastunI siddhi mATe kaI be bAbato anivArya che? 5.[ ] A. cakkasa kada ane AkAra B. kartutva ane bhokatRtva C. paramAtmAsvabhAva ane pAmadazA D. astitva ane prayojana vastunuM anekAMtasvaphTa kayAM hetue upakArI che? A. baghAM tharmo sAcAM che tevI vizALaSTi keLavavAnAM B. AtmAno gharma nizcayapaNe hoya ane vyavayaspaNe paNa zreya te batAvavAnAM C. vastusvakSanI ekAMta mAnyatAno niSegha karNavavAnAM D. samyak ekAMta evA nijapatnI prApti karAvavAnAM 7. AtmAnI ISTa e kayA guNanI paryAya che? A. ekalAM jJAnanI B. jJAna sahita jJAna-zraddhAna beyanI C. jJAna-zraddhAnapUrvaka jJAna-zraddhAna-cAstri traNeyanI D. ekeya guNanI paryAya nathI. potAnI sAcI oLakha kekimata kaI 8.[ ] te?. A. potAnA nAma ane nAmanAthI B. potAnAM dravyasvabhAva ane tenI ISTathI C. potAnAM paryAyasvabhAva ane tenAM sAmarthyathI D. potAnI sattA ane saMpatithI kaI dRSTi sabhya che? A. ekalI paryAyane jonAra paryAyaSTi B. ekalAM dravyane dekhanA dravyaSTi C. dravya-paryAya bannene ekasAthe jonArI pramANaISTa D. jagatano baghAM jIvonuM bhaluM IcchanArtha paramArthaSTi 20. potAnI mAmadazA kevI detI nathI? 10. || A. ISTano viSaya B. vibhAva C. sApekSa D. du:kharUpa 22. potAnI bhalAI zemAM che? 11.|| A. potAne paramAtmApaNe svIkAravAmAM B. potAne pAmaspaNe mAnavAmAM C. pote svabhAvathI paramAtmA ane paryAyathI pAmara che ema banne bAbatono svIkAra karavAmAM D. maDhavIdapragaTapamAtmAnI bhakita karvAmAM 22. potAno puruSArtha kaI rIte pravarte che? 12.|| A. potAnA jJAnamAM paramAtmAsvabhAvano viveka zvAthI B. potAnA jJAnamAM pAmagdazAno viveka karavAthI C. potAnI pAmardazAno asvIkAra karavAthI D. potAnAM paramAtmasvabhAvano svIkAra kavAthI kayA prakAranAM jJAna vaDe potAnI pAmadazAmAM paNa mAtmasvabhAvane 13.|| oLakhI zakAya che? A. kevaLajJAna B. pramANajJAna C. zrutajJAna D. avadhijJAna 6, 23. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0i , ( 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA ) 40 ( 24. "huM paramAtmA kaI rIte ? 14. [1] C. atIndriya madyapaghartha che. A. pramANaSTithI B. paryAyaSTithI D. anubhavamAM che. C. dravyadRSTithI D. dareka prakAranI dRSTathI 28. vigethInuM astitva e zuM che? 18. [ ] 25. dravyadRSTi samaye jJAnamAM kono 15. | | A. zabdakozano eka zabda samUha viveka karavAno zreya che ? B. sanAtana prAkRtikasidgata A. potAnAM anaMta guNono C. lokazAhe rAjakIya netA B. potAnAM paramAtmasvabhAva ane pAmagdazA D. potAno pAyano udaya banneno ekasambo 29. zuddhatA ane pUrNatA zemAM ya ? 19. [] c. potAnAM paramAtmAsvabhAvano A. tIrthakannAM avatAmAM . potAnI pAmadazAno B. ekarUpatAmAM 26. gaNaghara jevAM maDhapuwo potAne pAmara 16.[ ] C. amUrta dravyomAM mAne tenuM zuM kAraNa ? ? D. bhagavAnanI bhakitamAM A. potAnI namratA 20. jANItA navatattvo drANa ajANyA 20. | B. pote potAnAM svabhAvathI pAmara hevAthI pasmAtmAsvabhAvano nirNaya karvA mATe C. potAnI dRSTimAM potAnuM pAmaNuM bhAsavAthI khAsa karIne kayA zAstrano abhyAsa D. vijJAnamAM potAnI pAmaththAnI samajaNa levAthI kathvo joIe ? 27. potAno paramAtmAsvabhAva kevo che ? 17. | | | A. samayasAra B. pravacanasAra A. pragaTache. B. parNicata che. c. niyamasAra D. koIpaNa zAstrano = = = = = = = = = == = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = - raddhAMtika nIcenA praznonA eka ke be vAkyomAM TUMka javAba Apo 25. jJAnanI dRSTi eTale zuM ? 2. vastunuM ane saMtasvakma eTale zuM? 26. zraddhananI dRSTi eTale zuM ? 2. vastunI prAptino ekAMtamArga kone kahe che? 27. cAtrinI dRSTi eTale zuM ? 3. samyaku anekAMta ane samyak ekAMta eTale zuM ? 28. AtmAnAM anekAMtAkyanuM rahasya zuM che ? 4. mithyA anekAMta ane mithyA ekAMta eTale zuM ? 29, pote kaI rIte paramAtmA ane kaI Bte pAmara che? 5. vastunuM ane kaMtADUkya keTalAM prakare saMbhave che? tene 20. pramANajJAna kone kahe che ? mAnanAra koNa che ? ? 22. pramANajJAnanA be prakAra jaNAvo. vastunuM ekAMtasvakSya keTalAM prakAre saMbhave che? tene 22. potAno mAtmasvabhAva kayA prakAranAM pramANAttAnathI mAnanA leNa che ?? jaNAya che ? 7. anvaya kone kahe che ? 23. pakSapramANa mATe kayA sAghano upayogI che ? 8, vyatireka kone kahe che ? 24. jANItI pAmagdazA vaDe ajANyA paramAtma-svabhAvane 9. parasparaviNethI be gharmo paikI tenA Azraye vastunI oLakhavA mATenAM upAyanI yAdha Apo. prApti heya che ? rapa. viNethInuM astitva lene kahe che? 20. svAtmAnubhava mATe konI AvazyakatA heya che ? 26. anekamAM ekatva eTale zuM ? 22. sabhyaphajJAna kone kahe che ? 27. navatattvonAM nAma Apo. 22. sabhya zraddhAna kone kahe che ? 28. baghA AtmAo kaI eka ja jAtinAM che ? 23. sabhya cAtra kone kahe che ? 29. baghA AtmAonI jAta judI juddha roya to thAya ? 24. AtmAnI ISTa kyA be prakaTapaikI eka prakAre ya che? 30. vastuno svabhAva kevo heya che ? Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ) 48 ( prakaraNa-2: "huM paramAtmA chuM kaI rIte ? ) 3, nIcenA praznonA vistata javAba Apo. 22. dravyadRSTi eTale zuM ? zA mATe dravyaSTa sabhya che? 2. potAnAM paramAtmAne kayAM zoghavAmAM Ave che ane te 23. dravyadRSTa ane paryAyaSTino bheda saMkSepamAM Apo. kharekhara kayAM yeya che ? 24. zA mATe AtmavastunI prAptino mArga ekAMta che tema anemaMtasvakSmI vastunAM mULabhUtapaNe paraspara narta thAya che ? viNethI gharmayugala anvaya-vyatirekanA AghAre anya 5. pAmadazA potAnI ja levA chatAM teno svIkAra kema pasyaraviNethI gharmayugalo kaI rIte ane kayA kayA nahi ? heya che ? 26. anAdi ajJAnI jIvane paryAyaSTi dhyeya che ane anekAMtasvakSmI vastumAM parasparaviNethI gharmayugalane dravyadRSTi hetI nathI tenuM zuM kAraNa che ? eka sAthe rahevAmAM viNegha na levAnAM traNa karo 27, pramANajJAnanI AvazyakatA zI che? batAvI te paikI koI ekanI samajUtI Apo. 28. pramANajJAna mATe zuM karyuM? 4. vastu pote ja kAyama TakatI ane kAyama paramatI | 29. viroghInAM astitvanAM siddhAMtane AdhAre pragaTa zreya to zo doSa Ave ? pAmaradazA vaDe apragaTa paramAtmAsvabhAvane kaI rIte 5. zA mATe vastunI siddhi mATe tenA anekAMta-svastranI oLakhI zakAya ? AvazyakatA heya che ? 20. pAmaradazAnI ane karUpatAnA AghAre ekarUpa 6. AtmAne sarvathA nitya mAnavAmAM zo zeSa Ave ? pamAtmAsvabhAvane oLakhavAno upAya samajAvo. 7. AtmAne sarvathA anitya mAnavAmAM zo doSa Ave? 22. navatattvonA abhyAsa dvArA te mAM chUpAyela 8. vastunI prApti eTale zuM? ane te kaI rIte thAya ? mAtmAsvabhAvane kaI rIte samajI zakAya ? 9. svAtmAnubhava mATe samyak jJAna-zraddhAna-cAtra e 22. baghA AtmAo eka ja svabhAvanA kaI te che? traNeyanI AvazyakatA zA mATe zreya che ? eka ja svabhAvanA hovAthI te o kaI rIte 20. dRSTi eTale zuM? paramAtmAsvabhAve heya che ? 22. zA mATe ISTa dravya ke paryAya e be mAMthI koI eka | 23. 'huM paramAtmA chuM kaI 9te ? te samajavA mATe zuM karyuM ja prakAre saMbhave che ? joIe ? ane te samajavAthI zo phAyado thAya ? daSTi palaTatAM dazA paNa palaTAI jAya che. te kaI rIte ? 2. tuM tane jo; jevo tuM cho tevo ja tuM pragaTa thaIza. tuM moTo devAdhideva cho. tuM pote ja paramAtmA cho, potAne paramAtmApaNe mAnatAM pAmarapaNuM UbhuM nahi rahe. (paryAyadaSTithI pote pAmara hovA chatAM dravyadRSTithI pote paramAtmA ja che. temAM paryAyadaSTi mithyA che ane dravyadRSTi samyaka che. paryAyadRSTithI pote pAmara che. pAmarapaNuM potAno vibhAva hovAthI te ( 'para' che. tethI paryAyadaSTithI parAzraya hoya che. ane tethI parAzrayanA kAraNe thatI pAmaradazA cAlu ja rahe che. dravyadRSTithI pote paramAtmA che. paramAtmapaNuM potAno svabhAva hovAthI te 'sva' che. tethI dravyadRSTithI svAzraya hoya che, ane tethI svAzrayanA kAraNe thatI paramAtmadazA pragaTe che. A rIte dRSTi palaTatAM dazA paNa palaTAI jAya che. (prakaraNa : 2 'huM paramAtmA chuM kaI rIte? pAnA naMbara 37 parathI) Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na nA nA intil iri ll 2 00205002316026 coco214016026002100210 prakaraNa huM paramAtmA che. ddhiAMd and thavA pATeLI vAtradl Dolcooliccololcoolicoolicoolqolicoolicoolicoolcoscoolinos prazAnI rUparekhA hI che prAstAvika 1. tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata karavA mATenI anivArya yogyatA 1. saMsArano kharekharo trAsa 2. paranI tucchatA. 3. svabhAvano mahimA 4. svabhAva - sanmukhatAno puruSArtha 2. tatvajJAnanAM siddhAMto hRdayagata karavA mATenI icchanIya yogyatA 1. satapuruSanAM caraNano icchuka 2. sadeva sUkSma bodhano abhilASI 3. guNa para prazasta bhAva rAkhanA 4. brahmavratamAM prItimAne 5. jyAre svadoSa dekhe tyAre tene chedavAno upayoga rAkhanAra 6. upayogathI eka paLa paNa bharanAra 7. ekAMtavAsane vakhANanAra 8. tIrthAdi pravAsano ucharaMgI 9. AhAra, vihAra, nihArano niyamI ? 10. potAnI guratA dabAvanAra upasaMhAra mdgdgdg gdgdaayiyiNd horgdde COMMERCOSSOCIRODULECTOCOLOGSPOILTODROIDYCOLOOUT perpppaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaapaarpaapaapaapaapaapaapaapaapaapaapaapaapaapaapaapaapaapaapaapaapaapaapaapaapaapaapaapaapaapaapaapaaraaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaapaapaapaapaapaapaapaapaapaapaapaappaarppaar / _ \ AS GST) Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa : 3 "huM paramAtmA chuM" hRdayagata thavA mATenI pAtratA mATe jarUrI jayasenAcAryata paramAtma-bhAvanA huM sahaja zuddha jJAna ne AnaMda jeno eka svabhAva che evo chuM; huM nirvikalpa chuM; huM kaiyArInA nija niraMjana zuddha AtmAnAM sar prAnta-jJAna-aNukAnadma nizvA-ratnavAtmaka je nirvikalpa samAdhi tenAthI utpanna vItarAga - sahajAnaMdarUpa sukhanI anubhUtimAtra jenuM lakSaNa (svarUpa) che evA svasaMvedana jJAna nahe aMDeya (povAthI vedAvAyogya) - gamya (jaNAvAyogya) - prApya (prApta thavA vogya - evo dhvaritAvaraNa mInI avasthAvALo, pApUrNa vahAluM chuM. - huM rAga-dve-moha, koMdha-mAna-mAyA-lobha, pAMca Indriyono vivarA-vyApAra, mana-vacana-kArAno yAra, mAvarga nA nokarma, khyAti-prajA sAmanAM tema ja darda-zruta-amRta ogonI AkAMkarUpa nidAna, sArA tyAM nizAA trA zA ItyAdi rArya vijJAna pariNAmarahita zUnya chuM. mA omAM. ane kALa zuddha nizvAnaro huM Arga tathA badhAya jIvo evA ema mana-vacanakAyAthI tathA kRta-kArita-anumodanA thI niraMtara nA kartavya che. (samayasAranI jodhAryA pravRtti nAmanI TIkAnAM syAdvavAda adhikAra nAmanAM pariziSTamAMthI) //// sanirAvarA-akhaMDai-prAdhapratibhAzamA -anila-zuddhAriNa mika paramabhAva lakSaNa nijaparamAtmadravya te ja huM. (samayasAra : gAthA 320 nI jayasenAcAryakuta tAnparyavRtti nAmanI saikAmAMthI wiiaiioiiiiiiiititaitoitain Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1) ( 'paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA ) 51 ( sahajapaNe hRdayagata thAya che. siMhaNanuM dUdha game te pAtramAM sAcavI zakAtuM nathI paNa mAtra sonAnAM pAtramAM sAcavI zakAya che; tema jaina darzananAM tattvajJAnanAM siddhAMto game te hadayagata karI zakato nathI paNa amUka pAtratA dharAvanAro ja hRdayagata karI. zake che. A pAtratA paikI keTalIka anivAryapaNe Avazyaka hoya che ane keTalIka IcchanIya hoya che. uparokta dohAomAM AcAryazrI yogIndudevanA jaNAvyA anusAra paramAtmaprakAza zAstrano abhyAsa karavA mATe ane tenA AdhAre potAnA (A ) paramAtmasvabhAvano prakAza karavA mATe eTale ke "huM ye bhavaduHkhebhyaH bhItAH padaM icchanti nivArNam / paramAtmA chuM siddhAMtane hRdayagata karavA mATe Iha paramAtmaprakAzakasya te paraM yogyA vijAnIhi / / keTalIka pAtratA ke yogyatA jarUrI hoya che temAM paramAnano mapurA: vipuyAna na veDa raste | sau prathama yogyatAmAM nAstithI bhavathI te pUraHAUDITDA munivara yojyA mavani || bhayabhItapaNuM ane astithI mokSanI abhilASA che. koI paNa siddhAMtane hRdayagata karavA mATe A jJAnavicakSaNaH zuddhamanA yo jana IdazaH kshcidpi| banne yogyatAo ekadama anivArya che. ahIM taM paramAtmaprakAzakasya yogyaM bhaNanti ye yoginaH / / darzAvelI saMsArano kharekharo trAsa nAmanI sau bhAvArtha: teo ja vyavahArathI A prathama anivArya AvazyakatAmAM A banneno paramAtamaprakAza nAmanA graMthanA abhyAsane ane samAveza thaI jAya che. A sivAyanI bAkInI paramArthathI paramAtmaprakAza zabadathI vAcya evA cAra AvazyakatAo uparokata dohAomAM paramAtmA chuM' e siddhAMtane hadayagata karavA darzAvelI che te IcchanIya prakAranI yogyatAo che. mATenA yogya che ema jANo che jeo 1. bhavanAII ahIM ApaNe IcchanIya yogyatAnA je dasa duHkhothI bhayabhIta hoya, 2. mokSapadanA Icchuka hoya, 3. paramAtmAnI ItamAM pAyaNa hoya, muddAo ApelA che temAM prathama cAramAM A cArano 4. viSayothI virakata hoya, 5. jJAnamAM lacakSaNa | samAveza thaI jAya che te A rIte - hoya ane ku. zuddha manavALA hoya. (paramAtmaprakAza : adhikAra 2 : doya 207-8-8) satpuruSanA caraNano Icchuka hoya te paramAtmAnI bhakitamAM tatpara hoya, sadaiva sukSma bodhano 'pUNim IIyAti saMpan !' e sUtra anusAra yogya | | abhilASI hoya te jJAnamAM vicakSaNa paNa pAtramAM saghaLI saMpadAo ApameLe AvI maLe hoya, guNa para prazasta bhAva rAkhanAro hoya te che. jaina darzananAM tattvajJAnanAM siddhAMto hRdayagata zuddha manavALo paNa hoya ane brahmavratamAM thavA mATe keTalIka pAtratA ke yogyatAnI prItimAna hoya te viSayothI viraktatA rAkhanAro AvazyakatA hoya che. pAtratA hoya to siddhAMto hoya ja che. Font Modified / Chpt-1/151209. 51 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 prakaraNa-3 : 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata thavA mATenI pAtratA tattvajJAnanAM siddhAMtone hRdayagata karavA mATenI pAtratA ke yogyatAne anivArya ane IcchanIya ema be vibhAgamAM batAvI te darekanI carcA karavAmAM Avaze. A be vibhAga nIce mujaba che. kharekharo trAsa hoya tene saMsAranI saMpadAomAM 1. tattvajJAnanA siddhAMto hadayayana karavA mATenI paNa sukha bhAsatuM nathI, tene samagra saMsAra duHkhano anivArya yoga ja dAvAnaLa bhAse che. saMsArathI thAkI gayelA, 2. tapajJAnanA siddhAMto vAta karavA mATenI hArI gayelA AvA jIvane A saMsArathI basa IcchanIya thothA tAnanAM simAMta rAgata karavAmAMTenI anivArya cogyatA jenA vagara tattvanAM siddhAMto koI paNa saMjogomAM kyAreya paNa hRdayagata na thaI zake tevI yogyatAne anivArya mAnavAmAM Ave che, pUjya bahenazrI caMpAbena anusAra AvI yogyatA nIce mujaba che. 1.1. saMsArano kharekharo trAsa 14. gharanI mu 1.3. svabhAvano mahimA 1.4. svabhAva-sanmukhatAno puruSArtha uparokata bAbatonI carcA A nIce karavAmAM Ave che temAM sau prathama je te bAbatanI vyAkhyA, tyAra pachI tenI samajUtI ane aMtamAM prastuta siddhAMta 'huM paramAtmA chuM' ne hRdayagata karavA mATe tenI anivAryatA battAvavAmAM Avaze. saMsAranI pratikULatAmAM dareka jIvane trAsa lAge che paNa sAnukULatAmAM paNa trAsa lAge to te saMsArano kharekharo trAsa kahI zakAya. saMsArano 1.1. saMsArano kharekho mAsa sAMsArika suvighAo ane sagavaDatAomAM paNa jene sukha nahi paNa du:kha ja bhAse tene saMsArano kharekharo trAsa kahevAya che. thAo, te koI paNa prakAre na khape tevI aMtaranA UMDANapUrvakanI bhAvanA hoya che, ane te mATe saMsArano abhAva karAvanAra tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata karavAnI adamya utkaMThA hoya che. vadhumAM A bAbata nIcenA dAMta-siddhAMtanA AdhAre samajAvavAmAM Ave che, 52 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T 1 ( 'paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA ) pa3 ( dRSTAMta : sAmAnyapaNe parvatanI vadhune vadhu UMce ane mokSanuM svarupa paNa ekabIjAthI juduM ane javAmAM Ave tema garamI ochI thatI jAya che, viparIta che. jene saMsArano kharekhara trAsa hoya te ane parvatanI Toca upara to ekadama zItaLatA nAstithI bhavanA duHkhothI bhayabhIta ane jaNAya che. koI sauthI UMcA parvatanI Toca para astithI mokSapadano Icchuka hoya te samajI zakAya beThelo hoya topaNa sUryano tApa tene dajhADanAro che. ane Avo jIva ja A siddhAMtane hRdayagata jaNAto hoya ane tethI te tIvra tRSAtura hoya ane karavA mATe lAyaka hoya che. tethI potAnI tRSA maTADanAra pANInA eka TIpA mATe paNa TaLavaLato hoya. te samaye koI tene pANInA 26 1.2. paranI tucchadi ) taLAva tarapha javAno rasto batAve to te ekadama khuza thaIne tyAM pahoMcavA doTa mUke che. ane potAnA zuddhAtmA sivAyanA jagatanA taLAvanuM pANI pI parama tRmi anubhave che. paryAdAtho, parNavaSayo ane parabhAvo atyaMta Thana ane deya che. Atmati siddhAMta : sAmAnyapaNe saMsAranI vadhune vadhu ke Atmikasana mATe teo taddana nakAmAM anukuLatAo maLe tema du:kha ochuM mAnavAmAM Ave che tevI bhAvanAne patnI tucchatA kahe che. che. ane rAjA-mahArAjA jevI TocanI zarIra-mana-vANI, strI-putra-parivArAdi parasAnukULatAomAM saMpUrNa sukha mAnavAmAM Ave che. | padArtha che. pAMca IndriyanAM spardhAdi viSayo te koI saMsAranA moTA mahArAjA jevA sarvotkRSTa paraviSayo che ane paranA Azraye thatA potAnA sthAna para ArUDha hoya topaNa sUryanAM tApa samAna vikArI bhAvo te parabhAvo che. koIpaNa paramAM saMsAranI cAra gati tene du:kharUpa bhAse ane tethI eTale ke parapadArtha, paraviSaya ke parabhAvamAM te du:kharUpa saMsArano abhAva karavA ekadama | AtmAnuM sukha ke zAMti nathI. teo AtmAne AkuLatA. tRSAtura hoya. ane tethI saMsAra ane tenA duHkhano ane azAMti ja upajAvanArA che. potAnA abhAva karAvanAra 'huM paramAtmA chuM' e siddhAMtane AtmakalyANa mATe teo taddana nirarthaka ke nirmAlya hRdayagata karavA mATe tRSAtura evo tRSA chIpAvavA che. A prakAranI bhAvanA te paranI tucchatA che. mATe TaLavaLato hoya. te samaye koI tene pANInA paranI tucchatA bhAse to ane to ja potAno taLAva samAna 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavAnI kaLA zIkhave to te ekadama prayatna ke puruSArtha parathI pAcho pharI sva tarapha vaLI huM paramAtmA chuM' siddhAMtane samajavA mATe pramodapUrvaka tene hRdayagata karavAno maraNiyo prayAsa kArya kare. A siddhAMtane samajIne hRdayagata karavA kare che. ane te siddhAMtane hRdayagata karI parama zAMti mATe potAnA puruSArthanI anubhave che. kAmamAM levo hoya to tene huM paramAtmA chuM' e tattvajJAnano siddhAMta paramAMthI pAcho vALavo jarUrI saMsArano abhAva karI mokSamArga ane mokSanI prAmi hoya che. ane A mATe paranI A karavA mATeno che. saMsArano ane mokSano mArga ane mokSano mArga tucchatA e eka anivArya ekabIjAthI taddana bhinna ane viruddha che. saMsAra | AvazyakatA che. paranI magaranI bhAvanA huM siddhAMta 3 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ) 54 ( prakaraNa-3 : "paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata thavA mATenI pAtratA ) K? 1.3. sTaaiAvo sAhian ${{1.4. sthaaiAva-sAkhatALopurUSArtha) potAnA zuddhAtmasvabhAva anaMta guNono potAnA zuddhAtmasvabhAvanI strI ane vighAna ane paripUrNa sukhadAyaka che. mahimApUrvaka tenA taraphanA puruSArthano tevI zuddhAtmasvabhAvanI samaja ane pravatAvavo tene svabhAva-sanmukhatAno capUrvaka zuddhAtmasvabhAvanAM mAsthaMbhyane puruSArtha kahe che. svabhAvano mahimA kahe che. potAnA zuddhAtmasvabhAvanI aMtaranA UMDANajagatamAM sarvotkRSTa potAno zuddhAtmasvabhAva che. pUrvakanI laganI, khaTaka ke ruci ane te ja te AzcaryakArI ane adbhuta che. te anaMtaguNonA svabhAvanA mahimApUrvaka potAnA AtmikavIrya ke nidhAnarUpa utkRSTa ajAyaba ghara che. alaukika ane baLano jhoka te tarapha vaLavo te svabhAvaaciMtya aneka Rddhio dharAvanAra potAno sanmukhatAno puruSArtha che. zuddhAtmasvabhAva aneka divya vibhUtiothI bharapUra jagatamAM jema kahe che ke Dagale ne pagale paisAnI che. saMpUrNa lokAlokano jJAtA ane adhipati evo | jarUra paDe che tema AtmAmAM paNa Dagale ne pagale potAno svabhAva pote ja caitanya cakravartI che. eTale ke paryAye paryAye puruSArtha ja joIe che. potAnA svabhAvanI AvI samajaNa ane rucipUrvakanAM puruSArtha vagara koIpaNa pAramArthika bAbata pAra tenAM mAhAbhyane svabhAvano mahimA kahe che. paDatI nathI. tattvajJAnanA siddhAMtane samajIne huM paramAtmA chuM' siddhAMtane samajIne hRdayagata | hRdayagata karavA mATe puruSArtha ja jarUrI che. karavA mATe potAnA svabhAvano mahimA atyaMta | AtmalakSI svabhAva-sanmukhatAnA puruSArtha vaDe ja anivArya AvazyakatA che. potAnA paramAtma- koI paNa siddhAMta hRdayagata thaI zake che. pAramArthika svabhAvanuM jJAna-zraddhAna ja A siddhAMtanuM tattvajJAnanA siddhAMtone samajavA mATe A hRdayagatapaNuM che ane A jJAna-zraddhAna svabhAvanA puruSArtha upAdAna kAraNa hoya che ane upAdAna mahimA vinA saMbhavatuM nathI. nAstithI paranItI kAraNane anusarIne kArya haMmezA thatuM ja hoya che. tucchatAnA kAraNe paramAMthI pAchA vaLyA bAda tethI Avo svabhAva-sanmukhatAno yathArtha puruSArtha atithI svabhAvano mahimA Ave to ane to pravarte to tenA kAraNe pAramArthika tattvajJAnano ja te svabhAva tarapha vaLIne svabhAvanI siddhirUpa koI paNa siddhAMta avazya AtmasAt thAya che. 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane AtmasAt karI A rIte siddhAMtanA hRdayagatapaNA mATe svabhAvazakAya che. sanmukhatAno puruSArtha acUka kAryakArI che. saMsArano kharekhaze trAsa saMsAranI pratikULatAmAM dareka jIvane trAsa lAge che paNa sAnukULatAmAM paNa trAsa lAge to te saMsArano kharekharo trAsa kahI zakAya. saMsArano kharekharo trAsa hoya tene saMsAranI saMpadAomAM paNa sukha bhAsatuM nathI. tene samagra saMsAra duHkhano ja dAvAnaLa bhAse che. saMsArathI thAkI gayelA, hArI gayelA AvA jIvane A saMsArathI basa thAo, te koI paNa prakAre na khape tevI aMtaranA UMDANapUrvakanI bhAvanA hoya che. ane te mATe saMsArano abhAva karAvanAra tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata karavAnI adamya utkaMThA hoya che. (prakaraNa-3: 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata thavA mATenI pAtratA pAnA naMbara para parathI) 54 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA e 'huM paramAtmA chuM' e siddhAMtanuM hRdayagatapaNuM eTale potAnA zuddha svabhAvanI oLakhANa ane svIkAra che. A zuddha svabhAvanI oLakhANa ane svIkAra svabhAva sanmukhatAnA puruSArthathI ja samave che. tethI A siddhAMtane hRdayagata karavA badhI ja yogyatAo dharAvato hoya to te nokarI upara mujaba saMsArano kharekharo trAsa, paranI | tu917, svabhAvano mahimA ane svabhAva-sanmukhatAno puruSArtha e 'huM paramAtmA chu' jevA tattvajJAnanA koIpaNa siddhAMtanuM hRdayagata karavA mATenI prathama pasaMdagI pAme che. A bAbatana pAramArthika tattvajJAnanA siddhAMtone hRdayagata karavA mATe paNa lAgu pADI zakAya che, pAramArthika tattvajJAnanA siddhAMtone hRdayagata karavA mATenI cAra prakAranI anivArya AvazyakatA ApaNe joI gayA chIe. A mATenI IcchanIya AvazyakatA dasa prakAre zrImad rAjacaMdrajIe kahI che. je zrImad rAjacaMdra : patrAMka 105mAM marIna boya pAtra koM" tevA mathALA heThaLa apAyela che. ahIM pAramArthika tattvajJAnanA siddhAMto e uttarottara caDhiyAtI anivArya hoya tevI AvazyakatAo che. AvI AvazkayatAo dharAvanAro jIva tattvajJAnanA siddhAMtone hRdayagata karavA mATenI anivArya yogyatAo dharAvanAro che. anivArya yogyatAo pachI keTalIka IcchanIya bhagavAna mahAvIrano ja bodha hovAthI A yogyatAonI carcA karavAmAM Ave che. siddhAMtone hRdayagata karavAnI pAtratAmAM te laI zakAya che, je nIce mujaba che. * 3.1. satpuruSanA caraNano Icchuka sadeva .... sama sUkSma bodhano millAthI 33. guNa para prazAtA bhAva sakhanAra ?... brahmavratamAM prItimAna 35. jema koI nokarI meLavavA mATe amuka cAra prakAranI cogyatA anivArya che. paNa te uparAMta bIjA daza prakAranI yogyatA IcchanIya che. koI umedavAra AvI anivArya ane IcchanIya ema mATe A svabhAva-sanmukhatAno puruSArtha ja paramaramamATe upakArI che. tattvajJAnanAM siddhAMto hadacamata karavA mATenI IcchanIya cocatA je bAbata tattvajJAnanA siddhAMto yagata karavA mATe anivAryapaNe Avazyaka na heya topaNa je tattvanA siddhAMtone hRdayagata karavA mATe upazkarI ke saDhayaka oya tevI yogyatAne IcchanIya kahe che. IcchanIya ogyatA aneka prakAranI hoya che. anivArya yogyatA dharAvanAramAM A paikInI keTalIka yogyatA sahajapaNe hoya ja che. sAcA mumukSumAM AvI ghaNI kharI yogyatA jovA maLe ja che. anivArya uparAMta AvI IcchanIya yogyatAo dharAvanAra jIva tattvajJAnanA siddhAMtane hRdayagata 3.1. potAnI gurumA dabAvanAra karavA mATe ekadama pAtra hoya che. 6. ra.. .3. 55 che.. de... jyAre svadoSa dekhe tyAre tene chedavAno upayoga rAkhanAra upayogathI eka paLa paNa maranAra ekAMtavAsane vakhANanAra nIMda prAsano karaMgI AhAra, vihAra, nihArano niyamI 55 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 prakaraNa-3 : 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata thavA mATenI pAtratA A jIva anAdino ajANyo ane mArga bhUlelo evo saMsAramAM bhaTakartA che. te pAramArthika tattvajJAnanA siddhAMtothI aparicita che. A siddhAMto samajIne sanmArge vaLavA mATe tene koI mArgadarzakanI AvazyakatA hoya che, satpuruSa jevo bIjo koI mArgadarzaka hoto nathI. tethI tattvajJAnanAA siddhAMto samajIne hRdayagata karavA mATe 2.1. satapuruSanAM thAno icchuka mokSamArgI machatmAnA satyamAgama keke satsaMgamAM rIne Atmati sAghavAnI bhAvanA rAkhanArane 'satpuruSanA caNNAno Icchuka' kahe che. satpuruSanA caraNanI IcchukatA Avazyaka che. satpuruSanA caraNanI IcchukatA temanI upAsanA mATe hoya che. satpuruSanA caraNanI upAsanA eTale satpuruSanA satsaMgamAM rahI temanI AzA ane upadezane anusarIne temanA mArge cAlavuM te satpuruSanA caraNano Icchuka hoya tene zrImad che. A saputye potAnA paramAtmasvabhAvanI rAjacaMdrajIe sau prathama IcchanIya pAtratAmAM darzAvela che, teo ema paNa kahe che ke kula dasa prakAranI pAtratAmAM AnA jevI bIjI ekkeya nathI. satpuruSanuM mahattva batAvatAM temaNe anyatra ema paNa kahyuM che ke oLakhANa svIkAra ane ane Azraya dvArA teo paramAtmAnA ja laghunaMdana eTale ke temanA paramAtmadazAnA paMthe prayANa AdareluM hoya che, nAnakaDA putra samAna hoya che. temanI AjJA e paramAtmAnI ja AjJA che. temano sadupadeza e paramAtmAnI ja prasAdI che, temanA mArge cAlavuM e paramAtmadazAnA paMthe ja vicaravAnuM che. tethI A satpuruSanA caraNanI upAsanAmAM paramAtmAnI ja upAsanA ke paramAtmamaktinI parAyaNatA paNa samAyelI che. uparokta dareka muddAnI carcA A nIce karavAmAM Ave che. temAM sau prathama vyAkhyA, te vyAkhyAnI samajUtI ane aMtamAM 'hu paramAtmA chuM'ane tenA jevA siddhAMtanuM hRdayagata karavAmAM tenI InIyatA batAvavAmAM Avaze. -- eka satpuruSane zodhato tenA caraNAgamAM saMpUrNa samarpita thavAthI sadhaLo pAramAdhyama mA pAra paDe che. zAstramAM mAtra ko hoya che paNa taeNno marma to mAtra satpuruSanA aMtaramAM ja hoya che. tethI koI paNa siddhAMtano bhAva. Pho A che sAbUtI satpunA momAM ne saraLatAthI prApta thAya che. dezanA... samarUpa haoNtrAthI satpuruSanAM sadezanA mata lenA I paNa pAramArthika paMthamAM eka DagaluMga AgaLa na zakto nathI. eTale saMta nA aMtane vAtamAM aMta pAmAM zakato nathI. (zrImad rAjacaMdra : patrAMka : 58, 76, 128, 198, 866nA AdhAre) 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavA mATe potAnA paramAtmasvabhAvanI oLakhANa jarurI hoya che jeoe potAnA paramAtmasvabhAvanI prApti karIne paramAtmadazAnA paMthe prayANa Adarela che tevA satpuruSanA caraNanI upAsanA vaDe A paramAtmasvabhAvanI oLakhANa sahajapaNe ane saraLatAthI saMbhava che, tethI huM paramAtmA chu' siddhAMtane hRdayagata karavA mATe satpuruSanA caraNanA Icchuka banavuM ekadama IcchanIya che. 56 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T 1 ( 'paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA ) pa0 ( tattvajJAnanA siddhAMto samajIne hRdayagata karI KY .sa boghoLilApI :) zakato nathI. tethI tattvajJAnanAM siddhAMtone sadguru dvArA sadupadezita tattvajJAnanI samajIne hRdayagata karavA mATe sadaiva sUkSma bodhanAM AMTIghUMTI ane tenA siddhAMtonAM abhilASI hovuM IcchanIya che. UMDANane samajavA mATe je haMmezA "huM paramAtmA chuM' siddhAMta ghaNo gaMbhIra ane tatya dhyeya che tevA jIvane sadaiva sUkSma gahana che. sUkSma nyAya vaDe ja samajI zakAya tevo bono abhilASI' kahe che. che tethI tene hRdayagata karanAra jIva paNa sUkSma pAramArthika tattvajJAna ane tenA mULa siddhAMto bodhano abhilASI hovo joIe. gaMbhIra ane gahana hoya che. teno bodha pAmavAnI utsukatA dharAvanAra jIva sUkSma bodhano abhilASI [Na paraprazat Of(va kahevAya che. tattvajJAna ane tenA siddhAMto bIjAnA gaNa joIne pramoda pAmanAra samajavAnI UMDI ruci ane utsAha dharAvanAro guNagAI jIvane 'guNa para prazasta Avo jIva jJAnamAM paNa vicakSaNa hoya che. bhAva sakhanAre kahe che. pAramArthika tattvajJAna ane tenA siddhAMto rahasya koInA doSa ke kacAzane dhyAnamAM lIdhA vagara tenA sabhara ane sUkSma hoya che. te samajavAnI jijJAsA guNane jonAra jIva guNagrAhI kahevAya che. Avo ane ruci na dharAvatA jIvone te agharA ane guNagrAhI jIva bIjAnA guNa joIne khuzI thAya aTapaTA lAge che. tethI sAmAnyajano cIlAcAlu che. te guNa para prazastabhAva rAkhanAra che. mananI ane sthaLa bAbato samajIne saMtoSa mAne che ane zuddhatA vinA bIjAnA guNa para prazasta bhAva rAkhI sAcA tattvajJAnathI dUra bhAge che. zakAto nathI. tethI Avo jIva zuddha manavALo jyAM dharmanA nAme kathA ke vArtA hoya, sadAcAra paNa kahI zakAya che. guNa para prazastabhAva ane saMyamanI vArtA hoya, mAnavatA ane samAja rAkhavAthI tevA guNa pragaTa karavAnI preraNA, sevAno upadeza hoya tyAM lokonA ToLeToLAM protsAhana ane mArgadarzana maLe che. ane tethI UmaTe che. paNa jyAM sAcA dharmano sadupadeza hoya potAno puruSArtha paNa te prakAre pravarte che. tevA tattvajJAna ke tenA siddhAMtonI sUkSma ane jene potAnA doSo TALI guNo pragaTa karavA che gaMbhIra bAbatonI carcA thatI hoya tevI sabhAmAM tene te guNonuM bahumAna Avazyaka che. bIjAnA bahu ochA loko jovA maLe che. tenuM kAraNa sUkSma gaNo para mAtsaryabhAvAle aprazastabhAva rAkhanAra bodhanA abhilASI jIvo paNa haMmezAM ochAM ja che tevA guNo pragaTa karI zakato nathI. tethI hoya che. | tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata karavA mATe AvA pAramArthika paMthamAM praveza pAmavA mATe tattvajJAnano siddhAMto hadayagata karanAra mahAnubhAvonA guNo sUkSma bodha pAmavo paNa jarUrI hoya che. sUkSma para prazastabhAva rAkhI guNagrAhI thavuM IcchanIya bodha mATe aNagamo ke AnAkAnI hoya te jIva AvazyakatA che. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 prakaraNa-3 : 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata thavA mATenI pAtratA 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hadayagata karavA mATe jeNe A siddhAMta hRdayagata karyo che tevA mahAnubhAvanA te saMbaMdhInA guNono Adara anI bahumAnapUrvakano prazasta bhAva hoya to te potAne paNa te siddhAMta hRdayagata thaI tevA guNo pragaTavAnuM kAraNa bane che. < 2.4. illltamAM prItimA strI-puruSanA kAmasevananI pravRttimAM aprIti rAkhanArane * brahmavratamAM prItimAne mAnavAmAM Ave che. pAMca prakAranA vratamAM brahmavata mahAna che. manuSyamAM maithunanI mukhyatA hoya che. tenA kAraNe potAnI pariNati sparzendriyanA viSaya mATe bahAramAM ja maTatI rahe che. sparzendriyanA tyAgathI ja brahma eTale ke AtmAmAM carcA eTale ke ramaNatA thaI zake che. tethI tenA tyAganA vratane brahmacarya vrata ke brahAvrata kahevAmAM Ave che. strI-puruSanA maithunanI pravRti AtmAne atyaMta anupakAraka ano karmabaMdhana karAvanAra che. tema jANIne tenA tyAganI bhAvanA dharAvanAra jIvane brahmavratamAM prItimAna mAnavAmAM Ave che. brahmavratamAM prItimAnane bIjA IndriyaviSayonI abhilASA paNa hotI nathI. tethI Avo jIva viSayothI virakta paNa hoya che. 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavA potAnI bahAramAM bhaTaktI pariNatine pAchI vALI potAnA paramAtmasvabhAvane samajavAmAM kendrita karavAnI hoya che. potAnI bahAramAM bhaTakatI pariNatinuM kAraNa pAMca IndriyonA viSayo ane temAMya mukhyapaNe sparzendriyanA viSayanI abhilASA hoya che. brahmavratamAM prItimAnane A viSayanI abhilASA na hovAthI potAnI pariNatine bahAramAM rakhaDavAnuM prayojana rahetuM nathI. tethI huM jAtmA chuM' ane tevA bIjA siddhAMto hRdayagata karavA mATe brahmavratamAM prItimAna hovuM IcchanIya che, 5. jyAre doSa ne tyAre teto vAhano upayoga khAra potAnA ja parIkSaNa dvArA ke bIjAnA darzAvyA dvArA potAno koI doSa jANavAmAM Ave ke tusta ja tene dUra karavAno udyama karanAra jIva jayAre svadoSa dekhe tyAre tene chedavAno upayoga rAkhanAra kahevAya che. jIvanI koIpaNa prakAranI siddhimAM aTakAvarUpa potAno ja doSa hoya che, potAno doSa TALavA mATe tene dekhavo e agatyanI bAbata che. potAno ja avalokana ke parIkSaNa dvArA te dekhI zakAya che ane guru ke bIjA koI hitecchu dvArA paNa te dekhADavAmAM Ave che. potAno koI doSa khyAlamAM AvyA bAda turata ja te dUra karavAno upAya ane udyama karavo joIe. doSane dUra karavAmAM DhIla rAkhavAthI te kayAreya dUra thaI zakato nathI te ane ghara dhAlI jAya che. tethI jayAre svardoSa jaNAya tyAre turata ja tene maTADavAno upAya karavA joIe. tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata na thatAM hoya tenuM kAraNa potAno ja koI ne koI doSa hoya che. potAnA ja doSanA kAraNe pote aTakI jato hoya che. anya koI potAne potAno doSa batAve to te te 58 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA potA mATe parama upakArI che. doSa batAvanAra anya koI na hoya topaNa potAnA pariNAmanI tapAsa ane avalokana dvArA pote potAnAM doSane joI zake che. A jIva aneka doSothI yukta hoya che A doSanA kAraNe pote AgaLa vadhI zakato nathI, potAno aMtaramAM rahelI doSonI badabUnA kAraNe pAramArthika pavitra siddhAMto potAnAM hRdayamAM pesatA nathI. tethI tattvajJAnanA siddhAMtone hRdayagata thavAmAM aTakAvanAra A doSo hoya che. 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata thavAmAM sAmAnyapaNe svacchaMda e moTo doSa hoya che. potAmAM svacchaMda ke bIjo koI paNa doSa jaNAya to te turata ja dUra karavAno upAya karavAthI nirdoSa thavAya che ane tethI siddhAMto sahajapaNe hRdayagata thaI zake che. tethI jyAre svadoSa dekhAya tyAre tene chedavAno upAya rAkhanAra jIva ja siddhAMtane hRdayagata karI tenuM phaLa prAma kare che. 2.6. upayogathI ekapaLa paNa bharanAra potAthI 6. zakaya ya tyAM suthI manuSyajIvananI eka eka paLano Atmatita mATe sadupayoga karanAra jIvane upayoga eka paLa paNa bharanAra kahe che. Atmahita mATeno amUlya avasara manuSyabhavamAM che. manuSyanA eka bhavamAM anaMta bhavabhramaNanA abhAvanuM kArya thaI zake che. tethI manuSyajIvanano eka samaya paNa karoDo suvarNa mahorothI kiMmatI che, je manuSya potAnA upayogathI eTale ke potAnA vazamAM hoya tyAM sudhI eka eka paLano pUrepUro sadupayoga AtmahitanA sAdhanamAM kare te 59 upayogathI eka paLa paNa bharanAra che. laukikamAM je koI vyakita kAI kSetramAM mahAna kahevAtI hoya to tenI mahAnatAnuM kAraNa samayano saMpUrNa upayoga che, bIjA loko pramAdamAM ane phAlatuM kAryomAM potAno samaya veDaphatA hoya che tyAre teo potAnA dhyeyanI pAchaLa pUrI laganathI maMDI paDyA hoya che. A ja bAbata pAramArthikAka Atmahita mATe paNa lAgu paDe che. 'huM paramAtmA chuM' e pAramArthika siddhAMtane hRdayagata karavA mATe avirata ane apratima puruSArtha jarUrI che. tethI potAnA amUlya mAnavajIvananI eka paLane paNa phAlatuM sAMsArikaraka kAryo ke pramAdamAM veDaphI nAkhavAne badale teno pUrepUro sadupayoga karanAra eTale ke upayogathI eka paLa paNa bharanAra A siddhAMtane samajIne hradayagata karI zake te dekhItuM che. 1 . .7. evaMtatArAne gAnAra tattvajJAnano abhyAsa karI tenA siddhAMto hRdayagata karavA mATe ekAMtavAsa upayogI oya che. A bAbatane sArI te samajIne ekaMtavAsa mATe prayatna karanAra jIva ' ekAMtavAne vakhAnAra kahevAya che. tattvajJAna ane tenA siddhAMtanI samajaNa mATe zAMti, sthiratA ane ekAgratA jarUrI hoya che, je ekAMtavAsamAM sArI rIte saMbhave che. A bAbatane samajIne ekAMtavAsane IcchanAra ane zodhanAra jIva ekAMtavAsane vakhANanAra che. kuTuMba kabIlAmAM rahevAthI dhaNA avarodho ane samasyAno sAmano karavo paDe che, tethI zAMti ane 59 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ) 0 ( 1 prakaraNa-3 : "huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata thavA mATenI pAtratA sthiratApUrvaka tattvajJAnano abhyAsa thaI zakato | tyAMnA pavitra ane zAMta vAtAvaraNathI AtmanathI. avAranavAra khalela paDavAthI ekAgratA paNa lakSI puruSArthanI preraNA maLe che. AvA sthaLoe jaLavAtI nathI. zrImada rAjacaMdranA zabdomAM - dharmAtmA puruSono satsaMgano lAbha paNa maLI rahe kuTuMbarUpI kAjaLanI koTaDanA vArasathI saMsAra che. tenAthI tattvajJAna sabaMdhI zaMkAonuM samAdhAna vadhe che. game teTalI teofI sudhAraNA karazo | maLe che ane tattvajJAnanI samajUtI ApatA navAvA topaNa ekAMtathI jeTalo saMsAkSasa thavAno nyAyo paNa jANavA maLe che. A uparAMta te sthaLanAM che, teno somo darajjo paNa te kAjaLagRhamAM jinabiMbanAM darzana-pUjanAdino paNa lAbha maLe che. rahevAthI thavAno nathI. 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane samajIne hRdayagata tattvajJAnanI gupa gunA darzana letA gRhAzramathI | karavA mATe A siddhAMtane hRdayagata karela mahApuruSa barakata thavAnuM atara sUjhe che.? sAthe saMbaMdhita kSetranA pravAsathI tenA mATenI preraNA ane protsAhana maLe che. AvA kSetramAM koI (zrImad rAjacaMdra : patrAMka 103, 113) AvA mahApuruSa sAkSAt birAjamAna hoya to "huM paramAtmA chuM' jevA siddhAMtane hRdayagata karavA temanA satsaMgathI A siddhAMte hRdayagata karavA mATe ekAMtavAsa ati upayogI che.. mATenuM mArgadarzana paNa maLe che. tema ja kayArekeka potAnI nabaLAI ke truTi jANavA maLe che ane te KY .8.tIrthAdi pravAsano ucharaMgI ? sudhArIne AgaLa vadhavA mATenA puruSArthane baLa tIrthayAtrA, jinabiMba pratiSThA motsava maLe che. A rIte tIrthAdi pravAsa A siddhAMtane vagere jevA kAraNosara pravAsa karavA hRdayagata thavAmAM sahAyaka banI rahe che. utsuka jIvane "tIrthAdi pravAsano ucharaMga kahe che. (1.9. Azara, pilara, hiro niyatI) siddhakSetra, tIrthakaronA kalyANaka kSetra, atizaya sAduM, sAtvika, nirdoSa ane zuddha kSetra, mahApuruSonI sAdhanAbhUmi, prAcIna ane bhojana tenA niyata samaye karanAra, eka arvAcIna jinamaMdira vagere jevA pavitra sthaLonA sthaLethI bIjA sthaLamAM javAmAM mayogha pravAsane tIrthayAtrA kahe che. tIrthayAtrA uparAMta ane samayanuM pAlana karanAra, niAmAM jinabiMba paMcakalyANa pratiSThA mahotsava, pUjana niyamitatA rAkhanArane 'Ahara, vihae, vidhAna, jinendra rathayAtrA ke anya dhArmika viTANano niyama kahevAmAM Ave che. mahotsavamAM bhAga levA mATe karavAmAM AvatA AhAranuM prayojana zarIrane nibhAvavAnuM hoya pravAsane tIrthAdino pravAsa kahe che. tIrthAdinA che. A AhAra lolupatA pUrvakano, abhakSya ke pravAsa mATe utsAhI, rucivaMta jIvane tIrthAdi jIbhanA svAdane poSanAro na hovo joIe. pravAsano ucharaMgI mAnavAmAM Ave che. saghaLA prakAranA doSathI rahita alpa AhAra tIrthAdi pravAsathI mokSagAmI mahAtmAonA tenA niyama anusAra lenAra AhArano niyamI che. jIvana ane sAdhanAthI paricita thavAya che. 60 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA vihAranuM prayojana potAnA saMyama ane sAdhanAnI siddhi mATe hoya che. A vihAra rAtrinA samaye, comAsAmAM, jIva-jaMtu hoya tevA rastA upara ke cArebAju najara pheravatA na hovo joIe. potAnA prayojana anusAra amuka dizA ke sthaLanI hadamAM tenA niyama anusAra jarUrI vihAra karanAra te vihArano niyamI che. nihAranuM prayojana zarIrano kacaro bahAra kADhavAnuM che. A nihAra ekAMta sthAnamAM ane jIva-jaMtu rahita sthaLe hovuM joIe. potAnA nihAramAM niyamItatA rAkhanArane nihArano niyamI mAnavAmAM Ave che.. tatvajJAnanA siddhAMto samajIne hRdayagata karavA mATe AhAra-vihAranahArano niyamI hoya to to upayogI bane che. tenA kAraNe pramAdathI bacI zakAya che. samayanI bacata thAya che, rogothI dUra rahevAya che, zarIranI sthiratA ane sudRDhatA jALavI zakAya che, cittanI sthiratA ane ekAgratA banI rahe che. 'huM paramAtmA chuM' ane tenA jevA bIjA siddhAMtane hRdayagata karavA mATe AhAra-vihAranihArano niyamI hoya te IcchanIya bAbata che. C 2.10. potAnI mUlA dabAvanAra potAnAmAM koI vizeSatA ke manatA Toca to tenA pracAra-prasArathI bacanArane ' potAnI gustA bAvanAra kahe che, potAnAmAM koI pAramArthika siddhi ke Atmika guNanI pragaTatAnA kAraNe bIjA karatA potAnI koI vizeSatA ke mahAnatA hoya to tenI prasiddhi karavAmAM ke karAvavAmAM na mAnanAra jIvane potAnI gurustI dabAvanAra mAnavAmAM Ave che. 61 AtmAnA koI gurNA ke tenI siddhi bahAramAM potAnI prasiddhinA kAraNe hotA nathI. bahAranI prasiddhi aMdaramAM AtmAnI siddhine aTakAvanArI hoya che. tethI bahAra paDavAnA prasaMgothI dUra rahevAmAM ja lAbha hoya che. prasiddhinA kAraNe pratibaMdha paNa rahe che. vaLI ajJAnI jIvane te mAnakaSAyanuM paNa kAraNa banI zake che. tethII AtmatinA sAdhanamAM AgaLa vadhavA mAMgatA jIvo mATe potAnI gurutA dabAvavI jarUrI hoya che.. 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavA mATe potAnI gurutA dabAvanAra bAjI jItI jAya che. A siddhAMtane hRdayagata thavAnAM kuLamAM pote ja paramAtmAdazA pragaTa karI paramaguru banI jAya che. A rIte alpagurutA dabAvavAthI ja paramagurutA IcchanIya che. pragaTa thatI hovAthI potAnI gurutA dabAvavI upasaMhAra 'huM paramAtmA chuM' jevA tattvajJAnanA siddhAMtana hRdayagata thavA mATe amuka prakAranI lAyakAta, pAtratA ke yogyatA Avazyaka hoya che. A yogyatA anivArya ane IcchanIya ema be prakAre hoya che. je yogyatA vinA cAlI ja na zake tevI niyamapa yogyatAne anivArya kahevAmAM Ave che. temAM sau prathama ane mukhya bAbata saMsArano kharekharo trAsa che. tattvajJAnanA siddhAMto saMsArano abhAva karavA mATe hoya che jethI jene saMsArano kharekharo trAsa hoya te ja tenA mATe lAyaka gaNAya te dekhItI bAbata che, A uparAMta paranI tucchatA, svabhAvano mahimA ane svabhAva 61 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa-3 : 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata thavA mATenI pAtratA sanmukhatAno puruSArtha paNa tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata karavA mATenI anivArya prakAranI yogyatAo che. tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata karavA mATe anivArya eTale ke ekadama Avazyaka na hoya topaNa je upakAraka ke sahAyaka banI zake tevI yogyatAne InIca cogyatA mAnavAmAM Ave che. tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata karavA mATenI IcchanIya yogyatA aneka prakAranI hoya che, paNa temAM zrImad rAjacaMdrajIe mukhyapaNe daza prakAre darzAvI che. temAM sau prathama ane mahattvanI yogyatA 'satpuruSanA caraNano Icchuka batAvavAmAM AvI che. atyAranA A bhautikavAdI jagatamAM pAramArthika tattvajJAnanA siddhAMto jANavAnI jijJAsA dharAvanArA jIvo ja durlabha che. AvA jijJAsu jIvo paikI parama satya sanAtana tattvajJAnanA siddhAMtonI vAta sAMbhaLavA pAme tevA mahAbhAgyazALI jIvo ghaNAM thoDAM hoya che. AvI vAta sAMbhaLyA pachI paNa tene lakSamAM laI ra teno abhyAsa ane ciMtana karanArAM jIvo to ekadama ochAM ja hoya che. ane tattvono abhyAsa karanArAM jAvomAMthI paNa te tattvajJAnanA siddhAMtone hRdayagata karavAnI lAyakAta dharAvI tene hRdayagata karI zakanArA to koIka virala ja hoya che. AcAryazrI yogIndudevanA zabdomAM (doharo) viralA jANe tattvo, vaLI sAMbhaLe koI, viralA dhyAve tattvo, viralA thAre koI, bhAvArtha : A jgatamAM koI virala jIvo ja tattvane jANavAnI jijJAsA dharAvanArA hoya che. AvA jijJAsu jIvomAMthI koI viralane ja tattvanI sAcI vAta sAMbhaLavAmAM Ave che. tattvanI sAcI vAta sAMbhaLyA pachI teno abhyAsa karIne tenuM ciMtana karanArA jIvo badhu virala hoya che. ane tattvanuM ciMtana karanArA AvA jIvomAMthI te yogyatA rAkhI tene hradayamAM dhAraNa karanAro na koIka virala ja hoya che. tattvajJAnanA siddhAMtone hRdayagata karavAnI (yogasAra : doharo : 66) TippaNa (agharA tathA aparicita zabdonA artha) 1. prazasta prazaMsA prazaMsanIya, uttama, sAro :: 2. mAtsaryabhAva bIjAnAM guNone joI baLavuM, adekhAI, IrSyA 3. ghara dhAlI javuM doSonuM kAyama thaI javuM H 4. svacchaMda marajI mujaba vartavuM, manamAnI karavI, potAno ja abhiprAya keke mAnyatAne sAcI mAnavI. 4. pratibaMdha vighna, vAMdho, rUkAvaTa, aTakAva, manAI :: 5. virala durlabha, ekadama alpa saMdarbho prAstAvika : 1. paramAtmaprakAza : adhikAra ra : dohA 207-8-9; * ra. puruSArthasiddhi upAya : gAthA 74; * 3. saMskRta subhASita. - 1. tattvajJAtanA siddhAMto hRdayagata karavA mATetI anivArya yogyatA : 1. pUjya bahenazrInI tattvacarcA; * ra. bahenazrInAM vacanAmRta naM. 7,36,42,61,102, 108, 216, 244, 248, ra66, ra77,278,281, 310, 343,348, 371, 379, 380, 384, 387, 392, 414, 416; * 3. samayasAra gAthA ra06 ane tenI TIkA; * 4. gurudevazrInAM vacanAmRta naM. 93. ra. tattvajJAtatA siddhAMto hadayagata karavA mATetI itIya yogyatA : 1. zrImada rAjacaMdra : patrAMka/pAnuM |varSa H 58/184/22; 76/194/22; 103/210/22,105/210/22; 113/215/22; 128/222/22; 198/262/24; 866/632/32; * 2.mokSapAhuDa : gAthA 65 thI 70; * 3. AtmAnuzAsana : zloka rara4,rarapa; * 4. paramAtmaprakAzaH adhikAra 2 : dohA ra07-8-9. upasaMhAra yogasAra H doharo 66. 62 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA sogya vikalpa pasaMda karI bAjunAM - corasamAM darzAvo. 2. jaina darzananA tattvajJAnanA siddhAMto 1 hRdayagata karavA mATe zenI AvazyakatA oya che ? A. pAtratA ke yogyatAnI B. yA ke ghananI . bhagavAnanI bhakti ke pUjAnI D. saMyama ke sAcAranI ra. saMsArano ane mokSano mArga paraspara kevo che ? A. pUraka ane poSaka B. tadna bhinna ane viparIta C. samAna ane viruddha D. sadghayaka ane susaMvAda 3. patnI tucchatA mATeparamAM kone samAveza hetulakSI prazno nathI ? A. parapArtho C. parNarnAmatto 4. potAno zudghatya svabhAva kevo che ? A. zuddha thavAnI yogyatA rAkhanA B. vartamAnamAM azuddha C. caitanya cakravartI D. paramAtmapaNe pragaTa 5. satpuruSanuM mahatva mumukSu mATe zA kAraNo jema che ? 5 A. zAstronI paraba satpuruSa karI zake che. B. zAstronA racayitA pustra oya che. C. zAstronA pAragAmI satpuruSa dyeya che. D. zAstrano marma satpuruSanA aMtaramAM ya che. 6. satpuruSanA cAnI upAsanA eTale B. paviSayo D.parabhAvo zuM? A. satpuruSanA caraNAnI caMpI karavI te. B. sattupurAnI sevA-cAkarI karavI te C. satpuruSanI pAchaLa tenI sAthe cAlavuM te D. satpuruSanAM darzAvela mArge cAlavuM te 7. pArthika tattvajJAna ane tenA siddhAMto kevA zvetA nathI ? A. rahasya sabhara ane sUkSma B. gaMbhIra ane gaDhana C. agharA ane aTapaTa D. sukSma nyAya vaDe ja samajI zakAya tevA 8. sAcA tharmopadezamAM zenI vAta dyeya che? A. mAnavatA ane samAjasevAnI B. sadAcAra ane saMyamanI C. sukSma, gaMbhIra tattvajJAna ane tenA siddhAMtonI D. dharmanA nAme kathA ke vArtAnI 9. guNa para prazasta bhAva rAkhanAra kevo hoto nathI ? 93 A. zuddha manavALo B. bIjAnA guNo para mAtsaryabhAva rAkhanAra C. bIjAnA guNonuM bahumAna karanAra D. bIjAnA doSane dhyAnamAM lIdhA vagara mAtra tenA guNone nAsa 9. manuSyamAM mA vicanI mukhyatA oya che ? A. svayinI B. rasandriyanI C. pAMceya IndriyanA viSayanI D. mAnanI 1. pAramArthika pavitra siddhAMto Apayu hRdayamAM praveza na pAmI zakavAnuM kAraNa zuM che ? D. ApaNuM ya nIjAyeluM sevAnA kAraNe chu. Atmati mATeno amUlya avasara kayA bhavamAM oya che ? A. nArakI C. deva 9 B. manuSya D. tiryaMca 10 A. ApaNA hRdayamAM doSonI bambUnA kAraNe B. ApaNA hRdayanI vizALatA na ovAnA kAraNe C. ApaNu hRdaya premALa na hevAnA kAraNe 11 12 63 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ) 64 ( prakaraNa-3 : "huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata thavA mATenI pAtratA 23. laukika ke pAramArthika koIpaNa kSetramAM 13 [ ]] D. anne suDha rAkhavA mATe maDhanatAnuM kAraNa zuM dhyeya che.. 28.vidyumna prayojana zA mATe che? A. zArsarika kAryakSamatA B. uttama buddhi A. hRsvAsvA ane mojamastI mATe 18 [ ] C. samayano saMpUrNa upayoga B. vepAraghaMghA ane jJAnanA vikAsa mATe D. yogya nimittanuM avalaMbana C. saMyama ane sAdhanAnI siddhi mATe 24. ekaMtavAsamAM zuM saMbhavatuM nathI ? 14 D. samAjanI sevA ane kauTuMbika kAmakAja mATe A. zAMti B. sthitA 29. badyastrI prasiddhithI zo gerakSaya thAya che? C. satsaMga D. ekAgratA A. jAhera sthaLoe mukatapaNe hI zakAtuM lI. | 25. kuTuMbarUpa kAjaLanI koTaDInA vAsathI zuM 15 | B. aMdasnA AtmAnI siddhi aTakI jAya che vadhe che? C. surakSA kasnAta sainiko vinA baDhara nIkaLI zakatuM A. sanmAna B. saMpatti nathI C. IsviAra D. saMsAra D. chApAvALAo ane TI .vI.cenalavALAo mulAkAta 26. kayA pravAsano tIthodipravAsamAM samAveza 16 | | levA lohI pIve che nathI ? 20. nIce paikI sauthI vaghuvirala jIvo koNa A. tIrthakarenA kalyANakakSetra heya che ? 20. B. madyapuwonI sAdhanAbhUmi A. tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata kasvAnI lAyakAta C. jinendra sthayAtrA ghaNavI tene hRdayagata kastAna D. havA khAvA mATenA girimathaka B. tattvajJAnanA siddhAMto lakSamAM laI teno abhyAsa 27. AyunuM prayojana zA mATe yeya che? 17 | ane ciMtana kasnAna A. jIbhanA svAda mATe C. madhyabhAgye tattvajJAnanI vAta sAMbhaLI zakanAra B. rastA pAlana-poSaNa mATe D. tattvajJAna ane tenA siddhAMtone jANavAnI jijJAsA C. zarTane nibhAvavA mATe ghaHvanAra Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. 3. 4. 5. 6. 7. o. nIcenA praznonA eka be vAkyomAM TUMkA javAba Apo. kaI bAbata oya to tattvajJAnanA siddhAMto sajjvaNe hRdayagata thAya che ? tattvajJAnanA siddhAMtone hRdayagata karavA mATenI pAtratA kayA be vibhAgamAM batAvI zakAya che ? saMsArano kharekhare trAsa kone kahe che ? paranI tucchatA kone kahe che ? svabhAvano mahimA kone kahe che ? svabhAva-sanmukhatAno puruSArtha kone kaheche ? *huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata thavA mATe svabhAva-sanmukhatAno puruSArtha kaI rIte upI che? tattvajJAnanA siddhAMto Tyagata karavA mATenI IcchanIya yogyatAmAM sauthI prathama ane mukhya kaI bAbata che ? satpuruSanA caraNano icchukone kahe che ? 10. sadaiva sukSma boghano abhilASI kone kahe che ? 12. guNaparaprazasta bhAva rAkhanAra kone kahe che ? de. brahmavratamAM prItimAna kone kahe che ? 9. 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA .. saiddhAMtika prazno 13. pAMca prakAranAM vratamAM kayuM madyana che ? ra4.rA mATe vinA viSayanA tyAgane brahmacarya kahe che ? 5. zA mATe brahmavratamAM prItimAna oya te viSayothI virakata paNa oya che ? 6. jyAre svadoSa dekhe tyAre tene chedavAno upayoga rAkhanAra kone kahe che ? 27. zA mATe svadveSa jaNAya tyAre tene tuta ja dUra karavAno upAya ane udyama karavo joIe ? 18. 'huM paNmAtmA chu' jevA siddhAMtane hRdayagata thavAmAM sAmAnyapaNe moTo doSa kayo hyeya che ? 29. upayogathI eka paLa paNa bharanAra kone kahe che ? 0. zA mATe manuSyajIvanano eka samaya paNa kareDo suvarNa mosethI hiMmatI che ? ra. ekAMtavAsane vakhANanAra kone kaheche ? 22. tIrthAdipravAsano ucharaMgI kone kahe che ? ra3. Ahvara,vidghara,nizcarano niyamI kone kahe che ? ra4.potAnI gurutA dabAvanAra kone kahe che ? 5. atyArA bhautikavAdI jagatamAM zenI jijJAsA gharavanANa jIvo durlabha dyeya che ? hIye prazna vistRta javAba A ra. 3. 5. tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata karavA mATe saMsArano kharekhare trAsa zA mATe jarUrIlR che ? 4. 'huM paramAtmA chuM siddhAMtane hRdayagata thavA mATeparanI tucchatA zA mATe jarUrI che ? svabhAvano mahimA eTale zuM ? te'huM paramAtmA chu' siddhAMtane hRdayagata karavAmAM kaI rIte kAryakare che? tattvajJAnanA siddhAMtane hRdayagata karavA mATe svabhAvasanmukhatAnA puruSArthanI AvazyakatA samajAvo. tattvajJAnanA siddhaMto yagata karavA mATenI IcchanIya yogyatA kone kahe che ? zrImad racaMdrajI anusArate kayA prakAre che ? 6. 7. 8. 5 AcAryazrI yogIndudevanA jaNAvyA anusAra "huM paramAtmA chuM siddhAMtane hRdayagata karavA mATe kaI pAtratA ke yogyatA jarurI oya che ? 9. tattvajJAnA siddhAMto hRdayagata karavA mATenI nivArya yogyatA kone kahe che ? pUjya bahenazrI anusAra te kayA prakAre che ? tattvajJAnanA siddhAMto yagata karavA mATe satpuruSanA caNyAnI upAsanA eTle zuM ? ane tenI AvazyaktA zA mATe oya che ? sadgurusranA caraNyAnI upAsanAmAM paramAtma-ktinI paNacAtA kaI rIte samAyelI che ? 10. 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavA mATe apuranA cappunI IcananA tharDa phrene IcchanIya che ? 12. zA mATe tattvajJAna ane tenA siddhAMto samajavA mATe sukSma opano malAthI kevuM upayogI che ? ? 1. 'huM paNmAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavA mATe sukSmaboghano abhilASI hevuM kaI rIte jarUrI che ? 13. tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata karavA mATe bIjAnA guNa paraprazasta bhAva rRkhavo zA mATe IcchanIya che ? 4. 'huMpaNmAtmA chuM'ane tevA bIjA siddhAMtone hRdayagata karavA mATe brahmavratamAM prItimAna hovuM zA mATe IcchanIya che ? 5. jyAre svadoSa dekhe tyAretene chedavAno upayoga rAkhanAra tattvajJAnanA siddhAMtone hRdayagata karI zake che. zA mATe ? ? 65 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa-3 : 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata thavA mATenI pAtratA d. ra. vizvano niyamI eTale zuM ? nizcahno niyamI eTale zuM ? 3. Adya-vidya-nizcaranA nirvAmatapaNAthI zo lAbha che ? te tattvajJAnanA siddhAMto samajIne hRdayagata thavAmAM kaI rIte madadarUpa thAya che ? 4. AhitanA sAghana mATe potAnI | gustA dabAvavI zA mATe jarurIlR hyeya che ? 6. 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavA mATe upayogathI eka paLa paNa bharanAra jIva ekadama upayukta zA mATe oya che ? 7. tattvajJAna ane tenA siddhAMtonI samajaNa mATe ekAMtavAsa kaI rIte upayogI ya che ? 8. sIdhAdinA pravAsathI o co ke ? 19. 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane samajIne hRdayagata karavA mATe tIrthAdi pravAsa kaI rIte sAyaka che ? ? 20. Adyano niyamI eTale zuM ? rU. pAramArthika tattvajJAna sabaMghI uttaNettara vilapaNuM jAvo. saMsArano kharekharo prAsa saMsAranI pratikULatAmAM dareka jIvane trAsa lAge che paNa sAnukULatAmAM paNa trAsa lAge to te saMsArano kharekharo trAsa kahI zakAya. saMsArano kharekharo trAsa hoya tene saMsAranI saMpadAomAM paNa sukha bhAsatuM nathI. tene samagra saMsAra duHkhano ja dAvAnaLa bhAse che. saMsArathI thAkI gayelA, hArI gayelA AvA jIvane A saMsArathI basa thAo, te koI paNa prakAre na khape tevI aMtaranA UMDANapUrvakanI bhAvanA hoya che. ane te mATe saMsArano abhAva karAvanAra tattvajJAnanA siddhAMto hradayagata karavAnI adamya utkaMThA hoya che. 'huM paramAtmA chuM' e tattvajJAnano siddhAMta saMsArano abhAva karI mokSamArga ane mokSanI prApti karavA mATeno che. saMsArano ane mokSano mArga ekabIjAthI taddana bhinna ane viruddha che. saMsAra ane mokSanuM svarupa paNa ekabIjAthI jUduM ane viparIta che. jene saMsArano kharekhara trAsa hoya te nAstithI bhavanA duHkhothI bhayabhIta ane astithI mokSapadanA Icchuka hoya te samajI zakAya che. ane Avo jIva ja A siddhAMtane hRdayagata karavA mATe lAyaka hoya che. ' prakaraNa-3 : ' huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata thavA mATenI pAtratA : 1.1 'saMsArano kharekharo trAsa'mAMthI" sApughanA caraNano imu A jIva anAdino ajANyo ane mArga bhUlelo evo saMsAramAM bhaTaktoche. te pAramArthika tattvajJAnanA siddhAMtothI aparicita che. A siddhAMto samajIne sanmArge vaLavA mATe tene koI mArgadarzakanI AvazyakatA hoya che. satpuruSa jevo bIjo koI mArgadarzaka hoto nathI, tethI tattvajJAnanA siddhAMto samajIne hRdayagata karavA mATe satpuruSanA caraNanI IcchukatA Avazyaka che. 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavA mATe potAnA paramAtmasvabhAvanI oLakhANa jarurI hoya che jeoe potAnA paramAtmasvabhAvanI prApti karIne paramAtmadazAnA paMthe prayANa Adarela che tevA satpuruSanA caraNanI upAsanA vaDe A paramAtmasvabhAvanI oLakhANa sahajapaNe ane saraLatAthI saMbhave che. tethI huM paramAtmA chuM siddhAMtane hRdayagata karavA mATe satpuruSanA caraNanA Icchuka banavuM ekadama IcchanIya che. prakaraNa-3 : 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata thavA mATenI pAtratA : 2.1 'satpuruSanAM caraNano Icchuka'mAMthI 66 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * prAstAvika // praka2NanI rUparekhA // * aMcalikA 1. tattvajJAnano abhyAsa tenA niyata kramAnusAra karavo joIe. 1. pAribhASika paricayano abhyAsa "huM paramAtmA chuM" siddhAMta hRdayagata kavAno UvAya 2. sattzAstrono abhyAsa 3. dravya sAmAnyano abhyAsa 4. dravya vizeSano abhyAsa 5. mokSamArgano abhyAsa 2. tattvajJAnanA je siddhAMtane hRdayagata karavAno hoya teno pAMca prakAre artha vicArI tenA bhAvArthane grahaNa karavo joIe. 1. zabdArtha 2. nayArtha 3. matArtha 4. AgamArtha 5. bhAvArtha 3. tattvajJAnanA siddhAMtanAM bhAvArthane grahaNa karyA pachI tene hRdayagata karavA mATe tenA yogya kramAnusAra AgaLa vadhavuM joIe. upasaMhAra prakaraNa nayArtha zabdArtha bhAvArtha 5. mokSamArgano abhyAsa 4. dravya vizeSano abhyAsa 3. vya sAmAnyano abhyAsa 2. sattzAstrono abhyAsa matArtha AgamArtha 1. pAribhASika paricayano abhyAsa Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OR DISEASO OiR IDROITIYO ITICO MICRO IRO DILKO DILKO ARO DILKO DILKO DILT prakaraNa 4 'huM paramAtmA chuM hRdayagata karavAno upAya darzAvatuM AcAryazrI kuMdachaMdanuM 4thana nirdakane viddha, nirmama, niHzArIra, vIrAga che, nirdoSa, nirbhaya, liphTavalaMbana, AtamAM nirmUDha che. nirgaya che, niSkAma che, nikoi, jIva nirmAla che, vizAlya tema lAga, nirmada, sarvadoSavimukta che. strI-purUSa Adi paryAyo, 2savAgaMghasparza ne saMsthAna tema ja saMhalana sau che nahIM jIvaDhacache. jIva cetanAguNa, asa35, agaMghAda, adhyakata che, vaLI liMgagrahANuvihIna che, saMsthAna bhALyuM na vehale. jevA jIvo che siddhagata tevA jIvo saMsArI che, jevai jalamabha2ANAdihIla aSTagaNa saMyukata che. bhAvArtha tattvajJAnanAM abhyAsa dvArA potAnA trALa dhruva paramAtma svabhAvane oLakhavo te ja "huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavAno upAya che. potAno paramAtmasvabhAva kevo che? potAnAM paramAtmasvabhAvane zikSA ke sajAnAM kAraNabhUta samasta karmono abhAva hovAthI te nirdaDa che. te dvaita hita etvasvarUpe hovAthI nikaMdva che. mamatA hita hovAthI nirmama ane zarIra rahita hovAthI ni:zarIra che. zubhAzubharAga vagarano hovAthI nIrAga che. aDhAra praNAnA doSathI rahita parama pavitra padArtha hovAthI nirdoSa che. potAnA zuddha svarUpamAM sadAya surakSita rahevAthI te nirbhaya che. patravyanuM avalaMbanA nahi hovAthI niravalaMbana che. mUDhatA vinAno hovAthI nirmUDha che. potAnAM paramAtmasvabhAvane samasta pagrahono parityAga hovAthI te nigraMtha che. tene koIpaNa prakAranI kAmanA ke vAMchA na hovAthI te niSkAma che. padravya pariNati bilala na hovAthI te niHchodha che. parama samarasIbhAvasvarUpa hovAthI nirmAna che. mithyAtva, mAyA ane nidAnarUpa zalyothI rahita hovAthI niHzalya che. moha-rAga-dveSada sivikArono abhAva hovAthI nIrAga che. niHzeSapaNe aMtarmukha hovAthI nirmada che. dravyakarma - bhAvakarma - normano abhAva hovAthI sarvadoSamukta che. potAnAM zuddha paramAtmasvabhAvane strI-puruSa-napusaMjJAdi paryAyo nathI. zuddha jIvadravyamAM parza-resa-gaMdha-varNa nathI. saMsthAna temaja saMhanana paNa nathI. he bhavya! potAnAM trikALa dhruva zuddhAtmAne tuM arasa, arUpa, agaMdha, azabda temaja avyakta jANa. liMgathI agrAhya ane saMsthAnathI nirdiSTa evA potAnAM paramAtmasvabhAvane jANa. A rIte paramAtmasvabhAvanI apekSAe jevA siddha AtmAo che tevA ja saMsArI jIvo che. jethI potAno AtmA paNa siddha bhagavAnanI jema janma-jarA-maraNathI rahita ane ATha prakAranA mahAna guNothI saMyukta che tema samajI zakAya che. (niyamasAra : gAthA 43 BE O 2 O 2 O 3 O I[ OCTOC RO RE OF OBSE mA mgoNdddNgddiyiNdoddguudd TODIYO BIJITODIO 2 KOOKOOKOOKOOKOOKOOKOOKOOKOS Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA _) 60 ( agharA ke muzkela mAnavAmAM Ave che. paraMtu A siddhAMto samajavAno yogya upAya ajamAvavAmAM Ave to te bilakula agharA hotA nathI. tattvajJAnanA siddhAMto potAnA AtmAnI ja bAbata che. potAnA mATe potAnI bAbata samajavI agharI ke muzkela hotI nathI. tethI pAramArthika tattvajJAnanA siddhAMto samajavA sahaja ane sugama hoya che. paNa te mATe tenA yogya abhyAsakramane anusaravo jarUrI hoya che. 'huM paramAtmA chuM' e tattvajJAnano ziramora siddhAMta che. tattvajJAnanA koIpaNa siddhAMtane hRdayagata karavA mATe tattvajJAnano abhyAsa Avazyaka che. tattvajJAnanA prayojanabhUta abhyAsa pachI je te siddhAMtanA bhAvArthane grahaNa karI tenA yogya (mAlinI) ayi kathamapi mRtvA, tattvakautUhalI san / kramAnusAra AgaLa vadhavAthI te siddhAMta hRdayagata thaI zake che. tethI tene hayagata karavA mATeno anubhava bhavamUrteH, pArzvavartI muhUrtam / upAya nIce pramANe karavo joIe. pRthagatha vilasanta, svaM samAlokya yena tyajasi jhagiti mRA, sAkamekatvamoham || 1. ITUjJAnano abhyAsa tenA niyata kumAbumAra karavo joIe. bhAvArtha: he bhAI ! tuM koIpaNa rIte mahA icche che mahAyo prayatna karIne tattvono DotUhala dr"jJAnanA je siddhAMtane hAthain tvAno thaIne tatvajJAnanA siddhAMto hRdayagata karavAno hoya teno pAMca prakAre artha vicArI tenA upAya 2. tattvajJAnanA siddhAMto hadayagata bhAvArthane grahaNa karavo joIe. thavAthI A zarIrvAda mUrta dravyano eka muhUrta mATe paNa pADoza thaIne AtAno anubhavabhad, didjJAnanA siddhAMtanA bhAvArthane prahaNa kayAM thaze ke jethI potAnA AtmAne vilAsarUpa, sarva pachI tene hadayaan stvA mATe tenA hoya padravyothI judo joI zakAze. ane tema thavAthI kramAnusAra AgaLa vadhavuM joIe. A zaradaTha maMtakaM pradugaladravya sAtheno anAdano ekapaNAnA mohane tuM turata ja choDaze. (samayasAra : AtmakhyAti : zloka: 23) uparokata zlokamAM AcAryadeve mahAkaSTa ke maraNiyo prayatna karIne paNa tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata karavAno upAya karavAnI zIkha ApI che. sAmAnyapaNe tattvajJAnanA siddhAMto samajyA . 67 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ) 8 ( prakaraNa-4 : 'paramAtmA chuM' siddhAMta hRdyagata karavAno upAya tattvajJAnanA siddhAMto saMbaMdhI sAMketika saMjJAo 1. dcvajJAnano abhyAsanA ke zabdone paribhASA kahe che. paribhASA sAthe saMbaMdha nicata kramAnusAra karavo joIe. dharAvatAM zabdone pAribhASika zabdo kahe che. A pAribhASika zabdonI dhAtu, tenI vyutpatti, teno tattvajJAnanA koIpaNa siddhAMtane hRdayagata karatAM nirukti artha, Azaya, tAtparya, prayojana, hetu pahelA mULa tattvajJAnano abhyAsa Avazyaka hoya vagere saMbaMdhI jANakArI prApta karavI tene teno bhAva che. tattvajJAnano A abhyAsa tenA siddhAMtone kahe che. AvA pAribhASika zabdonA bhAvathI vAkepha hadayagata thavAmAM paNa sahAyaka bane che, paNa A thavuM tene pAribhASika paricayano abhyAsa kahe che. abhyAsa tenA niyata kramAnusAra karavo joIe. tattvajJAnanA koIpaNa siddhAMtanI samaja meLavatAM laukika zikSaNamAM jeno prAthamika abhyAsa ja kAco pahelA tattvajJAna saMbaMdhI pAribhASika paricaya hoya te kolejanA abhyAsamAM AgaLa vadhI zakato meLavavo jarUrI hoya che. pAribhASika paricayanA nathI. ekaDo ja AvaDato na hoya tene gaNitanuM abhyAsa vinA tattvajJAnanA siddhAMtonI AMTIghUMTI koI jJAna AvaDatuM nathI, kkako-bArAkSarI ukelAtI nathI. AvaDyA vinA lakhatA-vAMcatA AvaDe nahi. pAyAno nIcalo abhyAsa pAko karyA vinA upalA hara koI vidyA, kalA ke vijJAnanI tenI potAnI abhyAsamAM saphaLatA AvatI nathI. tema | AgavI paribhASA (Exclusive Terminology) tattvajJAna saMbaMdhI pAyAnI bAbato samajyA hoya ja che. AvI paribhASA jANyA vinA tenI vinA pAramArthika tattvajJAnano abhyAsa thaI zake koI vAta samajI zakAtI nathI. vaijJAniko nahiM. tethI mULabhUta pAramArthika tattvajJAnano vijJAnanI paribhASA (Science Terminology)mAM abhyAsa tenA niyata kramAnusAra karavo jarUrI che. vAta kare che tyAre sAmAnyajana zUnyamanaska thaIne A abhyAsano krama nIce mujaba che. sAMbhaLato rahI jAya che. DokTaro temanI vaidakIya paribhASA (Medical Terminology)mAM darda ana 1.1. pAribhASika paricayano abhyAsa davA saMbaMdhI vAta kare che paNa dardI dimUDha banIne 1.2. margutrono abhyAsa joto rahe che. vakIlo kAyadAkIya paribhASA (Legal 1.3. dravya mAmAnyano abhyAsa Terminology)mAM korTamAM dalIlo kare che paNANa 1.H. dravya viSano abhyAsa asIlane koI sUjha paDatI nathI. adhikArIo 15. mokSamAno abhyAsa vahIvaTI bhASA (Administrative Terminology)mAM vAta kare che tyAre arajadArano [.. pAribhASika paricayano abhyAsa | koI gatAgama paDatI nathI. te ja rIte pAramArthika tattvajJAnanI paribhASAthI ajANa mumukSu pUjya pAramArthika tattvajJAnanA siddhAMtone | gurudevazrInA sI.DI. pravacano sAMbhaLIne paNa kAMI lagatA pAribhASika zabdonA bhAvathI samajato nathI. A rIte je te kSetrathI mAhitagAra vAkepha thavuM tene pAribhASika pazciyano | thavA mATe te saMbaMdhI pAribhASika paricaya jarUrI abhyAsa kahe che. 1. dravyanI svataMmato 68 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA ) 69 ( hoya che. tema pAramArthika tattvajJAnanA siddhAMtonA siddhAMto samajavA sajja thaI zake che. ApaNA abhyAsa mATe paNa pAribhASika paricayano prastuta viSayabhUta siddhAMta 'huM paramAtmA chuM ne abhyAsa Avazyaka che. | samajavA mATe vastunuM anekAMta svarUpa, AtmAnuM tattvajJAnanI paribhASA agharI hotI nathI paNa zuddha svarUpa, syAdvAda, jJAna-zraddhAna-AcaraNa , teno paricaya na hovAthI te agharI lAge che. dravyadRSTi, paryAyadRSTi, dravyasvabhAva, paryAyasvabhAva, rUpiyA-paisA, vepAra-dhaMdhA, khAvuM-pIvuM jevA rojanA | paramAtmadazA, pAmaradazA jevA pAribhASika zabdono vaparAzanA zabdo ApaNane jarAya agharA lAgatA paricaya atyaMta Avazyaka che. nathI. te ApaNA jIvana sAthe vaNAI gayelA hoya che. paNa tattvajJAna saMbaMdhI dravya-guNa-paryAya, samajIne hRdayagata karavA mATe pAribhASika paricaya utpAda-vyaya-dhrauvya, kartA-karma, upAdAna-nimitta, prApta karyA pachI satzAstrono abhyAsa karavo ekAMta-anekAMta, bhAvya-bhAvaka, vyApya-vyApaka, joIe. syAdvAda, samabhaMgI, pAriNAmikabhAva jevA zabdo agharAM lAge che. tenuM kAraNa teno upayoga ane 1.2. rasazAstrono abhyAsa paricaya nathI te ja che. tattvajJAnamAM praveza pAmavA mATe sau prathama pAmarthaka tattvajJAnanA siddhAMto kathAnuyogathI zarUAta karI zakAya. mahA-purUSonA satzAstra prajJapata heya che. satuzAstro jIvana-kavananI vArtA saune game che. tyAra pachI prastRta tattvajJAna ane tenAM pAribhASika paricaya meLavavA mATe mokSamArga siddhAMtone hRdayagata karavA satuzAstronA prakAzaka, dravyasaMgraha, cha DhALA, Ibdopadeza, pAgamI thavuM tene satuzAstrono samAdhitaMtra, svAmIkArtikeyAnuprekSA, AtmAnu- abhyAsa kahe che. zAsana, padmanaMdIpaMcavizati, paramAtmaprakAza, zAstA puruSanA vacano anusAra racAyela racanAne yogasAra, bhagavatI ArAdhanA, jaina siddhAMta zAstra' kahe che. pAramArthika jagatamAM jenuM zAsana pravezikA, ratnakaraMDa zrAvakAsAra, tattvArthasUtra, pravarte che evA vItarAgI sarvajJa hitopadezI gurudevazrInAM vacanAmRta, bahenazrInAM vacanAmRta jinendra bhagavAnane zAtA puruSa kahe che. vagereno abhyAsa karavo joIe. pUjya gurudevazrI jinendra bhagavAnanI divyavANI ane te anusAra kAnajIsvAmInA sI.DI. pravacano, pUjya gaNadhara-AcArya-munivaro dvArA racAyela racanAne bahenazrInI tattvacarcAnI sI.DI. temaja anya zAstra kahe che. AvuM zAstra haMmezA 'sat" vidvAnonA pravacano sAMbhaLavA joIe. paraspara vizeSaNathI suzobhita hoya che. sat zabda tattvacarcA ane pUchaparacha karavI joIe Ama Adarayukata vizeSaNa che. te uparAMta te satya temaja karavAthI pAribhASika zabdono paricaya jarUra thaI sanAtana arthane paNa batAve che. tethI jinendra jaze. tema ja tattvajJAnanI ruci paNa keLavAze. bhagavAnanI vANI anusAra gaNadhara-AcAryAdi pAribhASika paricaya meLavela jIva tattvajJAnanA prarUpita racanA ke jenuM kathana satya, sanAtana . 69 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa-4 : 'paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAno upAya ane Adarayukata hoya che te satuzAstra che. A na hoya ane koI evo dAvo kare ke mane jaina satzAstro dvArA prarUpita siddhAMtone hRdayagata tattvajJAnanI saMpUrNa samaja che to te yathArtha nathI. karavA mATe teno sarvAgI abhyAsa karIne temAM keTalAMka loko AcAryadevanAM mULa zAstronA pAraMgata thavuM tene satzAstrono abhyAsa kahe che. abhyAsathI aLagAM rahe che ane te zAstronA vartamAnamAM upalabdha satuzAstronA cAra prakAranA AdhAre racAyelAM ane anya vidvAnonA pustakono vibhAgane cAra anuyoga kahe che. A anuyoga abhyAsa kare che. paraMtu AcArya-devanI mULa racanA AcArya, upAdhyAya ke sAdhu dvArA racAyela hoya ja satzAstranI gaNanAmAM Ave che ane te ja che. prathamAnuyoga, karaNAnuyoga, caraNAnuyoga ane tattvajJAnanA siddhAMto samajavA mATenuM mULa dravyAnuyoga ema cAra prakAranA anuyoga paikI pAThayapustaka banI rahe che. anya vidvAnonI racanA tattvajJAnanA mULabhUta siddhAMto dravyAnuyoga dvArA mULa zAstrane samajavA mATe eka mArgadarzaka keke prarUpita hoya che. tethI tattvajJAnanA mULabhUta sahAyaka tarIke upayogI banI zake che. paNa te siddhAMtone samajavA mATe dravyAnuyogano abhyAsa | mULa zAstranI kakSAmAM AvI zake nahi. mUdhULa khAsa jarUrI hoya che. A dravyAnuyoga prarUpita | zAstrono abhyAsa karavA mATe mArgadarzikA pUraka ke siddhAMtone hRdayagata karavAno upAya karavA teno sahAyaka banI zake topaNa mULa zAstrono abhyAsa abhyAsa karavo te ja satuzAstrono abhyAsa che. choDIne mAtra mArgadarzikAno ja abhyAsa karavo dravyAnuyoganA aneka zAstro atyAre upalabdha che. yogya nathI. ahIM tAtparya e che ke ApaNAM prastuta siddhAMta 'huM paramAtmA chuM ne hRdayagata karavA mATe paNa temAM zrI kuMdakuMdAcAryadevakRta samayasAra, pravacanasAra, paMcAstikAyasaMgraha, niyamasAra ane paNa A pustaka eka mArgadarzikA ja che ane mULa zAstra nathI. pravacanasAra, samayasAra jevAM mULa aSTaprAbhUta e pAMca paramAgamo mukhya che. vartamAna zAstronA abhyAsa vinA mAtra A pustakanAM samayamAM A zAstro mAtRbhASAmAM paNa upalabdha che. paraMtu A samayasArAdi zAstronI badhAM stuti abhyAsathI ja 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata thaI zake nahi. bole che, tenI pUjA paNa kare che. paraMtu teno abhyAsa karanArA bahu ochA hoya che. tethI tattvajJAnanA atyAre lekhita abhivyakitamAM ghaNo vikAsa siddhAMto samajanArA paNa ochA ja hoya che thayela che. ApaNe vartamAna bhASA ane paddhati tattvajJAnanA mULa siddhAMto ane tenI samajaNa pramANe vAMcavA TevAyelA hoIe chIe. AcAryadevanA zAstro hajAro varSa purANA hovAthI AcAryadevanA mULa zAstromAMthI ja maLe che. mULa temanI racanA te samayanI bhASA ane paddhati zAstronA abhyAsa vinA tattvajJAnanA siddhAMto anusAranI hoya che. temAM thoDA zabdomAM ghaNA samajavA zakya nathI. mULa zAstromAM paNa UMDA ane gaMbhIra bhAvo samAyelA hoya che. tethI kuMdakuMdAcAryadevanA pAMca paramAgamono khAsa te ApaNane samajavI muzkela ke agharI lAge che. abhyAsa karavo joIe. kema ke, jaina darzananuM sAcuM tattvajJAna ane tenI samajaNa temAM ja samAviSTa paraMtu tattvajJAnanA siddhAMto samajavA ane che. kuMdakuMdAcAryadevanA pAMca paramAgamono abhyAsa hRdayagata karavA mATe teno abhyAsa jarUrI hoya Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA _) 01 ( che. jema dIvAthI dIvo pragaTe che, tema jJAnIthI jANavuM jarUrI hoya che. tema AtmAnI prApti mATe jJAna prApta thAya che. tattvajJAnanA pAragAmI ane tattvajJAnanA siddhAMtane hRdayagata karavAmAM Ave AtmAnubhavI AcAryadevanI racanAthI ja che, tyAre AtmAnuM svarUpa, racanA ke baMdhAraNa tattvajJAnanA siddhAMto samajI zakAya che. tethI jANavuM jarUrI hoya che. kApaDano vepAra karavA mATe AcAryadevanA mULa zAstrono abhyAsa karI zakIe kApaDanuM pota, tenA tANAvANA vagere jANavA tevI kSamatA ane yogyatA keLavavI jarUrI che. te jarUrI che. tema AtmaprAbhi karAvanArA tAttvika mATe tattvajJAnanA siddhAMto samajavAnI kharekharIrI siddhAMtone hRdayagata karavA mATe dareka dravyanuM ane ruci ane jarUriyAta jaNAya to teno abhyAsa AtmAnuM baMdhAraNa jANavuM jarUrI hoya che. agharo raheto nathI. jema ekaDo AvaDayA vinA koI paNa gaNatrI huM paramAtmA chuM' siddhAMtane samajIne tene AvaDatI nathI tema dravya sAmAnyanI samajaNa hRdayagata karavA mATe kuMdakuMdAcAryadevanA vinA tattvajJAnanA koI paNa siddhAMtanI samajaNa thaI pravacanasAra, samayasAra, niyamasAra ane zakatI nathI. tethI tattvajJAnanA siddhAMto samajIne yogIndudevanA yogasAra ane paramAtmaprakAza hRdayagata karavA mATe dravya sAmAnyano abhyAsa jevA zAstrono abhyAsa khAsa jarurI hoya che. atyaMta Avazyaka ja nahi, anivArya paNa che. tattvajJAnano abhyAsa karavA mATe dravya sAmAnyano [ 1.3. dravya sAmAncano abhyAsa || abhyAsa mULabhUta pAyAnI bAbata che paraMtu bahu ochA zAstromAM tenI carcA jovAmAM Ave che. dareka dravyanI racanA ke baMghAraNane lagatI khAsa karIne kuMdakuMdAcAryakRta pravacanasAra (gAthI 93thI sAmAnya bAbatonI jANakArIne dravya 126)mAM dravya baMdhAraNanI vizada ane vistRta carcA sAmAncano abhyAsa kahe che. jovAmAM Ave che. A uparAMta kuMdakuMdAcAryakRta dareka dravyane samAnapaNe lAgu paDatA tenA paMcAstikAya saMgrahanI zarUAtanI gAthAo (gAthA baMdhAraNanA abhyAsane dravya sAmAnyano abhyAsa 1thI 76 8)mAM paNa tenuM saMkSipta svarUpapa kahe che. dravya baMdhAraNamAM dravyanuM sat lakSaNa, sanuM samajAvavAmAM AvyuM che. kuMdakuMdAcAryanA ja AdhAre utpAda-vyaya-dhrauvya sahitanuM svarupa, utpAda-vyaya- kavi rAjamalajIe paMcAdayAyI pUrvArdha (gAthA 1thI dhrauvyanA kAraNe paraspara virodhI dharmo, dravya-guNa- 768)mAM dravya sAmAnyanuM nirUpaNa karyuM che.. paryAya vagere saMbaMdhI mAhiti hoya che. dravya baMdhAraNano abhyAsa karavAthI ja vastunuM dravyanuM sAmAnya baMdhAraNa tathA dravyanuM anekAMta anekAMtasvarUpa samajAya che. vastunA anekAMta svarUpa e eka alaga viSaya che ane tenI carcA svarUpanI samajaNa vinA tattvajJAnano koI paNa ahIM zakya nathI.topaNa ApaNA viSayabhUta siddhAMta siddhAMta samajI zakAto nathI. 'huM paramAtmA chuM'ne samajavA mATe dravya baMdhAraNa ane dravyanuM anekAMta svarUpa kaI rIte kAryakArI dhana kamAvavA mATe dhaMdho karavAmAM Ave che, tyAre che te darzAvavA mATe teno achaDato ulalekha karavAmAM te dhaMdhA saMbaMdhI vastunuM svarUpa, racanA ke baMdhAraNa Ave che. 0 71 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ) 02 ( prakaraNa-4 : 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAno upAya rAt drA 11m (tatvArthasUtra : 5/29) e sUtra racAyela che te tenA anekAMtasvarUpane darzAve che. anusAra dravyanuM lakSaNa sat che. thAtI, mojUdagI, utpAda-vyaya ane dhrauvya jevA paraspara virodhI dharmo vidyamAnatA, astitva, hovApaNuM, che paNuM e badhAM sApekSa hovAthI eka ja dravyamAM eka sAthe hoya sanA samAnArthI zabdo che. koI paNa dravya mATe zake che. vaLI teo aMzanA dharmo che. ane aMzInA satupaNuM e tenI mULabhUta bAbata che. dravya mATe dharmo nathI, tethI paNa sAthe saMbhave che. vaLI ochAmAM ochI jarUriyAta tenuM satpaNuM che. A utpAda-vyaya-dhrauvyamAM koI samayabheda nathI tethI satupaNuM ja tene dravya tarIke sthApe che. sat vinA paNa teone sAthe rahevAmAM koI virodha nathI. A koI dravya hoya nahi ane dravya hoya to te sat ja rIte padArtha dhrauvya eTale ke kAyama TakIne utpAdahoya. dravyanuM A sat lakSaNa nirdoSa, nirvivAda vyayarUpe kAyama palaTato rahe che. A kAyama TakIne ane sarvasvIkArya che. A sat eka ja lakSaNamAM kAyama palaTavuM e ja vastunuM anekAMtasvarUpa che. dravyanA anya sAmAnya lakSaNono samAveza thaI vastunuM anekAMtasvarUpa eka ja prakAre saMbhave che jato hovAthI te pramANa lakSaNa paNa che. | ane tene svIkAranAra eka mAtra jaina darzana ja che. sat e dravyanuM pramANa lakSaNa hovAthI dravyanA sat vastunA anekAMtasvarUpanI kathana paddhatine syAdvAda eTale ke astitva lakSaNamAM anya sAmAnya kahe che. lakSaNo ke guNo jevA ke, vastutva, dravyatva, anekAMtasvarUpI vastunA paraspara virodhI be dharmo prameyatva, agurulaghutva, pradezatva vagere temAM mULabhUta rIte utpAda-vyaya eTale ke vyatirekIkI ApameLe AvI jAya che. A uparAMta dravyanA dharma ane dhrauvya eTale ke anvayI dharma che. A paraspara virodhI dharmo jevA ke, nitya-anitya, | anvathI ane vyatirekI dharmonA AdhAre bIjA eka-aneka, tata-atar vagare paNa satumAM samAya aneka dharmo kahI zakAya che. jema ke, anvayapaNe che. A rIte dravyanA mukhya ane mULabhUta lakSaNa, ApaNo AtmA trikALa dravyasvabhAvarUpa che ane evA sanuM svarUpa e ja dravyanuM baMdhAraNa hoya vyatirekapaNe te ja AtmA te ja samaye palaTatI che. dravyanuM lakSaNa sat darzAvyA bAda turata ja paryAyasvabhAvarUpa che. anekAMtasvarUpI AtmA tenA sanuM svarUpa darzAvatA sUtramAM jaNAvyuM che ke : kAyama TakatA evA anvayI aMzanI apekSAe abheda, ekarUpa, vaikALika paripUrNa sAmarthyavALo utpAda-vadha-ghIbApui rasa (tasvArtha sUtra : 5/30) ane zuddha che. jyAre niraMtara palaTatA evA eTale ke satunuM svarUpa utpAda-vyaya-dhroca sahitanuM vyatirekI aMzanI apekSAe svAzraye hoya tyAre hoya che. eTale ke samaya padArthamAM utpAda-vyaya zuddha ane parAzraye hoya tyAre azuddha hoya che. dhrovya 1 avinAbhAvIpaNe hoya che. sanA A ApaNo AtmA tenI vartamAna vyatirekI aMzanI svarUpanA AdhAre ja tenuM anekAMtasvarUpa siddha apekSAe parAzraye prarvatato azuddha avasthAvALo thAya che. vastumAM vastupaNAnA nIpajAvanArA hovAthI pAmara che. topaNa tenA anvayI aMzanI paraspara virodhI be dharmonuM ekI sAthe prakAzavuM te apekSAe paripUrNa sAmarthyavALo zuddha hovAthI vastunuM anekAMtasvarUpa che. samaya padArtha utpAda paramAtmA che. vyaya ane dhrauvya jevA paraspara virodhI be dharmothI 12 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA. _) 03 ( AtmAnuM jJAna be prakAre kAma kare che. eka to paraspara virodhI be dharmo dravya ane paryAya hoya che. avalokana ke pratibhAsanuM kAma kare che. A prakAranA ApaNo AtmA dravya apekSAe abheda ane paryAya kAryane jJAnanuM jANapaNuM kahe che. jJAnanuM bIjuM kArya apekSAe bhedarUpa hoya che. dRSTi haMmezA nivikalpa viveka ke oLakhANa karavAnuM che. A prakAranA kAryane hovAthI te bhedabhedarahita abheda dravyapaNe ke jJAnanI dRSTi kahe che. jJAnanuM jANavAnuM kArya bhedarUpa paryAyapaNe hoya che. savikalpa hoya che. savikalpa hovAnA kAraNe te dravya ane paryAya e sApekSa dharmo che. dravya ane dravyaparyAyAtmaka vastune sarva prakAre jANanAra che. paryAya sApekSa dharmo hovAthI temAM mAtra apekSAe potAnA AtmAne dravya ane paryAya ema banne prakAre | bheda che paNa temAM vastubheda ke pradezabheda nathI. eTale jANyA pachI tenI oLakhANa abheda dravyapaNe ke ke eka apekSAe ApaNo AtmA dravyapaNe che ane bhedarUpa paryAyapaNe e bemAMthI koI eka prakAre kare te ja AtmA te ja samaye bIjI apekSAe te jJAnanI dRSTi che. paryAyapaNe che. tethI AtmAnI dRSTi eTale ke jJAna uparAMta zraddhAnaguNa ane cAritraguNanI paNa AtmAnI oLakhANa, svIkAra ane AcaraNa dravya dRSTi dravya ke paryAya e be paikI eka prakAre hoya che. ke paryAya e be paikI koI eka ja prakAre hoya che. potAnA AtmAno svIkAra, pratIti ke bharoso pANI vartamAnamAM agni saMge uSNa anubhavAya dravya ke paryAya e be paikI koI eka prakAre karavo te che. topaNa te ja pANI te ja samaye tenA zraddhAna ke darzanaguNanI dRSTi che. jJAnanI dRSTinI svabhAvathI jovAmAM Ave to zItaLa ja hoya che. sAthe jJAna anusAra zraddhAnanI dRSTi paNa hoya che. kema ke, uSNa anubhavAtuM pANI agni upara ane jJAna-zraddhAnaanusAra cAritranI dRSTi hoya che. nAMkhavAmAM AvatAM te agnine bUjhAvI nAMkhe che. AtmAno Azraya ke AcaraNa dravya ke paryAya paikI A pANIne jovAnI dRSTi tenA paryAyasvakoI eka prakAre karavo te cAritranI dRSTi che. bhAvapaNe uSNa ke dravyasvabhAve zItaLa e bemAMthI potAnA AtmAnI oLakhANanI rIta eTale ke koI eka ja prakAre saMbhave che. temAMthI pANIne jJAnanI dRSTi, AtmAno svIkAra e zraddhAnanI dRSTi jovAnI dRSTi tenA dravyasvabhAvathI zItaLapaNe ane AtmAnuM AcaraNa e cAritranI dRSTi che. karavI ja yogya che. ane paryAyasvabhAvathI uSNapaNe AtmAnI A prakAranI dRSTi eTale ke AtmAnI karavI yogya nathI. ApaNo AtmA dravya apekSAe oLakhANa, svIkAra ane AcaraNa dravya ke paryAya paramAtmA che ane paryAya apekSAe pAmara paNa che. e be paikI koI eka prakAre ja saMbhave che. paNa tenI dRSTi eTale ke oLakhANa, svIkAra ane AtmAnA jJAnaguNanuM jANapaNuM savikalpa che paNa AcaraNa paramAtmApaNe yogya che ane pAmarapaNe te ja jJAnaguNanI dRSTi nivikalpa che, jJAna uparAMta yogya nathI. zraddhAna ane cAritranI dRSTi paNa nirvikalpa hovAnA dravya-paryAyarUpa vastunI dRSTi tenA trikALa kAraNe te bhedAbhedathI rahita dravya ke paryAya e be dravyasvabhAvathI ja karavI yogya che. dravyasvabhAva paikI koI ekapaNe ja AtmAne grahaNa kare che. ja vastuno mULabhUta sahaja svabhAva che te anaMta anekAMtasvarUpI vastumAM vastupaNAnA nIpajAvanAra guNonA paripUrNa sAmarthyathI samRddha hoya che. . 73 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tor prakaraNa-4 : 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAno upAya dravyasvabhAvapaNe ApaNo AtmA abheda, ekarUpa, zuddha, buddha, caitanyadhana, dhruva ane traikALika paripUrNa sAmarthyathI sabhara che. tethI dravyasvabhAvapaNe ApaNo AtmA pote ja paramAtmA che. anekAMtasvarUpI AtmAnI dRSTi tenI palaTatA paryAyasvabhAvapaNe karavI yogya nathI. vastuno paryAyasvabhAva anekarUpa, bhedarUpa, visadeza, kAyama badalato citravicitrapaNe hoya che. parAzrayane kAraNe ApaNo paryAyasvabhAva atyAre azuddha ane alpajJapaNe che. tethI paryAyasvabhAvapaNe ApaNo AtmA pAmara che. paryAyasvabhAvapaNe vastu niraMtara palaTatI ane kSaNika hoya che tethI te vastunuM sAcuM svarUpa nathI kSaNika ane badalAtA rahevAnA kAraNe te Azraya ke dhyAnano viSaya thaI zakato nathI. A kAraNe vastunuM sAcuM mUlyAMkana ke svIkAra tenA paryAyasvabhAvathI nathI. vartamAna paryAya parAzraye thatI azuddha hovAthI paryAyapaNe potAno svIkAra karavAthI parAzraya cAlu ja rahe che. potAnI paryAya zuddha hoya topaNa te traikALika sAmarthya dharAvatI nathI ane kSaNika che tethI koI paNa rIte potAnI dRSTi paryAyapaNe yogya nathI. paryAyaSTi karavAthI mithyAtva cAlu ja rahe che. tethI paryAyadRSTine mithyAdaSTi kahevAmAM Ave che. paraMtu A dRSTi haMmezAM jJAna anusAra ja hoya che. jevuM zAna tevI ja dRSTi. jJAna samyak to STi paNa samyak ane jJAna mithyA to dRSTi paNa mithyA. samyak jJAna, dravya ane paryAya e bannene tenI kiMmata anusAra jANe che. dravya sivAya mAtra paryAyane jANanAruM jJAna pramANa nathI. vartamAnamAM ApaNAM jJAnathI pratyakSapaNe to ApaNane ApaNI palaTatI paryAyano ja paricaya ane anubhava hoya che ane TakatA dravyasvabhAvano koI paricaya ke anubhava nathI. ApaNane paryAya ja jaNAya che ane dravyasvabhAva jaNAto nathI. tethI paryAyane ja svIkArIe chIe ane dravyasvabhAvane svIkAratA nathI. jo ApaNane ApaNo dravyasvabhAva ane paryAyasvabhAva baMnne ApaNA jJAnamAM jaNAya ane ApaNuM jora, mahattva ane prayojana dravyasvabhAvamAM ja sthapAya to ja ApaNuM jJAna ane te anusAranI dRSTi samyak thAya. bhale, ApaNAM pratyakSa jJAnamAM ApaNo dravyasvabhAva na jaNAya topaNa dravya sAmAnyano abhyAsa karavAthI ane vastunA anekAMtasvarUpano yathArtha nirNaya karavAthI ApaNA parokSa jJAnamAM ApaNA trikALI dravyasvabhAvano khyAla Ave che. ane tethI ApaNA zraddhAnamAM paNa ApaNA AtmAno tenA dravyasvabhAvapaNe eTale ke paramAtmasvabhAve svIkAra thAya che. jJAna savikalpa hovAthI dravya-paryAya bannene eka sAthe jANI zake che. paryAyane pratyakSapaNe ane dravyane parokSapaNe atyAre paNa jANI zakAya che. dRSTi nirvikalpa hovAthI ApaNA AtmAnI dRSTi dravya ke paryAya e bemAMthI koI eka ja prakAre hoya che. anAdikALathI te paryAyapaNe potAne pAmara mAne che. paNa jo dravyasvabhAvano nirNaya dravyanA baMdhAraNanA AdhAre karavAmAM Ave to koI paNa paryAya tenA AdhArabhUta dravyasvabhAva vinA hotI nathI te khyAlamAM Ave che. ane A dravyasvabhAva ja nirapekSa, kAyamI ane anaMta guNono bhaMDAra hovAthI te ja dravyanuM sAcuM svarUpa che ane tenA Azraye ja dravyasvabhAva jevI ja palaTatI paryAya paNa pragaTe che tema jANI zakAya che. tethI potAnI dRSTi paNa palaTatI paryAyane badale trikALa dravyasvabhAvapaNe thavAthI ApaNo AtmA ApaNane pAmarane badale paramAtmApaNe bhAse che. 74 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA. 1. jJAnAdi vizeSa guNo 1.4 TuvyavarzaSano abhyAsa jJAna, darzana, cAgni, sukha, puruSArtha dareka dravyanI potapotAnI vizeSatAnI vagere jIvanA vizeSa guNo che. jANajhanedravya vizeSano abhyAsa kahe che. potAnA zuddha paramAtmasvabhAvanI oLakhANa te samagra vizvamAM jIva, pudgala, dharmAstikAya, samyajJAna, tenuM zraddhAna te samyagdarzana, ane temAM adharmAstikAya, AkAza ane kALa maLIne kula cha | lInatA te samyagyAritra che. A samyagdarzana-jJAnaprakAranA dravyo che. A dareka dravyano judo judo khAsa cAritrarUpa mokSamArgathI paramAtmadazA tarapha prayANa prakArano abhyAsa e dravya vizeSano abhyAsa che. thAya che ane temAM ja Atmika atIndriya sukhano ApaNe sau jIva dravya chIe tethI jIvanI AslAda Ave che. A rIte A badhAM vizeSa guNo vizeSatAno abhyAsa ApaNA mATe vadhu mahattvano potAnA paramAtmasvabhAva sAthe saMbaMdhita che ane che. lagabhaga dareka zAstramAM jIvanI koIne koI A badhA guNonI prAmi 'huM paramAtmA chuM' e vizeSatAnI carcA hoya ja che. jJAna, darzana, cAritra, siddhAMtane hRdayagata karavAnA puruSArthathI che. A sukha, puruSArtha jevA AtmAnA vizeSa guNo e rIte AtmAnA jJAna, darzana, cAritra, sukha, AtmAnI vizeSatA che. puruSArtha vagare vizeSa guNo potAnA prayojanabhUta vastunA svabhAvane tattva kahe che. paramAtmasvabhAvanA svIkAra mATe kAryakArI che. A paramArthathI prayojanabhUta jIva tattva che. A guNo potAnA paramAtmasvabhAvano ja aMza che. ane jIvanA pariNAmamAM ajIva dravyanuM nimittapaNuM 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtanA hRdayagatapaNAthI hoya che. tethI jIva ane ajIva e be dravyarUpa tenI pragaTatA hoya che. mULa tattvo mAnavAmAM AvyA che. te uparAMtata 2. navatattvo jIva-ajIvanI paraspara nimitta-naimittikapaNe thatI Asava, baMdha, puNya, pApa, saMvara, nirjarA ane mokSa prayojanabhUta jIva-ajIva dravya ane e sAta prakAranA paryAyarUpa tattvo che. dravyarUpa che ane tenI khAsa prakAranI avasthAone tattva paryAyarUpa sAta maLIne kula nava tattvo mAnavAmAM Ave kahe che. jIva, ajIva e be dravyarUpa che. A nava tattvo paNa AtmAnI vizeSatA che. ane Amrava, baMdha, puSya, pApa, saMvara, jIvanAM 1. jJAnAdi viroSa guNo ane 2. navatAvo uparAMta nirjara, mokSa e sAta paryAyarUpa maLIne 3. AdhAra-Adheya 4. kAraNa-kArya 5. Girl-karma 6. upAghana- kula navatattvo che. A nava tattvonA nimitta 7. pramANa-naya vagere paNa jIva dravyanI zraddhAnathI samyakttvanI prApti thAya che. vizeSatAo che. A badhI vizeSatAono navatattvonuM zraddhAna te samyakttva che. eTale ke abhyAsa ahIM ApaNo viSaya nathI. paraMtu navatattvone bhUtArthanayathI jovuM te samyaktva che. ApaNA prastuta viSaya "huM paramAtmA chuM' e bhUtArthanayathI jovuM eTale ke jANItA navatattvo siddhAMtane hRdayagata thavAmAM A vizeSatAo kaI | dvArA te navatattvo jenA Azraye che tevI temAM rIte kAryakArI che tenI mAhiti meLavavA mATe chUpAyelI caitanya jyotine eTale ke ahIM saMkSipta carcA karavAmAM Ave che. - 75 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ) ha6 ( prakaraNa-4 : "huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdyagata karavAno upAya paramAtmasvabhAvane oLakhavo te che. zuddhAtmAnA asmalita caitanya-svabhAvane oLakhI zakAya che svarUpa mATe nava tattvo abhUtArtha eTale ke ane AvI oLakhANa ja ajIvatattvanI yathArtha asatyArtha che. paNa te jANItA che ane tenA dvArA zraddhA che. A rIte ajIvatattvonAM zraddhAna dvArA paNa ajANyA zuddhAtmA ke je bhUtArtha che tene oLakhI potAnA paramAtmasvabhAvano nirNaya thaI zake che. zakAya che. samayasAra zAstramAM nava tattvonA adhikAro Asava, baMdha, puSya, pApa tattvo e jIvanA che paNa te dareka adhikAramAM je te tattva dvArA potAnA paralakSe thatA vikArI bhAvo che. A vikArI jJAyaka evA paramAtmasvabhAvano paricaya karAvyo bhAvo paNa potAnA adhikArI AtmadravyanuM ja che. tethI jema koI bhUstara vijJAnano abhyAsa kare pariNamana che. tethI A Asava, baMdha, puNya, pApa to khanija paththaramAM rahela sonAne joI zake che jevA pariNAmo paNa potAnA pariNAmI paramAtmatema samayasArano abhyAsa karanAra paNa potAnI svabhAvane ja prakAzanArA che. A kAraNe vikAramAM pAmaradazAmAM rahela paramAtmasvabhAvane oLakhI paNa avikArI AtmAne oLakhavo, azuddha zake che. avasthAmAM paNa zuddha svabhAvane jovo, alpajJatAmAM potAnA zuddhAtmA eTale ke paramAtmasvabhAvane paNa sarvajJatAnA sAmarthyane samajavo, apUrNa oLakhI 'huM paramAtmA chuM' e siddhAMtane samajIne paryAyanI aMdara paNa pUrNa svabhAvano paricaya karavo te hRdayagata karavA mATe A navatattvono abhyAsa ja A Asava, baMdha, puNya, pApa tattvonI sAcI upayogI che. te A rIte - zraddhA che. A rIte AsravAdi tattvanI zraddhA dvArA paNa jIvatattva e pramANanA viSayabhUta sarvAgI dravya- | | huM paramAtmA chuM' siddhAMtane samajI zakAya che. paryAyamaya jIvadravya che. A jIva dravyamAM rAga, saMvara, nirjarA, mokSae AtmAnA vItarAgI veSa, moha, jIvasthAna, guNasthAna, mArgaNAsthAna | zuddha bhAvo che. A zuddha bhAvo potAnA zuddhAtmAne jevA aneka prakAranA bhAvonI vacce tenA Azraye utpanna thayelA che ane te zuddhAtmAnuM ja AzrayabhUta potAno paramAtmasvabhAva mojUda hoya AMzika svarUpa che. potAnA zuddhAtmA ke che. jIvanI bhinna-bhinna avasthAonI aMdara | paramAtmasvabhAvanI oLakhANa hoya tene ja AvA ekarUpa trikALa sAmAnya dhruva svabhAva rahelo che. bhAvonI utpatti hoya che. topaNa A bhAvo tene oLakhavo te jIva tattvanI sAcI zraddhA che. potAnA paramAtmasvabhAvanuM ja pratinidhitva A rIte jIvatattvanI zraddhA dvArA potAnA karanArA ane potAnA paramAtma-svabhAvane ja paramAtmasvabhAvano paricaya thaI zake che. pratyakSapaNe prakAzanArA che. tethI saMvara, nirjarA, mokSatattvanI sAcI zraddhA dvArA paNa potAnA jIva sAthe saMbaMdhita karma-nokadi ajIvatattva paramAtmasvabhAvanI pratIti thaI zake che. A rIte che. anAdikALathI jIva-ajIva paraspara nimittanaimitika saMbaMdhathI saMkaLAyelA che. ajIvatattva saMvarAdi tattvo zraddhA dvArA paNa huM paramAtmA chuM' paricita che ane tenI sAthe saMbaMdhita jIvatattva siddhAMtane AtmasAt karI zakAya che. paricita nathI. paNa A paricita ajIvatattva upara mujaba nava tattvo paikI koI paNa tattva dvArA vaDe ja aparicita jIvatattva ane temAM rahela | potAnA paramAtmasvabhAvane oLakhI zakAya che 76. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA ') chao | ane te 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata mAnavAmAM Ave che. pUrva paryAyamAM pragaTa ane karavAmAM kAryakArI thaI zake che. labdhirUpe aneka kAraNo mojuda hoya che temAM je kAraNane anusarIne potAno puruSArtha pravarte tevuM 3. AghAra-Adheya kArya tyAra pachInI uttara paryAyamAM pragaTa thAya che potAno trikALa dravyasvabhAva AghATa che A rIte kAryanuM sAcuM kAraNa puruSArtha ja che. ane tenA AghAre pragaTatI zuddha paryAya te Adheya che. potAnA trikALa sAmAnya paramAtmasvabhAvarUpa kAraNane anusarIne potAnI palaTatI paryAyamAM huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata thavA mATe paramAtmadazArUpa kArya pragaTe che. tethI potAnA potAnA trikALa sAmAnya paramAtmasvabhAvane | trikALa dravyasvabhAvarUpa paramAtmasvabhAvane oLakhavo jarUrI che. A paramAtmasvabhAvanA kAraNaparamAtmA ane tenA Azraye pragaTa thatI Azraya levAthI potAnI palaTatI paryAyamAM paNa potAnI paryAyasvabhAvarUpa paramAtmadazAne paramAtmadazAno prAdurbhAva thAya che. A rIte kAryaparamAtmA kahe che. A kAraNaparamAtmArUpa paramAtmasvabhAva e AdhAra che ane paramAtmadazA kAraNa trikALa mojuda che. potAno puruSArtha A e Adheya che. A prakAre AdhAra-Adheyano abhyAsa kAraNane anusarIne prarvate to kAryaparamAtmArUpa 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata thavAmAM paramAtmadazA pragaTe che. upakArI bane che. 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata thavAnA 4. kAraNa-kArya kAraNarUpa puruSArtha pravarte eTale ke potAnA kAraNane anusarIne kArya heya che. paramAtmasvabhAvanI oLakhANa, svIkAra ane AtmAnA koIpaNa kArya mATe tenuM kAraNa AzrayarUpa puruSArtha pravarte to tenA phaLamAM potAnI potAno puruSArtha roya che. palaTatI paryAyamAM paNa paramAtmadazArUpa kArya pragaTe eTale ke kAryaparamAtmAnI prApti thAya. koI paNa kAryamAM pAMca samavAya eTale ke pAMca kAraNono samudAya mAnavAmAM Ave che. svabhAva, kAraNa-kAryanI A prakAranI vizeSatAno abhyAsa nimitta, kALalabdhi, bhavitavya ane puruSArtha e karavAthI 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata pAMca kAraNomAM upAdAna, niyAmaka ke nizcaya kAraNa thavAno puruSArtha pravarte che. koI hoya to te eka mAtra puruSArtha ja che. potAno pra. -karma AtmalakSI aMtaraMga puruSArtha svAdhIna ane saphaLa svataMtrapaNe pariNamato padArtha te kartA che. hoya che. ane te pariNamatA padArthanA samaye pUrvottara paryAyane kAraNa-kAryanI vyavasthI tarIke samaye thatA pariNAma ja enuM karma che. mAnavAmAM Ave che. eTale ke pUrva paryAya sahitanA dravyane kAraNa tarIke ane tenA pachInI turata ja kartA-karmanI uparokata paribhASA batAve che ke jyAM pragaTatI uttara paryAya sahitanA dravyane kArya tarIke pariNAmI-pariNAmapaNuM eTale ke vyApakavyApyapaNuM hoya tyAMja kartA-karmapaNuM hoya che. eTale 77 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ } ac { prakaraNa-4 : 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAno upAya ke kartA-karma eka ja dravyamAM abhinapaNe hoya che. hartA kayAreya hoto nathI. svarUpa che. ane AvI pragaTatA samaye anukULa tethI koI anya dravya koI anya dravyano kartA- deva-guru-zAstranuM nimittapaNuM paNa hoya che. upAdAna-nimittanuM AvuM svarUpa ApaNane ApaNI paramAtmadazA pragaTa karavAnA puruSArthane prere che. 'huM paramAtmA chuM' e siddhAMta vItarAgI devagurunI paraMparAthI pravAhita thayelo che ane sattzAstromAM saMgrahAyelo che. vartamAna samayamAM te pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmI dvArA prasiddhine pAmelo che. potAnI paramAtmadazA pragaTa karavAnA puruSArtha mATenA nimitto atyAre paNa upalabdha che. mAtra potAnI nija zakti paramAtmasvabhAvathI paripUrNa che e nakkI karavA mATe 'huM paramAtmA chuM' e siddhAMtane hRdayagata karavA mATenA jarUrI puruSArthanI ja khAmI hoya che. upAdAna-nimittanuM yathArtha svarUpa samajavAthI 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavA mATeno puruSArtha avazya pravarte che. tethI upAdAna-nimittano abhyAsa paNa 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata thavAmAM upayogI banI zake che. 'huM paramAtmA e siddhAMtane samajIne hRdayagata karavA mATe kartA-karmanuM yathArtha svarupa samajavuM jarurI che. kartA-karmanuM svarupa samajavAthI samajAya che ke, potAnI paramAtmadazA pragaTa karavA mATe parAzrayanI koI apekSA bilakula hotI nathI.I. parapadArthanuM kartRtvapaNArUpa ajJAna dUra karavAthI parAzraya TaLe che. ane parAzraya TaLI svAzraya thavAthI potAnA paramAtmasvabhAva jevI paramAtmadazA sahajapaNe pragaTe che. paramAtmadazA potAmAMthI ja pragaTa karavAnI che. tethI te potAnuM ja pariNamana thaze. paramAtmadazA jo potAnuM ja pariNamana hoya to paramAtmasvabhAvI pariNamato padArtha e ja kartA hoya ane tenA pariNamanamAM pragaTa thatI paramAtmadazA e ja tenuM karma hoya. kartA-karmanuM AvuM svarUpa pote potAnA svabhAvathI ja paramAtmA che tema batAvavAmAM upakArI che ane tethI 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane samajavAmAM paNa upakArI che. 6. upAdAna-nimitta potAnI nija kti ane tene pragaTa karavAnA puruSArthane upAghana ane te upAdanane anukuLa bAhya sArI pa padArthanI upparcyAtane nimitta kahe che. 7. pramANa-naya dravya-paryAyAtmaka sarvAMgI svarUpanA sAcA sAnane pramANa kahe che. pramANapUrvakanA aMzagrAhI jJAnane naya kahe che. pramANa-naya AtmAnI oLakhANanA upAya che. vastunA dravya-paryAyAtmaka saMpUrNa svarUpane satyapaNe jANavuM te pramANa che. pramANapUrvaka AtmAnA asalI, vAstavika, abheda, ekarUpa, trikALI paramAtmasvabhAvarUpI zuddhAtmAne sIdho jANavo te zuddhanaya ke nizcayanaya che. ane te ja zuddhAtmAne puruSArthathI tenI pragaTatA thAya che te upAdAnanuM tenA paryAyabheda, guNabheda ke bIjI koI jANItI koIpaNa kArya potAnA upAdAnathI thAya che paNa te samaye tene anukuLa nimittanI hAjarI paNa avazya hoya che. potAnI nijazaktimAM paramAtmasvabhAva hoya to ja tene pragaTa karavAnA 78 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA bAbata dvArA ADaktarI rIte jANavo te azudghanaya ke vyavahAranaya che. ApaNA zuddhAtmAne oLakhavA mATe pramANa-nayano upAya Avazyaka che.. 'huM paramAtmA chuM' e siddhAMtane samajIne hRdayagata karavA mATe pramANa-naya dvArA potAnA paramAtmasvabhAvane jANavo ja hoya che. tethI 'huM paramAtmA chuM' e siddhAMtane hRdayagata karavA mATe pramANa-nayano abhyAsa atyaMta upayogI che. tattvajJAnanA siddhAMtono abhyAsa karavAnA niyata krmamAM sau prathama pAribhASika paricaya prApta karI sattzAstrono abhyAsa karavo joIe. sattzAstrono abhyAsa karatA samaye prathama dravya sAmAnyano abhyAsa karyA bAda dravya vizeSano abhyAsa karavo joIe. A abhyAsanA aMtima caraNamAM mokSamArgano abhyAsa hoya che. tenI carcA haveve karavAmAM Ave che. 1.5. mokSamArgano abhyAsa samyagdarzana-jJAna-cAritrarUpa ratnatrayane mokSamArga kahe che. A mokSamArganI keLavaNIne mokSamArgano abhyAsa kahe che, AtmArthI jIvanuM eka mAtra prayojana mokSa ane mokSamArga hoya che. pAramAki tattvajJAnanA siddhAMtone hRdayagata karavAnuM prayojana ane tenuM phaLa paNa mokSamArga ane mokSa ja che. tethI ja mokSamArganA abhyAsa vinA A siddhAMto hadayagatata rAI zaktA nathI. AtmAnA anaMtaguNo paikI darzana, jJAna ane cAritra e mULabhUta ane mahattvanA guNo che, A guNo mithyAmArge hoya to te mithyAdarzana-jJAnacAritrarUpa saMsArano mArga che ane te sabhyamArge te hoya to te samyagdarzana-jJAna-cAritrarUpa mokSano mArga che. mokSa ane mokSamArganuM nirUpaNa lagabhaga darekeka zAstramAM koIne koI prakAre hoya che. temAMthI teno abhyAsa karyA pachI tattvajJAnanA koI siddhAMtane hRdayagata karavAno upAya vicAravo joIe. mokSamArgano abhyAsa tattvajJAnanA siddhAMtonI hradayagata thavAmAM paNa madadarUpa thAya che. sanyarzana-mAna-cAritrAdhi mokSamArga: (tattvArtha1/1) e sUtra anusAra samyagdarzana, sabhyazAna ane sabhyacAritra e traNeyanuM yugapadapaNuM eTale ke ekIsAthepaNuM ja mokSamArga hoya che. eTale ke kharekhara mokSamArga traNa nathI paNa traNeyanuM ekIkaraNa ke ekatva ja mokSamArga che. samyagdarzana-jJAna-cAritramAM sauprathama darzana eTale ke zraddhAna guNanI mukhyatA hovAthI tene levAmAM Ave che ane tyAra pachI jJAna ane cAritra levAmAM Ave che. paNa mokSamArganA abhyAsanA kramamAM sau prathama jJAna hoya che. tyAra pachI jJAnapUrvakanuM zraddhAna ane aMtamAM jJAna-zraddhAna pUrvakanuM cAritra hoya che, A rIte mokSamArganA abhyAsanA traNa aMgo 1. samyajJAna, 2. samyadarzana ane 3. samyakayAritra che. mokSamArganA A traNeya aMgono abhyAsa ApaNANA prastuta viSaya 'huM' paramAtmA chuM' siddhAMtane samajavAmAM sahAyaka bane che. tenI vigata A nIce ApavAmAM Ave che. 1. samyajJAna svabhAva-vibhAvanA medAna sahita ane saMzaya, viparyaya ane anathyavasAyanA doSa rati zuddhAtmAnA jJAnane sabhyajJAna kahe che. .79 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa-4 : 'paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAno upAya mokSamArga mATe sauprathama kArya potAnA zuddhAtmAne 'huM paramAtmA ke pAmara kAMIka chuM" paNa zuM chuM teno jANavAnuM hoya che. svabhAva-vibhAvanA bhedajJAnanA | nirdhAra na thAya tene jJAna saMbaMdhIno anadhyavasAya baLe A jANapaNuM saMbhave che. zuddhAtmAnA | doSa kahe che. samyajJAnano abhyAsa thatA jANapaNArUpa samyajJAna thatA jJAna saMbaMdhI anadhyavasAya rahita potAnA paramAtmApaNAno traNeya prakArano dASo - saMzaya, viparyaya ane nirdhAra thAya che ane tethI huM paramAtmA chuM' e anadhyavasAya TaLI jAya che. siddhAMtane Teko maLe che. huM paramAtmA chuM' siddhAMtane samajavAmAM 2. sabhyadarzanA samyajJAnanuM svarUpa sahAyaka hoya che. te A rIte viyatrata abhiniveza raheta zuddhAtmAnA sva-para ke svabhAva-vibhAvanA bhedajJAnanA AdhAre zraddhAnane samyagdarzana kahe che. thatI potAnA zuddhAtmasvabhAvanI oLakhANa te khoTI mAnyatA ke mithyA abhiprAyane viparIta samyajJAna che. svabhAva-vibhAva vacceno bheda pArakhIne huM trikALa sAmAnya svabhAvapaNe abhiniveza kahe che. A viparIta abhiniveza zuddhAtmA chuM tema nakkI thAya che. zuddhAtmA eTale ke | mukhyatve vastunA svarUpa saMbaMdhI ane tattvanA paramAtmasvabhAvanA AvA jANapaNAne ja nirNaya saMbaMdhI hoya che. viparIta abhinivezanuM samyajJAna kahe che. A samyajJAna potAnA bIjuM nAma mithyAtva paNa che. anAdi paraMparAthI paramAtmasvabhAvanuM ja pratipAdana karato hovAthI | cAlyA AvatA mithyAtvane aMgRhita mithyAtva te 'huM paramAtmA chuM' te siddhAMtanuM paNa pratipAdana kare che. agrahita mithyAtva aneka prakAre hoya che. temAM samyajJAnamAM bhedajJAna uparAMta jJAna saMbaMdhI dehamAM Atmabuddhi, puNyamAM upAdeyapaNuM, tattvanI traNeya prakAranA doSono abhAva paNa hoya che. je aprAmi, paryAyaraSTi ane parapadArthanuM kartutva e A siddhAMtanuM samarthana karanAro che. huM paramAtmA mukhya che.. hoIza ke pAmara hoIza ? evA prakAranI zaMkAne uparokata agrahita mithyAtva TALavAne badale jJAna saMbaMdhIno saMzaya doSa kahe che. samyajJAnano kudeva, kuguru ke kuzAstranA nimitte tenuM vadhu poSaNa abhyAsa thatAM 'huM zuddhAtmA eTale ke paramAtmA thavuM tene gRhita mithyAtva kahe che. ajJAnika, chuM' teno zaMkArahita nirNaya thAya che je "huM viparIta, vaiyika, ekAMtika ane sAMzayika e paramAtmA chuMe siddhAMtanI puSTi kare che. | gRhita mithyAtvanA prakAro che. grahita ane agrahita e banne prakAranA mithyAtva pote paramAtmasvabhAvI hovA chatAM potAne pAmara dUra thavAthI utpanna thatA zuddhAtmAnA zraddhAnane mAnavo tene jJAna saMbaMdhIno viparyaya doSa kahe che.. samyagdarzana kahe che. samyajJAnano abhyAsa thatAM A viparyaya doSa dUra thAya che ane huM paramAtmA chuM' e siddhAMtanI | 'huM paramAtmA chuM' e siddhAMtane hRdayagata karavAnuM daDhatA thAya che. phaLa samyagdarzana che. tethI samyagdarzanano abhyAsa paNa A siddhAMtane samajavAmAM sahAyaka hoya te kahe che. 80 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA dekhItuM che. samyagdarzananA abhyAsa vaDe tenA sAcA parAdhInatAnA kAraNabhUta laukika zikSaNa AvaDe svarUpane samajavAthI potAnA zuddhAtmA eTale ke ane svAdhInatAnA kAraNabhUta pAramArthika paramAtmasvabhAvano svIkAra thAya che. je huM tattvajJAnanuM zikSaNa na AvaDe evI ADa mAravI paramAtmA chuM' e siddhAMtanuM pratipAdana kare che. te AtmAnI anaMta ADoDAI che. 3. sacAritrA potAno AtmA jJAnasvabhAvI ane jJAnano kartA anaMtAnubaMdhI kaSAyanA abhAvapUrvaka che tema nahi mAnatA tene rAgasvabhAvI ane rAgano thatA zuddhAtmAnA Acane samyak | kartA mAnavo te AtmAnI anaMta vakratA che. cAtri kahe che. zubhabhAvo du:kharUpa ane duHkhanuM kAraNa che. tema chatAM zuddhAtmAmAM sthiratA, lInatA ke ekAgratAne tenuM tene sukharUpa ke sukhanuM kAraNa mAnavuM te AtmAnI AcaraNa kahe che. zuddhAtmAnuM AvuM AcaraNa ja anaMta kuTilatA che. nizcayathI samyakUcAritra che je vItarAgabhAvapaNe hoya che. AvuM samyakucAritra anaMtAnubaMdhI rAgAdi parabhAvo 'heya hovA chatAM tene pa upAdeya kaSAyanA abhAvapUrvaka ja utpanna thAya che. mAnI tenA abhAvano upAya na karavo teno AtmAnI anaMta virUpatA kahe che. je anaMta saMsAranuM kAraNa che evA kaSAyane anaMtAnubaMdhI kaSAya kahe che. je anaMtAnubaMdhI uparokata AtmAnI anaMta ADoDAI-vakratAkrodha, mAna, mAyA, lobha ema cAra prakAre hoya che. | kuTilatA-virUpatA e ja anaMtAnubaMdhI mAyA che. anaMtAnubaMdhI krodha : koIpaNa bAbatanI anaMtAnubaMdhI lobha : lAlaca ke tRSNAne vaza thaI parapadArtha ke parabhAvarUpa parigrahano saMcaya arucine krodha kahe che. karavAnI bhAvanA rAkhavI tene lobha kahe che. potAnA zuddhAtmasvabhAvanI aruci ane zubhAzubha zuddhAtmAne badale dhanAdi parapadArtho ane bhAvanI ruci tenuM ja nAma anaMtAnubaMdhI krodha che. vItarAgasvabhAvane badale vratAdi parabhAvothI anaMtAnubaMdhI mAna : anukULa saMyogI parapadArtha AtmAno lAbha mAnI tevA prakAranA parigrahano ke parabhAvathI potAnI mahattA mAnavI te mAna che. saMcaya karavAnI bhAvanA rAkhavI te anaMtAnubaMdhI potAnA paramAtmasvabhAvanI avagaNanA karIne lobha che. dhanAdi parapadArtho ke vratAdi parabhAvothI potAnI uparokata anaMtAnubaMdhI krodha-mAna-mAyA-lobharUpa moTAI mAnavI te anaMtAnubaMdhI mAna che.. anaMtAnubaMdhI kaSAyano abhAva thavAthI zuddhAtmAnA AcaraNarUpa samyakucAritranI pragaTatA anaMtAnubaMdhI mAyA : koI bAbatamAM thAya che. ADoDAI, vakratA, kuTilatA ke virUpatA rAkhavI te mAyA che. samyajJAna ane samyagdarzananI jema samyacakucAritra paNa potAnA zuddhAtmA eTale ke . 81 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 prakaraNa-4 : 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAno upAya keTalAka to game te zAstra game tyAMthI vAMcavA mAMDe che, koI dhAmirka sAmayiko vAMce che, pravacano sAMbhaLe che. A rIte teno abhyAsa adhakacaro ane chuTochavAyo hoya che. daza jagyAe daza-daza phUTa khodavAsI pANI na nIkaLe paNa eka ja jagyAe so phuTa UMDA jAva to pANI maLe. A bAbata tattvajJAnanA abhyAsane paNa lAgu paDe che. pAribhASika paricaya na hoya ane dravya sAmAnyA abhyAsa kare ane dravya sAmAnyanI pAkI samajaNa zuddhAtmAnA zAna, zraddhAna, AcaraNarUpa samyagdarzana-jJAna-cAritrano abhyAsa potAnA zuddhAtmA eTale ke paramAtmasvabhAva sAthe sabaMdhita che. tethI te potAnA zuddhAtmA ke paramAtmasvabhAvanA svIkAramAM ja sahAyaka che tenI vinA dravya vizeSa ane mokSamArgano abhyAsa karavAthI kAMI na vaLe. hRdayagata te huM paramAtmA chuM' e siddhAMtane karavAmAM kAryakArI che. calikA sAmAnya ane prAthamika tattvajJAnanA abhyAsa vinA tattvajJAnano koI paNa siddhAMta samajI zakAto nathI. tethI huM paramAtmA chuM' ane tenA jevA bIjA koI siddhAMtane samajIne hRdayagata karatAM pahelA tattvajJAnano keTaloka abhyAsa Avazyaka hoya che ane A abhyAsa tenA niyata kramAnusAra hovo joIe. paramAtmasvabhAva sAthe sabaMdhita che. tethI tenA abhyAsathI paNa potAnA paramAtmasvabhAvanI samajaNa ane mahimA AvI 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane samajavAnuM saraLa bane che, A rIte mokSamArgano abhyAsa eTale ke A pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIe tattvajJAnano abhyAsa karavA mATe rojanA cha thI ATha kalAka phALavavA mATe bhalAmaNa karelI che, bAreya prakAranA tapamAM svAdhyAya samAna bIjuM koI tapa nathI tema paNa zAstramAM Ave che. tethI moTA bhAganAM mumukSuo rojanA be-cAra kalAka to Avo abhyAsasa karatA ja hoya che. paraMtu tema chatAM tattvajJAnanI sAcI samajaNa na AvatI hoya to tenuM kAraNa A abhyAsa vyavasthita ane paddhatisarano nathI. tattvajJAnano sArI rIte abhyAsa karavA mATe tenA niyata kramane anusaravuM joIe. sau prathama pAribhASika paricaya prApta thayA pachI satzAstrono sAmAnya abhyAsa karavo joIe. tyArapachI sattzAstronA vizeSa abhyAsanI zarUAta dravya sAmAnyathI karavI joIe. dravya sAmAnyanA abhyAsa vinA dravya vizeSa ane mokSamArganA abhyAsamAM AgaLa vadhavuM yogya nathI. tattvajJAnanA koI paNa siddhAMtano sAra paNa dravya sAmAnyanA abhyAsa vinA samajI zakAto nathI. tethI dravya sAmAnyanA abhyAsa pachI cha dravyo, nava tattvo, nizcaya-vyavahAra, upAdAna-nimitta, kartA-karma vagere dravya vizeSano abhyAsa karavo joIe. dravya vizeSanA abhyAsanA AdhAre je te siddhAMtanI spaSTa samajUtI maLe che. tyAra pachI tattvajJAnanA siddhAMtanuM phaLa mokSamArga ane mokSa hoya che teno abhyAsa paNa karavo joIe. samayanA pravadhanasAra 82 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA. ) 83 A rIte tattvajJAnano sAmAnya abhyAsa karyA siddhAMta je zabdothI racAyelo hoya te dareka zabdanA pachI je siddhAMtane samajIne tene hRdayagata karavAno tenI dhAtu ke vyutpatti anusAra zabdazaH artha hoya tenA pAMca prakAre artha vicArI tenA bhAvArthane vicAravo te zabdArtha che. A zabdArtha pramANabhUta grahaNa karavo joIe. nathI. kema ke, eka ja zabdanA aneka artha hoI zake che. vaLI judA-judA kSetramAM paNa tenA judA-judA (2.tattvajJAnanA siddhAMtane hRdayagata, artha jovA maLe che. tema ja eka ja kSetramAM paNa judA-judA kALe te zabdanA artha paNa badalAI jatA karavAno hoya teno pAMca prakAre jovA maLe che. A kAraNe zabdArtha vaDe koI artha vicArI tenA bhAvArthane siddhAMtano bhAva, Azaya ke prayojanane pakaDI | grahaNa kazyo joIe. zakAtuM nathI. huM paramAtmA chuM' e siddhAMtano zabdArtha pote koI paNa siddhAMtane je prakAre jANI ja saMpurNa sAmarthya dharAvato bhagavAna AtmA che. zakAya ke teno nizcaya karI zakAya tene teno artha kahe che. ( 2.2. nacArja) A artha pAMca prakAre thaI zake che. 1. zAbdArtha che. jayArtha 3. manAI che. AgamArtha siddhAMtanuM kathana kayA naya anusAranuM ane 5. bhAvArtha che te jANavuM tene teno nArtha kahe che. tattvajJAnano tenA niyata kramAnusArano sAmAnya sAmAnyapaNe siddhAMtanuM kathana dravyArthika ke abhyAsa karyA pachI tattvajJAnanA siddhAMtone paryAyArthika naya athavA nizcaya ke vyavahAra naya hRdayagata karavAno upAya karavo joIe. ahIMyA anusAranuM hoya che. vastunuM trikALa dravyasvabhAvathI je siddhAMtane hRdayagata karavAno hoya teno sau kathana karavuM te dravyArthika naya che ane te ja vastune prathama pAMceya prakAre artha vicArI tenA tenI palaTatI paryAyathI darzAvavI te paryAyarthika bhAvArthane grahaNa karavo joIe. A pAMceya naya che. koI bAbatane sIdhI rIte kahevI te nizcaya prakAranA artha ane te anusArano ApaNA prastuta naya che ane tene ja bIjI koI jANItI bAbata viSayabhUta huM paramAtmA chuM' siddhAMtano artha have dvArA ADakatarI rIte kahevI te vyavahAra naya che. ApavAmAM Ave che. 'huM paramAtmA chuM' e siddhAMta dravyArthika naya ke (2.1.zabdArtha) nizcaya nayanuM kathana che. paryAyArthika naye ApaNo AtmA atyAre pAmara hovA chatAM te ja AtmA te siddhAMtano zabdaza: tenI kathAnuM ke ja samaye dravyArthika naye paramAtmA che. vyavahAra vyutpatti anusAra arthe karavo te naye ApaNo AtmA atyAre pAmaradazA dharAvato zabdArtha che. hovA chatAM te ja AtmA te ja samaye nizcayanaye paramAtmasvabhAvI che. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa-4 : "huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAno upAya prakAzana karAvavAno che. lagabhaga dareka jainAgamo ( 2.3. matArtha) ekI avAje 'huM paramAtmA chuM" e siddhAMtanuM samarthana karanArA che. vaLI A siddhAMta ekabIjA siddhAMtanuM svarUpa anya mithyA matono kaI rIte "parikSaNa kare che tevA garbhita Agama sAthe pUrvApara meLApa rAkhanAro ane virodha | vinAno che. tethI te dareka Agamane anukULa che. nirdezane samajavo tene matArtha kahe che. 'huM paramAtmA chuM' e siddhAMta atItakALanA koI paNa satya siddhAMta anya kalpita mithyA matono garbhita rIte parihAra karato ja hoya che.. tIrthakara zAsananAyaka bhagavAna zrI mahAvIra, vartamAna viharamAna tIrthaMkara zrI sImaMdharadeva ane A bAbatane samajavI te teno matArtha kahevAya che. bhAvi tIrthAdhinAtha zrI sUryakIrtisvAmI dvArA huM paramAtmA chuM' e satya siddhAMta anusAra prakAzita che. ane gautama gaNadharathI mAMDIne pote ja potAnA trikALa svabhAvathI paramAtmA kuMdakuMdAcAryadeva, amRtacaMdrAcArya, yogIndudeva vagere che. jaina sivAyanA anya saghaLAM matapakSo AcAryonI paraMparAthI pramANita che. A prakAranI moTAbhAge paramAtmAne potAnI aMdarane badalele cakAsaNI te 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtano bahAramAM ja kayAMka mAne che. to keTalAka eka ja AgamArtha jANavo. paramAtmA che ane te "sacarAcaramAM saghaLe vyApta cheche. tema mAne che. "huM paramAtmA chuM' e siddhAMta ( 2.ya bhAvArtha) anusAra AvA anyamatono garbhita rIte ApameLe niSedha thAya che tema samajavuM te teno sva-para, heya-upAdeya, sukha-duHkha vagere matArtha che.. prakArano viveka karI siddhAMtano Azaya, prayojana ke bhAvane samajavo te teno 2.4. AgamArtha) bhAvArtha che. pAMceya prakAranA arthamAM bhAvArtha ja haMmezAM 10grAhI siddhAMtanuM sthAna kayA AgamanuM che ane hoya che. te anya Agamone anukULa che ke nahi tema ja te tIrthakarothI prakAzita ane huM paramAtmA chuM' e siddhAMtano bhAva ke AcAryonI paraMparathI pramANita che ke Azayane samajIne tene grahaNa karavo te bhAvArtha nahi ? tenI tapAsa kanvI te AgamArtha che. che. pote vartamAna paryAyapaNe pAmara hovA chatAM potAnA trikALI dravyasAmAnya svabhAvapaNe "huM paramAtmA chuM' e siddhAMta pUjya gurudevazrI paramAtmA che. A paramAtmasvabhAva kAyamI che, kAnajIsvAmI dvArA prasiddhi pAmela che topaNa AzrayabhUta che ane potAnA AtmAnuM asalI te AgamanA AdhAre che. yogasAra, sahaja svarUpa che. palaTatI paryAya paNa avastu paramAtmaprakAza, samayasArAdi aneka Agamono | nathI paNa te kAyamI nathI, AzrayabhUta nathI ke kendravartI vicAra ja potAnA paramAtmasvabhAvanuM bhasvabhAvane potAnuM asalI svarUpa paNa nathI. vartamAnamAM te 84 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA parAzraye thatI pAmaradazA dharAve che. tethI potAno svIkAra ke zraddhAna A paramAtmasvabhAvapaNe karavo jarUrI hoya che. anAdikALathI paryAyapaNe potAnI pAmaradazAno svIkAra che tenA badale potAno dravyapaNe paramAtmasvabhAvano svIkAra karavAthI potAnI paryAyanI pAmaradazA TaLI paramAtmadazA pragaTe che tethI dravya-paryAyarUpa potAnA svarUpamAM potAnuM dravyasvarUpa eTale paramAtmasvabhAva ja potAnuM sva che ane te sivAyanuM saghaLuM para che te rIte sva-parano viveka karI potAnA svano eTale ke paramAtmasvabhAvano svIkAra karavo te ja 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtano bhAvArtha che. A rIte sva-parano viveka karyA pachI dravyaparyAyamaya vastumAM potAno dravyasvabhAva ke je paramAtmApaNe che te ja upAdeya hoya che. kema ke, dravyasvabhAva ja trikALa dhruva hovAthI AzrayabhUta che ane anaMtaguNothI bharapUra sAmarthyavALo hovAthI tenA Azraye ja potAnA paramAtmasvabhAva jevI ja paramAtmadazA pragaTe che. A jIva anAdikALathI potAnA paramAtmasvabhAvano asvIkAra, anAdara ke avagaNanA karIne potAne potAnI palaTatI paryAyapaNe pAmara ja mAne che. paNa jo pote potAnA A paramAtmasvabhAvane jANe, mAne ane teno Azraya kare to A parAzraye thatI pAmaradazA TaLI svAzraye thatI paramAtmadazA avazya pragaTe che. A rIte anekAMtasvarUpI dravyaparyAyamaya vastumAM potAnA dravyamaya paramAtmasvabhAvane ja upAdeya mAnI tenA grahaNano upAya karavo te paNa 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtano bhAvArtha che. } 85 ( svayameva sukha svabhAvI ane sukhanuM ja kAraNa che ane te sivAya saghaLuM duHkhamaya ane duHkhanuM kAraNa che tema jANavAthI sukha-duHkhano viveka thAya che. A rIte sukha-du:kha viveka karI sukhasvabhAvI paramAtmasvabhAvano svIkAra karavo te paNa 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtano bhAvArtha che. heya-upAdeyano viveka karI parama upAdeya evo potAno paramAtmasvabhAva ja anaMta sukhano bhaMDAra, aMcalikA zabdArtha, nayArtha, matArtha, AgamArtha ane bhAvArtha e pAMceya prakAranA arthamAM mAtra bhAvArtha ja grAhA hoya che. zabdArtha kALa ane kSetra anusAra badalAI jato hoya che ane eka zabdanA aneka artha paNa hoya che tethI siddhAMtano Azaya zabdArtha vaDe pakaDI zakAto nathI. tethI te grAhyA nathI. nayArtha vaDe kayA nayanuM kathana che te jANI zakAya che paNa tethI siddhAMtanuM prayojana pakaDI zakAtuM nathI tethI te paNa grAhA nathI. matArthIvaDe anya mithyA matonuM nirAkaraNa thAya che. paNa tethI potAnuM hita sAdhI zakAtuM nathI. tethI matArtha paNa grAhyA nathI. AgamArtha vaDe siddhAMtanI Agama anusAranI siddhi thAya che. paNa tenA vaDe siddhAMtanuM prayojana pAra paDatuM nathI. tethI te paNa grAhyA nathI. eka mAtra bhAvArtha vaDe ja siddhAMtano Azaya, prayojana ke bhAvane samajI zakAya che ane tenA grahaNathI ja siddhAMtanA alaukika ane aciMtya phaLanI prApti thAya che. mATe A bhAvArtha ja grAhya jANavo. 85 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa-4 : "huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdyagata karavAno upAya bhAvArthane samajatA pahelA zabdArtha, nayArtha, A bAbatanI vistRta samajUtI A pachInAM judA matArtha ane AgamArtha paNa jANavA jarUrI hoyeya prakaraNamAM ApavAmAM Ave che. che. kema ke, te jANyA pachI ja bhAvArtha sArI rIte samajI zakAya che. tethI siddhAMtanA pAMceya prakAre upasaMhAra 3 artha vicAravA jarUrI che paNa prayojanabhUta bhAvArtha 'huM paramAtmA chuM' jevA tattvajJAnanA siddhAMto hovAthI te ja grAhA jANavo. hRdayagata karavAno upAya mATe sau prathama A rIte huM paramAtmA chuM' e siddhAMtano bhAvArtha tattvajJAnano sAmAnya abhyAsa tenA niyata grahaNa karI tene hRdayagata karavAno upAya karavo | kramAnusAra karavo joIe. tattvajJAnathI vAkepha joIe. thavA mATe prathama pAribhASika paricayano abhyAsa thayA pachI satzAstrono abhyAsa karavo joIe. AcAryadeva racita zAstro ja satazAstro kahI 5.cdcrvajJAnanA siddhAMtanAM bhAvArthane grahaNa zakAya che. AcAryadevanA A mULa zAstronA karyA pachI tene hadayagata karavA mATe tenA , abhyAsa vinA tattvajJAnanI sAcI samajaNa cogya kamAnusAra AgaLa vadhavuM joIe.. saMbhavatI nathI. A zAstrono upara challo abhyAsa karyA pachI vyavasthita abhyAsa karavA mATe sau tattvajJAnanA koI siddhAMtane hRdayagata karavA mATe prathama dravya sAmAnyano abhyAsa khAsa jarUrI hoya tenA pAMca prakAre artha vicArI tenA che. tyArabAda dravya vizeSa ane bhAvArthane grAhA rAkhavo joIe mokSamArgano abhyAsa karavo tyAra pachI siddhAMtanA A bhAvane joIe. A prakAre tattvajJAnano hadayagata karavA mATe tenA yogya abhyAsa thayA pachI tattvajJAnanA kramAnusAra AgaLa vadhavuM joIe. siddhAMtone hRdayagata karavAno A kramamAM ApaNe atyAre kayAM upAya vicAravo joIe. chIe ane kayAM sudhI pahoMcavAnuM che 'huM paramAtmA chuM' e siddhAMta te ApaNe jAte ja nakkI karavAnuM mULabhUta ane mahattvano che. AA hoya che. koI paNa siddhAMtane | eka siddhAMtamAM bIjA aneka hRdayagata thavA mATeno krama A siddhAMto samAya jAya che ane A mujaba che.. siddhAMta hRdayagata thatA bIjA 1. darzanoupayoga 2. avagraha 3. siddhAMto hRdayagata thavA sAva IhA 4. avAya 5. dhAraNA 6.5 saraLa hoya che. ApaNe je smRti 7. pratyabhijJAna 8 vyAmi 9. anumAna 10. siddhAMtane hRdayagata karavAno hoya tenA pAMca prakAre parIkSA 11. bhAvabhAsana 12. saMvedana ane 13. artha vicArI tenA bhAvArthane grAhA rAkhavo hRdayagatapaNuM joIe. siddhAMtanA bhAvArthane grahaNa karyA pachI ke Ajano SLLLL 1'' 86 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA tene hRdayagata karavA mATe tenA yogya kramAnusAra | jo pUrI laganI ane kharA hRdayathI cha mahinA mATe AgaLa vadhavuM joIe. A prakAranI prakriyAmAMthI paNa tattvajJAnano vyavasthita abhyAsa karavAmAM pasAra thatAM je te siddhAMta hRdayagata thaI zake che. Ave to te hRdayagata thaI AtmAnI prApti karAve A siddhAMtane hRdayagata thavAnuM phaLa paNa mahAna che. A bAbata AcAryazrI amRtacaMdranA zabdomAMhoya che. paNa te mATeno puruSArtha jarurI hoya che. (mAlinI) ApaNane laukika zikSaNa meLavavAnI ghelachA hoya virama kimapareNAkAryakolAhalena che ane tenA mATe tanatoDa prayatna hoya che. AvA svayamapi nibhRtaH san pazya SaNamAsamekam / zikSaNamAM nItimattAnI vAta paNa nathI hotI to hadayasarasi puMsaH pudgalAmilnadhAmno AtmonnatinI vAta kayAMthI hoya? AvuM zikSaNa / nanu kimanupalabdhirbhAti kiMcopalabdhiH / / meLavanAra amaladAra lAMciyo ane bhraSTAcArI paNANa hoya che. koI trAsavAdI ke AtaMkavAdI paNa ucca bhAvArtha: he bhavya tane bIjo nakAmo kolAhala zikSaNa meLavela hoya che. ucca zikSaNa meLavanAra karavAthI zo lAbha che? AvA badhAM kolAhalathI karacorI karavAmAM koI 11 kSobha pAmato nathI. tuM virakata thA ane eka cetanyamAtra laukika zikSaNa saravALe saMsAramAM ja rakhaDAvanAra paramAtmatabhAvI potAnA AtmAne nizcaLa lona thaI dekhavAno prayatna ka2. A mATe tuM evo hovAthI te kuzikSaNa che. AvA kuzikSaNa mATe bhAre cha maMhanAno abhyAsa dara ane pachI tapAsa che jahemata, moTo kharca ane ghaNI muzkelI paNa | tArA potAnA hadaya sarovaramAM zarada veThavAmAM Ave che. varSonA varSo tenI pAchaLa paugalada padArthathI jenuM teja-pratApa-prakAza vItAvavAmAM Ave che paNa pAramArthika tattvajJAnanuM bhana che evA zuddhAtmAnI prApti nathI thatI che suzikSaNa meLavavA cha mahinA paNa phALavAtA nathI. | thAya che. (samayasAra : AtmakhyAti : loka: 38) ( TippaNa ) (agharA tathA aparicita zabdonA artha) 1. avinAbhAvI paraspara eka vinA bIjAnuM na hovuM te; utpAda, vyava ane dhrauvya ekabIjA vinA hotA nathI. 2. savikalpa kalpa eTale bheda. ane vikalpa eTale vizeSa prakArano bheda. AvA vizeSa prakAranA bheda ane abhedane jANavuM te suvikalpa che. bhedanA pakSe rAga thato hovAthI rAgane paNa vikalA kahe che paNa te artha ahIM nathI. 3. karma-nokarma pIgalika kArmaNa vargaNAmAMthI baneluM ane AtmA sAthe saMbaMdhita jJAnAvaraNiyAdi ATha prakArane karma kahe che. A karma paikI abhAtikarmonA kAraNe maLatA zarIrAdi saMyogone nokarma kahe che. 4. heya. choDavA yogya. tyAjya. 5. upAdeya. grahaNa karavA yogya. grAhya. 6. dhAtu saMskRta kriyApadanA mULarUpane dhAtu kahe che. dhAtumAMthI zabdanI racanA thAya che. 7. vyutpatti zabdanI mULa utpatti kaI rIte thaI te batAvanAra. 8. parihAra niSedha, tyAga. 9. sacarAcara cara ane acara badhAmAM, sthAvara-jaMgama badhuMya, sarvatra . 10. grAhA grahaNa karavA yogya , anugraha karavA yogya. 11. kSobha manano gabharATa, vyagratA, zarama.ma. . 87 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa-4 : 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAno upAya saMdarbha graMtho prAstAvika : samayasAra : AtmakhyAti zloka-ra3 1. tattvajJAtato abhyAsa tetA niyata kramAnusAra karavo joIe. 1.1. pAribhASika paricayano abhyAsa 1.ra. satazAstrono abhyAsa 1. ratnakareMDa zrAvakAcAra : gAthA 8,9, 43thI 46; * ra. niyamasAra gAthA : 8; * 3. tattvArtharAjyArtika : 1/12/7/54| 8; * 4. parIkSAmukha 3/9; * 5. padmanaMdIpaMcaviMzati : 4/10; * 6. dhavala 1 /1, 1, 22/196/4; * 7. kapAthapAhuDa 1/ 1,15,prakaraNa : 64/8ra; * 8. bRhadadravyasaMgraha gAthA 4ranI TIkA; * 9. jai.si.kozaH bhAga-1 AgamanI prastAvanA pAnu rarapa. 1.3. dravya sAmAnyano abhyAsa 1. tattvArthasUtra 5/ra9,30; * ra. bRhadadravya saMgraha : gAthA 4nI TIkA; * 3. paMcAstikAyasaMgraha; - gAthA 40nI tAtparyavRti TIkA. 1.4. dravya vizeSano abhyAsa 1. paramAtmaprakAza : adhyAya-1, gAthA 57,58nI TIkA; * ra. samayasAra: AtmAkhyAti : zloka 7, gAthA 13, gAthA 75nI TIkA, AtmakhyAti zloka naM. 49,211; gAthA 181-83 ane tenI TIkA; * 3. svAmIkArtikeyAnuprekSA : gAthA rarara, rara3;0 4. AptamImAMsA : zloka 48 ; * 5 tattvArthazlokavArtika : 2/1/2/11/28/13; * 6. pravacanAsAra : gAthA 92, 102, 1ra4nI TIkA; * 7. AlApapaddhati : 9; * 8. syAdvAda maMjarI : ra8/310/9; * 9. nayacakra bRhada : gAthA 174; * 10. mokSamArga prakAzaka : adhikAra 8 upadezanuM svarUpa. 1.5. mokSamArgano abhyAsa 1. tattvArthasutraH adhyAya 1, sutra 1 ane tenI TIkA; * ra. nyAyadIpikA adhikAra 1, prakAraNa 9, pAnu 8,9,11; * 3. bRhadravyasaMgraha : gAthA 4ra ane tenI TIkA; * 4. sarvArthasiddhi : adhyAya 8 sutra-1; * 5. svAmIkArtikeyAnuM prekSA : gAthA 318; * 6. gurudevazrInA vacanAmRta naM. ra75,276; * 7. dhavala : 6/1/9-1/2-3/41/5; * 8. bahenazrInA vacanAmRta naM. 58,59,197,285,389,404,4ra9; * 9. mokSamArga prakAzaka adhikAra : 9. mokSamArganuM svarUpa. ra. tattvajJAnanA je siddhAMtane hayagata karavAno hoya teto pAMca prakAre artha vicArI tenA bhAvArthane grahaNa karavo joIe. 1. paramAtmaprakAza adhyAya 1, gAthA 1nI TIkA; ra. bRhada dravyasaMgraha : gAthA ranI TIkA; * 3. jai.si.koza : bhAga-1 : artha : pAnu 135. ra.1. zabdArtha : 1. sarvArthasiddhi : 1/33/134; * ra. tattvArtharAjyArtika : 1/6/5/34/18. ra.ra. nayArthI :: 1. sarvArthasiddhi : 1/6/20; * ra. dhavala : 1/1,1,1/3/10; * 3. mokSamArga prakAzaka adhikAra 7 : nizcaya vyavahAra nayAbhAsAvalaMbI mithyAdRSTionuM nirUpaNa. ra.3. matArthIH: 1. dhavala : 1/1, 1.30/229/9; * 2. saptabhaMgItaraMgiNI : pAnuM 99. ra.4. AgamArtha :: 1. bRhada dravya saMgraha : gAthA raranI TIkA; * ra. dhavala : 3/1, 2, 184/481/1. 2.5. bhAvArtha :: 1. paMcAstikAyasaMgraha : gAthA ra7,para,61nI tAtparyavRti TIkA; * ra. brahadadravya saMgraha : gAthA ranI TIkA; * 3. pravacanasAra gAthA 83nI TIkA. 3. tattvajJAnanA siddhAMtatA bhAvArthane samajyA pachI tene hayagata karavA mATe tetA yogya mAnusAra AgaLa vadhavuM joIe. upasaMhAra :: 1. samayasAra : AtmakhyAti zloka 34. dravya sAmAnyano abhyAsa jema ekaDo AvaDayA vinA koI paNa gaNatrI AvaDatI nathI tema dravya sAmAnyanI samajaNa vinA tattvajJAnanA koI paNa siddhAMtanI samajaNa thaI zakatI nathI. tethI tattvajJAnanA siddhAMto samajIne hRdayagata karavA mATe dravya sAmAnyano abhyAsa atyaMta Avazyaka janahi, anivArya paNa che. (prakaraNa-4: 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAno upAya' H pAnA naMbara 73 mAMthI) 88 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA. | _) 89 ( hAlakSI prazno yogya vilpa pasaMda karI bAjumAM | cosamAM darzAvo. 7. anekaMtasvarUpI vastunA yaspara virodhI 7. ] 2. marAyo prayatna karIne paNa zeno upAya 1.[ ] be gharmomAM kono samAveza nathI ? ko joIe ? A. apragaTa mAtmasvabhAva ane pragaTapAmadazA A. tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata karavAno B. trikALI dravya ane palaTatI paryAya B. sattA-saMpati prApta kaNvAno C. utpAda-vyaya ane dhrauvyA C. samAjanI sevA kavvAno D. dravya-guNa ane paryAya |D. tattvajJAnanA siddhAMtone kaMThastha karavAno 8. utpAda-vyaya ane dhrovya jevA paraspara 8.|| tattvajJAnanA pAribhASika zabdo aghaNa 2. ] viNethI gharmo eka ja dravyamAM eka sAthe lAgavAnuM kAraNa zuM che? heya che tenuM kAraNa zuM nathI ? A. te saMdigdha ane saMkIrNa levAthI A. utpAda-vyaya ane dhrauvyamAM samayabheda leto nathI. B. teno upayoga ane pazciya na levAthI B. utpAdana-vyaya ane dhrauvya e sApekSa gharma che c. teno sa ane sTreca na hevAthI C. utpAdavyaya ane dhrauvyanuM avinAbhAvIpaNuM dhyeya che. D. te saMskRta ane prAkRta bhASAnA hevAthI [D. utpAda-vyaya ane dhrauvya e aMzanA gharmo che. 3. pAmarthaka jagatanA zAstA yukra 3 . || 9. navatattvone bhUtArtha nayathI jovuM eTale zuM ? 9.[ ] koNa che ? A. naveya tattvono vizada ane vistRta abhyAsa A. cha-khaMDanA adhipati cakravartI kathvo te B. vItarAgI ati bhagavAna B. jANItA nava tattvo dvAra bhUtArthanayanA viSayabhUta c. hitopadezI jinendra bhagavAna ajANyA zuddhAtmAne oLakhavo te D. AcAryazrI kuMdakuMdadeva C. naveya tattvone bhUtArtha mAnavA te 4. vartamAna kALamAM jaina tattvajJAnanI sAcI 4. [ D. nava tattvomAM mULabhUta evA jIva tattvane samaja prApta karavA zuM Avazyaka che ? oLakhavuM te A. cAreya anuyoganA saghaLAM zAstrono abhyAsa | 20. AtmAnA koI paNa kAryamAM puruSArtha 10.|| B. pIstAlIza Agamono abhyAsa e kevuM kAraNa nathI ? C. bAra aMgono abhyAsa A. vyavahyA ke nimitta B. nizcaya ke upAghana D. kuMdakuMdAcAryanA pAMca pamAgamono abhyAsa C. AtmalakSI ke aMtargI ko no abhyAsa karavAthI vastunuM D. svAdhIna ane saphaLa anekAMta svarUpa samajI zakAya che ? 22. pAMca kAraNo nA samudAyarUpa pAMca 11.[ ] A. samayasAra zAstrano B. mokSamArgano 5. || samavAyamAM sAcuM kAraNa zuM che? C. dravya vizeSano D. dravya baMghANano A. puruSArtha B. svabhAva 6. vastunAM anekAMta svarUpane svIkAsnAra C. kALalabdha D. bhavitavya koNa che ? 22. kartA-karmapaNuM kayAM hetuM nathI ? 12. || A. bhAratIya vaidika darzano A. eka ja dravyamAM abhinnapaNe hetuM nathI B. saghaLAM sanAtana darzano B. anukULa-anumrapaNuM heya tyA letuM nathI c. eka mAtra arahaMta bhagavAna vyApaka-vyApyapaNuM zreya tyAM hetuM nathI D. eka mAtra jaina darzana |D. pariNAmI-pariNAmapaNuM zreya tyAM hetuM nathI. . 89 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23. AtmAnA anaMtaguNo paikI mULabhUta 12.[ ] A. prAyazcita B. dhyAna ane mahatvanA guNo kayA che? C. upavAsa D. svAdhyAya A. baghA ja guNo B. eka mAtra jJAna 27. 'pasmAtmA chuM' siddhAMta konA dvAra 17. | | c. darzana - jJAna - cAtri prasiddhi pAmela che? D. jJAna - sukha - vIrya A. bhagavAna zrI maDhavI B. gAghara zrI gautama 24, mokSamArga kharekhara keTalA che? 13.[ ] C. AcAryazrI kuMdakuMda A. cAra che : darzana jJAna , cAtri ane tapa | D. pUjaya zrI kAnajIsvAmI B. traNa che : samyagdarzana, samyajJAna ane 28. siddhAMtanA pAMca prakAranA arthamAM haMmezAM 18. | | samyakcAtra grAhya koNa heya che ? C. be che : nizcaya ane vyavadyAra A. zabdArtha B. nayArtha D. eka che : samyak ratnatraya 14. [] c. bhAvArtha D. AgamArtha 25. AtmAnI anaMtAnubaMdhI mAyA aMtargata 29. sazAstramAM kono samAveza nathI ? 19. [ ] tenI anaMta ADoDAI zuM che ? A. gAghasnI syanA B. vidvAnanI stranA A. sagAdabhAvo heya levA chatAM upAdeya mAnavA te c. munavarnI syanA D. AcAryanI stranA B. zubhabhAvo duHkharUpa hevAchatAM sukharUpa mAnavA te 20. Atmati mATe cha mahinAno zeno 20.[ ] C. pote potAnA jJAnano kartA hevA chatAM sagano abhyAsa kathvo joIe ? kartA mAnavo te 15. | | A. tattvajJAnano abhyAsa |D. laukika zikSaNa AvaDe ane pArmArthekazikSaNa B. kayUTazno abhyAsa na AvaDe evI ADa mAravI te C. saMskRtano abhyAsa 26. bAca prakAranA tapamAM kayA prazno taya 16.| | D. tapazcaraNano abhyAsa samAna bIjuM koI taka nathI ? - saiddhAMtika pro nIcenA praznonA eka ke be vAkyomAM javAba Apo abhyAsa khAsa jarUrI che? 2. zarmAdaka mUrtika patrala dravya sAtheno anAdano 22. dravya sAmAnyano abhyAsa kone kahe che ? ekapaNAno moha kaI Bte chUTe ? 23. dravya baMghAramAM kaI bAbatono samAveza ya che ? 2. tattvajJAnanA abhyAsanA niyata kramanA muddAo jaNAvo. 25. dravyanuM sat lakSaNa kevuM che? 3. pAribhASika pazciyano abhyAsa eTale zuM? 24. dravya baMghAraNanI vizada ane vistRta carcA kayA 4. pAribhASika pazciyanA abhyAsa mATe upayogI koI zAstromAM jovA maLe che ? paNa pAMca zAstronA nAma Apo. 26. vastunuM anekAMta svarUpa keTalA prakAre saMbhave che? 5. 'huM paramAtmA chuM siddhAMtane samajavA mATe kevA 17. cA DhAda e zuM che ? pAribhASika zabdano paricaya atyaMta Avazyaka che? 28. AtmAnuM jJAna kevuM che? 6. satuzAstrono abhyAsa eTale zuM ? 29. AtmAnI dRSTi kevI che ? 7. zAstra tene kahe che ? ra0. dravya vizeSano abhyAsa kone kahe che? 8. satuzAstra eTale zuM? chuM. samagra vizvamAM keTalA prAsnA dravyo che? tenA nAma 9. anuyoga eTale zuM? tenA nAma Apo ? Apo ? 20. kuMdakuMdAcAryakRta pAMca paramAgamonA nAma Apo. Ta. tattva lene kahe che ? 22. 'huM mAtmA chuM sidgatane hRdayagata karavA kayA zAstrono ra3. tattvo kula keTalA che ? tenA nAma Apo. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. jIva dravyanI vizeSatAomAM zeno samAveza che? 40. samyak cAstri kone kahe che ? sva. jIvanA koI paNa pAMca vizeSa guNonA nAma Apo. 42. anaMtAnubaMdhI kaSAya eTale zuM ? ska, dravya-paryAyamAM AghA-Agheya kayA prakAre che ? 4ra. anaMtAnubaMthI gha kone kahe che ? 27. pAMca samavAyanA nAma Apo. 43. anaMtAnubaMdhI mAna kone kahe che? ra8, kAraNa-kAryanI vyavasthA kaI 9te mAnavAmAM Ave che? 44. anaMtAnubaMdhI mAyA kone kahe che? TuMkamAM jaNAvo. 9, kartA-karmanI paribhASA Apo. 45, anaMtAnubaMdhI lobha kone kahe che ? 30. upAghana-nimita kone kahe che ? 46. pUjya gurudeva zrI kAnajIsvAmI anusAra tattvajJAnanA 32. pramANa-naya kone kahe che? abhyAsa mATe prejanA keTalA kalAka ULavavA joIe ? 3ra. mokSamArga lene kahe che? 47. artha kone kahe che ? tenA pAMca prakAra jaNAvo. 33. samyajJAna kone kahe che? 48. zabdArtha jene kahe che ? 34. jJAnasaMbaMdhI traNa gheSonAM nAma Apo. 49, nayArtha kone kahe che ? 35. samyagdarzana kone kahe che ? 50. matArtha bene kahe che ? 36. agRti mithyAtva kone kahe che ? 51. AgamArca kone kahe che ? 37. agRti mithyAtvanA mukhya prakAra jaNAvo. para. bhAvArtha tene kahe che ? 38. gRhita mithyAtva kone kahe che ? 53. tattvajJAnanA siddhAMtane hRdayagata thavAno krama jANavAthI 39. gRti mithyAtvanA prakAra jaNAvo. ApaNe ApaNI jAte zuM nakkI karI zakae chIe? nIcenA praznonA vistata javAba Apo. 22. AtmAnA kAMI paNa kAryamAM puruSArthanuM mahatva 2. tattvajJAnanA siddhAMtono abhyAsa karI tene hRdayagata samajAvo. kasvA mATeno upAya kasvA mATenA muddAo jaNAvo ? 23. "huM mAtmA chuM siddhAMtane hRdayagata kasvAmAM kaNa2. pAsmarthaka tattvajJAnanA siddhAMtonA abhyAsa mATe kAryano abhyAsa kaI 9te kAryavaNa che? pAribhASika paricayano abhyAsa zAthI Avazyaka che? 24. 'huM paramAtmA chuM siddhAMtane samajavAmAM kartA-karmanuM 3. zA mATe AcAryadevanI mULa canA ja satazAstranI svarUpa kaI rIte upakArTa che ? gaNavAmAM Ave che? ane tenA abhyAsathI ja sAcuM 15. upAdAna ane nimitanuM svarUpa samajAvo ane te huM tattvajJAna ane tenA siddhAMto samajI zakAya che? paramAtmA chuM sidgatane hRdayagata kavA mATe kaI rIte 4. tattvajJAnanA siddhAMto samajavA mATe dravya sAmAncanA upayogI banI zake te samajAvo ? abhyAsanuM mahatva samajAvo? 26. 'huM paramAtmA chuM siddhAMtane hRdayagata karavA mATe 5. sat e dravyanuM pramANa lakSaNa kaI rIte che? pramANa-nayano abhyAsa kaI rIte upayogI che? 9. "huM smAtmA chuM siddhAMtane vastunA anekAMta-svarUpanA 27, 'huM smAtmA chuM sidgatane samajavAmAM samyajJAnano AghAre kaI rIte samajI zakAya che ? abhyAsa kaI rIte upayogI che ? 7. AtmAnI dRSTi zA mATe tenA dravya svabhAvathI ja 28. "huM mAtmA chuM siddhAMtane samajavAmAM samyagdarzanano kavI jarUrI che ? abhyAsa kaI 9te upayogI che ? AtmAnA jJAnanAM be kAryo ane tenI paraspara saMbaMdhita 29. "huM mAtmA chuM siddhAMtane samajavAmAM sakhyAtrino bhUmikA samajAvo. abhyAsa kaI 9te upayogI che? 9. "yasmAtmA chu siddhAMtane samajavAmAM AtmAnA 20, "huM mAtmA chuM siddhAMtano nArtha samajAvo ? vizeSaguNe kaI rIte upayogI che ? ra?. "huM mAtmA chuM siddhAMtano matArtha samajAvo ? 20. huM paramAtmA chuM siddhAMtane samajIne hRdayagata karavAmAM ra. 'huM paramAtmA chuM siddhAMtano AgamArtha samajAvo ? nava tattvono abhyAsa kaI rIte upayogI che ? ra3. "huM paramAtmA chuM siddhAMtano bhAvArtha samajAvo ? 11. AghA-Adheyano abhyAsa huMpaNamAtmA chuM siddhAMtane 4. pAMca prakAranA arthamAM zA mATe bhAvArtha ja grAhya dhyeya hRdayagata thavAmAM kaI rIte upakAra banI zake che? che ? te samajAvo ? Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvadhyabaMdhAraNa 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane samajavA mATe dravyabaMghANanI samaja atyaMta Avazyaka che. dravyabaMdhAraNanA abhyAsa vinA pAramArthika keI paNa siddhAMta samajI zakAto nathI. pAramArthika tattvajJAnanA abhyAsamAM dravyabaMghAraNanI samajaNa eka prAthamika ane pAyAnI bAbata che. dravyabaMghArAno viSaya jeTalo mahattvano ane mULabhUta che teTalo ja te -sAmAnyajana mATe saMkIrNa ane zuSka che. vaLI, tenI carcA paNa bahu ochI jagyAe jovA maLe che. khAsa karIne pravacana zAstramAM tenI carcA che. paNa - A mULa zAstranI hajANe varSa jUnI bhASA ane paddhati tema ja gahana ane saMbhIra rahasyo janasAdhAraNa mATe jaTIla yeya che. tethI A viSayanI saLa, sugama , rocaka ane Adhunika paddhati anusAnnI juAta dhyeya to te darekane lAbhanuM kAraNa thaI zake che. A bAbatane laIne lekhaka dvANa A viSayanuM vaijJAnika paddhatie sarvAgINa jUAta karatuM pustaka dravyabaMghAraNa' nAme taiyAra karavAmAM AvI haeN che. dareka dravyanAM samAnya svaksa, ccanA ke bAMghaNI te dravyabaMghAraNa che. dravyanuM lakSaNa sat che. sanuM svakSya e ja dravyanuM baMdhAraNa che. 'dravyabaMdhAraNa' pustakamAM sanI saMpUrNa samajUtI, sanuM utpAvyaya-dhrauvya sahitanuM svaphsa, utpAvyaya-dhrauvyanuM avinAbhAvIpaNuM, utpAda-vyaya ane dhrauvya jevA paraspara viNethI gharmone sAthe rahevAmAM avagegha, dravyanuM anetmaka svakSma, dravya-gaNaparyAya , cha dravyonI siddhi, dravyanI svataMtratA jevA viSyonI vistRta ) ane vizada carcA karvAmAM AvI che. 'dravyabaMdhA' nAmanA A pustakano abhyAsa karyA pachI pravacanasAra zAstranA dravyabaMdhAraNano abhyAsa sahaja ane saraLa thaI zakaze. to A pustakanI agAuthI mAgaNI prakAzaka saMsthAne karo ApanI nakala surakSita karavA vinaMti che.. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OiR ISLSOCIIDOOT OCCARTOOTO ITSOCIDEO GIDCOOTRO OTRO OTROID prakaraNa huM paciTimAM siddhAMta hRdayagata thavAno krama. hRdayagatapaNuM 12. saMvedanA 11. bhAvabhAsana - praraNAnI rUparekhA kahe 10. parIkSA 2] prAstAvika 1. darzanopayoga 9. anumAnA - 2. avagraha 3. ihA 8. vyApti 4. avAya 5. dhAraNA 7. pratyabhijJAnA 6. smRti 6. smRti 7. pratyabhijJAna * 8. vyApti 5. dhAraNA che 9. anumAna 10. parIkSA 4. avAyA 11. bhAvabhAsana 12. saMvedana 3. ihA 13. hRdayagatapaNuM 2. avagraha upasaMhAra 1. darzanopayoga G FOOD COOBlGO BOOSE CCTION O RE IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIITTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTT IIIIIIIIIIIIIIITTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTILIT TTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII i[LLITI| | || ||titluILLILIIIIIIIIIIIILL Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja JCIO JUKO JUKO JYOGIJIOCOIMOCIO JIO JIO JIOCOIL ID) prakaraNa : 5 huM paramAtmA chuM hRdayagata thavAno krama darzAvatA AcAryazrI amRtacaMdranA udgAro (harigIta) jyama puruSa koI nRpatine jANe, pachI zraddhA kare, pachI vaLavI thana-arvI e abUcaDhANa jhaMpalanuM kanTe; jIvAja ema ja jANavo, vaLI zraddhavo pANa e rIte, enuM ja ujavuM dUcaDhANa pachI thacvAthI moDhArthIe uparokta samayasAra gAthA 17-18nI AcArya amRtacaMdravRta AtmakhyAti nAmanI TIkA : (draSTAMtaH ) nizcayathI jema koI dhanAtha pUrUSa baku udyamathI prathama to rAjAne jANe ke A rAja che. pachI tenuM zraddhAna kare ke "A avazya rAja ja che, tenuM sevana karavAthI avaca dhananI prApti Ki RCBSE CHOCTOCTOBJECOCLEOCISCCIDE CASE thaze.' ane tyAra pachI tenuM ja anucaraNa kare. sevana kare. AjJAmAM rahe. tene prasanna kare. (A prakAre pahelAM jJAna, tyAra pachI zradhdhAna ane tyAra pachI cAritra evA kramane anusaravAthI dhanArthI puruSane dhananI prApti thAya che.) hoNgNddNdNOhoNgNddgNddrNggnd YIY (siddhAMta) tevI rIte mokSArthI paruSe prathama to AtmAne (eTale ke potAno. paramAtmasvabhAvane) jANavo. pachI tenuM ja zraddhAna karavuM ke A ja AtmA (paramAtmasvabhAva) che, tenuM AcaraNa karavAthI avazya karmothI chUTI zakAze.' ane tyAra pachI tenuM ja AcaraNa karavuM -anubhava vaDe temAM lIna thavuM kAraNa ke sAdhya je nikamI avasthArUpa abheda zuddhasvarUpa tenI siddhinI e rauta upauta che, anyathA anuparyApta che. ('huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavA A prakAre jJAna-zradhdhAna-AgaraNanA kramane anusaravAthI tenI siddhi thAya che, kema vagara anya prakAre siddhi thatI nathI.) JOI Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "paramAtmA chuM' siddhAMta hayagata karavAnI kaLA ) 90 ( Hla ne vaLI, chaghIno upayoga eka samaye eka ja bAbatamAM pravarte che. tethI te sarvajJanI jema akrame pravartato nathI ane kramapUrvaka ja kAma kare che. A hRdayagatapaNuM : kAraNe tattvajJAnanAM koIpaNa siddhAMtane samajIne hRdayagata karavA mATe cokkasa kramamAMthI pasAra thavAnuM sva saMvedana rahe che. jema koI bI.koma.jevI padavI prApta karavA mATe 1. juniyara ke.jI. 2. sInIyara ke.jI., 3. prAthamika, 4. mAdhyamika, 5. uccattara mAdhyamika ane 6. kolejanA maLIne cha tabakkAomAMthI parIkSA pasAra thavuM jarUrI hoya che tema koI 'huM paramAtmA chuM' jevA tattvajJAnanA siddhAMtane AtmasAta karavA mATe 1. darzanopayoga, 2.jJAnopayoga, 3. parIkSA , J Lpayoga 4. bhAvabhAsana, 5. svasaMvedana, 6. hRdayagatapaNuM maLIne kula cha tabakkAomAMthI pasAra thavuM jarUrIrI [ nopayoga payoga hoya che. A cha tabakkAonA kula maLIne tera : kramika pagathiyA hoya che. jagatamAM dareka bAbata tenA niyata kramAnusAra (AryA) pariName che. kArataka, mAgasara... ema bAra mahinA attra yaH prasiddha: 51: ti ghAtukSa pAvo || tenA sisa tenA niyata kramAnusAra ja Ave che tema kramati krama iti rupastasya svArthAnatikamAdeSaH / / tattvajJAnanA siddhAMtonuM hRdayagatapaNuM paNa tenA niyata kramAnusAra ja hoya che. bhAvArtha: pAdavipArthas b' dhAtuno 'mati $ti :' e nirUkta artha che. ahIchama dhAtuno 'huM paramAtmA chuM' jevA tattvajJAnanA siddhAMtane pAdaliphroparUpa potAnA arthane ullaMghana na karavAthI hRdayagata karavAno abhyAsa karanArA jIve pote je kramaNa kare che te Thama che e artha prasiddha che. kyAM sudhI pahoMcyo che ane kyAM pahoMcavAnuM che, (paMcAdhyAyI : pUrvArdha gAthA 163) kayAMthI aTakI jAya che ane AgaLa vadhI zakato krama haMmezA pAdavikSepapUrvakano hoya che. pAdavikSepa nathI tema ja AgaLa vadhavA mATe zuM karavuM joIe eTale eka pachI eka pagalAMthI gamana karavuM te che. vagere samajavA mATe sau prathama teno krama jANavo jema eka pachI eka pagalAMthI gamana karI potAnA jarUrI hoya che. A krama jANavAthI pote kyAM che gaMtavya sthAne pahoMcI zakAya che, tema dareka ane kyAM pahoMcavAnuM che te pote jAte ja nakkI bAbatamAM ane tattvajJAnanA siddhAMtane hRdayagata karI zake che. karavAnI bAbatamAM paNa tenA eka pachI eka pagalAMne prApta karavAnuM hoya che. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ) 98 ( prakaraNa-5 : "paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata thavAno krama ) 11. bhAvabhAsanI tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata thavAmAM 6. smRti : Memory zraddhAnaguNanI mukhya bhUmikA hoya che. jJAnapUrvaka ja 3. prAthabhijJAna : Recognition zraddhAna hoya che. tethI siddhAMto hRdayagata karavA 8. vyANa Invariable Concomitance mATe jJAnanA upayoganI AvazyakatA rahe che.. E. anumAna : Supposition jJAnopayoga paNa darzanopayoga pUrvakano hoya che. 10. parIkSA : Test darzanopayogapUrvaka pachI thatAM jJAnopayogamAM sau 11. bhAvasANA : Appearance of reality prathama matijJAna ane matijJAna pachI zrutajJAna 12. saMvedanA Factual Feeling hoya che. ApaNe sau mati-zrutajJAnavALA chIe. 13. udayamatapaNuM : Consciousness matijJAnamAM avagraha, IhA, avAya, dhAraNA,, mRti, pratyabhijJAna, vANijJAnano samAveza che. hRdayagatapaNuM tattvajJAnanA siddhAMtane hRdayagata karavA mATe tyAra pachI anumAna ane parIkSApUrvakano daDha nirNaya ane 12. saMvedanA tenA phaLamAM thatuM bhAvabhAsana hoya che. A bhAvabhAsananAM phaLamAM saMvedana thAya che. saMvedanA 10. parIkSA thayA pachI je te siddhAMta hRdayagata thAya che. ahIM saMvedana e savikalpa svasaMvedana che. tethI te paNa 9. anumAna pratyakSa nathI ane parokSa ja che. vartamAnamAM 8. vyApti ApaNane mati-zrutajJAna che te paNa parokSa ja che. A parokSajJAna nimnakakSAnuM che. pratyakSajJAna mahAna che. pratyabhijJAna che, utkRSTa che. AtyaMtika che. paraMtu tenI pragaTatA 6. smRti thavAmAM parokSajJAna upakArI che. parokSajJAna paNa pratyakSajJAnanI jema vAstavika ane satya hovAthI 4. avAcA pramANajJAna che. tattvajJAnanA siddhAMtane hRdayagata thavAmAM te ja kAryakArI che. bhAvabhAsana ane tyAra 3. ihA pachInA kramamAM jJAna sAthe zraddhAnanI bhUmikA paNa 2. avagraha saMkaLAya che. A rIte tattvajJAnano koI paNa siddhAMta DE1. darzanopayoga kaG hRdayagata thavA mATe nIceno krama kahI zakAya che. uparokata dareka bAbatanI samajUtI A nIce 1. daNanopayoga : Genral Perceivness ApavAmAM Ave che. temAM sau prathama vyAkhyA, tenI . apagraha : Perception samajUtI ane tyArabAda tene lagatuM eka udAharaNa 3. IhA. Conception ApavAmAM Avaze. 'huM paramAtmA chuM"e siddhAMtane che. avAya : Judgement samajavA mATenI A carcA hovAthI ahIM udAharaNa 5. dhANA Retention tarIke dareka muddAmAM te ja levAmAM Avaze. je anya siddhAMto mATe paNa te ja rIte lAgu thaI zakaze. 5. dhAraNA Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA ) 99 ( 1. darzanopacoga Genral Perceivness che koI bAbatano bhedarata sAmAnya pratibhAsa thAya tene dazenopayoga kahe che. jJAnopayoga thatAM pahelA darzanopayoga niyamathI hoya che. darzanopayogamAM Indriya ane mananuM nimittapaNuM hoya che matijJAna thatAM pahelAno darzanopayoga e cakSudarzana ke acasudarzana prakArano hoya che. matijJAna thatAM pahelAMnAM cakSuIndriya dvArA thatA sAmAnya pratibhAsane cakSudarzana ane cakSu sivAyanI bAkInI koI Indriya ke mana dvArA thatA sAmAnya pratibhAsane acakSudarzana kahe che. darzanopayoga ati sUkSma ane kSaNika hovAthI pakaDI zakAto nathI. "huM paramAtmA chuM' evA pUjaya gurudevanA pokAro sAMbhaLatA ke zAstramAMthI te prakAranuM nirUpaNa vAMcatA potAnA paramAtmA saMbaMdhI Achero jhabakAro ke sAmAnya pratibhAsa prarvate che te darzanopayoga che. tatvajJAnanA koI paNa siddhAMta hRdayagata karavA mATe A darzanopayoga e sau prathama pAyAnuM pagathiyuM che. koI puruSa che evo vizeSa pratibhAsa te avagraha che. avagrahane kAraNe je te viSayanI koI sAmAnya sUjha ke samaja Ave che. A jJAna ghaNuM kamajora che ane avyakta rahIne AgaLa na vadhe to te chUTI jAya che. paraMtu A avagraha jJAna avyakatamAMthI vyakata thAya to te arthAvagraha kahevAya che ane te IhA tarapha AgaLa vadhavA upayogI bane che. ajJAnI jIva sAmAnya rIte parapadArthanI prasiddhi rUpa jJAnamAM ja rokAyelo hoya che. ane potAnA zuddhAtmA ke te saMbaMdhI anya koI pAramArthika bAbatonI prasiddhinuM prayojana dharAvato hoto nathI. koI mahAbhAgye tene pAramArthika prayojananI vAta sAMbhaLavavAmAM Ave ane tenuM lakSa te tarapha jAya ane teno sAmAnya cULa paricaya prApta thAya to te jJAna avagraha kahevAya che. A jJAna atyaMta aspaSTa hoya che. ahIM udAharaNa tarIke huM paramAtmA chuM'ne siddhAMta ApaNe pasaMda karelo che. A siddhAMta saMbaMdhI darzanopayoga thayA pachI pUjya gurudevazrInA parama pratApe A siddhAMtathI vadhu paricita thavuM ane tenI sAmAnya sthaLa jANakArI prApta thavI te te siddhAMta saMbaMdhInuM avagraha jJAna che. (4 2. avagraha Perception avagaNa ) (ST 3.IDA Conception sAmAnya pratibhAsarUpa darzanopayoga avagraha dvArA grahaNa karela aspaSTa pachI " avAMtara satA saheta thatA jJAnane spaSTa karavA mATe thatI vizeSa jJAnane avagraha kahe che. matijJAnanI upayogaunmukhatAvizeSa darzanopayoga pachI thatuM je te viSayanuM ? AdyagrahaNa ITha kahe che. te avagraha che. koI lokonuM ToLuM che evo sAmAnya avagraha jJAna dvArA jaNAvela je te viSayanuM jJAna pratibhAsa te darzanopayoga che ane ToLAmAMno A atyaMta aspaSTa hoya che. te aspaSTa jJAnane spaSTa Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 prakaraNa-5 : 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata thavAno krama thavA mATe thatI upayoganI unmukhatA te IhA jJAna che. darzanopayogarUpa sAmAnya pratibhAsa dvArA A koI mANasonuM ToLuM che tema jANyuM pachI avagraha jJAna dvArA temAM koI vizeSa vyakitane A puruSa che tema jANyuM paNa te puruSa koNa che te aspaSTa che. A aspaSTatAne spaSTa karatAM A puruSa ThAkuradAsajI jaNAya che tevA vicAranA nirNaya tarapha vaLanArUM jJAna te IhA jJAna che. ahIM jJAna spaSTa thayuM che paNa haju te nirNayAtmaka nathI. A jJAna paNa kamajora che ane te AgaLa vadhIne avAya tarapha na jAya to chUTI jAya che, 'huM paramAtmA chuM' te siddhAMtano sAmAnya pratibhAsa eTale ke Achero jhabakAro te darzanopayoga che. tyAra pachI te siddhAMtano paricaya ke sAmAnya jANakArI prApta thavI te avagna jJAna che. avagraha jJAna thayA pachI A paramAtmA pote ja che ane vartamAnamAM paNa pote amuka apekSAe paramAtmA ja che tevA spaSTa zAnane IhA kahevAya che. IhA jJAna nirNaya taraphanI prakriyAmAM AgaLa vadhanArUM jJAna che paNa te hajI nirNayAtmaka nathI. sAmAnya mumukSu samAja AvA IhA jJAna sudhI avazya pahoMcelo hoya che. 4. avAca Judgement IzrcayI jAola bAbatamAM A te ja che, anya nathI evA nirNayAtmaka jJAnane avAya kahe che. IhAthI jANela bAbatano pakSa-vipakSa ane asti-nAstipUrvaka saMzayarahita nirNaya thavo te avAya jJAna che, IhAthI jANela puruSa ThAkuradAsajI che evo khyAla Avyo hato. have avAya zAna thatA te puruSa ThAkuradAsajI ja che ane anya koI nathI tevo nirNaya ya che. A A nirNaya saMzaya vagarano che paNa parIkSApUrvakano nathI. avAya jJAna pachI dhAraNA jJAna na thAya to temAM saMzaya ke vismaraNa thaI te chUTI jAya che. 'huM paramAtmA chuM' e siddhAMto IhA jJAnathI spaSTa vicAra thayA pachI teno sarvAMgINa vicAra thatAM huM paryAyapaNe pAmara hovA chatAM dravyapaNe paramAtmA ja che evo saMzaya rahita nirNaya thavo te avAya jJAna che. vastunA anekAMtasvarupanA AdhAre potAno AtmA pAmara nathI paNa paramAtmA ja che tema jANI zakAya che. vastumAM vastupaNAnI nipajAvanArI parasparavirodhI be zaktionuM ekI sAthe prakAzavuM te anekAMta che. A be zaktiomAM eka anvayarUpa ekarUpa trikALa dravyasvabhAva che ane bIjI vyatirekarUpa anekarUpa kSaNika paryAyasvabhAva che. potAno trikALI dravya-svabhAva haMmezAM zuddha ane paripUrNa ja hoya che, tethI vartamAnamAM pote paryAyapaNe pAmara hovA chatAM dravyapaNe paramAtmA ja che. potAnA vyasvabhAvanA svIkAra mATe dravyabaMdhAraNa ane anekAMtasvarupanI samajaNa jarUrI che, tenI dravyabaMdhAraNanA abhyAsa ane dravyanA anekAMtasvarupanI samajaNa vinA hu paramAtmA chuM' e siddhAMtanuM nirNayAtmaka avAya jJAna thaI zakatuM nathI. vAstavamAM koIpaNa jaina siddhAMta vastunA anekAMtasvarupanI yathArtha oLakhANa vinA samajI zakAto nathI. ane tenuM nirNayAtmaka avAya jJAna thaI zakatuM nathI. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA | 5.dhAraNA Retention 6. smRti Memory avAya dvArA nirNaya pAmela jJAna ghAraNAthI saMskArita thayela jJAnanA *kALAMtamAM vismaraNa na pAme teno saMskAre cAlu rahevA ane tenuM phare phare dhANA jJAna kahe che. smaraNa thavuM tene smRti kahe che. avAya dvArA nirNaya pAmela jJAnane dRDhapaNe dhArI dhAraNA vinA smRti saMbhavatI nathI ane smRti rAkhavo te dhAraNA jJAna che. dhAraNA pAmela jJAna vinA koI bAbata hRdayagata thaI zakatI nathI. sacoTa hoya che ane tenuM vAraMvAra smaraNa thAya che. dhAraNAthI daDha thayelI jJAnanI keLavaNI cAlu rahevI dhAraNA vinA smRtijJAna saMbhavatuM nathI. A puruSa ane tenI vAraMvAra vicAraNA thavI te smRti che. ThAkuradAsa che tevuM nirNayAtmaka avAya jJAna jyAre dhAraNAthI dRDha thayela koI bAbatanuM bhavAMtamAM dhAraNAmAM pariName che tyAre ThAkuradAsajI zabda smaraNa Ave to tene jAtismRti jJAna kahe che. AvatA teno citAra najara samakSa AvI jAya che. AvuM jJAna bhagavAnanI divyadhvani, samavasaraNa, ane pharI pAcho te puruSa najara sAme AvatAM A gurunI dezanA ke tenA jevI koI pAramArthika ThAkuradAsajI che tema turata bAbata sAthe saMbaMdhita hoya to tene aLakhavAmAM Ave to te dhAraNA sAtizaya jAtismRti jJAna kahe che. pUjya jJAna che. bahenazrI caMpAbenane A prakAranuM sAtizaya jAtismRti jJAna hatuM. pUrvabhavamAM sadaguruno 'huM paramAtmA chuM' te siddhAMta tri sadupadeza sAMbhaLyo hoya ane tenA dRDha saMskAra avAya jJAna dvArA nakkI thayA potAnA pAraNA jJAnamAM paDelAM hoya to koI pachI tenuM ekadama daDhIkaraNa thAya nimitta pAmIne bhavAMtaramAM paNa te saMskAra ane tenA kAraNe potAnA jAgRta thAya che te eka smRti jJAnano ja paramAtmasvarupano citAra prakAra che ane tenA kAraNe samyagdarzana thAya tAdRzya thayA kare to te dhAraNA to te nisargaja prakAranuM kahevAya che. che. dhAraNA pAmela jJAnane kAraNe 'paramAtmA' zabda kAne paDatAM huM paramAtmA chuM' te siddhAMta dhAraNAgata pote te paramAtmAne zodhavA thayA pachI potAnA paramAtmasvabhAvanuM ane bahAramAM kayAMya phAMphA mArato tenA anaMtaguNonuM vAraMvAra ciMtana, manana, nathI ane pote ja paramAtmA che 'gholana, nididhyAsana thayA kare to te tema samajI potA tarapha ja mRtijJAna che. AvA smRtijJAnane kAraNe jovAno prayatna kare che ane potAne potAnA potAnuM dhyeya ke lakSa te paramAtmadazA pragaTa karavAnuM paramAtmApaNA saMbaMdhI kALAntaramAM paNa saMzaya ke ja banyuM rahe che ane AvuM smRtijJAna vismaraNa thatuM nathI. pratyabhijJAnane yogya hoya che. potAnA Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 prakaraNa-5 : 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata thavAno krama cha. pratyabhijJAna Recognition pUrvanuM smaraNa ane vartamAnanuM pratyakSa e becanA joDarUpa jJAnane prabhijJAna kahe che. koIpaNa siddhAMtane hRdayagata karavA mATe smRtijJAna pachI pratyabhijJAna paNa eka agatyanuM pagaluM che. siddhAMtanI siddhi mATe pratyabhijJAna eka svataMtra pramANa paNa che. bhagavAnanA samavasaraNamAM phatamaMda nAmanA rAjakumAra tarIke joyo hato. A prakAranA pratyabhijJAnanA kAraNe bIjA koI AdhAra vinA paNa je te bAbatanI siddhi thaI zake che. tethI tene koI bAbatanI siddhi mATe eka svataMtra pramANa tarIke paNa svIkAravAmAM Ave che. vastune jotA tenI pUrva ane vartamAna avasthA judI judI hovA chatAM tenuM ekarUpapaNuM samajI zakAya che. vastunuM AvuM dravyaparyAyAtmaka svarupa vastunA anekAMta-svarupane sUcave che. tethI vastunA anekAMtasvarupane svIkAranArane ja pratyabhijJAnanI ane tenA sabhyapaNAnI saMbhAvanA hoya che, pratyabhijJAna ane tenA samyapaNA mATe vastunA svarupane anekAMtapaNe svIkAravuM jarUrI che. pratyabhijJAna mATe pUrva ane vartamAna vaccenuM vastunuM ekarUpapaNuM jovuM jarUrI che. dravyASTithI ja dareka avasthAmAM vastu ekarUpapaNe jaNAya che, vastunuM samagra svarupa dravya-paryAyAtmaka hoya che. vastu eka ja hovAthI tene jovAnI dRSTi paNa dravya ke paryAya e bemAMthI eka ja prakAre hoya che, dravyaSTithI vastunA svarupane ekAMtapaNe mAnanAra mATe pratyabhijJAna ja saMbhavatuM nathI. vastune ekAMtarUpa dravyapaNe je nitya ja mAne che ane niza lAMbA samaya pachI maLatA potAnA mitra jinezane joIne kahe ke, A e ja jineza che je ame 25 varSa pahelAM skUlamAM sAthe bhaNatAM hatA. A prakAranA pUrvanA smaraNa ane vartamAna pratyakSanA joDarUpa jJAnane pratyabhijJAna kahe che. pratyabhijJAnane ja kAraNe pUjya bahenazrI caMpArbana kahI zakatA hatA ke, A pUjya zrI kAnajIsvAmIno jIva e ja che, ke je pUrvabhavamAM mahAvidehakSetramAM sImaMdhara-darzanamAM tenI kSaNika avasthAne mAnato nathI tenA mATe pUrvottara bhinnabhinna avasthAomAM ekapaNAno savAla ja hoto nathI ane tethI pratyabhijJAna paNa hotuM nathI. athavA je vastune paryAyapa kSaNika ja mAne che ane dravyapaNe nitya mAnatA nathI temanA mATe paNa bhinnabhinna pUrvAMtara avasthAomAM ekarUpatA saMbhavatI nathI ane tethI pratyabhijJAna paNa hotuM nathI. vAstavamAM jaina darzana sivAyanA ekAMta mAnyatA dharAvatA anya koI pratyabhijJAnanI koI carcA jovAmAM AvatI nathI. ekAMta mAnyatA dharAvanAra pratyabhijJAnanI koI vAta kare to te mRgajaLa samAna mithyA ja jANavI. potAno bALapaNano phoTo joI potAnuM pUrvanuM smaraNa Ave ane potAno vartamAna buDhApA sAthe becanuM joDarUpa pratyabhijJAna thAya tyAre ema jaNAya che ke pote je agAu bALapaNamAM hato te ja atyAre buDhApAmAM paNa che, bALapaNa ane bUDhApAnI avasthAomAM ghaNo moTo phera hovA chatAM pratyabhijJAnanA kAraNe temAM AtmAnuM ekarUpapaNuM jaNAya che. A AtmAnuM ekarUpapaNuM tenI zuddhatA ane saMpUrNatAnA kAraNe ja saMbhave che. kema ke, azuddhatA ke apUrNatAmAM anekarUpatA ja Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA hoca paNa ekarUpatA hoya ja niha. AtmAnI ekarUpatA ja tenI zuddhatA ane saMpUrNatAne batAve che. ane je zuddha ane saMpUrNa hoya te ja paramAtmasvabhAva hoya che. bALapaNa ane bUDhApAnA joDarUpa pratyabhijJAnanA AdhAre mAro amuka eka bAbatano bIjI amuka AtmA ekarUpa che ane ekarUpa AtmA pote ja paramAtmasvabhAvI bAbata sAthenA vinAbhAvI acala sahacArane vyApti kahe che. eTale ke jyAM amuka eka bAbata oya tyAM bIjI amuka bAbata avazya hoya ja evA acala sAhacaryarUpa saMbaMghano niyama e ja vyApi che. che. ane mAro AtmA paramAtmasvabhAvI hovAnA kAraNe 'huM paramAtmA chuM'siddhAMtanI siddhi thAya che. A rIte bhinnabhinna avasthAo samaye ekarUpa rahetA paramAtma-svabhAvanI apekSAe pUrvanA smaraNa ane vartamAna pratyakSanA joDarUpa pratyabhijJAnanA AdhAre 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtanI bIjA pramANothI bhinna svataMtra siddhi che. 'huM paramAtmA chuM' e siddhAMtanuM smRtijJAna hoya te tenuM pratyabhijJAna vaDe DhIkaraNa karI zake che. smRtijJAnane kAraNe 'huM paramAtmA chuM' e siddhAMtanuM smaraNa thayA kare che. te ja rIte bacapaNathI bUDhApA sudhInI bhinnabhinna prakAranI aneka avasthAonuM paNa potAne smaraNa hoya che. pratyabhijJAnanA AdhAre A judI judI avasthAomAM AtmA to eka ja hoya che. potAnA AtmAnI A ekarUpatA e ja teno paramAtmasvabhAva che. A ekarUpa paramAtmasvabhAvanA AdhAre ja pratyabhijJAna saMbhave che. ane pratyabhizAnanA AdhAre pote potAne ekarUpa eTale ke paramAtmasvabhAvapaNe bhAse che. tethI huM paramAtmA chuM' siddhAMtanuM DhIkaraNa zAya che. 103 8. vyAdhi Invariable Concomitance vyAptine 1. yukti, 2. narka, 3. hA jevA nAmothI paNa oLakhavAmAM Ave che te A rIte-- 1. yukti : koI karAmata ke tadabIrane yukti kahe che, vyAptimAM adRSTa ke apragaTa hoya tevA sAdhyanI siddhi mATe dRSTa ke pragaTa hoya tevA sAdhananuM koI karAmata ke tadabIrapUrvaka sAMketika ke garbhita sUcana thatuM hoya tene yukti kahevAya che. ra. tarka : vicAraprakriyAne tarka kahe che, vyAptimAM vicAraprakriyA saMkaLAyelI hovAthI tene tarka paNa kahe che. 3, uhA H tarkaNApUrvakanI kalpanAne uhA kahe che. vyAmimAM tarkaNApUrvakanI kalpanA paNa hovAthI te uhA tarIke paNa oLakhAya che. jyAM amuka eka vastu hoya tyAM amuka bIjI vastu hoya ja evo niyama rajU karatuM sarvadezI vidhAna te vyApti che. A rIte vyApti e amuka eka Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 prakaraNa-5 : 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata thavAno krama vastuno amuka bIjI vastu sAtheno acala sahacAra che. dhumADAno agni sAthe sahacAra acala che ane e nirapavAda che. dhumADAne agni sAthe avinAbhAvIpaNuM che. jayAM dhumADo hoya tyAM niyamathI agni hoya ja che, A kAraNe dhumADAne agni sAthe vyAmi che ema kahI zakAya che. A vyAtinA AdhAre adRSTa ke apragaTa evA agnirUpa sAdhyanI siddhi dRSTa ke pragaTa evA dhumADArUpa sAdhanathI che. ahIM sAdhya sAdhana abhinna eTale ke eka ja padArthamAM ane eka ja sthaLe hoya che. sAdhya-sAdhananA vistArane anusarIne vyAsi be prakAre che -- 1. samayA ane 2. viSamaLyA, - 1. samavyAmi : sAdhya ane sAghanano vistAra samAna hoya te samavyA che, ahIM sAdhya ane sAdhana arasaparasa avinAbhAvI saMbaMdha dharAve che, jema ke, jyAM koI dravya hoya tyAM tenI koIne koI paryAya hoya ane tenAthI viparIta jyAM koI paryAya hoya tyAM tenA AdhArabhUta dravyanI paNa upasthiti avazya hoya ja. 2. viSamavyAsi : sAdhya ane sAdhanano vistAra samAna na hoya te asamavyApti ke vizvamAve che. ahIM vyAgino vistAra sAdhanamAM hoya che paNa sAdhyamAM hoto nathI. tethI teno banne taraphano avinAbhAvI saMbaMdha hoto nathI. jema ke, agni sAdhya ane dhumADo sAdhana hoya tyAM dhumADArUpa sAdhanamAM agnirUpa sAthenI vyApti che. tethI jyAM dhumADo hoya tyAM agni hoya che ema kahI zakAya che paNa tenuM sAduM parivartana zakya nathI. eTale ke sAdhya-sAdhanane arasaparasa badalAvI nAkhavAmAM Ave to tyAM agnirUpa sAdhanamAM dhumADArUpa sAdhananI vyApti niyamathI kahI zakAtI nathI. tethI jyAM agni hoya tyAM dhumADo hoya che tema kahI zakAtuM nathI. kema ke, dhumADA vinA paNa agni hoya zake che. sAdhyanI siddhi mATe sama ke viSama koI paNa vyAmi kAryakArI che. paraMtu A vyAmi samarthana thaI zake tevI hovI joIe. vyAminuM samarthana karavAnI vidhino krama A mujaba che. 1. ati pI 2. nAsti paddhati 3. virudhI draSTAMtanI anupasthiti paddhati 4. vyApaka lakSaNa anubhUti paddhati 1. asti paddhati sAghananI urpAtimAM sAthyanI paNa urpAti hovI te asti paddhati che. jema ke, jyAM dhumADAnI upasthiti che tyAM agninI paNa upasthiti hoya ja che. ra. nAsti paddhati sAthyanI anutimAM sAghananI paNa anu\sbata levI te rjAsta pati che. jema ke, jyAM agninI anupasthiti che tyAM ghumADAnI paNa anupasthiti hoya ja che, 3. virodhI dRSTAMtanI anupasthiti paddhati uparokta sta-nAsti patinA visethI dAMtanI anurpAti e vyAptinA samarthananI trIjI viSethI Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 ( 'paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA )105( dRSTAMtanI anupasthiti paddhati che. paNAnI siddhi thAya che paNa A mATe AtmAnuM jema ke, jyAM dhumADo hoya tyAM agni hoya ja che ! anekAMtasvarupa samajavuM anivArya Avazyaka che. athavA jyAM agni na hoya tyAM dhumADo paNa na | AtmAnuM anekAMtasvarupa AtmasAt che tema mAnIne ja hoya. AvI vyAminuM virodhI dRSTAMta maLatuM AgaLa vadhIe chIe. nathI. eTale ke dhumADo hoya paNa agni na hoya vastumAM vastupaNAne nIpajAvanAra paraspara virodhI athavA agni na hoya paNa dhumADo hoya tevuM be dharmonuM ekI sAthe prakAzavuM te vastunuM anekAMtadRSTAMta kyAMya jovA maLatuM nathI. svarupa che. A virodhI dharmo anvaya ane vyatireka che. anvayapaNe eTale ke dravyasvabhAve ApaNo 4. vyApaka lakSaNa anubhUti paddhati AtmA zuddha ane pUrNa hovAthI te paramAtmA che sAghananI sAdhya sAthenI vyAsinI || ane te ja AtmA te ja samaye vyatirekapaNe eTale satyatA mATe sAghananI vyApaka vizeSatA ke paryAyasvabhAve azuddha ane apUrNa hovAthI pAmara ke lAkSaNikatAnA anubhavane vyApaka paNa che. paryAyanI pAmaratA pragaTa ane vyakata lakSaNa anubhUti paddhati kahe che. hovAthI teno paricaya ane oLakhANa che ane dravyano paramAtmasvabhAva apragaTa ane avyakata A vyApaka lakSaNa anubhUti koI vicAraNA, aMtaH hovAthI teno paricaya ane oLakhANa nathI. phUraNA ke parIkSAnA AdhAre mana vaDe pAmI zakAya potAnI sAcI oLakhANa tenA trikALa sAmAnya che. A paddhatithI sAdhananI sAthe sAthenI vyAmi paramAtmasvabhAvapaNe che. potAnI vartamAna parama satya che ema spaSTa ane nizcaMtapaNe mAnI pAmaradazAne potAnA paramAtmasvabhAva sAthe zakAya che. tethI A aMtima paddhatinuM tAkirka mUlya avinAbhAvI acala sAhacarya eTale ke vyAmi che. UMcuM aMkAya che. A vyAtithI potAnI pAmaradazArUpa sAdhana vaDe jema ke, dhumADAnA varganI vyApaka ke sAmAnya potAnA paramAtmasvabhAvarUpa sAdhyanI siddhi che. lAkSaNikatA evI che ke tenI sAthe agninuM hovuM A vyAminuM samarthana A prakAre che. anivArya che. A prakAranI vyApaka lakSaNa banAvAya che. bA mArA svAbha baLS. 1. AMd pad : anubhUtinA AdhAre dRDhatApUrvaka kahI zakAya che ke, sarva dhUmrasthAno e agnisthAno che. sAghananI uryAsthitimAM sAdhyanI paNa upasthiti hevI te asta paddhati che. huM paramAtmA chuM' e siddhAMtane hRdayagata karavA mATe pratyabhijJAna pachI vyAmi jJAnano prayogaga AtmAnuM svarupa anekAMta hovAne kAraNe vyatirekI jarUrI che. 'huM paramAtmA chuM' e sAdhya ApaNA parva A paryAyadazAmAM tenA anvayarUpa dravyasvabhAvanI mATe adRSTa ke apragaTa che. tethI potAnA mA upasthiti avazya hoya che. ApaNA AtmAnI paramAtmApaNAnI siddhi mATe koI daSTa ke pragaTa bhinnabhinna prakAranI pAmaradazAo vacce tenA sAdhana jarUrI che, je potAnI pravartamAna pAmaradazA anvayarUpa paramAtmasvabhAvanI upasthiti avazya che. A pAmaradazAnA sAdhana vaDe ja paramAtmA hoya che tethI sAdhanarUpa pAmaradazA vaDe ja sAdhyarUpa paramAtmasvabhAvanI siddhi che. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ )106( prakaraNa-5 : "paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata thavAno krama ) 2. nAsta paddhati: tenAmAM anvayarUpa gorasa vinA hotI nathI. tema sAdhyanI anaspasthitimAM sAghananI paNa AtmAnI bhinnabhinna prakAranI pAmara paryAyo anurmAsthiti hevI te nAsti paddhati che. tenAmAM anvayarUpa trikALI sAmAnya paramAtmaanvayarUpa paramAtmasvabhAvanI anupasthitimAM svabhAva vinA hotI nathI. A paramAtmasvabhAva tenA AdhArarUpa vyatirekI pAmaradazAnI paNa IndriyathI agamya che topaNa atIndriyajJAnathI anupasthiti hoya che. tethI pAmaradazA vaDe ja gamya che. UMDI vicAraNA, aMtaHskUraNA, parIkSA paramAtmasvabhAva prakAze che. ' jevA sAdhano vaDe te manathI nakkI karI zakAya che 3. virodhI draSTAMtanI anuparasthatinI paddhati tethI jyAM pAmaradazA che tyAM ja paramAtmasvabhAva upaakata asta-nAsta paddhatinA viNethI | mojUda che tema daDhapaNe kahI zakAya che.. daSTAMtanI anurmAsthiti e vyaktinA samayasAra zAstramAM jANItA nava tattvonAM sAdhana samarthananI trIjI viNethI dRSTAMtanI dvArA ajANyA paramAtmAsvabhAva svarupa sAdhyanI anuIsthiti paddhati che. siddhi karAvavAmAM AvI che. te eka vyAmi che. AtmAnI pAmaradazA ane paramAtmasvabhAva vacce naveya tattvo dRSTa ke pragaTa che tethI jANItA che. sAdhana ane sAdhyarUpa vyAmi che. tethI jyAM ane temAM chUpAyela potAno asmalita pAmaradazA hoya tyAM paramAtmasvabhAva hoya ja che paramAtmasvabhAva adRSTa ke apragaTa che tethI athavA jyAM paramAtmasvabhAva na hoya tyAM ajANyo che. A naveya tattvone potAnA trikALa pAmaradazA paNa na ja hoya. AvI vyAminuM virodhI paramAtmasvabhAva sAthe avinAbhAvI acala dRSTAMta maLatuM nathI. eTale ke jyAM pAmaradazA hoya sahacAra che. eTale ke jyAM jyAM nava tattvo paikInuM tyAM paramAtmasvabhAva na hoya athavA paramAtma- koIpaNa tattva hoya tyAM tyAM tenA AdhArabhUta svabhAva na hoya paNa pAmaradazA hoya tevuM dRSTAMta paramAtmasvabhAva hoya ja che. tethI naveya tattvone kyAMya jovA maLatuM nathI. tethI pAmaradazA vaDe ja potAnA paramAtmAsvabhAva sAthe vyAmi che. A paramAtmasvabhAvanI siddhi che. vyAminAM AdhAre ja samayasAra zAstramAM 4. vyApaka lakSaNa anubhUti paddhati navatattvonAM sAdhana dvArA paramAtmasvabhAvarUpa sAghananI sAdhya sAthenI vyApinI satyatA sAdhyanI siddhi karAvavAmAM AvI che. mATe sAghananI vyApaka vizeSatA keke ahIM sudhI carcA karela kula ATha muddAomAM sau lAkSaNikatAnA anubhavane vyApaka lakSaNa prathama darzanopayoga pachI bAkInA be thI ATha anubhUta paddhati kahe che. naMbaranA muddAo matijJAnanI bhUmikAvALA che. vyatirekarUpa paryAyanI vizeSatA ke lAkSaNikatA ja | matijJAna pachI matijJAnapUrvaka thatuM zrutajJAna hoyeya evI che ke te tenAmAM anvayarUpa AdhArabhUta dravya che. tattvajJAnanA siddhAMtane hRdayagata thavA mATe A vinA hotI nathI. jema hAra, vIMTI, baMgaDI jevI zrutajJAnanI prakriyAmAMthI pasAra thavuM paDe che. have avasthAo tenA AdhArabhUta sonA vagara hotI pachInA muddAo zrutajJAna saMbaMdhInA che. nathI. dUdha, dahI, chAsa, mAkhaNa, ghI jevI avasthA Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( "huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA )100( vAmi e pratyabhijJAnapUrvaka thatuM ane anumAna e e. anumAna vyAmipUrvaka thatuM jJAna che. vyAmi ane anumAnano Supposition uparokata taphAvata nIce koThA anusAra darzAvI zakAya che. sAghanathI sAdhyanuM jJAna thavuM tene zarTa anumAna kahe che. dhyAti aNAnA anu eTale ke pachI thatuM ke anusarIne thatuM mAnane 1. sAdhya-sAdhana abhix 1. sAdhya-sAdhana eTale ke eka ja bhinnabhinna eTale ke eTale ke jJAna te anumAna che. ahIM vyAmi pachI | padArthamAM ane eka ja anya anya padArthamAM tene anusarIne thatuM jJAna te anumAna che. sthaLe hoya che. hoya che. anumAnamAM jANItA sAdhana vaDe ajANyA sAdhyanI siddhi thAya che. 2. Abhinibodhika | 2. arthaliMgaja prakAranuM prakAranuM matijJAna che. zrutajJAna che. sAdhanamAM sAdhyano acala avinAbhAvI sahacAra sthApIne sAdhana vaDe sAdhyanI siddhi vyAtimAM che | 3. pratyabhijJAnapUrvaka 3. cAmipUrvaka hoya che. ane anumAnamAM paNa sAdhana vaDe sAdhyanI siddhi hoya che. che. tethI pahelI najare ema lAge ke vyAmi ane tapUrva anumAnam ! ahIM tat eTale ke pratyakSa anumAnamAM koI phera jaNAto nathI paNa kharekhara jJAna; pUrva eTale ke tene anusarIne thatuM jJAna. evuM nathI. te anumAna" eTale ke anumAna che. eTale ke pratyakSa vyAdhimAM sAdhana-sAdhya abhinna eTale ke eka ja jJAnapUrvaka thatuM parokSanuM jJAna te anumAna che. padArthamAM ke eka ja sthaLe hoya che tethI vyAmi anumAna pUrve tenA sAdhananuM pratyakSajJAna hoya che potAthI abhinna liMgathI utpanna thAya che jyAre paNa anumAna pote eka parokSajJAna che. anumAnamAM sAdhana-sAdhya bhinnabhinna eTale ke | pratyakSajJAnathI thatA pratyakSapramANanI mAphaka judA-judA padArthomAM ke judA judA sthaLe hoya che parokSajJAnathI thatuM parokSapramANa paNa eka pramANa, tethI anumAna potAnA viSayathI bhinna liMgathI che. pramANa eTale jenA dvArA padArthane sArI rIte utpanna thAya che. jANI zakAya tevuM satya jJAna che. ahIM anumAna vyAmi e vyavadhAna rahita, sthaLa ane vartamAna e eka pramANa jJAna che paNa koI aTakaLa nathI. viSayane mana ane Indriyo vaDe tenI abhimukha thaIne avabodha karAvavAvALuM jJAna hovAthI te | eka viSayanA pratyakSa jJAna uparathI e viSaya sAthe eka Abhinibodhika prakAranuM matijJAna che. vyAmi dharAvanAra eTale ke kAyamI dhoraNe ke niyamarUpa saMkaLAyela bIjA saMbaMdhita viSayanuM jyAre anumAna e sUkSma viSayanA arthanuM jANItA jJAna prApta karavAnI mAnasika prakriyA e anumAna liMga dvArA avabodha karAvavAvALuM mAtra mana vaDe che. kAyanI ceSTA ane IndriyonA vyApAranA thatuM jJAna hovAthI te eka arthaliMgaja prakAranuM AdhAre A zarIramAM jIva che ema jANavuM te zrutajJAna che. anumAna che. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ )108 ( prakaraNa-5 : "huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata thavAno krama ) anumAnanA be prakAra che - jema ke, koI paNa padArtha najara samakSathI dUra thAya ke dezAMtara pAme to tenuM sAmAnyapaNe joI zakAya 1. pArtha anumAna tevuM kAraNa tenI gati hoya che. samudramAM dekhAtA che. parArtha anumAna vahANanuM dhIme dhIme adazya thavuM tenA AdhAre | tenI gatinuM anumAna thavuM te sAmAnyatodaSTa anumAna che. 1. svArtha anumAna | ApaNo prastuta viSaya huM paramAtmA chuM'ne svArtha anya koInI sAya ke paNe deza vinA anumAna vaDe siddha karavuM zakya nathI. tethI tenA potAnA mATe potAnA manamAM tAveluM mATe parArtha anumAna Avazyaka che.. anumAna e svArtha anumAna che. [2. pArtha aNumAna svArtha anumAna traNa prakAranuM che - 1. pUrvAvata, . zoSavana ane 3. sAmAnyatoda paranA upadeza ke anya koI paranA 1. pUrvavat anumAna AghAre thatA anumAnane pasaMrtha anumAna kahe che. pUrvanA anubhavanA AghAre anumAna thavuM bhinna sAdhana vaDe sAdhyanI siddhi karavI te te pUrvavat anumAna che. anumAna che. sImaMdhara bhagavAnanI pragaTa jema ke, vAdaLA joIne anumAna karavuM ke hamaNAM ja | paramAtmadazAnA AdhAre potAnA apragaTa varasAda tUTI paDaze to te pUrvavat anumAna che. paramAtmasvabhAvanI oLakhANa karavI te anumAna 2. zeSavat anumAna che. A anumAna bIjAne mATe ke bIjAnI sahAyathI karAyeluM hoya to te parArtha anumAna che. amuka aMza upasthI AkhI vastunuM jJAna gurue pote tAravela anumAnanI samajUtI ziSyane thavuM te zeSavat anumAna che. Ape ane ziSya gurunI sahAyatAthI anumAna kare te parArtha anumAna che. parArtha anumAna gurujema ke, zikhara joIne AkhA jinamaMdirano citAra ziSyanA saMvAdarUpe hoya che. tethI te zabdAtmaka ke khyAlamAM Avavo ke nadImAM pUra joIne uparavAsamAM bhASAparaka hoya che. parArtha anumAnanI yogya varasAda che tema jANavuM te zeSavat anumAna che. rajUAta mATe tenA pAMca vidyAno hoya che. jene 3. sAmAnyatodaSTa anumAna parArtha anumAnanA pAMca avayavo ke pAMca pagathiyA paNa kahe che. je nIce mujaba che - sAmAnyapaNe dRSTa bAbatanA AghAre 1. pratijJA che. hetu 3. ughaharaNa anumAna thavuM te sAmAnyatodaSTa anumAna che. H. upanaya 5. nigamana Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R 1 ( "huM paramAtmA chuM' siddhAMta hayagata karavAnI kaLA )1098 uparokta pAMceya avayavonI vyAkhyA, samajUtI uparokta vidhAnanuM anumAnakriyA mATe pAMceya ane te ApaNA prastuta siddhAMta 'huM paramAtmA avayavomAM vargIkaraNa nIce pramANe thaI zakaze. chuM ne samajavA mATe kaI rIte kAryakarI che tenI * 1. pratijJA : 'huM paramAtmA chuM' carcA A nIce karavAmAM Ave che. parArtha anumAna dvArA ApaNA prastuta siddhAMta "huM jemAM "huM e pakSa ane paramAtmA' e sAdhya che. paramAtmA chuM'nI siddhi karavA mATe koI bAhA ra. hetu : kAraNa ke, huM sImaMdhara bhagavAnanI bhinna sAdhananI AvazyakatA hoya che. A mATe jAtino chuM sImaMdhara bhagavAna jevuM bIjuM koI sAdhana nathI. 3. udAharaNa : padArthanI zuddha avasthA haMmezAM sImaMdhara bhagavAna pragaTa paramAtmadazApaNe tenA trikALa dhruva svabhAvanA svAzraye ja vartamAnamAM viharamAna che. ahIMthI kuMdakuMdAcAryadeva hoya che. eTale ke jyAM jyAM pragaTa sAkSAt sadehe sImaMdhara bhagavAnanA samavasaraNamAM avasthA zuddha hoya tyAM tyAM teno apragaTa gayA hatA. sImaMdhara bhagavAnanI divyadhvani svabhAva paNa zuddha hoya ja che. tethI sAMbhaLI temaNe samayasArAdi zAstronI racanA sImaMdhara bhagavAnanI pragaTa zuddha karela che. samayasArAdi zAstro upara pravacano karI paramAtmadazA temanA apragaTa kuMdakuMdAcAryadevanuM tIrtha pravartAvanAra pUjya paramAtmasvabhAva sAthe vyAti dharAvanArI gurudevazrI kAnajIsvAmI paNa pUrvabhavamAM sImaMdhara che. udAharaNa tarIke la sonAnI lagaDI. bhagavAnanA samavasaraNamAM phatehamaMda nAmanA rAjakumAra tarIke hAjara hatA. pUjyazrI 4. upanaya : sImaMdhara bhagavAnanI pragaTa kAnajIsvAmIe sImaMdhara bhagavAnanA saMdezA paramAtmadazA sAthe vyAti dharAvanAra ApaNAM sudhI pahoMcADI temanA ADatIyA samAna tenA apragaTa paramAtmasvabhAvanI mArAmAM kAma karyuM che. pUjyazrI kAnajIsvAmInI hAjarI che. sAdhanAbhUmi sonagaDhanuM mukhya jinAlaya, 5. nigamana : tethI 'huM paramAtmA chuM"e siddha samavasaraNa maMdira ane mAnastaMbhanA mULanAyaka thAya che. pratimA sImaMdhara bhagavAnanA che. pUjyazrI kAnajIsvAmI prerita pratyeka jinamaMdiramAM sImaMdhara 1. pratijJA bhagavAnanuM sthAna che. tethI huM paramAtmA chuM' e jene siddha karavAnuM zreya te vighAna ke sAdhyanI siddhi karavA mATenA sAdhana tarIke siddhAMtane pratijJA kahe che. sImaMdhara bhagavAna eka uttama Adarza che. parArtha anumAna mATe sAdhya-sAdhananA svarupamAM ApaNA parArtha anumAna dvArA je vidhAna ke siddhAMtanI prastuta siddhAMtane vidhAna tarIke A rIte darzAvI satyatA sAbita karavAnI che tenI rajUAta karatAM zakAya vAkyane pratijJA tarIke oLakhavAmAM Ave che. 'huM paramAtmA chuM' kAraNa ke huM sImaMdhara "huM paramAtmA chuM' e pratijJA che. pratijJA e bhagavAnanI jAtino chuM. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 prakaraNa-5 : 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata thavAno krama vidhAna ke siddhAMtanI siddhi sabaMdhI pratIti karAvatuM anumAnanuM sau prathama sopAna che, pratijJAmAM je vidhAna ke siddhAMtanI sAbiti ApavAnI hoya tenI rajUAta dharmI ane tenA dharmanA samudAyarUpe karavAmAM AvelI hoya che. ApaNI viSayabhUta pratijJA 'hu paramAtmA chumAM 'huM' e dharmI ane 'paramAtmA' teno dharma che. temAM dharmI e pakSa ane dharma e sAdhyu che, eTale ke 'huM' e pakSa ane 'paramAtmA' e sAdhya che. A rIte pratijJAmAM 1.1. pakSa ane 1.2. mAdhyano samAveza che. pratijJA vAkyano dharmI ke jenA viSe anumAna tAravavAnuM hoya che tene pakSa kahevAya che. 'huM paramAtmA chuM' e pratijJAmAM 'huM' e dharmI viSe anumAna karavAnuM hovAthI 'huM' e pakSa che. pakSa haMmezAM pratijJAnA uddezyasthAne hoya che. bhinna sAdhana vaDe sAdhyanI siddhi karavI te anumAnakriyA che. anumAnakriyAmAM sAdhdhathI bhinna je sAdhana vaDe sAdhyanI siddhi karavAmAM Ave te sAdhanane hetu kahe che. hetu vaDe pratijJAnA kazananI siddhi thAya che. huM paramAtmA chuM' e pratijJAnA kAnanI siddhi karanAro hetu che : kAraNa 1.1. kSa jenA viSe anumAna karavAnuM dhyeya tene ke, huM sImaMghara bhagavAnanI jAtinA chuM. pakSa kahe che. 13 mAdhya je sAbita(siddha) karavAnuM zreya tene sAdhya kare che. sAghyamAM anumAna dvArA sAdhI zakAya tevI bAbata tenI siddhi mATe apAyela hoya che. sAdhya hemazo pratijJAvAkyanA vidheyasthAne hoya che, pratijJAvAkyano dharma ke jenI anumAna dvArA sAbiti ApavAnI hoya tene sAdhya kahe che. huM paramAtmA chuM'e pratijJAmAM 'huM' e dharmI ke pakSa che ke jenA viSeno dharma 'paramAtmA' viSe sAbiti ApavAnI che. tethI huM paramAtmA chuM' e pratijJAmAM paramAtmA e sAdhya che ra. hetu jenA AdhAre anumAnakriyAo AraMbha thAya che tene hetu kahe che. hetu vinA bIjA koI paNa avayavathI sAdhyanI siddhi nathI. tethI parArtha anumAnanA pAMceya avayavomAM hetunuM sthAna pramukha che. tIvra buddhivALo mAtra hetuthI samajI jAya to tene tyArapachInA avayavo-- udAharaNa, upanaya ke nigamananI koI jarUra paDatI nathI. anumAnakriyA mATe anivArya be zarato che. 1. pakSamAM hetunI hAjarI hovI jarUrI che. ane ra. hetunI sAdhya sAthe vyApti jarUrI che. uparanI banne zaratonuM pAlana thatuM hoya to tenA AdhAre 'kSamAM sAdhyanI hAjarI che.' evuM je jJAna thAya te anumAnakriyA dvArA meLavavAyeluM jJAna kahevAya che. pakSamAM hetunI hAjarI che evuM samajI zakAya to ane to ja anumAnakriyAno AraMbha thaI zake che. hetu dvArA guru ziSyane ema jaNAva che ke pakSamAM sAdhyanI hAjarI sAbita karavA mATe Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R 1 ( "huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA )111 pakSamAM hetunI hAjarI ane hetumAM sAdhyanI vyAmi pratijJAnA kathana 'huM paramAtmA chuM ne siddha karavA jarUrI che. A pramANe kharekhara che evuM ApaNe samajI mATeno samyak hetu che. kAraNa ke, huM sImaMdhara zakIe to ja ApaNe anumAnakriyAmAM AgaLa bhagavAnanI jAtino chuM'. A sivAyanA anya vadhI zakIe chIe. hetuo hetvAbhAsa hoya che. hetvAbhAsanA kAraNe ApaNA viSayabhUta siddhAMta huM paramAtmA chuM mAM potAnA paramAtmasvabhAvano yathArtha nirNaya thaI zakato nathI. ane 'huM pAmara chuM" tevI anAdithI huM" e pakSa che, paramAtmA' e sAdhya che ane cAlI AvatI mithyA mAnyatA vadhu majabUta thAya 'sImaMdhara bhagavAna' e hetu che. sImaMdhara bhagavAna ane mArA AtmAnI eka ja jAti hovAthI che. tethI hetvAbhAsathI bacavuM jarUrI che. hetumAM pakSanI hAjarI che. tema ja sImaMdhara hetvAbhAsathI bacavA ahIM tenA prakAro jaNAvavAmAM Ave che. hetvAbhAsanA aneka prakAro bhagavAnanI paramAtmA sAthe vyAmi hovAthI hetumAM sAdhyanI vyAmi che. tenA AdhAre pakSamAM sAdhyanI che. ApaNA viSayabhUta siddhAMta 'huM paramAtmA chuM' sabaMdhita hetvAbhAsanAM mukhya cAra prakAra che. hAjarI eTale ke 'huM paramAtmA chuM' e siddhAMtanI siddhi mATenI anumAnakriyAmAM AgaLa vadhI 1. asiddha hevAbhAsa zakIe chIe. 2. siddha hevAbhAsa je hetu dvArA pakSa ane sAdhya vacceno saMbaMdha sAdhI zakAya ane sAdhyanI siddhi thAya te hetune sahetu 3. anekaMiA hevAmAma ke samyakuhetu kahe che. Avo sabaMdha sthApavAmAM che. bAdhita hevAbhAsa niSphaLa jAya tevA hetune asatu ke mithyAhetu kahe che. asahetu ke mithyAhetune hetvAbhAsa paNa kahevAya che. 1. asiddha hevAbhAsa jaina darzana anusAra samyakketunuM eka mAtra lakSaNa 'anyathA anupapatti che. anyathA anupapatti je hetuno sAdhya sAtheno vyAsa saMbaMgha eTale sadaguru dvArA kahevAyela hetu sivAya anya siddha na thato heya te hetune saddha koI hetuthI pratijJAnA kathananI siddhi nathI. hetvAbhAsa kahe che. pratijJAnA kathanane siddha karavA mATe sadguru dvArA kathanane siddha karavA mAMDe saddaguru dvArA je hetu sAdhya sAthe nirapavAda rIte ane darzAvela hatuM ke sAdhana Agama dvArA pramANita avinAbhAva saMbaMdhathI saMkaLAyelo rahIne tenI ane svAnubhavathI pratyakSa thayela hoya che. tethI te sAthe acala sahacAra saMbaMdha na dharAvato hoya to hetu ke sAdhanathI anyathA eTale ke anya koI prakAre te asiddha hetu che. sAdhyanI siddhinI anupapatti eTale ke aprAmi che. tethI sadaguru dvArA sthApita hetu sivAyanA dA. ta. 1. jyAM agni tyAM dhumADo. te pa0 anya hetuo hetvAbhAsa hoya che para dhumADo che kAraNa ke tyAM agni che.(a. agni zreya tyAM dhumADo levo jarUrI nathI. kema ke Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ )112 prakaraNa-5 : "paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata thavAno krama ) 2. huM bhAvI che. prAcIna agnine ghumADA sAthe vyApti ke acala ra. huM pAmaradazA dharAvuM chuM, kAraNa ke huM avinAbhAvI sAhacarya nathI.) paramAtmasvabhAvI chuM. (arthe pAmaradazAnuM kAraNa paNathInatA che. paNa svAdhIna paramAtmasvabhAva 2. jyAM pAmara dazA tyAM paramAtmasvabhAva. huM nathI. pAmaradazA e parAdhInatA sAthe vyApti gharave pAmara dazA dharAvuM chuM kAraNa ke mAro svabhAva paramAtmA che. (arthe paramAtmasvabhAva dhyeya tyAM che paNa paramAtmasvabhAva sAthe nIM.) pAmaradazA levI jarUrI nathI. arihaMta ke siddha 3. anealis hevAmAmA bhagavAnane paramAtmAsvabhAva hevA chatAM pAmaradazA nathI. kema ke paramAtmasvabhAvane pAmara dazA sAthe je hetu sAdhyanI zrejI sAthe zreya ane vyakti eTale ke acala avinAbhAvI sAhacarya nathI) geDhajImAM paNa saMbhave tevA hetune anaikantika hetvAbhAsa kahe che. 2. virUddha hevAmAmAM je hetu sAdhyanI hAjarI tema ja gerahAjarI je hetu sAdhya sAthe nahi paNa tenA bannemAM astitva dharAvI zake tevo hoya te hetu. badale sAdhyanAM viroghI sAthe vyakti | sAdhya sAthe vyAmi saMbaMdha dharAve che tema kahI saMbaMdha dharAvato zreya te heta virUddha zakAya nahi. AvA hetune anaikAntika hetuM kahe hetvAbhAsa kahevAya che. che. tenA AdhAre tAravela anumAna apramANabhUta che ane te anumAnamAM arnakAntika hevAje hetu sAdhyane badale virodhI sAthe nirapavAda bhAsano doSa thAya che. rIte ane avinAbhAva saMbaMdhathI saMkaLAyelA hoya te hetu pote ja potAnA prayojanathI viruddha jAya dA.ta. 1. A popaTa buddhizALI che, kAraNa ke che. anumAnamAM hetunuM prayojana pakSamAM potAnI te arthapUrNa bhASA bolI zake che.(arthe popaTa buddhizALI heya ke na heya topaNa anukaraNathI ke hAjarI dvArA sAdhyanI hAjarI sAbita karavAnuM che yAMtrika vyavasthAnA prabhAvathI arthapUrNa bhASA paNa te sAdhyanA badale sAdhyanA virodhI sAthe vyAmi saMbaMdha dharAvato hoya to te pakSamAM sAdhyanI bolAya che.) hAjarI sAbita karavAne badale tenI gerahAjarI ra. 'huM paramAtmA chuM' kAraNa ke huM manuSya chuM. sAbita kare che. A rIte svaprayojanano virodhI (arthe huM manuSya heu ke na heu topaNa huM paramAtmA hoya tevA hetune virUddha hetu tarIke oLakhavAmAM ja chuM.). Ave che. che. bAdhita havAmAna to ya che. dA.ta. 1. A deva amara che. kAraNa ke te je heta krANa maLatuM jJAna asatya che janmelo che.(ahIM devanuM amarapaNuM tenA lAMbA ema anya pramANe dvANa sAbita thatuM AyuSyane kAraNe che, janmane kAraNe nIM. janma e zreya to te hetu bAdhita tvAbhAsa taNeke amarapappA sAthe nIM paNa mApaNA sAthe vyAmi | oLakhAya che. gharave che.) Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. ( 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA )113( amuka anumAna dvArA maLeluM jJAna asatya che ema oLakhIne teno Azraya karavAthI teo pAmara maTI anumAna sivAyanA bIjA koI pramANa dvArA nakkI atyAre paramAtmadazApaNe pragaTa thayA che. A kAraNe thatuM hoya to te hetune bAdhita hetu kahe che. | 'huM' ane 'sImaMdhara bhagavAna' eka ja jAtinA dA.ta. 1. A baraphlo TukaDo garama che kAraNa Atmadravya chIe. tethI 'hu' eTale ke pakSamAM ke temAMthI varALa nIkaLe che.(pratyakSa pramAAthI 'sImaMdhara bhagavAna nI eTale ke hetunI hAjarI che jotAM barapha ThaMDo lAge che tethI A anumAna asatya te samajI zakAya che. pakSamAM hetunA hAja mA te samajI zakAya che. pakSamAM hetunI hAjarI nakkI che tema nakkI thAya che.) karyA pachI anumAnakriyAmAM AgaLa vadhavA hetumAM ra. huM sarvajJa chuM kAraNa ke huM paramAtmasvabhAvI sAdhyanI vyAmi jANavI jarUrI che. chuM. (pratyakSa pramANathI potAne anubhavatA pote hetamAM sAdhyanI vyAmi nakkI karavA mATe sImaMdhara alpajJa ja che tethI A anumAna asatya che | bhagavAnamAM paramAtmasvabhAvanI vyAmi nakkI karavI tema karNa zakAya che.) jarUrI che. sImaMdhara bhagavAna atyAre videhakSetramAM 'huM paramAtmA chuM' e pratijJAne siddha karavA paramAtmadazApaNe vicare che. sImaMdhara bhagavAnanI mATeno samyak hetu che.: : 'kAraNa ke, huM sImaMdhara paramAtmadazA pragaTa ane vyakata paryAyarUpe che. A bhagavAnanI jAtino chuM'. A hetu vaDe pratijJAnA paramAtmAnI paryAya koI paramAMthI ke paranA Azraye kathanane siddha karavA mATe pakSamAM hetunI hAjarI pragaTatI nathI. parAzraye vibhAvadazA ke azuddhatA ane hetumAM sAdhyanI vyAmi che te samajavuM jarUrI ja hoya che. azuddha vibhAvadazA e pAmaradazA che che. ahIM 'huM' e pakSa, 'paramAtmA' e sAdhya ane paramAtmadazA tenAthI viruddha svAzraye pragaTa che. 'sImaMdhara bhagavAna' e hetu che. svAzraye pragaTatI paryAya zuddha svabhAvika hoya che. sau prathama pakSamAM hetunI hAjarI nakkI karavA mATe zuddha svAbhAvika dazA e ja paramAtmadazA che. A 'huM' ane 'sImaMdhara bhagavAna eka ja jAtinA chIe paramAtmadazA potAnA trikALa dhruva dravyasvabhAvanA te nakkI karavuM jarUrI che. jagatamAM svAzraye pragaTela hovAthI te tenI sAthe jAti apekSA cha prakAranA dravyo che. te avinAbhAvI acala sAhacarya eTale paikI eka Atmadravya che. badhAM ke vyAmi dharAve che. potAno svabhAva AtmAo eka ja jAtinA che. jAti potAne anukULa ja hoya che. tethI te eTale ke svabhAva apekSAe badhA hiMmezA zuddha ane pUrNa ja hoya che. zuddha AtmAnI samAnatA ke ekarUpatA che. ane pUrNa svabhAvane ja svabhAvanI ekarUpatA zuddhatA ane paramAtmasvabhAva kahe che. sImaMdhara pUrNatApaNe ja saMbhave che. je zuddha ane bhagavAnanI paramAtmadazAne temanA A pUrNa svabhAva che te ja zuddha ane pUrNa svabhAva eTale ke paramAtmasvabhAva che. sImaMdhara paramAtmasvabhAva sAthe vyAmi che A bhagavAna bhUtakALamAM mArA jevA ja ! rIte sImaMdhara bhagavAnanI eTale ke pAmaradazApaNe hatA. paNa temaNe hetunI paramAtmasvabhAva eTale ke potAnI jAti eTale ke paramAtmasvabhAvane sAdhya sAthenI vyAmi nakkI thaI zake che. jalArA use Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 hetu prakaraNa-5 : 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata thavAno krama 3. udAharaNa hetunI sAghya sAthenI ryApta darzAvavA mATe koI dRSTa tharma hoya ke je vAdIdI ane prativAdI bannene saMmata hoya te dRSTAMta che. dRSTAMta ane te dvAvra tAvelA siddhAMtanA kyananA prayogane udghA kahe che. pakSa . sImaMdhara bhagavAna ApaNAM prastuta siddhAMta mATe 'hu e pakSa che, hetumAM sAdhyanI vyApti sAdhya 'sImaMdhara bhagavAna' e hetu che ane paramAtma svabhAva' e sAdhya che. paramAtmasvabhAva pakSamAM hetunI hAjarI ane hetumAM sAdhyanI vyAtinA AdhAra pakSamAM sAdhyanI hAjarInuM anumAna thaI zake che. ahIM pakSa eTale ke 'huM'mAM sAdhya eTale ke paramAtmasvabhAvanI upasthiti che, teno hetu eTale ke 'sImaMdharabhagavAna"nA AdhAre anumAna thaI zake che. huM pote pragaTa paryAyadazAe pAmaradAparNa hovA chatAM apragaTa dravyasvabhAva paramAtmasvabhAve che. A pramANe anumAnakriyAmAM hetu vaDe sAdhyanI siddhi karavAmAM Ave che. A mATe pakSamAM hetunI hAjarI ane hetumAM sAdhyanI vyApti samajavI jarUrI che, pAmaradazA ane paramAtmasvabhAva bane eka ja sAthe hovA chatAM mAre mArI oLakhANa ane svIkAra paramAtmasvabhAvapaNe ja karavo yogya che. eTale ke 'huM paramAtmA chuM' evo ja svIkAra yogya che. A rIte 'kAraNa ke, huM sImaMdhara bhagavAnanI jAtino chuM' e hetu vaDe 'huM paramAtmA chuM' e pratijJA vAkyanA siddhAMtanI siddhi anumAnakriyAnA AdhAre thAya che, sau prathama '' ane 'sImaMdhara bhagavAna' eka ja AtmadravyanI jAtinA chIe. tethI pakSamAM hetunI hAjarI che te samajI zakAya che. pakSamAM hetunI hAjarI samajyA pachI hetunI sAdhya sAthenI vyAmi samajavI jarUrI hoya che. eTale ke sImaMdhara bhagavAnamAM paramAtmasvabhAvanI vyAti che te bAbata samajavI jarUrI che. A banne bAbata samajI zakAtI hoya to udAharaNanI koI AvazyakatA nathI. paraMtu sImaMdhara bhagavAna vartamAnamAM viharamAna hovA chatAM te dUranA kSetramAM che ane ahIM beThA ApaNe tene pratyakSa joI zaktA nathI. tethI sImaMdhara bhagavAnamAM paramAtma svabhAvanI vyApti che te samajAvavA udAharaNanI AvazyakatA rahe che. hetumAM sAdhyanI vyApti samajAvavA mATe A udAharaNa hovAthI tene kArasa sahitanI vyANanA nAme paNa oLakhavAmAM Ave che. ApaNA viSayabhUta siddhAMta mATe udAharaNa tarIke sonAnI lagaDI Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laI tenA AdhAre sImaMdhara bhagavAnanA hetumAM sAdhyanI vyAsinI siddhi karAvavAmAM Ave che. ane te hetu vaDe pakSamAM sAdhyanI siddhi karAvatuM anumAna karAvavAmAM Ave che. te udAharaNa A pramANe che-- padArthanI zuddha avasthA haMmezAM tenA trikALa dhruva svabhAvanA svAzraya ja hoya che. eTale ke jyAM jyAM pragaTa avasthA zuddha hoya tyAM tyAM teno apragaTa svabhAva paNa zuddha hoya ja che. tethI sImaMdhara bhagavAnanI zuddha paramAtmadazA temanA apragaTa zuddha paramAtmasvabhAva sAthe vyAti dharAvanArI che. udAharaNa tarIke sonAnI lagaDI. 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA uparokta udAharaNanI vizeSa samajUtI e che ke, anekAMtasvI padArthanI koIpaNa palaTatI paryAya tenA trikALa dhruva dravyasvabhAva vinA hotI nathI. ane te ja rIte dravyasvabhAva paNa koIne koI paryAya vinA hoto nathI. temAM padArthanI je paryAya azuddha ke vibhAvarUpe hoya che te haMmezAM parAzraya hoya che, paraMtu je paryAya zuddha ke svAbhAvika hoya che te haMmezAM potAnA trikALa dhruva dvavyasvabhAvanA svAzraye ja hoya che. svAzraye utpanna thatI paryAya potAnA jevI svabhAva hovAthI te svAbhAvika kahevAya che. svAbhAvika paryAya zuddha hovAthI te tenA trikALa 115 che. AtmA mATe AvI zuddha avasthA te paramAtmadazA ane zuddha svabhAva te paramAtmasvabhAva che. zuddha avasthA je pragaTa che te tenA apragaTa zuddha svabhAvanA ja AdhAre hovAsI tenI sAthe nirapavAda acala sAhacarya saMbaMdha eTale ke vyAdhi dharAve che. A rIte sImaMghara bhagavAnanI pragaTa paramAtmadazA temanA apragaTa paramAtmasvabhAva sAthe vyAsi dharAvanArI che. tethI hetu eTale ke sImaMdhara bhagavAnanI sAghya eTale ke paramAtmasvabhAva sAthenI vyApti samajI zakAya che. A A bAbatane vizeSa samajAvavA mATe sonAnuM dRSTAMta che. sonAnA dRSTAMtanA AdhAre sImaMdhara bhagavAnamAM paramAtmasvabhAvanI vyAptino siddhAMta samajAvavAmAM Ave che, dRSTAMta-siddhAMtanI A prakAranI rajUAtane udAharaNa ke udAharaNa sahitanI vyApti tarIke oLakhavAmAM Ave che. je A pramANe che-- paththara tarIke hoya che ane zuddhikaraNanI prakriyAne dRSTAMta H sonAnuM khanija (Raw Gold) azuddha aMte te ja paththara zuddha sonAnI lagaDI (Pure Gold) tarIke hoya che. ja dravya- khanija paththara ane lagaDI eka ja jAtinA che, tema huM ane sImaMdhara bhagavAna eka svabhAvanI zuddhatAne jAtinA chIe. lagaDImAM sonAnI vyAmi che, tema sImaMdhara bhagavAnamAM ja darzAvanArI hoya paramAtmasvabhAvanI vyAmi che.tethI jema khanija paththara paNa sonAnI jAtino che, tema huM paNa paramAtmasvabhAvI chuM, te darzAvatuM citra. A kAraNe jAti ke svabhAva arpatAe khanija paththara (Raw Gold) ane sonAnI lagaDI (Pure Gold) eka ja sonAnA svabhAve che. tethI khanija paththaramAM paNa sonAnI jAtinI hAjarI che. sonAnI lagaDI e so TacanI zuddha avasthA che. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ )116 prakaraNa-5 : "paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata thavAno krama ) lagaDInI A zuddha avasthA tenA mULa svabhAvanA saMbaMdha eTale ke vyAmi dharAve che. A rIte hetu Azraye ane kAraNe che. lagaDI ekadama zuddha che to eTale ke sImaMdhara bhagavAnanI sAdhya eTale ke sonuM paNa ekadama zuddha svabhAve che. tethI sonAnI paramAtmasvabhAva sAthenI vyAmi nakkI thAya che. huM lagaDInI vyakta zuddha dazA tenA avyakata zuddha eTale ke pakSamAM hetu eTale ke sImaMdhara bhagavAnanI svabhAva sAthe acala avinAbhAvI sAhacarya | jAtinI hAjarI che ane hetu eTale ke sabaMdha eTale ke vyAmi dharAve che. sImaMdharabhagavAnamAM sAdhya eTale ke paramAtmakhanija paththara (Raw Gold) ane lagaDI (Pure | svabhAvanI vyAmi che. tenA AdhAre "huM" eTale ke Gold) eka ja jAtinA che. ane lagaDInI zuddha pakSamAM 'paramAtmasvabhAva nI hAjarInuM anumAna suvarNa svabhAva sAthe vyAmi che. tethI khanija thAya che. eTale ke huM paramAtmA chuM' e siddhAMtanI paththaramAM paNa zuddha suvarNa svabhAvanI mojUdagI che siddhi thAya che. tema anumAna karI zakAya che. 4. upanaya siddhAMta : huM sonAnA khanija evo azuddha paththara (Raw Gold) jevo chuM ane sImaMdhara bhagavAna udAharaNa upasthI pratijJAnA vighAnane lagaDI jevA zuddha suvarNa (Pure Gold) jevA che. siddha kare eTale ke udAharaNa ane pratijJAno samanvaya kare te upanaya che. sImaMdhara bhagavAna agAu mArA jevA ja pAmara ziSyane phalita vidhAna eTale ke nigamananI upa hatA paNa sAdhakadazAnI prakriyAnA aMte zuddha sonAnI lagaDI (Pure Gold) jevA paramAtma eTale pAse ane jAya eTale dorI jAya te upanaya dazApaNe pragaTa thayA che. A kAraNe jAti ke svabhAva che. A upanaya hetuno eTale ke sAdhanano pratijJA apekSAe huM ane sImaMdhara bhagavAna eka ja eTale ke sAdhya sAthe samAna adhikaraNapaNuM eTale prakAranA paramAtmasvabhAve chIe. tethI huM' eTale ke eka AzrayapaNuM che tevuM pratipAdana karAvanAro ke pakSamAM 'sImaMdhara bhagavAna' eTale ke hetunI che. pakSamAM hetunI hAjarInuM jJAna thAya tema ja hAjarI che. hetu ane sAdhya vacce vyAmi saMbaMdha che te bAbatanI sImaMdhara bhagavAna e sonAnI lagaDI jevA mRti thAya to ja anumAnakriyAmAM AgaLa vadhI ekadama zuddha avasthArUpe eTale ke zakAya che. upanaya ema jaNAve che ke A banne paramAtmadazApaNe che. sImaMdhara bhagavAnanI A bAbatonuM barAbara pAlana thayuM che. tethI paramAtmadazA temanA mULa trikALa dravyasvabhAvanA | udAharaNanA mAdhyamathI sAdhana ane sAdhya vacceno Azraye ane kAraNe che. sImaMdhara bhagavAnanI eTale ke hetu ane pratijJA vacceno saMbaMdha sthApI paramAtmadazA ekadama zuddha che to temano zakAyo che. A rIte upanaya pratijJAnI pUrepUrI dravyasvabhAva paNa ekadama zuddha eTale ke | sAbitinuM kAma kare che. tethI A upanaya tAkirka paramAtmasvabhAve che. tethI sImaMdhara bhagavAnanI dRSTie sauthI vadhu mahattvapUrNa che. A pragaTa paramAtmadazA temanA apragaTa paramAtma- 'huM paramAtmA chuM' e siddhAMtane ApaNe siddha svabhAva sAthe acala avinAbhAvI sAhacarya karavAno che A viSayane anusarIne thato upanaya che: Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T 1 ( 'paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA )110( sImaMdhara bhagavAnanI pragaTa paramAtmadazA advitiya che. anumAna kriyAnuM paramaphaLa te prAma sAthe vyAti dharAvanAra tenA apragaTa karAve che. paramAtmasvabhAvanI mArAmAM hAjarI che. ApaNA prastuta viSayamAM guru nigamana raju huM ane sImaMdhara bhagavAna eka ja jAtinA chIe. karIne ziSyane jaNAve che ke, sImaMdhara bhagavAna sImaMdhara bhagavAna paramAtmasvabhAvI che ane huM paNa, sAthe vyAmi saMbaMdha dharAvanAra paramAtma-svabhAva tenA jevo ja chuM. sImaMdhara bhagavAna ane huM eka mArAmAM che enI ApaNe khAtrI karI che. tethInI ja prakAranA paramAtmasvabhAvI chIe. sImaMdhara koIpaNa zaMkA ane bhramaNAthI mukta thaIne 'huM bhagavAne potAnA paramAtmasvabhAvano svIkAra paramAtmA chuM' e siddhAMtanI satyatA sAbita ane Azraya karIne te svabhAva jevI ja paramAtmadazA thAya che. pragaTAvelI che. mane mArA paramAtmasvabhAvano svIkAra ane Azraya na hovAthI mArI vartamAna 10.parIkSA avasthA pAmarapaNe pravarte che. paNa have huM sImaMdhara Test bhagavAnanI paramAtma-dazAnA AdhAre temanA udiSTa vighAna ke siddhAMtanuM svaphsa, paramAtmasvabhAvano ane temanA paramAtma tenA lakSaNa vagere saMbaMdhI khasa-khoTA svabhAvane AdhAre mArA paramAtmasvabhAvano ane sANasAno nirNaya karavo tene svIkAra karuM chuM. svabhAvanI apekSAe 'huM paramAtmA parIkSA kahe che. chuM" ane A paramAtmasvabhAvano Azraya karIne mArI pragaTa-dazAmAM paNa huM paramAtmadazA pragaTa karIza, | parIkSAne 1. mamAMsA, 2. kasoTI, 3. evo mAro nirNaya che. laya, 4. jijJAsA jevA nAmothI paNa oLakhavAmAM Ave che. te A rIte - 5. nigamana 1. parIkSAmAM Icchita viSaya ke vidhAnanI vizeSa anumAna dvArA tAvAyelA phalita tapAsa ane samAlocanA samAyelI hovAthI te vighAnanI rajuAtane nigamana kahe che. eka mImAMsAIche. nigamanamAM pharIthI pratijJA ke pakSanuM vacana 2. parIkSAmAM siddhAMtono kasa karavAnI pramANabhUta kahevAmAM Ave che. tenuM kAraNa e che ke pratijJA paddhati hovAthI tene kasoTI kahI zakAya che. vAkya dvArA je vidhAna sAbiti mATe rajU karavAmAM AvyuM hatuM te vidhAna have sAbita thaI jAya che. 3. temAM nirdhArita viSayanI vivekapUrvakanI nigamana dvArA vaktA ane zrotA athavA guru ane vicAraNA hovAthI te vicaca tarIke paNa ziSya vacce saMpUrNa saMmati sadhAya che. vaktA ane oLakhAya che. zrotA vaccenA saMvAdano sukhada aMta nigama dvArA 4. parIkSAmAM jJAnaprAptinI ane navuM jANavAnI saMpanna thAya che. Ama manovaijJAnika rIte IcchA saMkaLAyelI hovAthI te eka prakAranI anumAnakriyAnA AkharI avayava nigamanuM sthAna jijJAsA che. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ )118 prakaraNa-5 : "paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata thavAno krama udiSTa eTale ke Icchita ke nirdhArita siddhAMtanI A parIkSA koI paNa pakSapAta, rAgadveSa, matapakSa satyatA saMbaMdhI yogya nirNaya te parIkSA che. | vinA ekadama sAvadhAnI pUrvaka karavI joIe. parIkSAmAM paraspara viruddha yuktio paikI kaI prabaLa prazna: ame parIkSA vinA gunA upadeza ke zarajhanA che ane kaI nirbaLa che te nakkI karavAmAM Ave che. muzcanane prabhArAbhUta mAnIne tenApraipita siddhAMtonekhIjarIse nirdhArita vidhAna ke siddhAMta saMbaMdhI aneka tozo vAMdho? matapakSonI aneka prakAranI mAnyatAo hoya temAM kaI ThIka che ane kaI ThIka nathI tenI parakha paNa uta2 : laukikamAM sAmAnyapaNe ApaNe ApaNA hitecchu vaDIlonI salAha svIkAratA hoIe chIe parIkSAnA AdhAre che. TUMkamAM nirdhArita vidhAna ke siddhAMtanI saMpUrNa ane sarvAgINa tapAsa te ja paNa te salAha ApaNane jacatI paNa hoya che. parIkSA che. ane ApaNane na jace te bAbata svIkAratA paNa nathI. tethI ApaNe ApaNI samajaNa anusAra ja je siddhAMtone hRdayagata karavA jarUrI che tenI| svIkAra karIe chIe. lokamAM paNa kahevAya che : parIkSA anivArya che. paNa svarga-narakanuM sthAna ane samaje to apane Apa, nasamajAvI zake sago bApa. svarupa jevA Atmahita mATe anAvazyaka ane A to laukika bAbatanI vAta thaI ke jenuM binaprayojanabhUta bAbatonI parIkSA karavI jarUrI pAramArthika koI mUlya ke prayojana nathI. paNa nathI. vaLI AvI bAbato ApaNA pratyakSa pAramArthika prayojanabhUta amUlya tattvajJAnanA jJAnano viSaya nathI tema ja te yukti-anumAnAdi siddhAMto hadayagata karavA mATe tenI parIkSA karavI gocara paNa nathI. paNa je bAbata vinA jarUrI che. bajAramAM traNa rUpiyAnI tAvaDI AtmahitamAM eka DagaluMya AgaLa vadhI zakAtuM kharIdavAmAM paNa tenI TakorA mArIne parIkSA karIe nathI ane jenI parIkSA thaI zake che tevA chIe. koI kanyA sAthe vivAha-saMbaMdha bAMdhatA prayojanabhUta tattvajJAnanA siddhAMtonI parIkSA pahelAM paNa tenI pUrI tapAsa karIne te saMbaMdha avazya karavI joIe. svIkArIe chIe. to anAdi saMsAranA duHkhono prazna : prayojanAbhUta siddhAMtonI parIkSA zA abhAva karAvI zAzvata sukhanI zivaramaNI bhATe ane cha rIte ravI?? varAvanAra sadagurunA vacanonI paNa parIkSA karIne teno svIkAra karavo joIe. utara : prayojanabhUta siddhAMtone hRdayagata karavAnuM phaLa alaukika ane aciMtya che. A siddhAMtone | sadagurunA binaprayojanabhUta vacanone parIkSA vinA hRdayagata karavA mATe teno svIkAra jarUrI che. A AjJAnusAra svIkArIe chIe paNa te mATe te svIkAra mATe tenI parIkSA jarUrI che. parIkSA vinA agAu sadgurunI paNa parIkSA karelI hoya che. koI paNa siddhAMta kayAreya svIkArI zakAto nathI. parIkSA vinA kuLa paraMparA anusAranA deva-gurune laukika vijJAnanA siddhAMto svIkAravA mATe teno ja sAcA deva-guru mAnI levAmAM koI sAra nathI. prayogazALAmAM prayoga karavo jarUrI che. tema deva-gurune paNa parIkSA karIne ja svIkAravAnA hoya pAramArthika AtmahitanA siddhAMto svIkAravA mATe che. gurune sAcA mAnyA pachI tenA tenI pramANAnusAranI parIkSA jarUrI che. binaprayojanabhUta ke ochA prayojanabhUta vacanonI Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA parIkSA na karo ane AjJAnusArI thaIne svIkAro ne eka judI bAbata che. paNa mahtvanA prayojanabhUta siddhAMtonI to jarUra parIkSA karavI ja joIe. parIkSAthI ja ApaNuM jJAna pramANa eTale ke satya ane svIkArya bane che. parIkSAnA kAraNe ja ApaNe projanabhUta siddhAMtone sArI rIte samajIne, svIkArIne tenuM anusaraNa karI zakIe chIe eTale ke pramANAnusArI banI zakIe chIe. paNa parIkSA vinA pramANAnusArI banI zakAtuM nathI. AcAryazrI guNabhadranA zabdomAM je ziSya khakA vinA mAtra gurunA vacana anusAra pravRtti kare che tene pramANAnusArI mA zakAto na kompyuTaranI koI samaja ke jANakArI na hoya paNa tenI jarUriyAta bhAse ane te kharIdavAno prasaMga Ave to te pahelAM te tenA viSenI saghaLI mAhiti meLavI leze ane tenI cakAsaNI karavAnuM zIkhI leze ane pachI tenI yogya rIte kharIdI karaze. A rIte jenI jarUriyAta jaNAya tenI (kaSAyapAhuDa : 1/1-1/prakaraNaH2/7/3) parIkSA paNa AvaDI jAya che. tema tattvajJAnanA siddhAMtonI koI samaja ke jANakArI na hoya paNa tenI jarUriyAta bhAse ane tene hRdayagata thavuM upayogI bhAse to tenI parIkSA AvaDI jAya che. kharekhara to ApaNe agharAmAM agharI parIkSA paNa uttara : jenI jarUriyAta ane ruci hoya tenI karI laIe chIe ane parIkSA karavAmAM kAcA hotA parIkSA Aparma AvaDe che. nathI. hA, parIkSA ApavAmAM kAcA hoI zakIe chIe. ahIM prakaraNanA aMte prazno Apela che tenA uttaro ApavA te paNa parIkSA ja che, paNa temAM ApaNe pUrA saphaLa zatAM nathI. kadAcit saphaLa thaIe to te siddhAMtane ApaNe pacAvI zakAtA nazI. AyaraNamAM lAvI zakatA nathI. jIvanamAM apanAvI zakatA nathI. tethI siddhAMto anusAranuM jIvana jIvavAnI kharI parIkSAmAMthI pAra zatA nathI ane kAcA rahIe chIe. A kacAza rAkhavI na hoya to te mATe paNa tattvajJAnanA siddhAMtonI parIkSA karatAM zIkhavuM paDaze. jo AvI parIkSA AvaDaze to siddhAMtone svIkArIne hRdayagata karI zakazuM ane te hRdayagata thaze to siddhAMta anusAranuM prazna: tatvajJAmanA siddhAMtonI parIkSA karatAM na AvaDe to zuM ra ? laukikamAM jenuM prayojana hoya tenI parIkSA karavAmAM ApaNe kayAreya UNA utaratA nathI. dareka cIjane parakhIne ja pasaMda karIe chIe. kayAMya chetarAIe nahi evA pAkA hoIe chIe. to tattvajJAnanA siddhAMtonI parIkSAmAM kema kAcA paDIe ? ApaNe kAcA paDIe to teno artha evo ke ApaNane tenuM prayojana ke ruci nathI. 119 patna: prayojA ane ruci hovA chatAM tattvajJAnanA siddhAMtonI parIkSA karavAmAM ame kAcA ja chIe ? utara : A jIva koInI parIkSA karavAmAM kayAreya kAryo hoto nathI. paraMtu te mATenI jarUriyAta jaNAvI joIe. jarUriyAta jaNAya to te mATenI ruci jAge che ane potAno prayatna te mATe pravarte che. rucipUrvakanuM pravartana adamya utsAha ane apUrva umaMgathI thAya che ane te kAma pAra paNa paDe che. tethI prayojana ane ruci hovA chatAM parIkSA karavAmAM kAcA chIe te vAta vyAjabI nathI. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ )120( prakaraNa-5 : "huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata thavAno krama ) OR jIvana paNa Apa meLe Avaze ane tethI jIvananI prazna : parIkSA to barAbara karatAM hoya tema chatAM kharI parIkSAmAMthI paNa pAra utarIzuM. ane to ja nirNaya na thAya ke bhAva na bhAse to zuM karavuM? tattvajJAnanA siddhAMtonI parIkSA karavAmAM saphaLa uta2 : je dAkhalAnI rakama ja khoTI hoya tenA thayA kahevAzuM. ukela mATe game teTalI mAthAkUTa karavA chatAM teno prazna: tattvajJAnanA siddhAMtanI parIkSA pravAbhAMsaNathayA koI ukela ja maLato nathI. tema je siddhAMta ja chIme te bha japara paDe? asatya hoya te anusAranA nirNaya mATe te siddhAMtanI saghaLI parIkSA karavA chatAM te uta2: siddhAMta anusArano dRDha nizcaya thAya ane anusArano nirNaya Avato ja nathI. A jagatano tyArapachI te nizcaya anusArano bhAva bhAse to kartA-hartA koI paramAtmA che evA kalpita samajavuM ke ApaNe siddhAMtanI parIkSA karavAmAM siddhAMtanI koI parIkSA thaI zakatI nathI ane te saphaLa thayA chIe. siddhAMta anusArano nirNaya ke anusArano nirNaya ke bhAvabhAsana thatuM nathI. bhAvabhAsana na thAya to parIkSA barAbara thaI zakI | mAtra aMdhazraddhAthI AjJAnusArI banIne ja tenI nathI tema jANavuM. svIkAravAnuM rahe che. paraMtu jaina siddhAMto evA bajAramAMthI joI tapAsIne kerI kharIdI paNa ghera | nathI. te koI sarAgI " alpajJa dvArA prarUpita nathI. AvIne rasa kADhavA beThA to badhI bagaDI gayelI paNa vItarAga 10 sarvajJa dvArA prarUpita che. tethI nIkaLI to ApaNane pUrI tapAsa karatAM AvaDI jaina siddhAMto parama satya hoya che. ane koIpaNa. nathI. tattvajJAnanA siddhAMtono abhyAsa karIe, parIkSAmAMthI pAra utare evA hoya che. ane tenI parIkSA karIe ane anyane teno upadeza paNa parIkSAmAMthI pAra utarelA siddhAMta anusArano ApIe. te siddhAMto AtmasAt thaI gayA che nirNaya ane bhAvabhAsana thAya ja che. parIkSA karavA tevo mithyA abhiprAya sevIe. koI pUche ke tame chatAM siddhAMta anusArano nirNaya na thato hoya koNa cho ? to turata ja javAba ApIe ke huM to parIkSA karavAmAM ja koI kacAza ke doSa hoya paramAtmA chuM' paraMtu aMdaramAM potAne Ape che. athavA ApaNI parIkSA tenI paddhati paramAtmApaNuM bhAse nahi. pote ja anaMta sukhAdi anusAranI hotI nathI. tethI jyAM sudhI yathArtha guNono bhaMDAra che te bhAse nahi ane tethI potAnA ane dRDha nirNaya na thAya tyAM sudhI parIkSA cAlu sukhAdi mATe bahAramAM phAMphA mAryA kare. potAnI ja rAkhavI. paisA pAchaLanI doTa, viSayonI mAMgaNI, prana: potAno nirNaya yathArtha ane daDha che te kema suvidhAonI zodha vageremAM koI phera na paDe to khabara paDe? tene tattvajJAnanA siddhAMto beThA nathI. "huM uttara : nirNaya anusArano bhAva bhAse ane te paramAtmA chuM no nirNaya ke bhAvabhAsana nathI ane | mujaba pravartana thAya to potAno nirNaya yathArthI Avo nirNaya nathI to teNe tenI parIkSA karI ane daDha che tema kahevAya. nathI. tethI jyAM sudhI Avo nirNaya ane te anusArano bhAva na bhAse tyAM sudhI parIkSAnI koI bALaka mAtAthI vikhUTo paDI gayela hoya prakriyA barAbara cAlu rAkhavI. ane anAthAzramamAM ucharato hoya pachI keTalAMka Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA samaya pachI tene mAtAnI bhALa maLe ane te parokSa jJAnathI thatA pramANane parokSa pramANa kahe mAtAne jotAM ja tene vaLagI jAya to teno mAtA saMbaMdhIno nirNaya yathArtha kahevAya. paNa koI dArUDiyo mAtAne mAtA kahe paNa mAtA sAthe patni jevo vyavahAra karavAnI koziza kare to teno mAtA saMbaMdhI nirNaya yathArtha nathI. che. 'huM paramAtmA chuM' jevo pAramArthika siddhAMta ApaNA pratyakSa jJAnano viSaya nathI ane parokSa jJAnano viSaya che. parokSa jJAna e ja parokSa pramANa che. parokSa pramANamAM 1. Agama pramANa 2. parApara guruno upadeza pramANa 3. cukti pramANa 4. anumAna pramANa jevA pramANano samAveza che. ApaNe anumAna ane yuktinI carcA agAu karI gayA chIe. ahIMyA ApaNe Agama pramANa ane parApara gurunA upadeza pramANa vize vicArazuM. 1. Agama pramANa popaTane pATha bhaNAvyA hoya ke bilADI Ave tyAre UMDI javuM paNa jyAre bilADI Ave tyAre bolavA mAMDe ke bilADI Ave tyAre UDI javuM paNa kharekhara UDI na jAya to teno bilADI, viSeno nirNaya cArtha nI paNa nirNayAmAsa che. paNa UMdara bilADIne joIne turata ja bhAgI jAya to tene bilADI saMbaMdhIno nirNaya yathArtha kahevAya. 'huM paramAtmA chuM' e siddhAMtano potAne nirNaya che tema pote mAnatA hoya paNa aMdaramAM potAne potAnuM paramAtmapaNuM bhAsatuM na hoya ane potAnuM pravartana paramAtmAne zobhe evuM na hoya to potAno nirNaya yathArtha ane dRDha nathI. uparokta AdhAre nirNaya anusArano bhAva na bhAse ane te mujabanuM pravartana na thAya tyAM sudhI ApaNo nirNaya yathArtha ane dRDha nathI tema jANavuM; tethI nirNayanI cArthatA ane daDhatA mATe je te siddhAMtanI paddhatisaranI parIkSA cAlu ja rAkhavI. patna: sattvajJAnanA siddhAMtonI parIkSA karavAnI paddhati kaI che ? 121 agamanuM eTale ke alpajJane agamya evA AtmAnuM jJAna karAve te Agama che. Amyate kRti Agama: e ke sUtra anusAra AtmAnuM A jJAna namyo eTale cotaraphathI saMpUrNapaNe karAvanAra te Agama che. AgamamAM vItarAga sarvajJa dvArA prarUpita siddhAMto kahevAmAM Ave che. tenAM vacano pUrvApara avirodhI, pakSapAta rahita, nyUnatA-adhikatA rahita, viparItatA rahita ane vastunA yasAyi svarupane prakAzanArA hoya evA parama satya hoya che. A rIte Agama e eka sAcuM jJAna hovAthI uttara : tattvajJAnanA siddhAMtAnI parIkSA pramANa vaDe sAya che. siddhAMto saMbaMdhI saMpUrNa ane satya tenA dvArA prarUpita siddhAMtone Agama pramANa jJAnane pramANa kahe che. pramANajJAna zaMkA ane bhramaNAthI mukta hoya che. tarIke svIkAravAmAM AvyA che. A pramANa pratyakSa ane parokSa ema be prakAre che. pratyakSa jJAnathI thatA pramANane pratyakSa pramANa ane Agata eTale ke tIrthaMka-gAthaAcAryanI paraMparAthI cAlyA AvatA evA mULa siddhAMtone Agama kahe che. Agama vaDe pratipAdita siddhAMtane Agama pramANa kahe che. Agamane pramANa mAnatA pahelA tenI parIkSA karavI jarUrI che. AtmahitakArI vItarAgatAnA Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 prakaraNa-5 : 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata thavAno krama poSaka vacanone AdhAre AgamanI parIkSA che. vItarAgatAnI kasoTImAMthI pAra utaranAra Agama e pramANa che. pramANabhUta Agama pote ja potA dvArA prarUpita siddhAMtonI parIkSA karavAnuM kahe che. ane te parIkSAnI vidhi paNa batAve che. | koI paNa siddhAMtanI parIkSA te sau prathama Agama varDa pramANita che ke nahi tenA AdhAre hoya che. ApaNA prastuta siddhAMta 'huM paramAtmA chuM' nuM pratipAdana badho ja jainAgamoe ekI avAje karyu che. A paramAtmAne judI judI jagyAe kAraNaparamAtmA. kAraNasamayasAra, lAyakamAva, paramapAriNAmikabhAva, zuddha svabhAva, zuddhAtmA, zudghanaya jevA judA-judA nAmozI kaho che, paNa te badhAM samAnArrI che. ane eka ja paramAtmasvabhAvane ja prakAzanArA che. A rIte 'huM paramAtmA chuM' e siddhAMta Agama dvArA pratipAdita hovAthI te Agama pramANa che. ra. parApara guruno upadeza pramANa paramaguru ane apaguru sudhInA guruonI paraMpaNathI cAlyA AvatA upadezathI pratipAdita ane pramANita siddhAMtone paNapara gurusro upadeza pramANa kahe che. paramaguru ane apara guruonI paraMparAne parApara guru kahevAya che. je siddhAMta paramagurunI divyadhvani dvArA pratipAdita hoya ane temanI paraMparAthI cAlyA AvatA bIjA paraguruo paNa potAnA upadezamAM te ja siddhAMtane pharamAvIne tenA satyapaNAnI sAkSI pUratA hoya te siddhAMtane parApara gurunA upadezarUpa pramANa mAnavAmAM Ave che. zAsananAyaka tIrthaMkara bhagavAna mahAvIra ane viharamAna tIrthaMkara sImaMdharAdi vaDe 'huM paramAtmA paraMparAmAM thayela gautamAdi gaNadhara, kuMdakuMdAdi chuM te siddhAMtanuM pratipAdana thayela che. temanI AcAryo ane pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmI jevA pratyakSa upakArI sudhInA dareka dharmAtmAoe ka satyatAnI sAbiti ApI te siddhAMtane anAdinI paramAtmA chuM' te siddhAMtanuM samarthana karI tenI paraMparAthI Aja sudhI pravartAvyo che. tethI 'huM paramAtmA chuM' e siddhAMta parApara gurunA upadeza pramANathI pramANabhUta che. 1. Agama pramANa ane ra. parApara gurunA upadeza pramANa pachI siddhAMtonI parIkSA mATe 3. yukti pramANa 4. anumAna pramANa che. yukti arthAt vyApti ane anumAnanI carcA A agAu thaI gayela hovAthI tenI carcA ahIM karavAmAM AvatI nathI. paNa te anusAra parIkSA mATe paNa teno prayoga karavo. tattva-jJAnanA koI paNa siddhAMtanI A cAreya prakAranA pramANo dvArA sarvAMgINa parIkSA karavAthI te parIkSAnuM phaLa bhAvabhAsana Ave che. sattvajJAnanA siddhAMtonI parIkSA karatAM na AvaDe to zuM karavuM ? jenI jarUriyAta ane ruci hoya tenI parIkSA ApameLe AvaDe che. laukikamAM jenuM prayojana hoya tenI parIkSA karavAmAM ApaNe kayAreya UNA utaratA nathI. dareka cIjane parakhIne ja pasaMda karIe chIe. kayAMya chetarAIe nahi evA pAkA hoIe chIe. to tattvajJAnanA siddhAMtonI parIkSAmAM kema kAcA paDIe ? ApaNe kAcA paDIe to teno artha evo ke ApaNane tenuM prayojana ke ruci nathI. (prakaraNa-5 : 'huM paramAtmA chuM'siddhAMta hRdayagata thavAno krama pAnA naMbara 119mAMthI) paramaguru eTale tIrthaMkara bhagavAna ane aparagurumAM paramaguru sivAyanA gaNagharaAcAryanI paraMparAthI laIne potAnA sAkSAt upakArI dharmAtmA sudhInA badhAMno samAveza che. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 'paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA )123( ghaTa nirNaya ane te anusAranuM lAvalAsana 11. bhAvamAsana thAya che? Appearance of reality utara : siddhAMta saMbaMdhIno yathArtha ane dRDha nirNaya je te siddhAMtano bhAva barAbara bhANavo | karavo tenuM ja nAma parIkSA che. prayojanabhUta siddhAMto aparicita ane apratyakSa hoya che. tene bhAvabhAsana kahe che. parIkSA vinA teno nirNaya barAbara besato nathI. koIpaNa vidhAna ke siddhAMtano Azaya, hetu, vaLI manuSyanuM manovijJAna ja evuM che ke te parIkSA prayojana ke tAtparyane teno bhAva kahe che. Avo| vinA prayojanabhUta bAbatane svIkArato ja nathI. bhAva barAbara bhAsavo eTale ke teno pratIti, tethI parIkSA vinA siddhAMta saMbaMdhIno dRDha nirNaya vizvAsa, bharoso ke zraddhAnapUrvaka svIkAra thavo te | hoya ema mAnavuM ThIka nathI. ane daDha nirNaya vinA bhAvabhAsana che. AvuM bhAvabhAsana je te tenuM bhAvabhAsana paNa banatuM nathI. siddhAMtanI parIkSApUrvaka ja thAya che. je te siddhAMtanI parIkSA vinA je te siddhAMta saMbaMdhI 'huM paramAtmA chuM' e siddhAMtane parIkSA vinA bhAvabhAsana kayAreya thatuM nathI. koI mahApuruSanA kahevAthI svIkArI lIdho che. pachI kayAreka te ja mahApuruSa athavA bIjo koI prazna : siddhAMtanI parIkSA vinA tenuM bhAvabhAsana mahApuruSa ema kahe che ke, are bhAI ! paramAtmAmAM kema thatuM nathI? to A sImaMdhara bhagavAna che, tuM to pAmara che. to uta2 : parIkSAnA kAraNe ja siddhAMta saMbaMdhI ApaNe 11 avaDhavamAM paDI jazuM. A ekabIjAnI nirNayAtmaka dRDhatA Ave che. avAyathI anumAna viruddhanI be bAbatamAMthI kaI bAbata sAcI teno sudhInA jJAnanA kAraNe je te siddhAMtano nirNaya nirNaya thaI zakaze nahi. paNa jo parIkSA karela haze to hoya ja che. paraMtu A nirNayanI paripakavatA, to barAbara bhAsaze ke huM paryAya apekSAe pAmara majabatAI ke daDhatA parIkSAnA kAraNe ja thAya che.. hovA chatAM dravyasvabhAvathI paramAtmA ja chuM. dravyaparIkSApUrvakano nirNaya evo niHzaMka bane che ke svabhAva ja potAnuM kAyamI svAbhAvika sahaja cauda brahmAMDa pharI jAya toya potAnA nirNayamAMthI svarupa hovAthI ane tenA Azraye ja paramAtmadazA pAcho pharato nathI. bIjA loko te siddhAMta saMbaMdhI pragaTatI hovAthI mAre potAne palaTatI paryAyane game te vAta kare, tenI niMdA kare, tenI hAMsI badale TakatA dravyasvabhAvapaNe ja svIkAravo uDAve ane bIjA koI tene mAnya na rAkhe topaNa joIe. ane te rIte huM paramAtmA ja chuM, eno te tene majabUta rIte vaLagI rahe che. te parIkSAnuM yathArtha ane dRDha nirNaya Ave che. AvA nirNayanA pariNAma che. parIkSA vinA bIjA koI prakAre AvI pariNAme ja bhAvabhAsana thAya che. dRDhatA AvatI nathI. siddhAMta saMbaMdhI nirNayanI AvI daDhatA AvyA pachI ja te anusAranuM prajJa: parIkSApUrvakanovica ane bhAvabhAsanamAM bhAvabhAsana thAya che. zo phera che? utara : parIkSApUrvakanA nirNayamAM matijJAna prazna : amane to parIkSA vinA paNasiddhAMta saMbaMdhIno pUrvakanI zrutajJAnanI bhUmikA che. bhAvabhAsanamAM Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 prakaraNa-5 : 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata thavAno krama mati-zrutajJAna uparAMta zraddhAnanI paNa bhUmikA che.... parIkSApUrvako nirNaya thayA pachI te nirNaya anusArano bhAva bhAsavo eTale ke te nirNaya anusArano vizvAsa, bharoso, pratIti ke zraddhAna thavuM te bhAvabhAsana che. parIkSAmAM tenI prakriyA ke paddhati hoya che jyAre bhAvabhAsanamAM siddhAMta saMbaMdhInI mAnyatA ke abhiprAya hoya che, je saMbaMdhInuM bhAvabhAsana hoya te saMbaMdhI kArya pAra paDe che. bhAvabhAsana vinA te kAmagIrI pAra paDatI nathI. prazna : zA mATe bhAvabhAsana vijJAnI kAmagIrI pAra paDatI nathI. uttara : dukAnanI peDhInA mahetAjIne zeTha koI kAmagIrI soMpe paNa tene teno bhAva bhAse to te pAra pADaeN nahitara pAra pADI na zake. zeTha mahetAjIne kahe ke eka lAkha rUpiyAnI Aje ja vyavasthA karavAnI che. jAo, beMkamAM jaIne rakama laI Avo. mahetAjI beMkamAM jAya ane pUrI belensa na hovAthI khAlI hAthe pAchA phare to te kAmane pAra pADI zakyA nathI. ahIM temane zeThanA kahevAno bhAva barAbara bhAsyA nathI. paNa jo temane zeThanA kahevAno bhAva barAbara bhAsyo hoya to teo beMkamAMthI jeTalI rakama upADI zakAya teTalI upADIne bAkInI rakama ugharANI karIne, uchInA lAvIne ke bIjI koI rIte pUrI karIne eka lAkha rUpiyA sAthe pAchA kare to teNe kAma pAra pADavuM kahevAya. chokaro bI. koma. bhaNyo hoya paNa dukAnanuM nAma lakhatAM na AvaDe to tene bhaNatarano bhAva bhAsyo nathI. eTale ke te bhaNyo che paNa gaNyo nathI. "huM paramAtmA chuM' e siddhAMtano bhAva barAbara bhAsyo hoya to paryAcadaSTi TaLI dravyaSTi thAya, sva-paranuM bhedazAna thAya, samyaktva-sanmukhatA ane samyaktva sudhInI prApti paNa thAya. paNa AvuM thatuM nathI to teno bhAva barAbara bhAsyo nathI. prazna: siddhAMtano bhAya barAbara bhAse te mATe zuM karavuM? uttara : parIkSApUrvakanA hRDha nirNayanA phaLamAM ja barAbara bhAva bhAse che. jo bhAvabhAsana barAbara na thatuM hoya to siddhAMtanI parIkSA karavAmAM ja potAnI koI kacAza, adhUrAza, khAmI ke bIjo koI doSa hoI zake. tethI parIkSA karavAmAM thatA potAnA doSone sudhArIne jyAM sudhI bhAvabhAsana na thAya tyAM sudhI parIkSAnI prakriyA cAlu ja rAkhavI. siddhAMtanA bhAva anusAranuM zraddhAna thaI teno jasvIkAra Ave tyAre barAbara bhAvabhAsana thayuM che tema kahevAya paNa siddhAMtanAM bhAva anusAranuM koI zraddhAna na thAya ke teno koI svIkAra na Ave to bhAvabhAsana thayuM nathI tema kahevAya. ghaNuM AvaDatuM hoya. ghaNA zAstrono abhyAsa hoya paNa bhAvabhAsana na hoya to tenuM phaLa nathI ane bhale prayojanabhUta coDuMka ja jANato hoya paNa bhAvabhAsana che to tenuM phaLa che. prazna : lAvalAsanathI 4 jAve che te Ajata udAharaNa ApIne samajAvo ? utta2 : savArtha vAk mAvarNanam | (tattvArthasUtra : adhyAya 1, sUtra-2) e sUtra anusAra tattvonAM zraddhAnane samyagdarzana kahyuM che. ahIM zraddhAnano artha teno bhAva bhAsavA te che. agIyAra 19 aMgjhano pADI hoya paNa tattvano bhAva na bhAse to te ajJAnI ja rahe che. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0i , ( 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA )125( zivabhUtine prayojanabhUta tattvonuM bahuM ochuM jJAna AtmasAt hoya che. paNa tene huM paramAtmA chuM', hatuM. temanA jJAnano kSayomasama ghaNo ocho hato 'huM paranA kAryane karI zakato nathI', 'mAruM sukha ane jJAnanI 13 Rddhi bilakula nahotI. topaNa mArAmAM ja che ane paraviSayomAM nathI evA samyaka bhAvabhAsananA AdhAre temaNe samyakttvathI mAMDIne siddhAMtonuM saMvedana hotuM nathI. ane tethI te siddhadazA sudhInI prAti karI. A uparathI bAbata AtmasAt ke hRdayagata hotI nathI. bhAvabhAsanathI ja phaLa Ave che te bAbata samajI ajJAnI jIvane 'A zarIra te huM chuM, A dIkaro zakAya che. mAro che, A makAna mAruM che''vagere prakAre parapadArthamAM ja potApaNuM ke mArApaNuM temAM te bhAvabhAsana pachI thatuM bhAvabhAsananuM sIdhuM La prakAranA vedananA kAraNe hoya che. potApaNAM ke savilpa sva-saMvedana che. tenI carcA have karavAmAM mArApaNAMnA vedananA kAraNe te bAbata AtmasAtu Ave che. paNa hoya che. je prakArano bhAva bhAse te prakAranuM vadana thAya che. 12. saMvedanA vedananA kAraNe te saMbaMdhI mAnyatA, abhiprAya, Factual Feeling pratIti, vizvAsa ke zraddhAna ekadama daDha bane che je te samyak siddhAMtanA bhAva ane tethI te bAbata hRdayagata thAya che. laukika anusAranI lAgaNI , ke anubhava dRSTAMtathI A samajIe to koI vaDIlopArjita milakatamAM mArApaNAMnI khAsa lAgaNI hotI (Feeling)ne saMvedana kahe che. nathI. paNa pachI bhAIo bhAganI vaheMcaNI thatA 'huM paramAtmA chuM' jevA samyaku siddhAMtanA vedanane koI milakata potAnA bhAgamAM Ave to tyAra saMvedana kahe che. A saMvedana tenA niyata kramAnusAra pachI te milakatamAM mArApaNAMno bhAva bhAse che. bhAvabhAsanapUrvaka hoya che. saMvedananA kAraNe je te tethI temAM A mArI milakata che tevuM vedana Ave siddhAMtanuM raNa, bhAna ke pratIti prarvate che. tenA che. vedananA kAraNe makAnane nukazAna thatA mAre kAraNe te siddhAMta tyAra pachI hRdayagata thAya che. | nukzAna thayuM ane makAnanI kiMmata vadhatA potAnuM je bAbatanuM saMvedana hoya te ja bAbata hadayagata mUlya vadhyuM evuM lAge che. AvA prakAranA vedananA thAya che. saMvedananA kAraNe je te bAbatamAM kAraNe te milakatamAM mArApaNAMnuM zraddhAna ekadama mArApaNAM ke potApaNAMnI lAgaNI ke anabhavabhavadeDha bane che ane te milakata mArI che te bAbata hoya che. AvA anubhavanA kAraNe te bAbata paNa hRdayagata bane che. AtmasAt ke hRdayagata thAya che. uparokta laukika dRSTAMta pAramArthika tattvajJAnanA anAdi ajJAnI jIvane 'huM pAmara chu', 'huM paranA ' siddhAMtone paNa te ja rIte lAgu paDe che. A kAryane karI zakuM chuM', 'para viSayanA bhogavaTAthI manuSya potAne AtmA to mAnato hato paNANa. mane sukha maLe che. ' jevI mithyA mAnyatAonuM koI sagarunA sadupadezanA pratApe huM sAmAnya saMvedana hoya che, tethI tene te bAbata hRdayagata ke AtmA nathI paNa paramAtmA chuM te bAbata Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 prakaraNa-5 : 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata thavAno krama jANavAmAM AvI. parIkSApUrvakanA hRDha nirNaya ane bhAvanAbhAsanA kAraNe potAne huM paramAtmA chuM' te prakAranI lAgaNI ke anubhava thAya che. A prakAranA saMvedananA pariNAme potAnuM paramAtmapaNA saMbaMdhI zraddhAna ekadama majabUta bane che ane tethI 'hu paramAtmA chu' evo siddhAMta hRdayagata thAya che. jenA pariNAme samyaktvanI paNa prApti thAya che. samyaktva sahitanI svAtmAnubhUti e nirvikalpa svasaMvedana che. paNa samyaktva pahelAM paNa je saMvedana hoya che te savikalpadazAnuM hoya che. pUjya bahenazrI caMpAbenane samyagdarzana prANa thayuM te agAuthI ja potAnA paramAtmasvabhAvanuM AvuM savikalpa svasaMvedana rahyA karatuM hatuM. A saMvedananA AdhAre ja teo samyagdarzana have keTaluM dUra che te hAtha batAvIne kahI zakatA hatA. pUjya bahenazrInA kahevA anusAra nivikalpa saMvedana '{ksanalAITanA prakAza jevuM jhaLahaLatuM hoya che ane savikalpa saMvedana koDIyAnA prakAza jevuM jhAMkhu hoya che, paNa siddhAMta saMbaMdhI AvA savikalpa saMvedana vagara te siddhAMta hRdayagata thaI zakato nathI. paramAtmasvabhAvanI prApti mATe 'hu paramAtmA che. e siddhAMtanuM hRdayagatapaNuM anivArya che. AvA hRdayagatapaNAM mATe tenuM saMvedana jarUrI hoya che. kharekhara AvA saMvedananA kAraNe ja AtmaprAptinI najIka pahoMcI zakAya che. A bAbata pUjya bahenazrI nIcenA zabdomAM kahe che -- "A rahyo huM svabhAvathI jJAAS (eTale ke paramAtmA) emAM dhuMba samAya jAya che. huM zAzana chuM, huM sAyaka chuM. huM sAyaka chuM. merUpa naSTa cArarUpa naha paNa baeNnarUpa prata te nakkanuM pAtra che. kRtakRtya nAmahanA napUrvaka paryAyamAtrana upekSA te AtmAptI mATenI pAtratA che." (pUjya bahenazrInI tatvacarcAnA AdhAre) 13. hRdayagatapaNu Consciousness saMvedanapUrvaka thatA AtmasApaNAne hRdayagatapaNuM kahe che. bhAvabhAsananA kAraNe saMvedana ane saMvedananA kAraNe AtmasApaNuM Ave che. AtmasApaNuM eTale ke taddana potA jevuM, pote ja hoya tevuM ke potAnI sAthe tanmaya ke ekarUpa hovuM te che. koI paNa siddhAMta AtmasAt thatAM te hradayagata thayo ema kahevAya. hRdayagatapaNAnA kAraNe je te siddhAMta potAnA hRdayamAM ke aMtaramAM barAbara beThelohoya che. je bAbata hRdayagata hoya te bAbata saMbaMdhI anyapaNuM yazAyogyapaNe pratibhAse che. jema ke 'huM potApaNuM, mArApaNuM, kartApaNuM, bhoktApaNuM ke paramAtmA chuM' e siddhAMta hRdayagata thatAM pote potAne paramAtmaparNa. potAnA jJAnAdi dazAno pote kartApaNuM, potAnA atIndriya anaMtaguNone mArApaNuM, potAnI vItarAgIAnaMdano pote bhoktAparva, temaja zAnAvaraNIyAdi dravyakarma, rAgAdi bhAvakarma ane zarIrAdino karmane anyapaNe pratibhAse che. je siddhAMta hRdayagata thayo hoya te anusAranuM te AcaraNa ApameLe Ave che ane AcaraNanA kAraNe Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA te prakAranuM phaLa paNa prApta thAya ja che. 'huM paramAtmA chu' e siddhAMtanuM hadayagatapaNu thatA potAnuM AcaraNa paramAtmasvabhAvane zobhe evuM thAya che. ane tethI paramAtmadazA pragaTa karavAnA mArge potAnuM prayANa zarU thAya che. ane keTalAMka samaya pachI tevI paramAtmadazA pragaTa paNa thAya che. je bAbata ke siddhAMta jeTalA eze ane je prakAre hRdayagata thAya te anusAra ja tenuM phaLa Ave che. hradayagata thayA vinA tenuM koI phaLa saMbhavatuM nathI. 'huM paramAtmA chuM' e siddhAMta hRdayagata racavAnuM phaLa mahAna che. samyaktvathI mAMDIne siddhadazAnI prANi tenA kAraNe hoya che, paNa te mATe siddhAMtanuM hRdayagatapaNuM jarUrI che. ajJAnI jIvane 'huM paramAtmA churma badale 'huM pAmara chuM' tevI bAbata hRdayagata hoya che. tethI te potAne potApaNa pAmara manuSyapaNe jANe che. A strI-putra-parivAra, sattA-saMpati vagere mAruM che tema svIkAre che, potAne parapadArthono kartA pratibhAse che, paraviSayono bhoktA anubhave che, tema ja paramAtmA huM nathI paNa mArAthI anya che tema mAne che. AvI mithyA mAnyatAnA hRdayagatapaNAMnuM phaLa saMsAra ane tenAM duHkho che. tattvajJAnano je siddhAMta hRdayagata thAya te anusAranI potAnI aMtaraMga pariNati samULagI badalAI jAya che. AvI pariNatino phera na paDe to te siddhAMta hRdayagata thayo na kahevAya. huM paramAtmA che' e siddhAMta hRdayagata thatAM potAnuM 127 jIvana paramAtmAne zobhe evuM thAya che, potAnI paryAyasRSTi TaLI dravyadRSTi pragaTa thAya che. zarIrAdi saMyogI padArtho sAthenI ekattvabuddhi TaLI jAya che. bhale cAritranI nabaLAIne kAraNe zarIra pratyenuM lakSa ane zArIrika pravRti hoya topaNa aMtaraMga zraddhAna arpakSAe to huM zarIrathI bhinna, saMyogothI bhinna, rAgAdi vikArothI bhinna, are ! paryAyamAtrathI paNa bhinna evA paramAtmasvabhAva chuM ema barAbara bese che ane tenA kAraNe hajI samyagdarzana na thayuM hoya topaNa samyaktva-sanmukhatA Ave che. DhIlo paDe che. viSAyothI virakti Ave che ane misyAtva maMda paDe che, anaMtAnubaMdhI kaSAyano rasa kaSAyo upazame che. AvuM thAya to ja samajavuM ke 'huM paramAtmA ' e siddhAMta hRdayagata thayo che. siddhAMtanA hRdayagatapaNAmAM parIkSApUrvakano dRDha nirNaya che, nirNaya anusAranuM bhAvabhAsana che, bhAvabhAsana mujabanuM saMvedana che. saMvedanapUrvakanA hRdayagatapaNAmAM jJAna uparAMta zraddhAnanI paNa bhUmikA che. jJAna zraddhAna anusAranuM AcaraNa paNa Ave ja che. tethI je siddhAMta hRdayagata thayo hoya te anusAranuM AcaraNa paNa Ave che. siddhAMta anusAranuM AMzika AcaraNa paNa na Ave to te siddhAMta hRdayagata thayo che tema kahI zakAya nahi. tethI jo saMsAra ane tenA duHkhono abhAva karavo hoya to 'huM paramAtmA chuM' e samyaka siddhAMtane hRdayagata karavA jarUrI che, vyApti samayasAra zAstramAM jANItA Ava tattvonI sAghana dvArA ajANyA paramAtmAsvabhAva svarUpa sAdhyanI siddhi kaAvavAmAM AvI che. te eka vyApti che. naveya tatvo daSTa OM pragaTa che tethI jANItA che. ane temAM chUpAyela potAno askhalita paramAtmasvabhAva adRSTa 3 apragaTa che tethI ajANyo che. A taiya tattvone potAnA trikALa paramAtmasvabhAva sAthe avinAbhAvI acala sahacAra che. eTale ke jyAM jyAM tava tattvo paikInuM koIpaNa tattva hoya tyAM tyAM tenA AghArabhUta paramAtmasvabhAva hoya ja che. tethI vaiya tattvone potAnA paramAtmAsvabhAva sAthe vyApti che. A vyAdhinA AghAre ja samayasAra zAstramAM vatattvonAM sAghana daza paramAtmasvabhAvapa sAdhyanI siddhizavavAmAM AvI che. (prakaraNa-5 : 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata thavAno krama H pAnA naMbara 106 mAMthI) Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ )128 prakaraNa-5 : "paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata thavAno krama 2 upasaMhAra je manuSya tattvanA siddhAMtone A kramAnusAra | nilabhAvathI grahaNa karIne tenuM hRdayagatapaNuM pAme jema jIva bAra guNasthAna pasAra karyA pachI teramAM che. teno manuSyajanma saphaLa che. AcArya guNasthAne kevaLajJAna prApta kare che. tema mumukSa paNa kAtikeyanA kathana anusAra - tatvano koI paNa siddhAMta tenA bAra sopAna (AryA pasAra karIne teramA sopAne tenuM hRdayagatapaNuM prAma tattvaM kathyamAnaM nizcalabhAvena gRhNAti yaH hi| kare che. tattvanA siddhAMto hRdayagata thavA mATeno tat ava bhAvayati sadA saH api ca tattvaM vijAnAti / / teno niyata krama 1. darzanopayoga 2. avagraha 3. | bhAvArtha : je puruSa gurujano dvArA kahevAyeluM IhA 4. avAya 5. dhAraNA 6. smRti 7. 'huM paramAtmA chuM" jevA tattvanA siddhAMtone nizcala pratyabhijJAna 8, vyAmi 9. anumAna 10. parIkSA bhAvathI tenA kramAnusAra grahaNa kare che te puruSa te tattvanA siddhAMtane hRdayagata karI potAnuM jIvana 11. bhAvabhAsana 12. saMvedana pachI tenuM 13. saphaLa banAve che. hRdayagatapaNuM Ave che. durlabha manuSyabhava pAmIne (svAmikArtikeyAnuprekSA : gAthA 280) ( TippaNa ) 1. avAMtara satA H aMdarano peTA bhAga, vizeSa mojUdagI. 2. AdhagrahaNa : zaruAta ke prAthamika samajaNa. . upayoga-ubhakhatA : upayoganI tatparatA ke taiyArI. 4. kALAntara : kALanAM ghaNAM lAMbA gALA pachI. pa. bhAvAra: palaTAyelo pachIno bhava. 6. nididhyAsana : satata ciMtavana karavuM te. 7. nirapavAda : apavAda vinAno. 8. vyavadhAtaH ADa, bAdhA, viSnA 9. alpajJa : adhUrA ke ocho jJAnavALo, chaprasthA 10. sarvajJa: saMpUrNa jJAnavALo, kevaLajJAnI. 11. avaDhava : mUMjhavaNavaNa 12, aMga : jinavANI anusAra gaNadhara dvArA racAyela mULa racanA, je bAra prakAranA aMgamAM samAviSTa hoya che. 13. RddhiH amUka prakAranI zakti ke siddhi. 11. kizanalAITaH peTromekSa siMdarbha zRMtho prAstAvika : 1. yogasAra: doharo - 66; * ra. svAmI kArtikeyAnuprekSA : gAthA ra79; * 3. je.si.koza : bhAga-ra nyAya : pAnuM 631, 63ra; * 4. tatvArthasUtra : adhyAya 1, sutra-6 ane tenI TIkA; * 5. parIkSAmukha : 1/1; * 6. nyAyadIpikA : 1/prakaraNa 1 3/4/prakaraNa 3/pa3; prakaraNa 4/53; prakaraNa 15/64; prakaraNa 17/6 * 9; je.si.koza : bhAga 3 matijJAna 3/6, pAnu rapa4. 1. darzanopayoga. 1. sarvArthasiddhi : 2/9/163/9; * ra. tattvArtharAjavArtika : ra9/1, 3/123, 124; * 3. niyamasAra : gAthA 10,11,1ra; * 4. paMcAstikAya saMgraha : gAthA 40; * 5. dravyasaMgraha gAthA 4,5; * 6. gomaTasAra jIvakAMDa gAthA 67ra,673; * 7. je.si.kozaH bhAga-1 : upayoga 1/3, pAnuM 4ra9. Ta avagraha 1. savarNasiddhi : 1/15/111; * ra, tatvArtha rAjavArtika : 1/15/1/60/2; * 3. dhavala : 1/1, 115/354/2; 6/1, 9-1, 14/ 16/5, 9/4, 1, 45/144/5; * 4. kaSAyapAhuDa : 11-15/prakaraNa : 302/332/3; * 5, gommasAra : jIvakAMDa : gAthA 308; * 6. je.si.koza : bhAga : 1 avagraha pAnuM 181. 3. IhA 1. tatvArtharAjavArtika : 1/15/11/61/2; * 2. dhavala : 6/1, 9-1, 14/10/3; 9/4,1,45/146/9; 13/5 5,23/217, 218 3; * 3, je.si.koza, bhAga : 1, Iho ponuM 3pa1. 4. avAya 1. sarvArthasiddhi : 1, 15/111/6; * 2. tatvArtharAjavArtika : 1/15/3/60/6 11513/61/9; * 3. dhavala : 13/5.5.39/243/ Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 1 ( 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA )129( ; 6/1, 9-1, 14, 17/9; 11, 1.1.115354/3; 9/4,1,4, 144/9; * 4. jaMbudvIpaprajJapti : 13/59, 63; * 5. je.si.koza bhAga-1 avAya pAnuM 202. 5. dhAraNA 1. sarvArthasiddhi : 1/15, 117/9; * 2. tatvArtharAjavArtika : 1/15/4/60/8; * 3. dhavala : 6/1, 9-1, 14/18/9; 9/4,1,45 144/9; 13/5, 5, 33/233/1,4,5; * 4. rgomaTasAra : jIvakAMDa : gAthA 3G; * 5. nyAyadipikA : 2 prakaraNa 11/1ra/9; * 6. je.si.koza bhAga-2 dhAraNA : pAnuM 491. 6. Rti. 1. sarvArthasiddhi : 1/13/106/4; * ra. dhavala : 13/5,5,41/ra44/3 13/5,5,63/332/4; * 3. mahApurANa : ra1/rara9; * 4. parIkSAmukha : 3/3,4; * 5. nyAyadIpikA : 3/prakaraNa : 8/pa6/3; * 6. je.si.koza bhAga-4 : smRti pAnuM : 415. che. pratyabhijJAta 1. sarvArthasiddhi : pa/31/30ra/3; * ra. syAdvAdamaMjarI : 18/ra4pa9, ra83ra1/rapa; * 3. nyAyasUtra : gAthA 3nI TIkA; * 4. parIkSAmukhaH rapa; * 5. vAyadIpikA : 3/prakaraNa-8pa6/2; * 6. je.si.koza : bhAga-3 pratyabhijJAna pAnuM - 1ra4. 8. vyAsa 1. tatvArthazloka vArtika : 3/1/13/119/ra68/rara; * ra. parIkSAmukhe : 3/11 thI 13, 6/10/papa3; * 3. nyAyadIpikA : 3/prakaraNa : 15,16 22/13; * 4. syAdvAdamaMjarI : 28/3ra1/ra7; * 5. je.si.koza. bhAga-ra, tarka pAnuM 365. 9. anumAna 1. nyAya vinizcaya : mULa : 2, 1/1 ane tenI TIkA; * ra. parIkSAmukha : 3/14, 3/para,53; * 3. svAmI kArtikeyAnuprekSA : gAthA ra69; * 4. vAyadIpikA : 3 prakaraNa : 17, ra3; * 5. kaSAyapAhuDa pustaka ra : ra/1-15/309/3413; 6. syAdvAdamaMjarI 28 3rara/1; * 9. dhavala 13/5,5,ra3/ra17/11, 13/5,5,3pa/ra38; * 8. kaSAyapAhuDa 1/1-15/308/340-341/5; * 9. je.si.koza bhAga-1 anumAna pAnuM 96 thI 98; bhAga-1 IhA pAnuM 3para; bhAga-3 matijJAnuM pAnuM rapa4,ra55; bhAga-4 zrutajJAna 1/ra pAnuM pac. 10. parIkSA 1. dhavala 8/3,1/ra/3; * ra. nyAyadarzana TIkA 1 prakaraNa : 6/8; * 3. mokSamArgaprakAzaka adhyAya : 7 pAnuM : rara1; 4. vyAyasUtra TIkA 1/1/ra8/8; 1 prakaraNa : 6/8. 5 je.sikoza : bhAga 3; parIkSA : pAnuM 38, 39; bhAga 4; saMllekhanA : pAnuM 30. 11. bhAvabhAsata : 1, mokSamArgaprakAzaka : adhyAya 0, pAnuM 228, 263. 12. saMvata H 1. samayasAra : gAthA 5, 44 ane tenI TIkA; * 2. pravacanasAra : gAthA 80nI jayasenAcAryakRta TIkA; 3. bahenazrInI tattvacarcA. 13. hRdayagatapaNuM 4 1. mokSamArgaprakAzaka : adhyAya 7, pAnuM 224, adhyAya 9, pAnuM 329; upasaMhAra : 1. svAmikArtikeyAnuprekSA : gAthA 280. bhAvabhAsI mATe zuM karavuM ? parIkSApUrvakanA deDha nirNayanA phaLamAM ja barAbara bhAva bhAse che. jo bhAvabhAsana barAbara na thatuM hoya to siddhAMtanI parIkSA karavAmAM ja potAnI koI kacAza, adhUrAza, khAmI ke bIjo koI doSa hoya zake. tethI parIkSA karavAmAM thatA potAnA doSone sudhArIne jyAM sudhI bhAvabhAsana na thAya tyAM sudhI parIkSAnI prakriyA cAlu ja rAkhavI. siddhAMtanA bhAva anusAranuM zraddhAna thaI teno svIkAra Ave tyAre barAbara bhAvabhAsana thayuM che tema kahevAya paNa siddhAMtanAM bhAva anusAranuM koI zraddhAna na thAya ke teno koI svIkAra na Ave to bhAvabhAsana thayuM nathI tema kahevAya. ghaNuM AvaDatuM hoya, ghaNA zAstrono abhyAsa hoya paNa bhAvabhAsana na hoya to tenuM phaLa nathI ane bhale prayojanabhUta thoDuMka ja jANato hoya paNa bhAvabhAsana che to tenuM phaLa che. (prakaraNa-5 : 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata thavAno krama : pAnA naMbara 124mAMthI) Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ )130 prakaraNa-5 : "huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata thavAno krama ) - ) A hetulakSI pra - yogya vikalpa pasaMda karI bAjumAM | cosamAM darzAvo. c. tIrthakara bhagavAnanA maMDalamAM zreya tene 2. tattvajJAnanA siddhAMtane AtmasAt karavA 1. [] | pa. pUjya bahenazrI jevA jJAnI gharmAtmAnA jAtismRtijJAnane mATe cha tabaklaonA baghA maLI kula keTalAM siddhAMtanI siddhi mATe pratyabhijJAna paNa 9.|| kramaka pagathiyA hoya che? eka svataMtra pramANa che. A pratyabhijJAnanI A. 23 B. 22 jogavAI kayA darzanamAM jovA maLe che ? C. 22 D. 24 A. dareka darzanamAM B. vedaMta darzanamAM 2. tattvajJAnanA keIpaNasiddhAMtane hRdayagata karavA 2.[ ] C. bauddha darzanamAM D. jaina darzanamAM mATesau prathama pAyAnuM pagathiyuM kayuM che ?? 20. samayasAra zAstramAM jANItA navatattvonA 10. || A. darzanopayoga B. jJAnopayoga sAghana dvArA ajANyA paramAtmAC. pajhekSA D. bhAvabhAsana svabhAvasvarUpa sAdhyanI siddhi karNavavAmAM 3. tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata thavAmAM 3 . ] AvI che. te zAnA AghAre che? mukhya bhUmikA zenI che?? A. vyApti B. anumAna A. zraddhAnaguNanI C. zrutajJAnanI C. ghAraNA D. sva-saMve B. matijJAnanI D. darzanopayoganI 22. 'huM paramAtmA chuM e siddhAMta kayA anumAnano 11. [] 4. huM paramAtmA chuM sidghatane hRdayagata karavAnA 4. || viSaya che ? kramamAM sAmAnya mumukSu samAja kayAM sudhI A. pArtha anumAnano viSaya che. avazya pahoMcelo hoya che ? B. svArtha anumAnano viSaya che. A. dhANA B. avAya C. koIpaNa anumAnano viSaya che. C. IDha D. avagraha |D. koIpaNa anumAnano viSaya nathI. 5. koIpaNa jaina siddhAMtane samajavA mATe 5.[ ] 22. huM paramAtmA chuM' siddhAMtanuM anumAna 12. [ ] konI yathArtha oLakhANanI jarura dhyeya che? karAvavA mATe sImaMghara bhagavAna jevuM bIjuM A. cha dravyo ane navattvonI koI sAghana nathI. teo eka Adarza che. B. AtmAnA zuddha svaksanI tenuM sauthI vadhu sazakata kAraNa zuM che ? C. pramANa ane nayajJAnanI A. sImaMdhara bhagavAna pragaTapamAtmadazApaNe vartamAnamAM D. vastunA anekAMtasvaspanI vimAna che. 6. potAne potAnA paramAtmA saMbaMghI .[ ] B. sImaMdhara bhagavAnanI divyadhvanimAM A siddhAMta kALAntAramAM paNa saMzaya ke vismaraNa na sAMbhaLI kuMdakuMghacAryadeve tenuM anumAna karAvyuM che. thAya te jJAnane zuM kahe che ? C. vartamAna vihamAna tIrthakaromAM sImaMdhara bhagavAna A. pratyabhijJAna B. smRti ApaNA bharatakSetranI nikaTatama che. C. avAya D. ghANA D. pUjyazrI dhanajIsvAmI preta pratyeka jinamaMdiramAM 7. jAtismRtijJAna e kayA jJAnano prakAra che? 7. || sImaMdhara bhagavAnanuM sthAna che. A. avadhijJAna B. zrutajJAna 23.pArtha anumAnanuM kayuM avayava tArkike ISTae 13. [] C. matijJAna D. darzanopayoga sauthI vadhu mahattvapUrNa che? atizaya jAtismRtijJAna kone kahe che? A. hetu B. ughaharaNa A. potA sivAya anya sAthe paNa saMbaMdhita ya tene C. upanaya D. nigamana B. pAmirthaka bAbata sAthe saMbaMdhita heya tene Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA 14 . 'huM paNmAtmA chu' e siddhAMtane anusarIne 14. thato upanaya zo thAya ? A. tethI 'huM paNmAtmA chuM te siddha thAya che. B. sImaghara bhagavAna paramAtmA che ane huMpaNa temanI jAtano hevAthI huM paramAtmA chuM C. sImaMghara bhagavAna jevI paramAtmasvabhAvanI mAtramAM mukhya che. D. raNa ke, huM sImaMdhara bhagavAnanI jAtano che. 15. anumAna kriyAnuM paNmaLa prApta kaNavanAra teno 15. kayo avayava che ? A. pratijJA C. upanaya B. tu D.nigamana o6. siddhAMtanI parIkSA vinA mAtra gurunA vacana 16 anusAra tene svIkArI levAthI zuM banI kAnuM nathI A. AjJAnusArI mArgAnusAta 7. IhA kone kahe che ? 8. avAcakone kahe che ? B. AgamAnusArI D.pramANAnusArI nIcenA praznotA TUMkA javAba eka-be vAkyomAM Apo 2. tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata thavA mATeno krama jaNAvo ? de. matijJAnamAM kono samAveza che ? 3. dhRtarAmAM zono samAveza che. 4. tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata thavAmAM zraddhAnanI bhUmikA kayAMthI zarU thAya che ? 5. dardIno poMmAM kone kahe che ? 6. avagraha kone kahe che ? 9. ghAraNA kone kahe che ? 10. smRti kone kahe che ? 12. jAtismRti jJAna kone kahe che ? de. pratyabhijJAna kone kahe che ? 3. vyApti kone kahe che ? 17. tattvajJAnanA siddhAMtonI pIjJA karavAnI paddhati kaI che ? A. kasoTI C. pramANa 18. Agama kone kahI na zakAya ? A. Agata mULa siddhAMtone B. jaina darzananA kahevAtA sarva zAstrone saiddhAMtika prazno 4. vyAptinA be prakAranA nAma Apo ? 5. vyAptinuM samarthana karavAnI vidhino krama jaNAvo ? 16. anumAna kone kahe che ? 17. anumAnanA be prakAranA nAma Apo ? B. mImAMsA D. vigaya A. AtmajJAnapaNuM B. AtmasApaNuM C. AtmaboghapaNuM D. AtmasukhaparyuM 19. C. alpajJa jIvone agamyanuM jJAna karavanArane D. AnuM tathI saMpUrNa jJAna karavanAstra 19. 'huM paramAtmA chuM'nuM saMvedana kone kahevAya ? A.'huMparamAtmA chuM evI lAgaNI ke anubhava thAya tene B.'huM paramAtmA chuM' evI mAnyatA thAya tene C.'huM paramAtmA chuM' evo bhAva bhAse tene D.'huMpaNmAtmA chuM evI potAnI paryAyanuM vedana thAya tene 20. saMvedananuM phaLa zuM Ave che ? 20. 6. upanaya kone kahe che ? 7. nigamana kone kahe che ? 131 17. 8. manovaijJAnika saMte digamananuM sthAna kevuM che ? 29. parIkSA kone kahe che ? 18. 18. svArtha anumAna kone kahe che ? 19. pArtha anuAmana kone kahe che ? 20. parartha anumAtanA pAMca avayavanA nAma Apo ? ? . paNarya anumAnano avayava evI pratijJA kone kahe che ? re? hetu kone kahe che ? ra3. hetunA be prakAranA nAma Apo ? ra4. dRSTAMta eTale zuM ? 5. udAharaNa kone kahe che ? 13. 30. tattvajJAnanA siddhAMtonI parIkSA karavAnI paddhatinAM pAyA jaNAvo ? 32. Agama kone kahe che ? 3ra. Agama pramANa kone kahe che ? 33. zA mATe Agamane pramANa tarIke svIkAravAmAM Ave che ? 34. paramaguru kone kahe che ? 35. apadguru kone kahe che ? Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ )132( prakaraNa-5 : "huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata thavAno krama ) 36. paNa guru kone kahe che ? 29. upanayanI samajUtI Apo. 37, paNaNeguruno upadeza pramANe kone kahe che ? ra0. huM paramAtmA chuM' e siddhAMtane anusarIne thato upAya 38. bhAvabhAsana kone kahe che ? samajAvo. 39. saMvedana kone kahe che ? ra?. nigamananI samajUtI Apo. 40. hRdayagatapaNuM kone kahe che ? rara. parIkSAnA samAnArthI nAmo ApI te darekanI samajUtI nIcenA praznononA vistata javAba Apo Apo. 2. tattvajJAnanI bAbatamAM uttarotara viralamAM samajAvo. | ra3. prayojanabhUta siddhAMtonI parIkSA zA mATe ane kaI 2. darzanopayoganI samajUtI Apo. rIte karavI ? 3. avagahanI samajUtI Apo. ra4. parIkSA vinA AjJAnusArI thaIne siddhAMtone svIkArIe 4. IDhAnI samajUtI Apo. to zo vAMgho Ave ? 5. avAyanI samajUtI Apo. pa. siddhAMtonI parIkSA karatAM na AvaDe to zuM karavuM? 6. ghAraNAnI samajUtI Apo. ra6. siddhAMtonI parNakSA karavAmAM kAcA hIe to zuM karavuM? 7. smRtinI samajUtI Apo. 7. tattvajJAnanA siddhAMtonI parIkSA karavAmAM saphaLa thayA 8. pratyabhijJAnanI samajUtI Apo. chI e te kema khabara paDe ? 9. zA mATe vastunA ane kAMtasvaksane na svIkAranAra mATe ra8. Agama pramANanI samajUtI Apo. pratyabhajJAnanI saMbhAvanA nathI ? | ra9. paramagurunA upadeza pramANanI samajUtI Apo. 20. vyAdhine bIjA kayA nAmothI oLakhavAmAM Ave che? | 30. huM paramAtmA chuM' e siddhAMta kaI rIte parApara gurunA zA mATe ? upadeza pramANathI prabhANAbhUta che? 22. vyApinI sAmAnya samajUtI Apo. 32. bhAvabhAsananI samajUtI Apo. 22. samavyAdhi ane viSama vyAdhinI samajUtI Apo. 32. siddhAMtanI parIkSA vinA tenuM bhAvabhAsana kema thatuM 23. pAradazAnA sAghana vaDe paramAtmAsvabhAvanA sAdhyanI nathI ? siddhi mATe vyAkhanuM samarthana karavAnA prakAre samajAvo. 33. siddhAMtano bhAva barAbara bhAse te mATe zuM karavuM ? 24. anumAnanI sAmAnya samajUtI Apo. 34. saMvedana vizenI samajUtI Apo. 5. svArtha anumAnanA prakAra ane tenI samajUtI Apo. 35. saMvedananA mahatva viSe pUjya bahenazrI caMpAbena zuM kahe che? 26. 'huM paramAtmA chuM. kAraNa ke huM sImaMgha-bhagavAnanI jAtano 36. 'huM paramAtmA chuM' e siddhAMta hRdayagata thatA zuM pratibhAse che ? chuM A vighAnanuM parartha anumAnanA pAMceya avayavomAM | 37. 'huM paramAtmA chuM' e siddhAMta hRdayagata thavAnuM phaLa zuM che? vargIkaraNa karI Apo. 38. kayA puruSa potAnA jIvanane saphaLa banAve che? 17. hetvAbhAsa eTale zuM ? tenA prakAra ApI darekanI samajUtI | nIcenAno taphAvata Apo. Apo. 1. vyApti ane anumAna 28. sImaMgharabhagavAna paramAtmA che ane huM paNa temanI . parIkSApUrvakano nirNaya ane bhAvabhAsana jAtano hovAthI huM paNa paramAtmA chuM -A udAharAnI | 3. nirvikalpa saMvedana ane vikalpa saMvedana samajUtI Apo. AmaIkriyA mATe anivArya che zarato che. 1. paznamAM hetunI hAjarI hovI jarUrI che. ane 2. hetunI sAtha sAthe vyAmi jarUrI che. uparanI bane zaratonuM pAlana thatuM hoya to tenA AdhAre "pakSamAM sAdhyanI hAjarI che. evuM ja jJAna thAya te anumAnakriyA dvArA meLavavAyeluM pAna kahevAya che. pakSamAM hetunI hAjarI che evuM samajI zakAya to ane to ja anumAnakiyAno AraMbha thaI zake che. hetu dvArA guruziSyane ema jaNAve che ke padmamAM sAthanI hAjarI sAbita karavA mATe paznamAM tunI hAjarI ane tumAM sAdhyanI vyAmi jarUrI che. A pramANe kharekhara che evuM ApaNe samajI zakIe to ja ApaNe anumAnakriyAmAM AgaLa vadhI zakIe chIe. (prakaraNa-5: huM paramAtmA chuM siddhAMta hadayagata thavAno kama pAnA naMbara 11mAMthI) Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ KOR 28 OCTOC BIKE O DILKO DILKO DIXICOCOIDEO DILKO DILKO DILKO ITS DD prakaraNa huM paramAtmA chuM. siddhAMd eald thavAthI kANo ABLE O JUKO ISO BAdiO JUKO DUBE DOAdiO JES OQEO DJ RO JUKO BIKE O 2 prakaraNanI rUparekhA * prAstAvika 1. tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata na thavAnA mukhya kAraNo (1)svaccheda AlokanI alpa paNa sukhecchA devaguru pratyenI paramA dainyatAnI ochAI 2 aMcalikA sauhNddege hoogi horge herigeyiNhyooghauN hauNddooggaugaadde TITITLTLTILITTTTTTTTTTTTTTT TTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTT IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIITTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTITUTILITICILITTLTILITIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIITUTT TTTTTTT TTTITLE 2. tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata na thavAnA gauNa kAraNo ShkAMdarpa bhAvanA ukailviSI bhAvanA AbhiyogikI bhAvanAta AsurI bhAvanIpa Da-saMmohanI bhAvanA, a saMgalikA upasaMhAra elloosioloolitoilicilicolicolicoriciliasilica Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G | |_| | prakaraNa : 6 'huM paramAtmA chuM' hRdayagata na thavAnAM kAraNo batAvatAM zrImad rAjacaMdranAM keTalAMka pado (varanIna) tyAga viAga na cittamAM. yAya na tene jAta. kADhI tyAga vicAgamAM, to mune vizva mAna. eka sAva sAda to. pAse vacce moma. pAmyA bheMza AnaMta che, AkhuM jiMtra nirdoSa. pratyakSa sadguru yogamAM, varSe daSTi vimukha, asadguru te Dha nijamAnArye mukhya. re, avavA vizayanava grahe, mAtra jAdA ya. noMpe savahAve, sAyana ta vAya. no upAya udhdhAMtatA, loha aMtara cA, saLapaNuM na aTavA, me mArkArTo durbhAgya. mAvArtha : 'huM paramAtmA chuM' jevA siddhAMtane hRdayagata karavA mATe tyAga ane vairAgya jarUrI hoya che. tyAga-vairAgya vinA potAnA paramAtmabhAvanuM mAna na thAya. paNa je jIva tyAga-vairAgyamAM ja rokAI jAya che ane teno upayoga tattvajJAnano abhyAsa karI potAnAM paramAtmasvabhAvane oLakhavA mATe karato nathI to te jIva potAnuM bhAna bhUlelo che. FOFOO 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata na thavAnuM mukhya ane mULa kAraNa potAno svacchaMda che. jo jIva potAnA svacchaMdane TALe to te potAnA paramAtmasvabhAvanI oLakhANa karI tevI paramAtmadazA avazya pragaTa kare. A rIte svacchaMda TALIne anaMta jIvoe potAnI paramAtmadA pragaTa karI che, tema nirdoSa jinendra bhagavAnanuM vacana che. 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavA sAkSAt sadaguruno samAgama kAryakArI che. A jIvane ghaNI vakhata AvA saddaguruno yoga prApta thavA chatAM jIva tenI darakAra karato nathI ane tenAthI vimukha varte che ane mukhyapaNe potAnI moTAI khAtara kularanI ja sarva prakAre sevA karI tene ja anusare che. 'huM paramAtmA chuM' evuM phakta rAbdomAM kathana karyA kare che ane te siddhAMtane hRdayagata karavA mATeno sAco puruSArtha karato nathI ke samajaNapUrvaka kaSAyanI maMdatA paNa karato nathI tethI te sAdhana vagarano thAya che. "huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata na thavAnuM eka kAraNa potAno ja paNa ke mata sAco evo durAgraha che, AvA durAgrahI eTale ke matAthI jIvanA mithyAtva rAgAdi kaSAya uparAMta hotA nathI. tenA aMtaramAM udAsInanA honI nathI. tenAmAM saraLatA ane pakSapAta rahinapaNuM hotuM nathI. A badhuM manArthI jIvanI mAThI dazA sUcave che. (Atmasiddhi H gAthA 7, 15, 26, 29, 32) I DOROCCO MOOOOOOOOOOO Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA )1351 ja thAya che. caitanyanA pariNAmanI sAthe kudarata baMdhAyelI che - evo ja vastuno svabhAva che. potAnI je prakAranI bhAvanA hoya te prakAre potAno puruSArtha pravarte che. caitanyamAMthI pariNamelI AtmahitanI bhAvanA hoya to AtmalakSI savaLo puruSArtha prarvate che ane rAgadveSamAMthI UgelI saMsAra saMbaMdhI bhAvanA hoya to paralakSI avaLo puruSArtha pravarte che. AtmalakSI savaLA puruSArthanuM savaLuM phaLa haMmezAM Ave ja che. kema ke, AtmalakSI svabhAva-sanmukhatAno puruSArtha potAnA AtmahitanA kArya mATe upAdAna kAraNa hoya che. upAdAna kAraNa anusAranuM kArya thAya ja che ane tethI AtmahitamAM AgaLa vadhI zakAya che. tethI AtmahitanI bhAvanA ane te anusArano puruSArtha Bhagwan Bahubali haMmezAM saphaLa ja thAya che. bhAve jiAvara pUjIe, bhAve dI dA61; bhAve bhAva6II bhAvIe, bhAve kevaLajJAI. | tatvajJAna ane tenA siddhAMto samajavAnI ruci ane rasa hoya to te AtmahitanI bhAvanA che. bhAvArtha : tattvajJAnanA siddhAMto hadayagata na tattvajJAna ane tenA siddhAMto samajavAnI thAya to tenuM kAraNa potAnI ja khoTI bhAvanA jarUriyAta na jaNAya, tenuM prayojana ja na bhAse, hoya che. prema che, je kAMI thAya che te potAnI bhAvanA anusAra ja hoya che. jinavarane pUjIe tenuM mahattva na samajAya, tenA pratyenuM lakSa ja na che dAna ApIe temAM jhiyAnuM mahattva nathI paNa hoya to AtmahitanI bhAvanA ja nathI. potAnI bhAvanAnuM ja mahatva hoya che ane tenuM ja AtmahitanI yathArtha bhAvanA vinA AtmalakSI phaLa Ave che. tethI potAnI bhAvanA haMmezAM svabhAva-sanmukhatAno savaLo puruSArtha nathI ane utkRSTa rAkho. hRdayapUrvakanI bhAvanA bhAvavAthI AvA puruSArtha vinA tattvajJAnanA siddhAMto 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata thAya che ane tenA phaLamAM paramAtmapada eTale ke hRdayagata thatAM nathI. devaLajJAnanI prApta thAya che. (bodhAmRta : pAnuM 73mAMthI) 1 mAyA) je jIvane saMsAramAM ja kyAMka sukhabuddhi che, tattvajJAnano koI siddhAMta hRdayagata na thAya to sAMsArika viSayonuM AkarSaNa UbhuM che, sAMsArika tenuM kAraNa potAnI bhAvanAnI ja khAmI che. pravRttimAMthI bahAra AvavuM gamatuM nathI tene caitanyane caitanyamAMthI pariNamelI bhAvanA eTale saMsArano kharekharo trAsa nathI ane tethI tene ke rAga-dveSamAMthI nahi UgelI bhAvanA - evI AtmahitanI bhAvanA ja nathI. AtmahitanI yathArtha bhAvanA hoya to te bhAvanA phaLe ja chUTako. svalakSI yathArtha bhAvanA nathI tene saMsArasaMbaMdhI caitanyanI bhAvanA kadI niSphaLa jatI nathI, saphaLa paralakSI kutsita bhAvanA hoya ja che. apavitra Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ )136 prakaraNa-6H "paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata na thavAnA kAraNo ). A/rAma = = kutsita bhAvanAnA kAraNe tattvajJAnanA pavitra jI tatvajJAnanA siddhAMtohadarAgata nathavAnA siddhAMto hRdayagata thatA nathI. apavitra kutsita bhAvanAnI badabU hoya tyAM sudhI pavitra siddhAMtonI phorama hRdaya sudhI pahoMcatI nathI. roke jIva svarachaMda vo, pAme avazya mokSa, ApaNI pAse tattvajJAna ane tenA mahAna pAmyA ema aojta che, bhAnuM jihA ThAThoSa. siddhAMto che. mArga sAco maLI gayo che. topaNa bhAvArtha : jo jIva potAno svachaMda maTADe to ApaNI pariNatino 'huM paramAtmA chuM" jevA pravAha te mArge vaLato siddhAMtane hadayagata nathI. ane pariNatino jJAnAvarANI, karIne tenA phaLamAM pravAha saMsAranA mArge ja| dalAvathI [avaLo puruSArtha pamAbhadazA eTale ke mokSapadane avazya prAptata pravarte che. pariNatinA| mahIda kare che. A rIte anaMta pravAhanI dizA| ratha jIvoe potAnA saMsAranA mArgethI pAchI| paramAtma- svabhAvane vALI AtmahitanA oLakhIne paramAtmadazA prApta karI che. tema mArge vALavAnI che.. rAgadveSa vinAnA nirdoSa dizA badalaze to dazA| nAma Adhu" gokha vaMdanIya jina bhagavAnanuM kahevuM che. paNa badalaze. paNa te saMsAranI ruci ane rAganI khoTI bhAvanAthI avaLo puruSArtha pravarte che | (zrImada rAjacaMdra : AtmasiddhimATe ApaNI ci ano ane tenuM avaLuM phaLa karmabaMdhana Ave che, tethI 'huM paramAtmA che'siddhAMto gAthA 15) | hRdayagata thato nathI. te darzAvatuM citra bhAvanAne badalavI jenA vinA tattvajJAnano paDaze. tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata na thavA koI paNa siddhAMta kadApi hRdayagata na thaI zake detI khoTI bhAvanA aneka prakAre hoya che. A tevA kAraNane mukhya kAraNa kahe che. tattvajJAnano khoTI bhAvanA ane tenA kAraNone mukhya ane gauNa siddhAMta hRdayagata na thaI zakavAnA mukhya kAraNomAM ema be prakAramAM vaheMcI zakAya che. tethI huM paramAtmA paNa mukhya jIvanA svacchada che. A svaccheda paNa mukhya jIvano svachaMda che. A svachaMda TALIne chuM" jevA tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata na thavAnA ja anaMta jIvoe 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane kAraNone paNa mukhya ane gauNa ema be vibhAgamAM hRdayagata karyo che. ane tyAra pachI tenA phaLamAM darzAvI zakAya che. te A rIte - paramAtmadazAnI prApti paNa karI che, tema nirdoSa jinendra bhagavAnanuM kahevuM che. 1. pattAnA siddhAMto dayaain thavAnA tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata na thavAnA kAraNo mukhya kAraNo dareka vyakti anusAra alaga alaga hoI zake che. divjJAnanA siddhAMto hayAta na thavAnA paNa sAmAnya rIte mukhyapaNe zrImad rAjacaMdrajIe (patrAMka-254mAM) jaNAvyA anusAra traNa kAraNo che. gauNa kAraNo A kAraNo mArgaprAptine rokanArA tarIke darzAvavAmAM AvelA che. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA tattvajJAnanA siddhAMtonuM hRdayagatapaNuM mArgaprApti ja hovAthI A kAraNo tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata na thavA mATenA paNa kahI zakAya che, je A pramANe che me A jIva saMsAramAM rakhaDe che, karmabaMdhana pArma che, aneka prakAranA duHkhone niraMtara bhogave che to tenuM kAraNa potAnI ja bhUla eTale ke misyA mAnyatA hoya che. manuSyanI mAnasiktA ja evI che ke te bIjuM badhuM choDI zake che paNa potAnI mithyA mAnyatA choDI zakto nathI. ane tenuM kAraNa teno svacchaMda che. mithyA mAnyatArUpa svacchaMda choDyA vinA tatvajJAnano koI paNa siddhAMta hRdayagata na thaI zake te dekhItuM che. 1.1. sANaMda 12. AlonI Apa paNa sukhethA 1.3. deva-guru pratyenI parama dainyatAnI ochAI uparokta dareka bAbatanI samajUtI A nIce ApavAmAM Ave che; jemAM kramazaH 1. vyAkhyA ra. vyAkhyAnI samajUtI. 3 A bAbata tattvajJAnanA siddhAMtane hRdayagata thavAmAM kaI rIte bAdhArUpa che? 4. 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata na thavAmAM tenI bhUmikA 5. A rdoSane dUra karavAno upAya ane 6. koI kAvyanA AdhAra sahitanA sArabhAgathI samApanAno samAveza che. 137 1.1. 2019 nig potAnI mithyA mAnyatAne ja sAcI mAnavI ane sAcI vAta kahenAra guruzAstranA kyanonA paNa marajI mujba artha karI svecchAcArI thavuM tene svacchaMda kahe che. jAve potAno svacchaMda TALavo hoya to potAnI lagAma ane gurunI lagAma ema be prakAranI lagAma rAkhavI joIe. potAnI lagAmathI pote vicAravuM joIe ke tattvajJAnanA siddhAMtone huM mArI rIte samajuM chuM paNa te mane hRdayagata thatAM nathI ke tenuM deva-va-koI phaLa dekhAtuM nathI. jo mArI mAnyatA sAcI hoya to A saMsAra ane tenA duHkhono koI kinAro Avavo joIe. paNa tema thatuM nathI. to mAre navesarathI pharI vicAraNA karI tattvajJAna ano tenA siddhAMtonI samajaNa karavI joIe. gurunI lagAma mATe guru jJAnI che ema mAre nakkI karavAnuM che, jo guru jJAnI che to 'puruSa pramANa vacana pramANa e nyAye mahApuruSa je vAta kare che te pramANabhUta che, parama satya che te mAre svIkAravuM joIe. temanI vAta huM samajI zakato nathI to emAM mAro ja doSa che. vaLI sAcI vAta tarka ane nyAyanI karsaTImAMthI pasAra thaI zake tevI hoya che. siddhAMtanI sAcI samajaNa hoya to te pote ja sAryA ane bIjA badhAM khoTA tema mAnI manamAnI karavI, durAgraha rAkhavo, haThAgraha karavI. te saghaLuM svacchaMda che. svacchaMdI jIva tattvajJAna ane tenA siddhAMtone samajato nathI ane tenuM svarUpa anyathA mAne che, Agama viruddhanuM AcaraNa kare che ane gurune paNa gaNakArato nathI. te zAstranA kathanono potAnI mAnyatA anusArano co artha kADhe che ane potAnI mithyA mAnyatAne koI paNa rIte choDato nathI.I. 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavA mATe potAne pAmara mAnavAnI mithyA mAnyatA ane te aMgeno svacchaMda choDavA anivArya che tethI svacchaMda choDyA vinA A siddhAMta hRdayagata thavo asaMbhava che, Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ )138 ( prakaraNa-6: "paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata na thavAnA kAraNo ) hRdayagata paNa thAya che. tethI mAre sau prathama mArI narakanI pratikULatAmAM du:kha che ane tene badhA mAnyatA eka bAju mUkI daIne guru je kahe che, svIkAre che. paNa svarganI sAnukuLatAo paNa tenI dareka prakAre parIkSA karIne te vAta mAre du:khamaya ja che. saghaLo saMsAra ekAMta du:khano besADavI joIe. gurunA satsaMga, gurunI kRpA ja dAvAnaLa che. AvuM aMtaranA UMDANapUrvaka na ane potAnA puruSArthathI te vAta jarUra bese che. | bhAse ane saMsAramAM UMDe UMDe paNa kyAMka A rIte svaccheda TALavA mATe potAnI lagAma sukhabuddhi rahI jAya to te paNa AlokanI alpa ane gurunI lagAma kAryakArI che. temAMya khAsa paNa sukhecchA che. karIne guru mahattvanA che. pote potAno doSa joI pAramArthika tattvajJAna ane tenA siddhAMto saMsAra zakato nathI ane joI zake toya potAnI mithyA ane tenA duHkhano abhAva karAvI mokSamArga ane mAnyatA potAnI meLe maTatI nathI. te mATetenuM sukha pragaTAvavA mATe hoya che. saMsAra ane gurunI AvazyakatA rahe che. tethI svaccheda maTADavA mokSano mArga ekabIjAthI taddana bhinna ane virodhIdhI mATe sadagurunA satsaMgathI caDhiyAtI koI cIjaja che. saMsAramAM kyAMya paNa sukhabuddhi hoya tyAM sudhI nathI. zrImad rAjacaMdranA zabdomAM- saMsArArthIpaNuM TaLatuM nathI ane AtmArthIpaNuM pratyakSa sadagurU yogathI, svarachaMda ne rokAya, pragaTatuM nathI. ane AtmArthIpaNuM pragaTyA vinA anya upAya karyA thakI, prAye kAmaNo thAya. Atma-sanmukhatAno puruSArtha pravartato nathI. Atma-sanmukhatAnA puruSArtha vinA pAramArthika bhAvArtha : potAnI mithyA mAnyatAne ja sAcI tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata thaI zakatA nathI. mAnavAno svachaMda sAt sadagurunAII samAgamathI tema ja temanI AjJA ane upadeza tethI tattvajJAnanAM siddhAMto hRdayagata karavA mATe anusAra vartavAthI saheje TaLe che. te sivAyanA saMsAramAM sukhabuddhino samULago abhAva atyaMta bIjA upAya karavAthI ghaNuM karIne TaLato Avazyaka che. nathI ane bamaNo thAya che. (Atmasiddhi : gAthA 16) AlokanI alpa paNa sukhecchA AtmArthIpaNAnI yogyatAne paNa aTakAvanArI che. pAramArthika 1. AlokanI aeu paNa bhUkhecchA mArgamAM AgaLa vadhavA mATe AtmArthIpaNuM saMsAramAM kayAMya UMDe-UMDe paNa mukha anivArya AvazyakatA che. AtmArthIpaNA vinA bhANavuM tene AlokanI alpa paNa pAramArthika tattvajJAnanA siddhAMto samajI paNa mukhe cchA kahe che. zakAtA nathI to hRdayagata to kema thAya ? na ja A jIvanuM eka mAtra prayojana sukhanuM hoya che. thAya. mATe tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata karavA A sukha AtmAnA mokSa ane mokSamArgamAM hoya ! mATe AlokanI alpa paNa sukhecchA hoya to to che. ane saMsAra ane tenA mArgamAM kadApi hotuM TALavI ekadama jarUrI che. nathI. tema chatAM A jIvane saMsAramAM kyAMya paNa 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavA mATe kiMcit sukha bhAse che to te AlokanI alpa paNa potAnA paramAtmasvabhAvanI oLakhANa ane sukhecchA che. svIkAra jarUrI che. potAno paramAtmasvabhAva Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T 1 ( 'paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA )139( paripUrNa sukhano bhaMDAra che ane potAnuM sukha 1 nI ochA potAnI bahAra saMsAramAM kyAMya paNa hotuM nathI. decatA eTale dInatA pUrvakanI bhakita, te bAbata samajyA vinA paramAtmasvabhAvanI | | samarpaNatA, vinaya ke zaraNAgati che. ruci thatI nathI. tenI ruci vinA tenI oLakhANa thatI nathI. oLakhANa vinA svIkAra vItarAgI deva-guru pratyenI aMtaranA saMbhavato nathI. tethI A siddhAMtane hRdayagata UMDANapUrvakanI bhakita, sAdara karavA mATe potAnuM sukha potAmAM ja che ane samarpaNatA, parama vinaya ke saMpUrNa bahAramAM kyAMya nathI tema samajavuM jarUrI che. eTale zaraNAgatinI ochappane parama dainnatAnI ke AlokanI alpa paNa sukhecchA TALyA vinA A ochAI kahe che. siddhAMtane hRdayagata karI zakAto nathI. vItarAgI sadeva-guru pratye aMtaranA kharA umaLakA sahitanI bhaktinI UNapa, Adara-pUrvakanI mokSagAmI mahApuruSo moTA rAjA-mahArAjAo samarpaNatAnI khAmI, parama vinayanI ane cakravartI paNa hoya che. kacAza ke saMpUrNa zaraNAgatimAM koIka sAMsArika saghaLI suvidhAo adhUrapa hoya to te deva-guru pratyenI ane sAnukULatAo hovA parama dainyatAnI ochAI che. chatAM tene Thokara mArIne teo AtmahitanI sAdhanA mATe pAramArthika tattvajJAnanA siddhAMtonA vanajaMgalamAM vasavATa kare che. pravartaka ane pracAraka vItarAgI deva teone saMsAramAM kyAMya paNa, ane guru hoya che. vItarAgI devasukha bhAsyuM hota to teo guru pratyenI parama dainyatA vinA AvuM na karata. te ema darzAve temanA prarUpita siddhAMto samajIne che ke AlokamAM alpa paNa hRdayagata karI zakAtA nathI. sukhecchA rAkhavA jevI nathI. vItarAgI deva-guru pratyeno Adara ke kavi nainasukhadAsanA zabdomAM- bahumAna te temanA dvArA prarUpita siddhAMtono ja Adara ke bahumAna che. vItarAgI deva-guru pratyenI jo saMsAra viSe sukha hotA tIrthaMkara kyoM tyAgai? bhakti, samarpaNatA, vinaya ke zaraNAgati e ja kAhe ko ziva-sAdhana karate saMjama sau anurAgai ? temanA dvArA prarUpita siddhAMto pratyenI bhakti, bhAvArtha : jo saMsAramAM kyAMya paNa jhiMcava samarpaNatA, vinaya ke zaraNAgati che. A rIte paNa sukha hoya to jene saghaLI sAMsArika vItarAgI deva-guru pratyenI dainyatA e temanA dvArA suvidhAo che tevA tIrthakara jevA mahApuruSo prarUpita siddhAMto pratyenI ja dainyatA che. A teno tyAga zA mATe kare ? zA mATe teo siddhAMto pratyenI dainyatAnI ochAI eTale ke saMyamanA anurAga thaI AtmahaMtanuM mokSamArganuM siddhAMto pratyenA Adara, bahumAnabhakti, vinaya sAdhana kare ? tethI saMsAramAM kyAMya sukha hotuM vageremAM khAmI hoya to te siddhAMta kaI rIte nathI tema nakkI thAya che. hRdayagata thaI zake ? na ja thaI zake. (paMDita nainasukhadAsakRta "saMsAra bhAvanAmAMthI ) Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ )140 prakaraNa-6: "paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata na thavAnA kAraNo ) vaLI A siddhAMtonI samajUtI ApanArA paNa AvA deva-gurune zarIra hovA chatAM teoe deva-guru ja hoya che. vItarAgI deva-gurunA | * vAtarAgA dava-gurunA zarIrathI bhinna zuddhAtmAnI pragaTatA karI che. AvA mArgadarzana vinA te bilakula samajI zakAtA nathI. deva-guru pratye parama dainyatAthI vAraMvAra vaMdana che. laukika zikSaNa ApanArA nokariyAta zikSaka pratye deha chatAM jenI dazA, va dehAtIta paNa Adara ane vinayapUrvaka te zIkhavAmAM Ave che che. je vidyArthI Avo Adara nathI rAkhato te puruM te jJAnInA caraNamAM, ho vaMdaLa aNita zikSaNa pAmI zakato nathI. guru droNanA aneka bhAvArtha: deha hovA chatAM jenI dehathI judI ziSyo hatA paNa arjunane guru pratye je Adara avasthA pravarte che tevA jJAna deva-gurunA caraNaane vinaya hato te sauthI caDhiyAto hato. tethI kamaLamAM parama AMtathI arthAta vaMdana ho. arjuna temanI pAsethI pUrNa zikSaNa prApta karI utkRSTa (Atmasiddhi : gAthA 142) vidyA prApta karI zakyo. pAramArthika zikSaNa aMcAlikA ApanArA *niHspRha deva-guru pratye Adara ane vinaya na hoya te kema cAle ? ane tevA vinaya je kAraNosara tattvajJAnanA siddhAMto kadApi vinA temanA dvArA prarUpita siddhAMtonuM temanA ja | bilakula hRdayagata na ja thaI zake tevA kAraNone mukhya dvArA apAtuM zikSaNa kaI rIte pAmI zakAya? na ja kAraNo kahe che. tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata na pAmI zakAya. mATe tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata thavAnA mukhya kAraNomAM svacchaMda, AlokanI alpa karavA mATe deva-guru pratyenI parama dainyatAnI paNa sukhecchA ane vItarAgI deva-guru pratyenI ochAI koI rIte cAlI ja na zake. parama dainyatAnI ochAIno samAveza che. 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtanA prarUpaka vItarAga jeno svachaMda TaLI gayo che ane jene AlokamAM deva ane temanA pracAraka vItarAgI guru che. A jarA paNa sukhabuddhi nathI tene vItarAgI deva-guru deva-gurunA Azraye ja A siddhAMtane samajIne pratyeno parama vinaya avazya Ave ja che. bIjI hRdayagata karI zakAya che. tethI A siddhAMtane rIte kahIe to vItarAgI deva-guru pratyenI parama hadayagata karavA mATe deva-guru pratyenI parama dainyatAnI ochAI aTakI jAya to bAkInA be dainyatAnI ochAI hoya to te dUra karavI jarUrI che. kAraNo paNa ApameLe aTakI jAya che. ane tethI AtmasvarUpa samajAvatA pAramArthika tattva tattvajJAnanAM siddhAMto hRdayagata thavAno rAjamArga jJAnanA siddhAMto samajyA vinA A jIva khullo thaI jAya che. vItarAgI deva-guru paikI saMsAramAM rakhaDe che ane tenA anaMta duHkho bhogave | vItarAgI deva pote ja parama guru che ane gauNapaNe che. A siddhAMto samajavA mATe vItarAgI deva temAM saghaLAM sadguru samAI jAya che. tethI eka guru pratyeno parama vinaya ja kAryakArI hoya che. vItarAgI devano paNa parama vinaya hoya topaNa temAM badhuM AvI jAya che. gRhasthanuM sau prathama arihaMta bhagavAna e deva che. AcArya, upAdhyAya kartavya paNa vItarAgI devanI pUjA-bhakti che. je ane sAdhu e guru che. sAkSAt upakArI hoya tevA | parama AdarapUrvaka kharA hRdayathI jinendra bhagavAnane samyagdaSTi dharmAtmA paNa koI apekSAe guru che. | namaskAra kare che, te 'huM paramAtmA chuM' jevA Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA uttama prakAranA tattvajJAnanA siddhAMtane potAnA hRdayamAM avazya dhAraNa kare che. AcAryazrI kuMdakuMdanA zabdomAM (harigIta) ke paragati rAgathI jiAvara pradALune nameM, te maLelI mULo vara bhAvazastra vaDe khaNe. bhAvArtha : je puruSa parama kti anurAgathI jinavaranA caraNakamaLone name che te uttama prakAranA bhAvazastrane dhAraNa karI tenA vaDe jamavelI mULano eTale ke saMsArarUpI velanA mULano eTale ke mithyAtvano nAza kare che. vizeSArtha : ahIM je puruSa potAnI parama dainyatAnI ochAInA doSane dUra karI jinendra bhagavAnano aMtaranA umaLakApUrva vinaya kare che. te puruSa uttama prakAranA bhAvAraSane dhAraNa kare che. ahIM bhAvagaravamAM bhAva eTale ke hRdaya ane zastra eTale ke jinendra prarUpita tattvajJAnano siddhAMta. tethI tattvajJAnanA siddhAMtane hRdayamAM dhAraNa karavuM eTale ke calana karavuM te bhAvAvanuM dhAraNa karavuM che. A bhAvAva uttama prakAranuM che eTale ke 'huM paramAtmA chuM" jevA uttama prakAranA tattvajJAnanA siddhAMtane pote hradayamAM dhAraNa kare che. eTale ke hRdayagata kare che. te mithyAtvane maTADanAra che.. (bhAvapAhuDa : gAthA 153) tattvajJAnanA siddhAMto hRdarAgata na thavAnA gauNa kAraNo 141 (anuSTupa) kAnpapramukhAH paMca, bhAvanA rAgaraMjitAH / yeSAM hRdi padaM cakuH kRteSAM vastunizayaH // kAndapa kailviSI caiva, bhAvanA cAbhiyogikI | banavI cApi saMmohI, vyAcyA paMcAyI ca sA // bhAvArtha : jenA manamAM rAgathI raMjita kAMdarpI pramukha che tevI pAMca bhAvanAono nivAsa che tene vastuno nizcaya eTale ke tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata kema thaI zake? na ja thaI zake. A pAMca bhAvanAo che: 1. kAMdarpI, 2. DelhiI, 3. AbhiyogiDI, 4. AsurI ane 5. saMmohinI. A pAMca bhAvanAo pAparUpa che. ane tethI te choDavA jevI che. (jJAnArNava : sarga-4 : zloka 40,41) tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata karavA mATe je anivArya na hoya topaNa IcchanIya hoya tevI pApa bhAvanAonA abhAvane gauNa kAro kahI zakAya che. A pApa bhAvanAo kAMdarpI Adi pAMca prakAranI che. A pApa bhAvanAo dharAvanAranuM citta saMsAramAM lIna rahe che. Avo jIva viSayakaSAyasI virAma pAmato nathI. tethI tenI pariNati bahAramAM ja bhaTakatI rahe che. sAmAnyapaNe ja AtmArthI jIva AvI pApa bhAvanAothI para hoya che. topaNa anAdithI jIvamAM AvI bhAvanAo ghara karI gaI hoya tenAM saMskAra rahI javA pAme che. AvI pApabhAvanAnA AchApAtaLA saMskAra paNa nAbUda karavA IcchanIya che. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ )142( prakaraNa-6H "huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata na thavAnA kAraNo ) A pApa bhAvanAo nAbUda thavAthI tattvajJAnanA ane aMtamAM 5. A pApa bhAvanA kaI prakAranI siddhAMto saraLatAthI hRdayagata thaI zake che. uttama bhAvanA vaDe kaI rIte dUra karI zakAya tenI carcA che. dravyaliMgI muni ghora tapazcaryA karatAM hovA chatAM A pAMca pApa bhAvanAo paikInI je prakAranI bhAvanA hoya te prakAranA halakI jAtinA nIca deva 2.1. ISghA mAlanI thAya che ane UMcI jAtinA deva thatAM aTakI jAya zIla ane guNano nAza karavAvALA che. eTale ke, kAMdarpa bhAvanA karanAro kaMdarpa deva bhAvane kaMdarpa kahe che. kaMdarpa bhAva thAya che. kailviSI bhAvanA rAkhanAro kailviSI deva gharAvanAne kAMI bhAvanAvALo kahevAmAM thAya che. AbhiyogIkI bhAvanA dharAvanAro Ave che. Abhiyogya eTale ke vAhana bananAro deva thAya sparzendriyanA viSayanI atizaya Asakti che. AsurI bhAvanA rAkhanAro asurakamAra jAtino dharAvatI kAmavAsanA te kAMdarpa bhAvanA che. kAMdarpa aMbariSa nAmano deva thAya che ane saMmohinI bhAvanA dharAvanAro jIva 6 bhAMDa jevA hAsyavacana bhAvanA dharAvanAro saMmoha nAmano pizAca ane kAyaceSTA karanAro hoya che. Avo jIva vikathI jAtino vyaMtaradeva thAya che. A rIte A pAMca ane asatya vacano vaDe anyane paNa cha abhirata prakAranI pApa bhAvanAo dravyaliMgI munine paNa kare che. uttama prakAranA devathI vaMcita rAkhe che to sAmAnya 0 sparzendriya samagra zarIrapramANa che. manuSyamAM mumukSune tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata thatA rokIkI ' rAkhe te samajI zakAya che. tethI tattvajJAnanA | | sparzendriyanA viSayanI mukhyatA hoya che. siddhAMto hRdayagata karavA mATe A bhAvanAo sparzendriyanA viSayanI ati kAmavAsanA paikInI koI paNa hoya to tene jaDamULathI nAbUda dharAvanArA manuSyano upayoga bahAramAM ja bhaTakyA kare che. tethI tattvanA ciMtana-manana-vicAramAM te karavI IcchanIya che. A pAMca pApa bhAvanAo A pramANe che - pAcho paDe che. tethI kAMdarpa bhAvanAno abhAva Atmahita mATe upakArI che. 1. karmI bhAvanA 2. taitiSI bhAvanA 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane samajavA ane hRdayagata karavA mATe atIndriya AtmasvabhAvanuM 3. AmiyogikI bhAvanA anusaMdhAna jarUrI che. tethI Indriyone vaza H. AmurI bhAvanA karAvanArI kAMdarpI bhAvanA temAM bAdhArUpa bane che. 5. saMmohinI bhAvanA tethI AvA siddhAMtone hRdayagata karavA A uparokata dareka bAbatanI samajatI A nIce prakAranI pApa bhAvanAno tyAga jarUrI che. ApavAmAM Ave che. temAM 1.te bhAvanAnI vyAkhyA, uttama prakAranI tapobhAvanA vaDe Indriyone vaza 2. tenI samajUtI, 3. kaI rIte A bhAvanA karI kAMdarpa bhAvanAno abhAva karI zakAya che. Atmahitane aDacaNarUpa che ? 4. 'huM paramAtmA chuM" siddhAMtane hRdayagata na thavAmAM tenI bhUmikA Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 1 ( 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA )143( 2.2. siCaol Olldal 2. 9. AmiyocchiALI mAnA niMdA ane mAyAcAra jevA kaluSita maMtra-taMtrAdinA prayoga karavA, vAchaTA ,, pariNAmane kalveSa bhAva kahe che. AvA hAsya, kautukAda vaDe lokone prabhAvita bhAva gharAvanAra jIvane kaeNlviSI kavA, moTA mANasonI khuzAmata karavI bhAvanAvALo kahevAmAM Ave che. vagere jevI pravRttine abhayoga kriyA vItarAgI deva-gara-zAstra upara bahArathI prema ane kahe che. abhayoga kriyAno upayoga prazaMSAno bhAva dekhADavo paNa aMdarathI aNagamo kaMnaNa jIva ne Abha yonikI ane aprItino bhAva dAkhavavA jevA mAyAcArane bhAvanAvALo kahe che . kelviSI bhAvanA kahe che. AvI bhAvanAvALo jIva maMtra-taMtra, dorA-dhAgA, , "bhUtikarma, tAvIja, muni, AyikA, zrAvaka, zrAvikA e cAra prakAranA bhabhUti, nimittajJAna, jayotiSavidyA vagerenA saMghane pratikuLa che ane te teno avinaya paNa karI prayoga karavA, manoraMjaka ane prabhAvaka vAkchaTA, bese che. kyAreka te chUpI rIte teno avarNavAda kAyaceSTA vagere vaDe lokone AkarSita karavA, sattApaNa karI bese che. saMpattivALAonuM sanmAna karavuM jevI kriyAne abhiyoga kriyA kahe che. ane abhiyoga kriyA dharmAtmA mahApuruSano avarNavAda eTale ke niMdA karanAra jIvane AbhiyogikI bhAvanA rAkhanAro karavI ane tema karavAmAM paNa mAyAcAra dAkhavavo mAnavAmAM Ave che.. te sauthI moTuM pApa che. AvA pApI jIvanI AbhiyogikI bhAvanA dharAvanArano hetu potAnI pariNati kaluSita rahe che. AvA kaluSita pariNatinI kaeNlviSI bhAvanAvALo jIva koI kuzaLatA ke Rddhino upayoga bIjAnA bhalA mATe karI mAna-sanmAna meLavavAno hoya che. tenAthInI Atmahita sAdhI zakato nathI. Atmahita mATe te potAnA viSaya-kaSAyane paNa poSe che. ane tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata karavA AvI tethI te potAnA AtmahitanuM poSaNa karI zakto bhAvanAno abhAva karavo Avazyaka che. nathI. A kAraNe AbhiyogikI bhAvanA 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavA mATe Atmahita mATe bAdhArUpa bane che. vItarAgI deva-guru-zAstranI AvazyakatA hoya "huM paramAtmA chuM' siddhAMtane samajIne hRdayagata che. vItarAgI deva-guru-zAstra pratye duvinaya karavAnuM prayojana sAMsArika mAna-sanmAna ane dharAvanArI kailviSI bhAvanAvALo jIva A viSaya-kaSAyathI dUra rahI AtmahitamAM AgaLa siddhAMtane hRdayagata karI zakto nathI. tethI vadhavAnuM che. AbhiyogikI bhAvanAnA kAraNe AvA siddhAMto hRdayagata karavA AvI pApa potAnuM prayojana anya lokonA sAMsArika duHkhabhAvanA TALavI jarUrI che. darda maTADavAnuM, lokonuM manoraMjana karavAnuM, lokone uttama prakAranI mRtabhAvanAnAM baLe vItarAgI deva potAnA pratye AkarSita karI potAno prabhAva ane guru-pratyenA bahumAna ane Adarane vadhArI kailpiSI mAna-sanmAna vadhAravAnuM, viSaya-kaSAyane poSavAnuM bhAvanAne TALI zakAya che. vagere jevuM thaI jAya che. tethI Avo jIva Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144( prakaraNa-6H "huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata na thavAnA kAraNo ) pAramArthika prayojananA siddhAMtone samajIne "huM paramAtmA chuM ane tenA jevA bIjA siddhAMtone hRdayagata karavAnuM cUkI jAya che. tethI AvA hRdayagata karavA mATe AtmAnA ullasita vIrya ane siddhAMtone hRdayagata karavA AvA prakAranI pApa dhairyanI jarUra hoya che. AsurI bhAvanA dharAvanAranAM bhAvanAno parityAga Avazyaka che. AtmAnuM vIrya eTale ke baLa bahAramAM ja avaLA uttama prakAranI sattvabhAvanAnA saMskAro mArge pravarte che. Atmahita mATenA AtmikavIryartha keLavavAthI potAnA sattvazIla akhaMDa avinAzI pragaTAvavAmAM kAyara jIvane Atmika vairya paNa saMbhavatuM nathI. Atmika vIrya-vairyanA abhAvamAM anaMta guNonA nidhAna svarUpa AtmasvabhAvano Avo jIva tattvanA siddhAMto hRdayagata karI zakato svIkAra thAya che. A ucca prakAranI satvabhAvanAnA nathI. tethI AvA siddhAMtone hRdayagata karavA abhyAsanA baLe nimna prakAranI asatvazIla AbhiyogikI bhAvanAne aTakAvI zakAya che. AsurI bhAvanAne TALavI jarUrI che. uttama prakAranI dhRtibaLa bhAvanAthI potAnA AtmAnuM baLa ke vIrya parathI pAchuM vaLI AtmahitanA 2.4. AzrI bhArthanA Atmika kAryamAM pravarte che. krodhAdi kaSAyo sAme bhavobhava cAle evo roSa rAkhavo, laDavAmAM te kAyaratA dAkhavatuM nathI. ane dhIraja kalahapUrvakanuM tapa karavuM, AjIvikA mATe gumAvatuM nathI. AvI dhIrajapUrvakanI kAyaratAnA nimittajJAna jevI vidyAno upayoga abhAvane ja Atmikathairya kahe che. Atmika vIryakaravo, viSaya-kaSAyamAM AsaMketa, dhairyano vAraMvArano abhyAsa ane prayoga karavArUpa bhakSyAbhaDhyano viveka na rAkhavo tene dhRtibaLa nAmanI ucca bhAvanAthI AsurI nAmanI AsurIvRtti kahe che. AvI AsurIvRtti nIca bhAvanAne mArI haTAvAya che. ghaNavanAra jIvane AyurNa bhAvanAvALo kahevAya che. . saMmohinI bhAthanA anya bhavamAM paNa cAlu rahe tevI tIvra vairabhAvanA unmArgano rAkhavI, tapa karavAmAM paNa kajIyA-kaMkAsa karavA, upadeza kavo, mokSamArgathI viruddha nimittajJAna ane jyotiSa jevI vidyA vaDe potAnuM Nosara mithyAtvamothI bharaNapoSaNa karavuM, krodhAdi kaSAyo ane Indriya | saMmoha kahe che. saMmothI viSayomAM Asakta rahevuM, bhakSya ke abhakSya joyA kSahita roya tevA jIvane saMmohinI jANyA vinA khAvApIvAmAM lolupatA rAkhavI bhAvanAvALo kahevAmAM Ave che. vagere jevA bhAva te AsurI vRtti che. AsurIvRtti vItarAga sarvajJa prarUpita parama satya jaina darzanamAM dharAvanAra jIva AsurI bhAvanAvALo che. doSa dekhavo ane anya kalpita asatya mArgano AsurI bhAvanA rAkhanAra jIvanA pariNAma atyaMta upadeza karavo, samyaktvarUpa mokSamArgathI viparIta kaluSita rahe che. tenI vRtti bahAramAM ja bhaTakatI mithyAtvarUpa baMdhamArgamAM pravartavuM ane tenA kAraNe rahe che. Avo jIva Atmahitane mATe taddana mithyAtva ane mohathI mohita thavuM te saMmoha che. ayogya che. saMmoha dharAvato jIva saMmohinI bhAvanAvALo che. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA AtmAnuM hita mithyAtva ane mohane maTADavAmAM che. saMmohinI mAvanAvALo mithyAtva ane mohane maTADavAne badale tene vadhu majabUta karanArAra che. tethI te Atmati mATe ayogya che. Atmahita sAdhavA mATe saMmohinI bhAvanAno abhAva Avazyaka che. 'huM paramAtmA chuM' jevA siddhAMtane hRdayagata karavA mATe mithyAtva ane mohane maMda pADyA atyaMtata Avazyaka che. paNa saMmohinI bhAvanAnA kAraNe te maMda paDavAne badale vadhu dRDha thAya che. tethII saMmohinI bhAvanA AvA siddhAMtane hRdayagata karavAmAM moTI avarodhaka jANavI. saMmohinI bhAvanAnA abhAvapUrvaka ja AvA siddhAMto hRdayagata thaI zake che. ekatva bhAvanAnA abhyAsanA baLe saMmohinI bhAvanAno abhAva thaI zake che. huM zarIrAdi nokarma, rAgAdi bhAvakarma ane paudgalika dravyakarmathI taddana bhinna akhaMDa eka AtmA che. AvA bhedajJAnapUrvaka ja potAnA ekatvanI ArAdhanA karavI te ekatva nAmanI uttama bhAvanA che. ekatva bhAvanAnA kAraNe pote janma-maraNa, sukha-dukha, saMsAra-mokSa vagere sarva sthitimAM pote ekalo ja che te samajI zakAya che. jenA kAraNe ajJAnarUpa mizcAtya ane paramAM potApaNArUpa moha maMda paDe che. mithyAtva ane moha maMda thatA saMmohinI bhAvanA paNa TaLe che.. A rIte utkRSTa prakAranI ekatva bhAvanAnA baLe nikRSTa prakAranI saMmohinI bhAvanAno abhAva karI zakAya che. 145 aMcalikA tattvajJAnanA siddhAMtone hRdayagata karavA mATe je tevA kAraNone gauNa kAraNo mAnavAmAM Ave che. bAdhArUpa hoya ane jene dUra karavA InIya hoya tattvajJAnanA siddhAMtone hRdayagata na thavA detAM AvA gauNa kAraNomAM kAMdarpa Adi pAMca prakAranI pApa bhAvanA pramukha che. A pAMca prakAranI saMkalezarUpa nIca bhAvanAno abhAva karavA mATe tenAthI viparIta evI tapobhAvanA Adi pAMca prakAranI asaMkalezarUpa ucca bhAvanAno abhyAsa upayogI che. AcAryazrI zivakATInA zabdomAM-- (AryA) tavabhAvaNAya sudsattabhAvaNegata bhAvaNA ceya | dhivivAM vimAvaLAtiya siMiAti paMcavihA || bhAvArtha : pAMca praDAranI saMleza bhAvanAno abhAva karanArI tenI viruddha asaMlezarUpa bhAvanA paNa pAMca prakAranI che. 1. tapobhAvanA, 2. zrutabhAvanA, 3. sattvabhAvanA, 4. dhRtibalabhAvanA, 5. ettvabhAvanA (bhagavatI ArAdhanA : dazamo bhAvanA adhikAra : gAthA 189) AlokanAM alpa paNa zrumecchA AlokanI alpa paNa sukhe AtmArthIpaNAtI yogyatAne paNa aTakAvatArI che, pAramArki mArgamAM AgaLa vadhavA mATe AtmArthIpaNuM anivArya AvazyakatA che. AtmArthIpaNA vinA pAramArthika tattvajJAnanA siddhAMto samajI paNa zakAtA nathI to hRdayagata to kema thAya ? na ja thAya. mATe tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata karavA mATe AlokatI alpa paNa sukhecchA hoya to te TALavI ekadama jarUrI che. (prakaraNa-6 : 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata ne zavAnA kAraNo H pAnA naMbara 138 mAMthI ) Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 prakaraNa-6 : 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata na thavAnA kAraNo upasaMhAra 'huM paramAtmA chuM' A eka siddhAMtamAM bIjA badhAM pAramArthika siddhAMto samAI jAya che. potAnuM Atmahita sAdhavA mATe A eka ja siddhAMta basa che. tethI pAramArthika paMthamAM praveza meLavavA A siddhAMtane hRdayagata karavA atyaMta Avazyaka che. A siddhAMtane hRdayagata karavAnI pAtratA hoya ane te mATeno prayatna paNa hoya tema chatAM A siddhAMta hRdayagata na thaI zakyo hoya to tenA kAraNo tapAsavA jarUrI che. 'huM paramAtmA chuM' ane tenA jevA bIjA siddhAMto hRdayagata na thavAnA mukhya kAraNomAM potAno svacchaMda, saMsAramAM kyAMka sukhabuddhi ane deva-guru pratyenA parama vinayanI kacAza mukhyatve hoya che. ane gauNa kAraNomAM kAMdardI Adi pAMca prakAranI kutsita bhAvanAo che. AvA kAraNo paikI pote kayA kAraNe aTake che te pote jAte ja nakkI karavAnuM che ane te mujaba tene durasta karavAno upAya karavAno che. durasta karavAnA upAya aneka hoya che paNa temAM amodha upAya eka ja che. potAnA paramAtmasvabhAvane oLakhavAno abhyAsa karavo. jema eka ja mAsTara kIthI aneka tALA ughADI zakAya che tema eka ja arthAtha rAmabANa upAya karavAthI tattvajJAnanA siddhAMtane hRdayagata na thavA denArA aneka kAraNono abhAva karI zakAya che. AvI badhA tALAnI eka ja cAvI che -potAnA zAyakasvabhAvane oLakhavAmAM ja potAnuM citta coTADavuM. A mATe paraviSayomAM bhaTakatA potAnA cittane tyAMthI tyAMthI pAchuM vALI vALI potAnA paramAtmasvabhAvanA abhyAsamAM vALavuM Avazyaka che. tema karavAthI ke paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata na thavA detI badhA prakAranI bAdhAo dUra thaze. AcAryazrI zubhacaMdranA zabdomAM (anuSTupa) viSaropu yathA viAM, gormana manAvava| tathA yaghAtmadtattve, saghaH ho na zivImavet / / mAtAE : jevI rIte potAnuM citta pAMca IndriyonA viSayomAM nirAkuLapaNe varlIna thAya che. tevI ja rIte te potAnA 5ramAtmasvabhAvanA abhyAsamAM lIna thAya to evo kayo jIva hoya ke jene "huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karanArI bAdhAo dUra thaI te hayagata na thAya ? (jJAnArNaya : sarga-20, zloka 12) zA mATe ra pavitra siddhAMtonI phorama hRdaya sudhI pahoMcatI nathI je jIvane saMsAramAM ja kyAMka sukhabuddhi che, sAMsArika viSayonuM AkarSaNa UbhuM che, sAMsArika pravRttimAMthI bahAra AvavuM gamatuM nathI tene saMsArano kharekharo trAsa nathI ane tethI tene AtmahitanI bhAvanA ja nathI. AtmatitanI svalakSI yathArtha bhAvanA nathI tene saMsArasabaMdhI paralakSI kutsita bhAvanA hoya ja che. apavitra kutsita bhAvanAnA kAraNe tatvajJAnanA pavitra siddhAMto hRdayagata thatA nathI. apavitra kutsita bhAvanAnI badabU hoya tyAM sudhI pavitra siddhAMtonI phorama hradaya sudhI pahoMcatI nathI. prakaraNa : 6 : 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata na thavAnA kAraNo : prAstAvikamAMthI Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA ( TippaNa ] 1. kutsita :: nIca, naThArI, adhama, halakI, dhikkAravA yogya. 2. yatheccha :: IcchA mujaba. 3. dAvAnaLa :: vanamAM ApameLe lAgatI moTI Aga, dAvAgni, dava. 4. niHsAha :: spRhA vinAnuM, niSkAma. :: pa. rAjamArga :: mukhya dhorI mArga. 6. bhAMDa :: bibhatsa zabdo ke cenacALA vagerethI bIjAne manoraMjana thAya evA khela karanAra mANasa, asabhya ke nirlajja vyakti. 7. abhirata :: atyaMta Asakta, :: 8. Arthika :: paMcamaguNa sthAnavartI ucca pratibhAdhArI strI ke je eka vastra dhAraNa kare che. 9. bhUtikarma : maMtrelI bhasma ke bhUrakI nAkhavI, vazIkaraNa karavuM, bharamAvI nAkhavuM, jevA kAryone bhUtikarma kahe che. (saMdarbha graMtho | prAstAvika bodhAmRta : pAnuM 93 uparano doharo; ra. bahenazrInA vacanAmRta naM. ra1, papa. 1. tattvajJAnanA siddhAMto hayaNata na thavAnAM mukhya kAraNo 1. Atmasiddhi : gAthA 15; * 2. zrImada rAjacaMdra patrAMka-rapa4. 1.1 svaccheda 1. bhagavatI ArAdhanA gAthA 1308 thI 1313, 150nI TIkA; * ra. cAritrasAra 144/ra; *3. bhAvapAhuDa : gAthA 14nI TIkA; * 4. bahenazrInA vacanAmRta naM. 45,60,98,199,333,4rapa; * 5. zrImadarAjacaMdra patrAMka/pAnu : 40/171, 196/ ra61; rapa4/rara8; /ra94/305; * 6. zrImada rAjacaMdra upadeza chAyA - 4 pAnu 688,694, vyAkhyAnasAra 1/49, pAnu 741; * 7. zrImada rAjacaMdra Atmasiddhi : gAthA 15 ,16,17; * 8. jainendra siddhAMta koza : bhAga-4 svachaMda pAnuM 503. 1.2. AlokanI alpa paNa sukhecchA 1. pravacanasAra : gAthA 13,59, 6ra thI 67; * ra. samayasAra : gAthA ra06; * 3. niyamasAra : gAthA 177-78; * 4. pAhuDadohA : doharo 10; * 5. gurudevazrInA vacanAmRta naM. 17,ra86; * 6. bahenazrInA vacanAmRta naM. 1, 158, 348, 149, 371, 414, 419; * 7. zrImada rAjacaMdra : patrAMka/pAnu : 17/3ra,108ra13, rapa4/288/ 83ra6ra0; * 8. paM. nainasukhadAsakRta : saMsArabhAvanA. 1.3 deva-guru pratyenI parama dainyatAnI ochAI ::: 1. zrImada rAjacaMdra : patrAMka/pAnu pa8/184, 36/194, 1ra8/rarara, 198)ra61, ra07/ra66, rara3ra76, rapa4/ra89, rapa8/ralsa, ra6ra/ra96, 397/343, 416/359; * ra. bahenazrInA vacanAmRta : na, 153,159, 161, ra10, rarapa, rara9, ra93, 338; Atmasiddhi gAthA 1, aMcalikA 1. bhAvapADa : gAthA 153. 2. tatvajJAnanA siddhAMto dayagata na thavanA gauNa kAraNo :: 1. jJAnArNava : sarga-4 zloka 40,41 *ra. mUlAcAra : gAthA 63 3. bhAvapAhuDa : gAthA 13nI TIkA 4. anagAra dhamamRita : adhyAya 7, zloka 100, 5. bhagavatI ArAdhanA : gAthA 187 * 6. je.si.ko : bhAga 3: bhAvanA 1/3, pAnuM rarapa. 2.1. kAMdarpa bhAvanI : 1. bhagavatI ArAdhanA : gAthA 188, 196 thI ra019 ra. mUlAcAra : gAthA 64 0 3. tilloyapaNati : 3/ra03 * 4. tattvArtharAjavArtika : 9/1ra/1/papa6 * 5. je.si.koza : bhAga-ra kaMdarpa pAnuM 31. 2.2. kaeNlveiSI bhAvanA : 1. bhagavatI ArAdhanA : gAthA 189, ra0ra,ra030ra. mUlAcAra : gAthA 663. tilloyapaNati 3/ 2024, je.si.koza bhAga-ra deva : ra/ra, pAnuM 445. 2.3. AbhiyogakI bhAvanA : 1. bhagavatI ArAdhanA gAthA 190, ra04 thI ra00ra.mUlAcAra : gAthA 65 *3. tilloyapaNati 3/ra03 4. je.si.koza bhAga-1 Ayu : ra/ra, pAnu rapa8. 2.4 AsurI bhAvanA : 1. bhagavatI ArAdhanA gAthA 191, ra10 thI ra11ra. mUlAcAra : gAthA 683. tilloyapaNati :3/ ra06 *4. je.si.koza bhAga-1 AsurI : pAnu ra81. 2.5. saMmohinI bhAvanA : 1. bhagavatI ArAdhanA gAthA 1lsa, ra08, ra09 * ra. mUlAcAra : gAthA 67 3. tilloyapaNati 3/ ra0pa4. je.si.koza bhAga-4 saMmohI bhAvanA: pAnuM 1ra8 * aMcalikA : 1. bhagavatI ArAdhanA : dazamo bhAvanA adhikAra gAthA 189 ::ra. anagAra dharmAmRta : adhyAya-7, zloka 100nI TIkA. * upasaMhA2 : 1. jJAnArNava, sarga ra0, zloka 1ra. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ )148 ( prakaraNa-6: "paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata na thavAnA kAraNo . hetulakSI praSnA yogya vilpa pasaMda karI bAjumAM] corasamAM darzAvo. A. samyagdarzananI pragaTatAne 2. tattvajJAnano sidbhata hRdayagata na thAya to temAM 1.[]. B. tattvajJAnanA siddhAMtone hRdayagata thavAne potAnI zenI khAmI dhyeya che? C. AtmArthIpaNAnI yogyatAne A. bhAvanAnI D. satzAstrono abhyAsa karvAnI pAtratAne B. puNyanI C. mArgadarzananI zenA vinA pAramArthike tattvajJAnanA siddhAMto 8.[ ] D. siddhAMtanA kaThinapaNAnI samajI zakatA nathI ? kyapustrArtha mezA saphaLa thAya che? A. samyagdarzana vinA A. samAjasevAnA kArya mATeno B. AtmArthIpaNA vinA B. AtmahitanA kArya mATeno C. guru vinA D. uttama buddhi vinA C. mAna-sanmAna meLavavA mATeno 9. arjuna guru draNA pAsethI utkRSTavidyA prANa 9.[ ] D. zIzna suDha rAkhavA mATeno karI zakyo tenuM kAraNa zuM? 3. jIva lene mATe to avazya mokSapadane pAme? 3.[ A. utkRSTa guru dakSiNA ApavAnA kAraNe A. potAnA pApane B. potAnA svacchaMdane B. guru pratyeno utkRSTa Adara, vinayanA kAraNe C. potAnA azubha pariNAmone C. gujjI sAcA hRdayathI sevA-cAkarNanA kAraNe D. potAnI nirdhanatAne D. gunA arjuna pratyenA pakSapAtanA kAraNe 4. svacchaMdamayaDavA mATazenI jarUra heya che? 4.|| 20. pATavinAnuM duHkha pAmavAnuM zuM kAraNa che? 10.[ ] A. ekAMtavAsanI A. tAttvika siddhAMtonI asamajaNa B. saMyama ane saghacAranI B. pApa karmano Akaro udaya C. potAnI ane gunnI lagAmanI C. saddagusnA satsaMgano abhAva | D. potAnI vRttione chUTI mukI devAnI . paisAnI taMgI 5. svaccheda maTADavA mATe gunnI lagAmane kalama 5.|| 22. tattvajJAnanA sidghato hRdayagata na thavAnA mukhya 11.[ ] karavA mATe sau prathama zenI jarUra dhyeya che? kAraNo paikI kayuM kAraNa dUrathatA te hRdayagata A. potAnI mAnyatA eka bAju mUkI daIne guphtI thavAno rAjamArga khullo thaI jAya che? vAta besADavAnI LA. devaguru pratyenI parama dainyatAnI ochAI B. gusnA satsaMganI C. gurunI kRpAnI B. AlokanI alpa paNa zubhecchA |D. potAnA puruSArthanI C. svaccheda 6. saMsAramAM sukha kayAM yeya che? D. uparokata traNeya kANo A. bhogopabhogamAM 2. tenA vinayamAM badhuM AvI jAya che? 12.] B. potAnA mananI mAnyatAmAM A. saddagurunA C. svarganI sAnukULatAomAM B. vItarAgIdevanA C. vaDIlonA D. kayAMya hetuM nathI 'D. jagatanA kartA-hartA paramAtmAnA 7. AlokanI alpa paNa sukhe cchA kone 7.|23. kayA zatravaDe saMsArarUpI velanA mULano nAza 13.|| aTakAvanAruM che ? thAya che? A. sudarzanacakra Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA B. bhAvazasra C. khUrapI D. badhAM prakAranA zastronA tyAga karavAthI 4. kaMdI bhAvanA thasavanAre jIva kevo kSeto nathI ? 14. ha. sparzendriyanA viSayamAM Amata B. bhAMDa jevA hAsyavacana bolanAro C. kaMdarpa deva jevI kAyaceSTA karanAro D. vikathA ane asatya vacano vaDe anyane bhabhUta karanANe 15. 5. kyA prakArano mAyAcAra sauthI moTuMpApa che? A. grAhakane bhAvatAla ane tolamApamAM chetaravA B. nyAya korTamAM satya bolavAnA sogaMda laIne khoTuM bolavuM. C. manamAM kAMIka hoya, vANImAM vaLI juduM, vartanato sAva viparIta D. deva-gurunI bAthI prazaMsA karavI ane aMdathI avarNavAdano bhAva khavavo 6. abhiyoga kriyAmAM kono samAveza nathI ? 16. A. maMtra-taMtrAdikanA prayoga karavAvA B. manoraMjana ane prabhAvaka vAkchaTA vaDe lokono AkarSavA C. paisAvALAnI prazaMsA karavI D. kudeva-gurunI upAsanA nIcenA praznonA eka ke be vAkyamAM javAba Apo 1. yathArtha bhAvanA kone kahe che ? de. kyA pariNAmanI sAthe nRta vAcela che ? 3. avaLo puruSArtha kone kahe che ? 4. AhitanI bhAvanA eTale zuM ? 5. kayA prakAranA puruSArtha vinA tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata thatA nathI ? 6. tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata na thavAnA kAraNone kayA be vibhAgamAM darzAvI zakAya che ? 7. tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata na thavAnA mukhya kAraNo kone kahe che ? 149 17. 17. AsurI vRttimAM kono samAveza nathI ? A. nimittasAna jevI vidyAno upayoga karI AjIvikA calAvavI B. gAyano viveka na satro . mosa mAAmonI khuzAmata karavIvI D. bhavobhava cAle tevI tIvra vairabhAvanA sukhavI 18. AsurI bhAvanAne mAre AvanAra koNa che? 18.[ B. dhRtibalabhAvanA D. zubhabhAvanA A. sattvabhAvanA . asukkumAra va 19. saMmohinI bhAvanAvALo jIva kevo kSeto nathI ? saiddhAMtika prazno 19. A. mimatva ane moTathI mohina B. anekanI vacce paNa potAne ekalo mAnanAra mokSamArgathI vika vartanAdara 8. D. sanmArgamAM dUSaNa dekhI unmArgano upadeza kAra . 'huM paramAtmA chuM'jevA siddhAMtane hRdayagata na 20. thavA detA saghaLA kampone dUra karI tene yaMgAta karanAra mAsTara kI kaI che ? A. potAnA paramAtmAne oLakhavAno abhyAsa karavo B. paramakRpALu paramAtmAnA zAmAM javuM . sabhyanI sevA cAkarI karavI D. 'huM paramAtmA chuM'nuM sTecyu ttata karai sakhayuM 8. tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata na thavAnA mukhya kAraNo kayA che ? 9. svacchaMda kone kahe che ? 10. svacchaMda mADavA mATesauthI DhiyAtI kaI cIja che ? 12. AlokanI alpa paNa subecchA eTale zuM ? ra. saMsAra ane mokSano mArga paraspara kevo che ? 3. AtmArthIpaNAnI AvazyaktA zA mATe che? 24. tIrthakara jevA maDhanubhAvo sAMsArika sAnUkULatAo hovA chatAM teno tyAga zA mATe kare che ? 5. dainyatA eTale zuM ? Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ )150 prakaraNa-6: "paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata na thavAnA kAraNo ) 26. deva-guru pratyenI parama dainyatAnI ochAI kone 5, zA mATe saMsAramAM sukhabuddhino samULago abhAva kahe che ? atyaMta Avazyaka che ? 27. "huM paramAtmA chuM sidgatanA prarUpaka ane pracAraka veNa 6. duparamAtmA chuM sikvaMtane hRdayagata na thavAmAM AlokanI oya che ? | alya paNa sukhecchA TaLavI zA mATe jarUrI che? 28. vItarAgI deva-guru pratyenI daicatA e kharekhara zuM che? 7. saMsAramAM kayAMya sukha nathI te kaI rIte samajI 29. tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata na thavAnA gauNa laNo zakAya che ? kone kahe che ? 8. deva-gurupratyenI pama dailyatAnI ochAI pAramArthika 20. tattvajJAnanA siddhAMto hRdayagata na thavAnA gauNa tattvajJAnanA siddhAMtone hRdayagata thavAmAM kaI rIte kAraNabhUta pAMca pApa bhAvanAonA nAma jaNAvo. bAghaka bane che ? . kaMdarpa bhAvanA kone kahe che? 9. "huM paramAtmA chuM siddhAMtane samajIne hRdayagata karavA ru. kaI uttama bhAvanA vaDe kaMdarpa bhAvanAno abhAva mATe vItarAgI deva-guru pratyenI parama daivyatAnI karNa zakAya che ? ochAI dUra kathvI zA mATe jarUrI che? 3. kelveiSa bhAvanA kone kahe che ? 20. uttama prakAsnA bhAvAjhane ghAraNa kamyuM eTale zuM? 4. cAra prakAranA saMghanA nAma Apo ? 22. kaMdarpI bhAvanA AtmatimAM kaI rIte bALArUpa che? 3. kelviSI bhAvanAne kaI rIte maLI zakAya che ? | 22. "huM mAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata na thavAmAM kaMdarpa 7. abhayogakriyA eTale zuM? bhAvanAnI zI bhUmikA che ? 7. AsurI bhAvanA kone kahe che? 23. kaeNlviSI bhAvanA ghAvanAra jIvanuM svarUpa samajAvo ? ra8, Asurtha bhAvanAvALo Atmati zA mATe sAdhI zakato | 24. zA mATe kaeNlviSI bhAvanA ghaNAvanAro jIva "huM nathI ? paramAtmA chuM jevA siddhAMtane hRdayagata karI zakato 9. AtmavIrya eTale zuM? nathI ? 30. Atmikathairya eTale zuM ? 5. AbhayogikI bhAvanAvALo jIva kevo heya che ? 32. saMmoha eTale zuM? 26. 'huM paramAtmA chuM siddhAMtane hRdayagata kavvA mATe 3. AtmAnuM hita zemAM che? Abhayogika bhAvanA kaI rIte aDacaNarUpa che ? 33. saMmohinI bhAvanAno abhAva kaI uttama bhAvanA 27. Abhiyogika bhAvanA kaI 9te aTakAvI zakAya che ? vaDe thAya che ? 28. AsurI bhAvanAvALo jIva kevo heya che? 34. pAMca prakAranI saMkaleza bhAvanAno abhAva karanAra 29. huM paramAtmA chuM jevA siddhAMtane hRdayagata karavA mATe tenI viruddha pAMca prakAranI asaMmaleza bhAvanAnA nAma AyurNa bhAvanA TaLavI zA mATe jarurI che ? Apo. che. AyurNa bhAvanAno abhAva kaI rIte thaI zake che ? 35. tattvajJAnanA siddhAMtone hRdayagata na thavA detA aneka ra2. saMmohinI bhAvanAvALo jIva kevo dhyeya che ? kAraNone dUra karavAno eka amogha upAya kayo che? 2. Atmati mATe saMmohinI bhAvanAno abhAva zA nIcenA praznonA javAba vistRta Apo mATe Avazyaka che ?? 2. caitanyanI bhAvanA niSphaLa jatI nathI. zA mATe ? 3. saMmohitrI bhAvanAno abhAva kaI rIte karI zakAya che? 2. svacchaMdI jIva kevo yeya che ? 4. kaI prakAsnI kutsita bhAvanAno kaI prakAratnI uttama 3. tattvajJAnanA siddhAMtone hRdayagata kasvAmAM svaccheda bhAvanA vaDe abhAva thAya che ? kaI Bte bAdhArUpa che ? , baghA tALAnI eka ja cAvI eTale zuM ? tattvajJAnanA 4. svaccheda kaI 9te maTADI zakAya che ? siddhAMto hRdayagata karavA mATe te kaI che? Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "huM paramAtmA chuM hRdayagata thavAnuM phaLa praka2NanI rUparekhA * prAstAvika prakaraNa 1. pAramArthika phaLa 1.1. pAramArthika tatkALa phaLa 1.1.1. samyaktva sanmukhatA 1.1.2. mohanI maMdatA 1.1.3. jJAnanI nirmaLatA 1.1.4. upayoganI sUkSmatA 1.1.5. cittanI sthiratA 1.1.6. kaSAyanI maMdatA 1.1.7. viSayonI viraktatA 1.1.8, pariNAmonI vizuddhi 1.2. pAramArthika dUrogAmI phaLa * upasaMhAra 2. laukika phaLa 2.1. laukika tatkALa phaLa 2.1.1. durbhAvanA dUra thAya 2.1.2 samAdhAnavRtti ane sahanazIlatA keLavAya 2.1.3, dhairyabaLa dhAraNa vAya 2.1.4. buddhizALI banAya 2.1.5. ekAgratA Ave 2.1.6. laghutAgraMthi na rahe 2.1.7. puNyanI prApti thAya 2.1.8. zarIra svastha ane suMdara rahe 2.2. laukika dUrogAmI phaLa Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ppppaayaayaayaayaayppppppppppppppppppppppppppppppppppppppppppppppppppppppppaayaallpllpllpppppppppppppppppppppppp IiR EXICO EJECO 31ST OCEAR O GIR SOzJUTO IS OCCEJI O O EUR OXIST prakaraNa : 7 "huM paramAtmA chuM' hRdayagata thavAnuM phaLa mokSa darzAvatAM zrI yogIndu-munirAja racata yogasAranAM keTalAMka doharAo (harigIta) dhyAna vaDe atyaMtare, dene je azArI2; sTADhamajAka jamo DhaLe, pa[e na jatana92. je jina te haM, te ja huM, 8% anubhavanirmAd; he yogI zivahetu che, ahI ta maMtra na taMtra. ekAkI, Indriyahita, uzrI yogaTaya ddha; vija AtmAne jANIne, zIdhra baho zivasUkha. 3ii je siddhayA ne siddharo, siddha TAtA bhagavAna, te Atamadarzana thakI, ema jANa nizcaMnta. T ki ekADI, ti gNggaaNggggg gggggggggg ggne TiIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII bhAvArtha: huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata thavAthI jeo dhyAna vaDe abhyataramAM potAnAM azarIrI paramAtmasvabhAvane dekhI zake che teo A zaramajanaka janmamAM pharI upajatAM nathI. tethI teone pharI vakhata mAtAnuM dUdha pIvuM paDatuM nathI. 'huM paramAtmA chuM' riAkrAMtA dadaSagA thavAthI te yogI! je jimAdeva che te huM chuM, huM pote ja jimAdeva ja chuM ema niHzaMkapaNe anubhavAya che. potAnAM paramAtmApaNAno Avo anubhava ja moTTAnuM kAraNa che. moTTAnuM kAraNa anya koI maMtra ke taMtra nathI. he bhavya AtmA! ekatvarUpa ane atIndriya evA tArA paramAtmasvabhAvane tuM mana-vacana-kAyAnI triyoga zuddhithI jANa. eTale ke huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata kara ane ema karavAthI tuM zIdhra ja mokSasukhane pAmIza. bhUtakALamAM je siddha thayA che, vartamAnakALamAM je siddha thAya che ane bhaviSyakALamAM je siddha thaze, teo badhAM kharekhara potAnA paramAtmasvabhAvane jANavAthI ja siddha thayA che. eTale ke huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavAthI ja siddha thayA che. A bAbata jinavaradeve kahelI hovAthI niHsaMzaya jANavI. (yogasAra : doharA : 60, 75, 86, 107) do SO RO RO BIO DO YO YO YO BIO DaaOi Daa Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( "huM paramAtmA chuM' siddhAMta hayagata karavAnI kaLA )153( .: , , :: : siddhAMta hRdayagata thatAM samyakatvanI prAmi dUra rahetI nathI topaNa tene dUrogAmI phaLa tarIke mAnavAmAM Ave che. ane tatkALa phaLamAM AA siddhAMtane hRdayagata karavAnI prakriyAnA kALamAM maLatAM phaLane mAnavAmAM Ave che. A tatkALAna phaLa 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavAnI prakriyAnI sAthe ja amuka aMze zarU thaI jAya che. ApaNA jIvanamAM te jaNAI paNa Ave che. atyArano jamAno tatkALa phaLane ja mahattva ApanAro che. jo ke, dUrogAmI phaLanuM mahattva anekagaNuM adakerUM che. siddhadazA sudhInuM sarvotkRSTa phaLa te prApta karAve che. topaNa jIvane je atyAre ja ane turata ja maLe tenuM mahattva vadhu bhAse che. tethI ahIM ApaNe pAramArthika ane laukika prakAranA (harigIta) ATha-ATha tatkALa phaLanI vigatavAra ane jihAyuga samakA hetu che, je gAvA purUSa je vistRta carcA karIzuM ane dUrogAmI phaLano mAtra ne jANa aMdAetu, damohAyAdika jemo. ullekha ja karIzuM. bhAvArtha: janasUtra eTale ke jinendra prarUpita 'huM pAramArthika tattvajJAnanA siddhAMto AvA paramAtmA chuM" jevo siddhAMta samyaktvanuM bahiraMga pAramArthika phaLa mATe ja hoya che. topaNa A sahakArI kAraNa che ane sutrajJAtA puruSa eTale siddhAMta hRdayagata thatAM ane te pahelAM te hRdayagata che AvA siddhAMtane hRdayagata karIne te anusAra karavAnA prayatna samaye thatA zubhabhAvajanya pariNamana karanArA jana siddhAMtone jANanArA jJAnI dhamabhAo che jemane mithyAtvamohanA puNyodayanA kAraNe tathA pAramArthika phaLa sAthe #yAdaTha che te A siddhAMtane samajAvIne | saMbaMdhita AnusaMgika bAbatarUpa keTalAka laukika sayatva pradAna karAvanAra hovAthI teo phaLa paNa ApameLe prApta thAya che. laukika phaLa e samyaktvanuM aMtaraMga sahakArI kAraNa che. vinA prayojana ane vinA prayatna prApta thatI eka (niyamasAra : gAthA 53) upapedAzarUpa che. laukika phaLa paNa dUrogAmI ane 'huM paramAtmA chuM' jevA jinasUtrane hRdayagata tatkALa ema baMne prakAranA kahI zakAya che. karavAnuM phaLa samyaktva eTale ke samyagdarzana-jJAna A rIte sarva siddhAMtono ziramora ane bAra cAritrarUpa mokSamArga che. samyaktvathI mAMDIne aMganA sArabhUta 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane siddhadazA sudhInI prApti A siddhAMtanA phaLamAM hRdayagata karavAnuM phaLa ghaNuM mahAna che, adabhUta che, hoya che. eTale ke huM paramAtmA chuM' siddhAMtane alaukika che, aciMtya che, anaMta che. je A nIcenA hRdayagata karavAnuM phaLa pAramArthika paMthamAM pravezathI koThAmAM darzAvavAmAM Ave che, te mujabanuM che. mAMDIne pUrNa paramAtmadazAnI prAmi sudhInuM che. A vrajJA anusAra karavAnA Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa-7 : "huM paramAtmA chuM' hRdayagata thavAnuM phaLa paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavAnuM phaLa 1. pAramArthika phaLa 2. laukika phaLa 1.1. drain In 1.1.1.samyaktva-sanmukhatA 1.1.ra.mohanI maMdatA 1.1.3.jJAnanI nirmaLatA. 1.1.4. upayoganI sUkSmatA 1.1.5.cittanI sthiratA 1.1.6.kaSAyanI maMdatA. 1.1.7.viSayonI virakatatA 1.1.8.pariNAmonI vizuddhi 1.. dUrogAmI gun 1.ra.1. samyagdarzana 1.ra.ra. zrAvakadazA 1.2.3. munidazA 1.ra.4. arihaMtadazA 1.ra.5. siddhadazA. B.1. firkU[ 5|| ra.1.1. dubhavanA dUra thAya. ra.1.ra. samAdhAnavRtti ane sahanazIlatA keLavAya ra.1.3. dhairyabaLa dhAraNa thAya ra.1.4. buddhizALI banAya. ra.1.5. ekAgratA Ave. ra.1.6. laghutAgraMthi na rahe ra.1.7. puNyanI prApti thAya ra.1.8. zarIra svastha ane suMdara rahe .. dUrogAmI kRpA ra.ra.1. paMDita maraNanI prApti ra.ra.ra. uttama manuSya ra.ra.3. uttama deva ra.ra.4. cakravartIpada ra.ra.5. Indrapada Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 ( 'paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA )155( namUnArUpa ATha kaLA braNa ke kalyANa ApavA mULaguNo dvArA siddhadazAnA ATha mahAguNonInI 1. pAramArthika phaLa prApti kare che. tethI ahIM samyaktva-sanmukhatAnI pramukhatAvALA namUnArUpa ATha phaLo A nIce potAnA AtmAnA uddhAra ke kalyANa * ApavAmAM Ave che. sAthe saMbaMdhita phaLane pAmarthaka phaLa 1.1.1. makAI-sanmukhatA kahe che. 1.1... mohanI maMdatA jenA kAraNe potAnA AtmAnuM hita thAya te pAramArthika phaLa che. 'huM paramAtmA chuM' e eka 1.1.3. zALAnI nirmaLatA pAramArthika siddhAMta che. tethI tenuM phaLa paNa 1.1.4. upayoganI mumatA pAramArthika ja hoya e dekhItuM che. pAramArthika saghaLAM prakAranA prayojano A siddhAMtane hadayagata 1.1.5. yiAnI sthiratA karavAthI prApta thAya che ; jene pAramArthika phaLa kahe 1.1.6. kaSAyanI maMdharA che. A pAramArthika phaLa nIce mujaba be prakAramAM vaheMcI zakAya. 1.1.3. viSayonI virakatA 1.1. 1.1.8. pariNAmonI vizuddhi 1.B. dUrogAmI. uparokta dareka bAbatanI A nIce carcA karavAmAM ( 1.1. pArthig gii ) Ave che. temAM sau prathama je te bAbatanI vyAkhyA, tenI samajUtI, "huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagatA je pAramArthika phaLa siddhAMtane hadayagata karavAthI te phaLa kaI rIte maLe ? ane aMtamAM koI karavAnI prakriyA samaye ke dayagata gAthA ke kAvyanA AdhAre sArabhuta kathana dvArA thatAM turata ja prApta thAya tene tatkALa samApana karavAmAM Avela che. phaLa kahe che. 1.1.1. samRtva-saumUnatA, 'huM paramAtmA chuM' e eka sarvagrAhI pAramArthika siddhAMta che. tene hadayagata karavAnI prakriyA daramyAna potAnA zaddhAtmAnA jJAna-zraddhAnake hRdayagata thatAM turata ja prApta thatAM phaLane AcaraNane sabhyatva kahe che. sabhyatvane pAramAthiMka tatkALa phaLa kahe che. sarvagrAhI prama karavanAthe tenI prakriyAne sakhyatvapAramArthika siddhAMtanuM phaLa sarvagrAhI hoya che. ane sanmukhatA kahe che. tenuM tatkALa phaLa paNa aneka prakAranuM che. temAM samyagdarzana-jJAna-cAritra te samyaktva che. samyaktva-sanmukhatA mukhya che. samyaktva samyakatvanI ekadama najadIka pahoMcI gayela jIvane sanmukhatAnA kAraNe jIva ATha karmono abhAva karI samyaktva-sanmukha kahe che. samyaktva-sanmukha hoya samyagdarzananA ATha aMgo ane zrAvakanA ATha Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ )156( prakaraNa-7 : "paramAtmA chuM hadayagata thavAnuM phaLa ) tevA jIvanuM mithyAtva maMda hoya che ane banI zake nahi. vartamAna paryAya parAzraye pravartatI anaMtAnubaMdhI kaSAyano rasa ghaTI gayelo hoya che. azuddha che. parAzraye pravartatI parAdhIna paryAyapaNe huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavo potAno svIkAra karavAthI parAdhInatA cAlu ja rahe che. parAdhInatA hoya tyAM sudhI mithyAtva cAlu eTale potAnA paramAtmasvabhAva ke zuddhAtmAno svIkAra karavo te che. potAnA zuddhAtmAnA rahe che. tethI paryAyadaSTi e mithyAdaSTi che. eTale ke paryAyapaNe potAno svIkAra karavo e mithyAtvanuM svIkAranA ja kAraNe te zuddhAtmAnA jJAna-zraddhAna kAraNa che. AcaraNarUpa samyaktvanI prAmi che. A rIte A paryAyanI viruddha dhruva dravyapaNe ApaNA AtmAno siddhAMtane hRdayagata karavAnuM phaLa samyaktvanI prAmi svIkAra karavAthI ApaNane ApaNo AtmA che. tethI A siddhAMtane hRdayagata karanAro paramAtmA, sarvajJa ane zuddha bhAse che. dravyasvabhAva samyaktvanI ekadama najadIka eTale ke samyaktvasanmukha hoya che. vaLI A siddhAMtane hRdayagata zuddha, sadaza, ekarUpa ane saikAlika paripUrNa karavAnI prakriyAthI mithyAta maMda paDatuM jAya che sAmarthyathI sabhara hovAthI tenA vaDe ApaNA ane anaMtAnubaMdhIno anubhAga ocho thato jAya AtmAnuM sAcuM mUlyAMkana ke kiMmata che. dravya svabhAva zAzvata ane sthAyI hovAthI te Azraya che, je paNa tenI samyaktva-sanmukhatAne darzAve che. ke zaraNabhUta che. Azraya ke zaraNabhUta hoya tevo vastumAM vastupaNAnA nIpajAvanArA paraspara dravyasvabhAva ja dhyAnano viSaya eTale ke dhyAnanuM virodhI be dharmone vastunuM anekAMtasvarUpa kahe che. dhyeya banI zake che. ananya zaraNabhUta dravya-svabhAva anekAMtasvarUpI ApaNA AtmAnA paraspara ja potAnuM sAcuM svarUpa che. tethI A virodhI be dharmo dravya ane paryAya che. dhruva dravya dravyasvabhAvano Azraya ja svAzraya che. dravya svabhAvapaNe ApaNo AtmA paramAtmA che ane svabhAvapaNe potAno svIkAra karI tenA svAzraye kSaNika paryAyasvabhAvapaNe te ja AtmA pAmara paNa ja svAdhIna zuddhAtmAnI prApti thAya che, jene che. dravyasvabhAva zakti ke sAmarthyarUpa hoya che. samyaktva kahe che. A rIte dravyadRSTi e sakhyadRSTi ane paryAyasvabhAva vyakata ke pragaTarUpa hoya che. che. eTale ke potAnA paramAtmasvabhAvI dravyapaNe A dravya ke paryAya e bemAMthI koIpaNa eka prakAre potAno svIkAra karavAthI ja zuddhAtmAnA zraddhAnaja ApaNA AtmAno svIkAra hoya che. jJAna-AcaraNarUpa eTale ke samyagdarzana-jJAnakSaNika paryAyapaNe ApaNA AtmAno svIkAra cAritrarUpa saMkhyatvanA cAritrarUpa samyaktvanI prAmi che. potAnA karavAthI ApaNane ApaNo AtmA pAmara, alpajJA paramAtma-svabhAvI zuddhAtmAno svIkAra e ja 'huM ane azuddha bhAse che. paryAya aneka prakAranI judI paramAtmA chuM' siddhAMtanuM hRdayagatapaNuM che. tethI judI, citravicitra ane malina hovAthI tenA vaDe A siddhAMtane hRdayagata karavo e ja samyaktvanA ApaNA AtmAnuM sAcuM mUlyAMkana ke kiMmata nathI. kAraNabhUta samyaktva-samukhatA che. AcArya zrI paryAya palaTatI ane asthAyI hovAthI te Azraya kuMdakuMdanA zabdomAM - ke zaraNabhUta nathI. Azraya ke zaraNabhUta na hoya tevI paryAya dhyAnano viSaya eTale ke dhyAnanuM dhyeya Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T 1 ( 'paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA )150( (harigIta) palaTatI paryAya paNa potAnuM svarUpa nathI ane jANe, e jo Ayare viAja Atmo AtmA vaDe, tenAthI paNa potAno zuddhAtmA bhinna che. A rIte te jIva darzaol, SIII oo cAritra che pizcatapaNe. parane parapaNe jANatAM para sAthenI ekatvabuddhirUpa bhAvArtha : pote potAthI ananyamaya evA moha maTe che. paramAtmatabhAvI potAnA zuddhAtmAne svIkArIne huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavAthI tene jANe che, dekhe che ane Acare che te ja zuddhAtmAnA zAna-zraddhAna- AcaNarUpa pote potAne potAnA paramAtmasvabhAvapaNe samatva che ema nizcitapaNe jANo. svIkAre che. tethI zarIrAdi paradravyo ane rAgAdi parabhAvo pratyenuM mamatva TaLe che. ane tenA kAraNe (A saMkhyatvanA kAraNabhUta zuddhAtmAno svIkAra anAdino moha avazya maMda paDe che. e samyakatva-sanmukhatA che e paNa AnA uparathI tAravI zakAya che.) (paMcAritakAyasaMgraha : gAthA 162) potAnA trikALa dhruva paramAtmasvabhAvane sIdhesIdho oLakhI zakAto nathI paNa te oLakhavA mATe 1.1.2. mohanI maMdatA | arihaMta bhagavAna eka Adarza che. potAnA paramAM potApaNAnI mAnyatAne moDha paramAtmasvabhAvanA pratikarUpa arihaMta bhagavAna kahe che. saMsArUM mULa kAraNa moha che. che. arihaMta bhagavAnanuM svarUpa e ja mAruM svarUpa mohanA ghaTADAne tenI maMdatA kahe che.. ta che. arihaMta bhagavAna potAnA trikALa dhruva paramAtmasvabhAve eTale ke trikALI dravya-guNapaNe moha ekatvabuddhino ane asthiratAno ema bo zuddha che ane tenA Azraye thatI tenI palaTatI prakAre hoya che. ahIM ekatvabuddhinA mohanI | kSaNika paryAya paNa tenA jevI zuddha che. arihaMta maMdatAnI vAta che. asthiratAno moha jJAnIne pahANa 'bhagavAnanA AvA zuddha svarUpanA AdhAre potAnA tenI bhUmikA anusArano hoya che. zuddhAtmAne oLakhI zakAya che. arihaMta bhagavAna parapadArthane potApaNe mAnavAnI bhramaNA, ajJAna jevo potAno paramAtmasvabhAva eTale ke zuddhAtmA ke mUDhatAne moha kahe che. zarIrAdi parapadArthamAM te ja huM chuM ane A zarIrAdi parapadArtho ane ekatva, mamatva, kartutva vagere mohanuM svarUpa che. rAgAdi parabhAvo te huM nathI. parapadArtho ane samagra saMsAramAM moharUpI rAjAnuM ekacakrI zAsana parabhAvothI huM bhinna chuM ema jANatAM temanA cAle che. mohane vaza thaIne ja A jIva rAgadveSAdi pratyeno ekatvabuddhino moha maTe che. AcAryazrI vikArIbhAvo kare che ane karmabaMdhana pAme che. kuMdakuMdanA kathana anusAra - tenAthI saMsAramAM rakhaDe che ane aneka prakAranA (harigIta) du:khone bhogave che. tethI saghaLA saMsAranuM mULa je jANato ahaMtaoo guNa, dravya be puyapaNe, moha ja jANavuM.. te jIva jANe Abhaoo, tasu moha pAme laya khare. mohane maTADavAno ke maMda karavAno eka mAtra upAyAya bhAvArtha : jearahaMta bhagavAnane tenA dravyapaNe, potAnA sAcA svarUpane samajavAno che. pote gaNapaNe ane paryAyapaNe zuddha jANe che. te tenA paramAtmasvabhAve che. ane zarIrAdi rUpe nathI. are, AdhAre potAnA zuddhAtmAne jANI zake che. ane Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ )158 ( prakaraNa-7: 'huM paramAtmA chuM' hRdayagata thavAnuM phaLa tevI baLatA che. je di thAya che. je potAnA zuddhAtmA eTale ke paramAtmasvabhAvane jJAnanI nirmaLatA che. potApaNe jANatAM parapadArtho sAthenA ekapaNAno moha avazya nAza pAme che. (pravacanasAra : gAthA 80) potAnA paramAtmasvabhAvanI yathArtha oLakhANa karIne tene bIjA badhAMthI judo jANIne teno 1.1.3. jJAnanI nirmaLavA | dRDhapaNe svIkAra karavo te ja jJAnanI nirmaLatA che. jJAnanI nirmaLatAnA kAraNe ja manano nirodha thAya jJAna saMbaMdhI saMzaya, vi che ane ApaNo AtmA zuddha bane che. A pramANe anadhyavasAya nAmanA traNa doSo che. jaNAvatA AcArya vaTTakera kahe che - A doSono abhAva thavAthI zanino geT dvuM vijhojha gei vid frdra | nirmaLatA hoya che. jeNa attA visujjhojja taM NAMNa jiNasAsaNe / / nirdoSa jJAnane nirmaLa kahe che. jJAnanA doSa traNa prakAre che - saMzaya, viparyaya ane anadhyavasAya. bhAvArtha: tattvanA yathArtha bodhathI potAnA paramAtamasvabhAvanI oLakhANa thavI te ja jJAnanI huM paramAtmA haIza ke pAmarAtmA haIza tevI nirmaLatA che. jenA kAraNe potAnA manano nirodha zaMkAne saMzaya doSa kahe che. pote paramAtmA hovA ane AtmAnI zuddhi thAya che. jinazAsanamAM tene chatAM potAne pAmarAtmA mAnavo tene viparyaya doSa ja jJAnanI nirmaLatA kahI che. (mulAcAra : gAthA 267) kahe che. pote paramAtmA ke pAmarAtmA e bemAMthI ekapaNe che paNa te zuM che teno barAbara nirNaya na 1.1.4. upayoganI sUkSmatA thaI zakavo tene anadhyavasAya doSa kahe che. paramAM | AtmAnA cetanAnA vyApArane upayoga ekatvapaNAnI mAnyatArUpa mohanA kAraNe A doSa kahe che je upayoga svabhAva-vibhAvano saMbhave che. tethI jeTalA prakAre moha maMda paDe teTalA ane tenA AdhAre sva-parano viveka karI prakAre jJAnanI sadoSatA TaLe che ane nirdoSatA ke nirmaLatA pragaTe che. pote potAne paramAtmA tarIke zake tevA upayogane sUkSma kahe che. dRDhapaNe svIkAre to moha maTe che ane A traNeya pAramArthika Atmahita mATe sva-paranuM bhedajJAna karI prakAranA doSo paNa TaLe che. ane tethI jJAna nirmaLa zake tevA upayogane sUkSma kahe che. jJAnanI bane che. nirmaLatAnA kAraNe upayoganI sUkSmatA Ave che. nirmaLa jJAnathI mananI caMcaLatA maTe che ane paralakSI laukika bAbatomAM viveka rAkhanAra upayoganI sUkSmatA bane che ane tethI AvuM nirmaLa upayogane sUkSma kahevAto nathI paNa svalakSI pAramArthika hetu mATe sva-parano viveka karanAra jJAna sva-parano viveka karavAmAM sakSama bane che. upayogane sUkSma kahevAya che. pAramArthika huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavAthI Atmahitane lagatI dareka bAbata mATe upayoganI pote potAne paramAtmapaNe niHzaMka svIkAre che. sUkSmatA upayogI hoya che. tethI potAnA paramAtmasvabhAva saMbaMdhI saMzaya, viparyaya ke anadayavasAya jevo koI paNa doSa "huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavA mATe raheto nathI. AvA doSa rahitanuM jJAna nirmaLa potAnA trikALI dhruva paramAtmasvabhAvane bIjA kahevAya che. A rIte A siddhAMtanuM tatkALa phaLa badhAMthI jUdo tAravavAno hoya che. potAnA Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA paramAtmasvabhAvane oLakhIne alaga pADavA mATe | bhAvArtha: je bhavyAtamA mohane maMda pADI, jJAnanI nirmaLatA vadhArIgI. potAnA paramAtma-che gajara meTrika upayoganI sUkSmatA karavI Avazyaka che. | potAnA upayoganI upayoganI sUkSmatAnA AdhAre potAnA sUkSmatA vaDe jANe che. | R. paramAtmasvabhAvI zuddhAtmAne bAhA saMyogo ane jema koI puruSa taNa|| saMyogI bhAvothI bhinna pADI zakAya che. tethI cha vaDe paththa2 A siddhAMtane samajIne hRdayagata karanArano AdinA be bhAga karI nAMkhe che tema A jIva potAnA aMtaraMgamAM sva-parano viveka upayoga avazya sUkSma hoya ja che. upayoganI karanAra upayoganI sUkSmatArUpa chINI vaDe potAnA sUkSmatA vaDe ja potAnA paramAtmasvabhAvane judo paramAtmasvabhAvane badhAMthI jUo pADI jANe che. tAravI 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karI te samaye te potAnA zuddhAtmAne dravyakarmazakAya che. tethI A siddhAMtane hRdayagata karanArAnA noDarma-bhAvakarmathI atyaMta bhinna karIne potA mATe, potAvaDe, potAmAM, potAne, pote ja grahaNahaNa upayoganI sUkSmatA hoya che te samajI zakAya che. kare che. tyAre guNa-guNa che jJAtA-jJAna-Droya potAnA paramAtmasvabhAvane svIkAranArano jevA koI bheda paNa rahetA nathI ane abheda ekarUpa potAnA paramAtmasvabhAvane pote ja upayoga sUkSma hoya che. A sukSma upayoga eka grahaNa kare che. (cha hALA : DhALa 6 : gAthA 8) tIkSya chINI jevuM kAma kare che. je jIva ane paugalika karmanA baMdhane jUdo pADavAnuM kArya kare 1.1,5. cittanI sthiratA che. paudugalika karmabaMdha adhAtikarmo ane dhAtikarmo mananA saMge thatI Atma pariNAmonI ema be prakAre hoya che. varNAdika bhAva dharAvatA atyaMta asthiratAne cittanI caMcaLatA zarIrAdi nokarma dvArA apAtikarmone ane rAgAdika | kahe che. cittanI caMcaLatAnA abhAvane civikArarUpa bhAvakarma dvArA dhAtikarmone potAnA paramAtmasvabhAvathI ekadama bhinna karIne potAnA cittanI sthiratA kahe che. paramAtmasvabhAvane potAmAM, potAmATe, potAthI, AtmAnA pariNAma satata ekasarakhA eTale ke pote ja jANI lya che. te samaye guNa-guNI, jJAtA sadaza ane judA judA prakAre eTale ke visadazapaNe jJAna-zaiya jevA koI bheda paNa dekhAtA nathI ane badalAtA rahe che. AtmAnA pariNAmamAM thatA eka abheda AtmA ja anubhavAya che. paMDita jhaDapI visadaza parivartanane asthiratA kahe che. je daulatarAmajInA zabdomAM - mananA saMge thatA hovAthI tene mananI asthiratA ke cittanI caMcaLatA kahe che. (rigIta) gina parama painI sugha dainI, DAri 3Gra meDhiyA; cittanI caMcaLatAnuM mULa kAraNa potAnA varaVT[ hira rAdTIhie, niga mAd po nyArA priyA paramAtmasvabhAvanI avagaNanA karIne paramAM nijamAMhi nija ke hetu nijakara, Apako Apai gaho; potApaNuM mAnavArUpa ajJAna che. ajJAnanA kAraNe ITUT-0TNI zAtA-zani-reya mAra #hu me na raho || paramAM ekatva, mamatva, kartRtva, bhokatRtva jevI parapariNati pravarte che. A parapariNati niraMtara visadazapaNe badalatI ja rahe che. ane te mananA Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 prakaraNa-7 : 'huM paramAtmA chuM' hRdayagata thavAnuM phaLa saMge thatI hoya che. mananA saMge saMkalpa-vikalparUpe thatI parapariNatti, moha karmanA tIvra udarya atyaMta jhaDapI hoya to te cittanI caMcaLatA che. cittanI caMcaLatAnA kAraNe aneka prakAranI AdhivyAdhi-upAdhinI utpatti che. je moTAbhAganA mANasomAM jovA maLe che, tethI cittanI caMcaLatA e atyAranA kALanI bahu moTI samasyA che. A samasyAnA nivAraNa mATe cittanI sthiratA Avazyaka che. 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavAthI parapadArthoM ane parabhAryAthI bhinna potAnA paramAtmasvabhAvano svIkAra thAya che. potAnA paramAtmasvabhAvano svIkAra thavAthI parasaMyogo ane saMcogIbhAvo sAthenuM ekatva ke mamatva maTI jAya che. para sAthenuM ekatva ke mamatva maTatAM moha maMda paDe che. moha maMda thatAM mananA saMge thatI saMkalpa-vikalparUpa parapariNati maMda paDe che ane tenA kAraNe cittanI sthiratA Ave che. A rIte A siddhAMtane hRdayagata karanArane tatkALa cittanI sthiratA cokkasapaNe prApta thAya che, je eka mahAna upalabdhi che. cAragatinA saMsAracakranuM kAraNa cittanI caMcaLatA ja che. potAno parama sthira paramAtmasvabhAva ja potAno Azraya ke zaraNa hovAthI temAM manane parovavAthI manane zAMti ke sthiratA hoya che ane potAnA paramAtmasvabhAva sivAya bIje kayAMya potAno Azraya ke zaraNa na hovAthI tyAM manane rokavAthI mananI azAMti ke asthiratA ja hoya che. tethI cittanI sthiratArUpa suMdara AcaraNa mATe potAnA paramAtmasvabhAvane oLakhInI potAnA cittamAM tenuM ja ciMtavana karo. kavi jinezvaradAsanA zabdomAM -- -- (jogIrAsA) aMdha vita che. rohitanhi-- NaLa niravAro | cAru caraNa AcaraNa catura nara candraprabhU citta dhAro // bhAvArtha : hai catura manuSya ! jo tAre cArAnA saMsArayanuM paribhramaNa TALavuM hoya to tenA mATe cittanI caMcaLatAne maTADavIvI paDaze. cittanI caMcaLatA maTADI tenI sthiratArUpa suMda2 Aca2Na karavA mATe bahAramAM caMdraprabhu bhagavAna ane aMdaramAM temanA jevA potAnA paramAtmasvabhAvane potAnA cittamAM dhAraNa karo. (caMdraprabhu bhagavAnanA pUjananI dhruvapaMkti) 11.6, kaSAyanI maMhatA jIvanA paralakSI pariNAmane kAraNe thatAM AtmAnA vikArIbhAvone kaSAya kahe che, kaSAyonI rthAta ane tenA kAraNe thatI tenI vyakitanI ochapane kaSAyanI maMdatA kahe che.. kapAya = kap + Aya ahIM 'karSa' eTale saMsAra ane 'Aya' eTale lAma. jenAthI saMsArano lAbha eTale ke saMsAranI prApti thAya tevA jIvanA vikArIbhAvone kAya kahe che. A kaSAyanI vyakti eTale ke pragaTatA mukhyatve krodha-mAna-mAyA-lobharUpe hoya che. koInA pratyenA aNagamA ke arucine krodha kahe che. saMyogo ke saMyogIbhAvothI potAnI mahattA mAnavI te mAna che. ADoDAI, kapaTa ke chetaravAnA pariNAma te mAyA che. parapadArtha ke parabhAvarUpa parigraha pratyaye mamatvanA bhAvane lobha kahe che, AvA koMdha-mAna-mAyA-lobharUpa kaSAyanA bhAvanI pragaTatAnI opa te kAyanI maMdatA che. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R 1 ( "huM paramAtmA chuM' siddhAMta hayagata karavAnI kaLA )1611 kaSAyanI vyakita ke pragaTatA ochI karavArUpa kaSAyanI maMdatA che. A prakAranI kaSAyanI maMdatA kaSAyanI maMdatA mATe kaSAyanI zakti ochI karavI bhUkhI ane caMcaLa hoya che. kharekhara to te eka jarUrI che. kaSAyanI zakti apekSAe tenA cAra ruMdhAyelo kaSAya ja che. tethI jene mithyAtva ke prakAra che - anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnA- anaMtAnubaMdhI kaSAya bilakula maMda thayo nathI tevA varaNIya, pratyAkhyAnAvaraNI ane saMjjavalana. A ajJAnI dravyaliMgI muni game tevA upasarga ane cAra paikI anaMtAnubaMdhI kaSAya e anaMta saMsAranuM pariSadone zAMtabhAve sahetA hovA chatAM te lezyA kAraNa che. tethI te sauthI moTo ane mukhya kaSAya apekSAnI kaSAyanI maMdatA che paNa aMtaraMga che. kaSAyanI moTA bhAganI zakti anaMtAnu- kaSAyanI zakti ghaTyA vinA te vAstavika baMdhImAM ja samAya che. anaMtAnubaMdhIno abhAva kaSAyanI maMdatA kahevAtI nathI. thatAM bAkInA traNa kaSAyanI zakti nagaNya che. | 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavAthI bAkInA traNa kaSAyamAM mAtra asthiratAnA doSo zarIrAdi parapadArtho ane krodhAdi parabhAvothI che. tethI anaMtAnubaMdhI krodha-mAna-mAyA-lobha taddana bhinna potAnA paramAtmasvabhAvano TaLatAM ke maMda thatAM kaSAyanI maMdatA sahaja thAya che. | svIkAra thAya che. pote potAne paramAtmapotAnA trikALa dhruva paramAtmasvabhAvanI aruci svabhAvapaNe svIkArato parapadArtha ke parabhAvanuM koI ane zubhAzubhabhAvanI ruci te ja anaMtAnubaMdhI prayojana bhAsatuM nathI. tethI mithyAtva ane tenI krodha che. potAnA paramAtmasvabhAvanA anaMta sAthe saMbaMdhita anaMtAnubaMdhI kaSAya atyaMta sAmarthyathI potAnI mahattA mAnavAne badale maMda thAya che. ane tethI krodhAdi kaSAyanI pragaTatA sAnukULa saMyogo ke saMyogIbhAvothI potAnI paNa ochI thAya che. potAne paramAtmamahattA mAnavI te anaMtAnubaMdhI mAna che. laukikakaka svabhAvapaNe mAnanArane krodhAdi kaSAyanuM koI zikSaNa agharUM hoya toya zIkhe ane potAnA kAraNa hotuM nathI. paNa pUrva saMskAravaza AvA paramAtmasvabhAvanI oLakhANa karAvanAra kaSAyo kayAreka thAya che. topaNa te lAMbo samaya pAramArthika tattvajJAnanuM zikSaNa saraLa hoya toya TakatA nathI ane turata TaLI jAya che. tethI A na AvaDe evI ADa mArIne potAnA AtmAne siddhAMtane hRdayagata karavAnuM tatkALa phaLa kaSAyanI ja chetaravo te anaMtAnubaMdhI mAyA che. potAnA maMdatA che te samajI zakAya che.. anaMtagaNonI avagaNanA karIne tenI pragaTatAno A jIva jyAM sudhI krodhAdi kaSAyothI taddana bhinna upAya na karavo ane tenA badale brAhA parigrahonA evA potAnA paramAtmasvabhAvane jANato nathI saMcayanI lAlasA rAkhavI te anaMtAnubaMdhI lobha tyAM sudhI tene krodhAdi kaSAyonI utpatti thayA che. potAnA paramAtmasvabhAvanI oLakhANa vinA kare che. paNa potAnA paramAtmasvabhAvane krodhAdi anaMtAnubaMdhI krodha-mAna-mAyA-lobha TaLatA nathI kaSAyothI judo jANatAM ja krodhAdinuM koI kAraNa ke maMda paDatA nathI. ane te maMda paDaDyA vinA rahetuM na hovAthI te avazya maMda paDe che. ane kaSAyanI maMdatA thatI nathI. anaMtAnubaMdhI kaSAya potAnA paramAtmasvabhAvamAM pUrNa sthiratA prAma TALyA ke maMda pADyA vinA koI kaSAyanI pragaTatA karavAthI te nAza paNa pAme che. AcAryazrI kuMdakuMdanA ochI kare to te mAtra vezyA apekSAe | zabdomAM - Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 prakaraNa-7 : 'huM paramAtmA chuM' hRdayagata thavAnuM phaLa (harigIta) AtmA ane ArAva ghaNo jyAM bheda jIva jANe ki krodhAdimAM rigati tyAM lagI AjJAnI evA jIvatI bhAvArtha: A jIva jyAM sudhI potAnA zraddhA svabhAva ane Dodi Asava e banneno taphAvata mAne bheda jANato nathI tyAM sudhI te rahyo thaDo krodhAdi AsavomAM pravarte che. jJAnI tenA jJAnanI kAraNabhUta sAmagrI evI Indriyo (samayasAra : gAthA 69) pratye svabhAvathI ja maitrI pravarte che. Indriyo pratye maitrI pAmelA jIvane IndriyonA sparzada viSayo pratyenI Asakti paNa hoya ja che. jIvano moha Indriyo pratye maMtrI uparAMta ekatva buddhi karAve che, ane tethI Indriya viSayonI AsaktimAM ora vadhAro thAya che. mohano udaya tIvra banatAM A Asakti paNa tIvra banI jAya che, jema lokhaMDanA goLAne bhejane grahaNa karavAnI tRSNA hoya ja che, ane tene tapAvavAmAM AvatA tenI tRSNA ekadama vadhI jAya che ane tenA upara game teTaluM pANI reDavAmAM Ave topaNa te tene pUruM paDatuM nathI ane chamakAro bolAvIne UDI jAya che. tema IndriyajJAna dharAvanArane Indriya viSayonI Asakti hoya ja che. ane temAM mohano udaya bhaLatAM tenI Asakti tIvra bane che ane game teTalAM viSayothI paNa tene tRpti thatI nathI. A rIte viSayonI tRSNAnuM mULa kAraNa potAnA paramAtmasvabhAvanI aNa-samajaNanA kAraNe utpanna thayelo moha ja jANavo. potAnA paramAtmasvabhAvane samajavAthI Indriyo pratyenI maMtrI maTe che ane moha paNa maMda paDe che ane tethII viSayonI virakatatA ApameLe Ave che. 11.7. viSayonI virakatatA sparza, rasa, gaMgha, varNa, zabda e pAMca IndriyonA pAMca viSayo che. A viSayonI upekSAne tenI varNakata kahe che. jemAM sukhabuddhi hoya tenI Asakti hoya che. ane temAMthI sukhabuddhi TaLI jatAM tenI viratatA Ave che. sparzAdi pAMca IndriyonA viSayomAM sukhabuddhinA kAraNe tenI Asakti hoya che. ane A viSayomAMnI sukhabuddhi TaLatAM tenI virakita Ave che. potAnA paramAtmasvabhAvanI aNa-samajaNanA kAraNe viSayonI Asakti ane samajaNanA kAraNe tenI virakita hoya che. te A rIte-- hINA jJAnane kAraNe tene pratyakSa evuM atIndriyajJAna nathI ane parokSa evuM IndriyajJAna che, jema jenI AMkha nabaLI hoya tene jovA mATe cazmAno Azraya hoya che tema jenuM jJAna nabaLuM che tene jANavA mATe Indriyono Azraya hoya che. parokSa evA IndriyajJAnano Azraya karatAM jIvane A jIvane anAdikALathI potAnA paramAtmasvabhAvanI aNasamajaNa che. aNasamajaNanA kAraNe tene pAMca IndriyonA pUtaLArUpa zarIrAdi parapadArthathI atyaMta bhinna potAnA paramAtmasvabhAvano paricaya nathI. ane tethI te zarIrAdi parapadArthomAM potApaNuM mAne che. paramAM potApaNAnI mAnyatAne moha kahe che. mohanA kAraNe jIvanA jJAnadarzananI zakti hINI thaI gayelI che. 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane samajavAzI pote potAne paramAtmasvabhAvapaNe ja bhAse che ane tethI zarIrAdi pratyenA ekapaNAno moha maTe che ane tethI IndriyonA viSayo pratyenI sukhabuddhi paNa TaLe che. vaLI potAno paramAtmabhAva anaMta Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R 1 ( "huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA )163( sukhAdi sAmarthyathI bharacaka bharelo bhagavAna che. tethI potAnA sukha mATe paraviSayonI koI apekSA 1.1.4. pariNAmonI vizuddha hotI nathI. vaLI para viSayomAM sukha hotuM ja mosaMga-dveSAdi vikArI bhAvonI ciMtA nathI. ane hoya toya te potAnAmAM AvatuM nathI. A rIte potAne paramAtmasvabhAvapaNe svIkAratAM nivRttine kAraNe thatI pariNAmonI moha TaLe che ane paraviSayomAM sukha-buddhi rahetI Azake ne tenI vizuddha kahe che. nathI. tethI viSayo pratyenI upekSA thatAM viSayonI aMjJAnI jIva hiMsA, jUTha, corI, abrahma, parigraha virakatatA Ave che. jevA pApabhAvo, viSaya - kaSAyanA vikArI bhAvo ane vepAra-dhaMdhAnA vikalpothI gherAyelo rahI anAdi ajJAnI jIva paraviSayomAM potAnuM sukha potAnA pariNAmone niraMtara kaluSita karato rahe mAnI viSayonI Asakti dharAve che. paNa jo to che. A pariNAmonI kaluSitatAne ochI karavI te potAnA paramAtmasvabhAvane oLakhe to tene tenI vizaddhi che. jaNAze ke sukha potAnA svabhAvamAM ja che ane | paraviSayomAM bilakula nathI. potAnA pariNAmonI vizuddhi aMdaramAM potAnA paramAtmaparamAtmasvabhAvano saMvedanapUrvaka svIkAra thatAM ja svabhAvanA svIkArathI ane bahAramAM e paramAtmasulabha viSayo paNa rucatAM nathI. ane jene | svabhAvanI oLakhANa karAvanAra vItarAgI devaviSayo rucatAM nathI tene potAnA guru-zAstranA AzrayathI che. A sivAya jagatanA paramAtmasvabhAvano svIkAra paNa hoya ja che. bIjA badhAMya sthAno potAnA pariNAmonI azuddhi AcAryazrI pUjyapAdanA zabdomAM- ja karAve che. mohanI tIvratAnA kAraNe pariNAmonI azuddhi ane mohanI maMdatAnA kAraNe tenI vizuddhi (anuSTrapa) che. A mohanI maMdatAno eka mAtra upAya yathA yathA samAyAti, saMvitau tattvamuttamam / vItarAgI deva-guru-zAstranA zaraNe potAnA tathA tathA na ronta, viSayA: [cmA jhaMpa || | paramAtmasvabhAvanI oLakhANamAM che. yathA yathA na rovatte viSayA: rAdia | 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavAnA tathA tathA rAti, saMvitau dr[[dARI || phaLamAM mithyAtva ane mohanI maMdatA, jJAnanI nirmaLatA, upayoganI sUkSmatA, cittanI sthiratA, bhAvArtha : jema jema uttama tattvasvarUpa potAno kaSAyanI maMdatA ane viSayonI virakatatA hoya paramAtmasvabhAva saMvedanamAM Avato jAya che tema che, te ApaNe joI gayA chIe. A badhAnA kAraNe tema sulabha viSayo paNa racatA nathI. ane jema jema sulabha viSayo racatA nathI tema tema potAnA pariNAmonI vizuddhatA paNa hoya che. potAnA saMvedanamAM potAnuM uttama tatvasvarUpa paramAtmasvabhAvano Azraya pariNAmonI saMpUrNa paramAtmavabhAva Avato jAya che. zuddhinuM kAraNa che ane tenI samajaNa AMzika zuddhinuM (Ibdopadeza : gAthA 37,38). kAraNa che. tethI paramAtmasvabhAvano svIkAra karAvanAra A siddhAMtanA kAraNe pariNAmonI vizuddhi hoya te samajI zakAya che. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 prakaraNa-7 : 'huM paramAtmA chuM' hRdayagata thavAnuM phaLa potAnA paramAtmasvabhAvane oLakhIne teno Azraya karavAthI samasta mo rAga-dveSAdi vikArI bhAvo nAza pAmI pariNAmonI saMpUrNa zuddhi thAya che. ane A paramAtmasvabhAvanI samajaNa mAtrathI paNa pariNAmonI AMzika zuddhi eTale ke vizuddhi thAya che. tethI potAnA pariNAmonI vizuddhi mATe potAnA ekarUpa, zuddha, mamatvarahita ane jJAnadarzanathI paripUrNa evA paramAtmasvabhAvanI samajaNa karI teno svIkAra karavo. A bAbata AcAryazrI kuMdakuMda nIcenA zabdomAM kahe che (harigIta) chuM eka, zuddha, mamatvahIna huM, jJAnadarzanapUrNa chuM; emAM rahI sthita, lIna emAM, zIdha Aro yAya karyu. bhAvArtha : huM eka, zuddha, tAta ane jJAnadarzanathI paripUrNa eno paramAtabhA chuM. A paramAtmasvabhAvamAM sthita rahIne tenA anubhavamAM lIna thato thaDo huM A moha-rAgadveSAdi sarva prakAranA vikA2IbhAvone kSaya vikArIbhAvone pAya pamADuM chuM. (samayasAra : gAthA 73) 1.2. pAchArSika chogAmAM hA je pArarthika phLa lAMbA gALe ke pachInA bhavamAM prApta thAya tene dUrNagAmI phLa kahe che. pAramAki siddhAMta pAramArthika phaLa mATe hoya che, ane tenAM keTalAMka phaLa tatkALa ja prApta thatAM hoya che. topaNa keTalAMka phaLa lAMbI prakriyA pachI prApta thatA hovAthI ane tenA mATe potAnA puruSArthanI ugratAnI AvazyakatA hovAthI te maLatAM thoDo vakhata lAge che. AvA thoDA samaya pachI ke pachInA bhavamAM prApta thatAM phaLane dUrogAmI phaLa kahe che, 'huM paramAtmA chuM'eka mahAna pAramArthika sarvagrAhI siddhAMta che. sarvagrAhI hovAnA kAraNe A eka ja siddhAMtamAM bIjA badhAM pAramArmika siddhAMto samAveza pAme che. tethI saghaLAM prakAranuM pAramArthika prayojana ane phaLa A siddhAMtane hRdayagata karavAthI prApta thAya che. pAramArthika paMthanI zarUAta samyagdarzanathI ane siddhadAthI hoya che. samyagdarzanathI mAMDIne tenI pUrNatA paramAtmapadanI prApti eTale ke siddhadazA sudhInI prApti A siddhAMtane hRdayagata karavAthI thAya che. pAramArthika paMthamAM anukrame samyagdarzana, zrAvakadazA, munizA, arihaMtadazA ane siddha dazA hoya che. A badhAMnI prAptinuM kAraNa A siddhAMtanuM hRdayagatapaNuM che. A siddhAMtane hRdayagata karyA vinA koI paNa jIva AvI koI paNa dazA prApta karI zakato nathI. tethI siddhadazAnI prApti sudhI A siddhAMtanuM hRdayagatapaNuM ja kAryakArI jANavuM. AcAryazrI yogIndudevanA zabdomAM - (doharo) je siddhayAne siddhaze, siddha thatA bhagavAna, te AtamaThA thakI, ema jANa nirNaya. bhAvArtha : varadevanuM kahevAnuM che ke, je koI bhUtakALamAM siddha thayA che, vartamAnamAM siddha thAya che ane bhaviSyamAM siddha thaze teo pragaTapaNe Atmadarzana eTale ke potAnA 5ramAtmasvabhAvanA svIkA2thI ja thAya che, e bAbata ni:saMzayapaNe jANo, (yogasAra : doharo 107) Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 1 ( 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA )151 2. laukika phaLa laukika phaLanuM prayojana hotuM nathI. topaNa A siddhAMtane hRdayagata karavAthI je samajaNa keLavAI che tenA kAraNe tenI AnusaMgika bAbata tarIke sAMsArika siddhio ane savighAo lokika jIvanamAM paNa te kAryakArI bane che. ane saMbaMdhita phaLane laukika phaLa kahe che. tenA kAraNe sahanazIlatA, samAdhAnavRti, vairyabaLanI dhAraNA jevI sAMsArika siddhio prAma pAramArthika siddhAMtanuM prayojana pAramArthika phaLa thAya che. A siddhAMtane hRdayagata karavAthI mATe hoya che. topaNa pAramArthika phaLa sAtha pariNAmonI vizuddhi thAya che ane tethI puNya saMbaMdhita ke AnusaMgika bAbata tarIke keTalIka baMdhAya che. pApa palaTIne paNa puNya thaI jAya che sAMsArika siddhio paNa prApta thAya che. tema ja ane puNya hoya teno anubhAga vadhI jAya che. A vagara prayojane paNa puNyanI prApti thAya che ane | puNyanuM phaLa koIvAra turata ja prApta thAya che. jenA tenA kAraNe sAMsArika suvidhAo paNa maLe che. AvAM badhAM laukika phaLa koI apekSA ke prayojana kAraNe sAMsArika suvidhAo prApta thAya che. AvA na hovA chatAM ApameLe sahajapaNe eka upapedAza aneka prakAranA tatkALa phaLa A siddhAMtane tarIke prApta thAya che. laukika phaLane paNa pAramArthika hadayagata karavAthI prApta thAya che. ahIM pAramArthika phaLanI jema namUnArUpe mukhya ATha phaLanI carcA phaLanI jema nIce mujabanA be vibhAgamAM vaheMcI karavAmAM Ave che. je nIce mujaba che. zakAya che. 2.1. lokika laial 2.1.1. durbhAvanA dUra thAya BUT .. laukika dUrogAmI 2.1.B. samAdhAnavRtti ane sahanaullHda keLavAyA 2.1.3. pairyanan dhAraNa thAya C 2.9. clss dcsid Sa ) 2.1.H. buddhizALI banAyA 2.1.5. ekAgratA Ave turata ja maLatA sAMsArika phaLane lokika 2.1.6. laghutAgraMthi na rahe tatkALa phaLa kahe che. 2.1.3. puNayanI prApti thAya huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karatAMnI 2.1.8. zarIra svastha ane suMe the sAthe ja athavA te agAu tene hRdayagata karavAnI prakriyA daramyAna turata ja prApta thatI koI sAMsArika uparokata dareka muddAnI carcA A nIce karavAmAM siddhi ke suvidhAne laukika tatkALa phaLa kahe che. Ave che. temAM je te muddAnI vyAkhyA, tenI A laukika tatkALa phaLa A bhavamAM ja maLatuM samajUtI, 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata Aloka saMbaMdhI hoya che ane te turata ja prApta thatuM karavAthI te kaI rIte maLe ? ane aMtamAM koI hoya che. kAvya ke gAthAnA AdhAra sahita sArabhUta samApana karavAmAM Avela che. Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 prakaraNa-7 : 'huM paramAtmA chuM' hRdayagata thavAnuM phaLa 2.1.1. durbhAvanA dUra thAya koMgha, mAna, mAyA, lobha, kAmavAsanA, vaira, IrSyA vagere jevI khoTI ane khAba bhAvanAne durbhAvanA kahe che, pAramArdika vItarAgatAnI bhAvanAne sadbhAvanA ane tenAsI viparIta sAMsArika rAganI bhAvanAne durbhAvanA kahe che. A durbhAvanA aneka prakAranI hoya che. temAM krodha, mAnanu mAyAyAlobha, kAmavAsanA, vaira, IrSyA jevI durbhAvanA mukhya che. A dareka durbhAvanA para sAthe saMbaMdhita hoya tevI parapariNati hoya che, jema ke, para pratyeno aNagamo te krodha, parasaMyogo ke parabhAvothI potAnI mahattA mAnavI te mAnanaparane chetaravAnA bhAva te mAyAcAparaparigrahane sAcavavAno ane vadhAravAno bhAva te lobha, paraviSayonI ane temAMya khAsa karIne strInA viSayanI Asakti te kAmavAsanA, bahAranA duzmana pratyenI adAvatano badalo levAnI bhAvanA te vairabhAvanA, bIjAnI baDhatI joIne aMdaramAM baLatarA thavI te IrSyA che. 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane samajavAthI pote potAne paramAtmasvabhAvapaNe ja jANe che ane koI parapaNe jANato nathI. tethI tene koI prakAranI parapariNatinuM prayojana bhAsatuM nathI. tethI parapariNatirUpanI durbhAvanA dUra thAya che. te A rIte 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavAthI potAnuM bhaluM potAnA paramAtmasvabhAvanA svIkArI ane bUruM potAnA paramAtmasvabhAvanI avagaNanAthI che tema samajAya che. anya koI potAnuM bhaluM-bUruM karanAra nathI. tethI potAnuM bUru karanAra bIjo koI che tema mAnI tenA pratye aNagamArUpa krodha karavAnuM koI kAraNa rahetuM nathI. potAnI mahattA potAnA anaMtagurNAnA nidhAnarUpa paramAtmasvabhAvI che ane parasaMyogo ke parabhAvothI nathI tema jANatAM mAnanaTaLI jAya che. bIjAne chetarI zakArtA nathI ane bIjAne chetaravA jatA potAnA paramAtmabhAvano ghAta karI pote potAne ja chetare che tema jaNAtAM mAyAyA maTI jAya che. potAno paramAtmasvabhAva ja potAnI hitakara che ane paraparigraha ahitakara che. tema samajAtAM paraparigraha pratyeno lobha raheto nathI. potAno paramAtmasvabhAva ja anaMta sukhano bhaMDAra che ane paraviSayo ke strInA viSayamAM potAnuM sukha nathI tema samajAtAM kAmavAsanAnuM koI kAraNa rahetuM nathI. potAnA paramAtmasvabhAvanA anAdarathI utpanna thatI durbhAvanA ja potAno duzmana che ane bahAramAM koI potAno duzmana nathI. tethI bahAranA koIne duzmana mAnI tenA pratyenI adAvatI badalo levAnI vairabhAvanA rAkhavAnuM kAraNa nathI. potAnA paramAtmasvabhAvanA svIkArathI bIjAnA guNo pratye pramodano ane guNagrAhIpaNAno bhAva utpanna thAya che. tethI IrSyA UbhI rahetI nathI. A rIte A siddhAMtane hRdayagata karavAthI saghaLA prakAranI durbhAvanA dUra thAya che. potAnA paramAtmasvabhAvapUrNa potAne svIkAravAthI samasta durbhAvanA dUra thaI sad bhAvanA utpanna thAya che. Avo jIva evI bhAvanA bhAve che ke -- kArTara 1 gAva na rahyuM, nI vistI para dhodha varga / verava ghUsaroM vaLI vatI vage, mI na rSyA mAva gharuM II rahe gAvA desI merI, sara savya vyavahAra paruM mane AmAM rApa phesa vano, koro gha vagara yAM / Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA bhAvArtha : potAne paramAtmasvabhAvapaNe jANanAranI bhAvanA banI zake tyAM sudhI A jIvanamAM bIjAno upakAra karavAnI ane sa2tasatya-vyavahAra rAkhavA jevI sadbhAvanA hoya che, ane te ahaMkAra karavo, koInA para koi karavo ke bIjAnI baDhatI joIne IrSyA bhAva dhAravo jevI durbhAvanA yAreya utpanna na thAya tevI bhAvanA bhAve che. (paM. jugalakizora muSAraphata merIbhAvanA : kaDI naM. 4) 2.12, rAmAvata sAzA va pratikULa saMyogone koI paNa visetha vinA svIkArI levAnI bhAvanAne samAghAnavRtti ane tene zAMtithI sahna karI levAnI bhAvanAne sahanazIlatA kahe che. pratikULa prasaMge dhaNA loko teno dhokho kare che, koI tene anyAya mAne che to koI vaLI tene dUra karavAnA upAyamAM ja racyopacyo rahe che. A badhuM tenI samAghAnavRttino abhAva che. pratikULa saMyogone koI paNa roSa ke virodha vinA sahajapaNe svIkArI levo te samAghAnavRtti che. samAdhAnavRttinA kAraNe te zAMtithI sahana karI levAmAM mAne che, ane A ja samAdhAnavRtti tene te sahana karavAnI zakti paNa prere che. te tenI sahanazIlatA che. samAdhAnavRtti ane sanazIlatA keLavavI te eka mahAna upalabdhi che. AvA manuSya kaparA saMyogomAM paNa AgaLa vadhI zake che. 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane samajavAthI pote pratikULa saMogothI taddana bhinna evo paramAtmasvabhAvI che. pote potAnA paramAtmasvabhAvamAM sthita rahe to koI paNa 167 saMyogo tene duHkha utpanna karAvI zakatA nathI. saMyogonA sAnnidhyamAM utpanna thatAM vikArI saMyogIbhAvo ja AtmAne duHkhanuM kAraNa che. pratikULa saMyogo e paudgalika karmanI pedAza che. tethI pote temAM koI pheraphAra karI zakato nathI. bhogave tenI bhUla' e nyAye pote agAu je bhUla karI pApa bAMdhyuM hatu tenA vipAkarUpe A pratikULa saMyogo prApta thayA che tethI te svIkArI levAmAM ja sajjanatA che. A prakAre samajavAthI samAdhAnavRtti keLavAya che. samAdhAnavRttinA kAraNe tene zAMtithI sahana karavAnI bhAvanA Ave che. ane potAnA paramAtmasvabhAvanA lakSe saMyogonuM lakSa ghaTADI tene sahana karavAnI zakti keLavAya che. tethI sahanazIlatA paNa Ave che. pratikULatA gamatI nathI ane TakatI nathI tethI te potAno svabhAva nathI. potAno svabhAva paramAtmasvabhAvI che ane te A saMyogothI taddana judo che. AvI samajaNa prANa karavAthI pratikULa saMyogomAM paNa aDIkhama ubhA rahI zakAya tevI samAdhAnavRtti ane sahanazIlatA keLavAya che. potAnA paramAtmasvabhAvanI sAcI samajaNa hoya tyAM samAdhAna Ave ja che. ane samAdhAna hoya tyAM sahanazIlatA paNa hoya ja che. lokokita anusAra samajaNa tyAM samAdhAna, aNasamajaNa tyAM athaDAmaNa. 2.1.3. dhairyabaLa dhAraNa thAya koIpaNa kArya ke prasaMgamAM zAMti ane ghIraja ghAraNa karI tene TakAvI rAkhavAnI kSamatAne dhairyabaLa kahe che. game tevA pratikULa saMyogo hoya ke asAmAnya kArya hoya tevA prasaMge potAnI zAMti ke dhIrajana Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa-7 : 'huM paramAtmA chuM' hRdayagata thavAnuM phaLa gumAvyA vinA tene pAra pADavAno prayAsa cAlu kahevata anusAra utAvaLiyo mANasa pAgala rAkhavo te dhairyabaLa che. samAna che ane dhairya dhAraNa karanAro ja gAmIra hoya che. 168 azAMti ane adhIrAI e atyAranA jagatamAM moTI samasyA che. mANasone paisA kamAvAmAMAM adhIrAI che ane jaldIthI karoDapati thaI javuM che. zarIrano roga paNa jaldIthI maTADavo che ane nirogI rahevuM che. sAmAjika samasyAonuM tAtkAlika nivAraNa karavuM che. kauTuMbika kAryo turata ja pAra pADavA che. paNa A badhAMya bahAranA kAryo che. ane bahAranA kAryo pote karI zakato nathI. paraMtu, A jIva evuM mAne che ke huM paranA kAryo karI zakuM chuM ane te kArya mArI pharaja ke javAbadArI che. vAstavamAM paranA kAryo tenA kALe ane kAraNe thAya che. ane te potAne AdhIna hotAM nathI. tethI potAnI marajI mujaba na thAya. tyAre azAMti thAya te svAbhAvika che. A azAMti maTADavAno eka mAtra upAya potAnuM sAcuM svarUpa samajavAmAM che. 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane samajavAthI pote paramAtmasvabhAvI che ane tethI jagatano mAtra jJAtA-dRSTA che ane kartA-hartA bilakula nathI te bAbatanI pratIti Ave che. potAnI bhUmikA anusAra gRhasthasaMbaMdhI kAryomAM joDAya che ane laukika paddhatie te kArya potAnI pharaja ke javAbadArI manAya che. topaNa aMdarathI tene temAM potAnuM kartRtva bilakula bhAsatuM nathI. A kAraNe te kArya pAra paDe ke na paDe, turata ja thAya ke te vilaMbathI thAya, topaNa tenuM dhairyabaLa tUTI jatuM nathI. ane jarAya adhIrAI ke azAMti AvatI nathI. tethI A siddhAMtane samajavAthI dhairyabaLa dhAraNa thAya che te bAbata samajI zakAya che. koIpaNa kAryamAM dhIraja ane zAMti jarUrI hoya che. AtmAnI prApti mATe paNa dhIraja ane zAMti kAryakArI che, koIpaNa prasaMgamAM zAMti, zAMti ane zAMti te ja lAbhadAyaka che. potAnA paramAtmasvabhAvane oLakhanAra game tevA saMyogomAM dhairyabaLa dhAraNa kare che, dhIrajanA phaLa mIThA hoya che. utAvaLe AMbA pAkatA nathI.I. utAvaLo zArka che ane pAcho vaLe che paNa dhIraja dhAraNa karanAranA kAma saphaLa thAya che. kahyuM paNa che -- (doharo) dhIre dhIre rAvatAM, hIra rAba kucha hoya H mALIyayogaNAM, paNa vinA phaLa na hoya.ya. tenA cAya vinA vRkSa para phaLa AvatAM nathI. te bhAvArtha: mALI dhAragaNuM pANI sIMce topaNa phaLa dhIre dhIre ja Ave che. te rIte badhAMya kAryomAM (prAcIna doharo) dhIraja jarUrI hoya che, 2.1.4. buddhizALI banAya samaja, viveka, DyupaNa, caturAI vagere jJAnanI vizeSa prakAranI avasthAne buddhi kare che. buddhi e jJAnanI vizeSa prakAranI avasthA che. buddhi mAtra jANavAnuM ja kAma nathI karatI paNa jANavAvA ja uparAMta te jene jANe tene samajavAnuM, te bhaluMburuM, sva-para, heya-upAdeya vagere kayA prakAranuM che teno viveka karavAnuM, temAM potAnA zANapaNano upayoga karI DahApaNa darzAvavAnuM, temAM potAnI hoMziyArI, cAlAkI ke yuktino upayoga karIne che 'utAvaLA so bahAvarA dhIrA so gaMbhIra --e caturAI vAparavAnuM jevA kAma paNa kare che. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA buddhine cittanI Akalana zakti ke akkala paNa kahe che. manuSyanI buddhi mana dvArA kAma karatI hovAthI tenI mananI eka vibhUti mAnavAmAM Ave che, mananIthI A vibhUti mana dvArA padArthanA svarUpane samajavAnuM ke grahaNa karavAnuM kAma karatI hovAthI tene cittanI Akalana zakti kahe che. A buddhi sAmAnyapaNe na kaLI zakAya tevA agamya padArthanuM ane khAsa karIne agamya evA potAnA paramAtmasvabhAvanuM paNa Akalana karanArI hovAthI tene akkala paNa kahe che. manuSya eka buddhijIvI prANI che. manuSya potAnuM moTA bhAganuM kAma buddhi vaDe ja kare che, zarIranA baLa ke paisA karatAM buddhi vadhAre upayogI che. akkala kaeN buddhithI je kAma thAya che te baLa ke paisAthI thatuM nathI. akkalathI paisA maLe che. paNa paisAthI akkala maLatI nathI. paisAthI akkala paMcAtI maLatI hota to koI dhanavAna akkalano othamIra jovA na maLe. paNa dhanavAnamAM paNa koI buddhinA baLadiyA jovA maLe che, atyAranA samayamAM buddhinI bolabAlA che, tethI buddhizALI banavAnI doDa lAge che, paNa zekhapuSpI jevI auSadhithI ke badAma jevA sUkAmevArthI buddhimAna banI zakAtuM nathI. buddhi eka kudaratI dena che. topaNa teno vikAsa mohane maMda pADavAthI thAya che. potAno moha jeTalA aMze TaLe teTalA aMze potAnI buddhimatA vadhe che. tIvra moha samaye cittanI caMcaLatA vadhI jAya che ane tethI buddhi bUThI thaI jAya che. moha ghaTatAM cittanI caMcaLatA ghaTe che ane tethI buddhi vikAsa pAme che, ApaNo potAno jAta anubhava hoya che ke jyAre ApaNA mohano udaya tIvra hoya ane tenA kAraNe ApaNo krodhAdi kaSAya tIvra hoya eTale ke ApaNe khUba 169 gussAmAM hoIe tyAre ApaNI buddhi kuMThita thaI jAya che ane te ja moha maMda thavAthI eTale ke gusso zAMta thavAthI te ja buddhi khIlI uThe che. tethI buddhizALI banavA mATe mohane maMda pADavA jarUrI hoya che, 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavAnI prakriyAmAtrathI paNa potAnI buddhi vadhe che. A siddhAMtane hRdayagata karavA mATe buddhino mahattama upayoga karavo paDe che. ane buddhino upayoga jema vadhe tema tenI zakti paNa vadhe ja che. ApaNe joI gayA chIe te mujaba A siddhAMtane hRdayagata karavAnuM phaLa mohanI maMdatA che. mohanI maMdatA thato buddhizakti AparmaLa vadhI jAya che, tethI buddhizALI banavuM hoya teNe A siddhAMtane hRdayagata karavAnuM kArya karavuM. akkala baDI ke bheMsa ? e pracalita kahevata anusAra jagatamAM moTI cIja potAnI akkala ja che. jagatamAM bIjI badhI vastuo paisAthI maLe che, paNa akkala maLatI nathI. ane akkala hoya tenI pAse paisA paNa doDatA Ave che. A ala meLavavAno ekamAtra upAya potAnA paramAtmasvabhAvane oLakhavo te che. kavi sanIyAnA kahevA mujaba-- (soraThA) Ave vastu aneka, dhAmAyA gADha kuve ala Ave eka, Ave te AtmAhA thakI. ; bhAvArtha: dhanasaMpati potAnI pAro hoya to jagatanI aneka vastuo meLavI zakAya che. paNa akkala tenAthI maLatI nathI. tenA mATe to potAnA 5ramAtmavabhAvanI oLakhANarUpa AtmajJAna prApta karavuM te ja upAya che. (prAcIna kavi sanIyAkRta: prAcIna doharAnA AdhAre) Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa-7 : "huM paramAtmA chuM' hRdayagata thavAnuM phaLa bhaTakatuM nathI. tenuM kAraNa tenI kaSAyanI maMdatA | 2.1.5. ekAgratA Ave ane viSayonI virakatatA che. viSaya-kaSAya ja cittane asthira karI vyagra banAve che. je A nirdhArita eka ja bAbata upara potAnA siddhAMtane hRdayagata karanArane hotA nathI. jenA upayogane kendrita karavo tene ekAgratA kAraNe paNa tenAmAM ekAgratA Ave che. kahe che. potAno upayoga cArebAju cakaLavakaLa thayA kare ekAgratAnuM uttama udAharaNa munirAja che. munirAja te vyagratA che ane te eka ja lakSa upara kendrita potAnA svarUpamAM lIna hoya tyAre to ekAgra rahe te ekAgratA che. chaghIno upayoga aMtarmuhUrtathI hoya ja che paraMtu svarUpamAMthI bahAra AvI koI vadhu samaya kayAMya Takato nathI ane te bIje jAya zAstranuM lekhana kare, ziSyane upadeza Ape ke vratache topaNa te potAnA lakSa upara ja pAcho phare samiti-gumi jevA anuSThAnamAM pravarte te darekamAM tenI ekAgratA hoya che. ekAgratAnI mUrtAisamA ane tyAM ja coMTyo rahe te ekAgratA che. munirAjanI ekAgratAnuM kAraNa potAnA paramAtma-mapAramArthika ke laukika koI paNa kArya ekAgratA svabhAvano svIkAra che. A paramAtmasvabhAvano vagara pAra paDatuM nathI. pAramArthika ke laukika kSetre svIkAra vastunA yathArtha anekAMtasvarUpanA nirNaya je koIe siddhi prApta karI che te tenI ekAgratAnA dvArA thAya che ane te vastusvarUpano nirNaya kAraNe ja hoya che. vyagratA eka moTI vyAdhi che. AgamanA abhyAsa dvArA thAya che. A kAraNe vyagratA dharAvanAra jIvanI koI paNa kAmagIrImAM ekAgratA mATe AgamanA AdhAre tattvajJAnano kAMI paNa bhalIvAra hotI nathI. atyAranA kALamAM abhyAsa karI potAnA paramAtmasvabhAvano svIkAra ekAgratAnI UNapa vartAya che. cittanI sthiratA karavo joIe, tema jaNAvatAM AcAryazrI kuMdakuMda vinA ekAgratA AvI zakatI nathI ane A kahe che - cittanI sthiratA potAnA paramAtmasvabhAvanI sAcI samajaNa vinA prApta thatI nathI. zrAmaNya jyAM aikAgya ne ekAgra vAikAye, LikAya baoo Agama vaDe, Amapravartana mukhya che. huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavAnuM pAramArthika tatkALa phaLa cittanI sthiratA che te bhAvArtha : zramaNa haMmezA ekAgratAne prApta hoya che. bAbata ApaNe joI gayA chIe. cittanI ekAgratA vastunA 2varUpanA sthiratAnA kAraNe koI paNa kAryamAM ekAgratA Ave yathArtha nizcayathI Ave che. che. A siddhAMtane hRdayagata karanArane potAnA vastasvarUpano nizcaya AgamanA abhyAsa dvArA zaraNabhUta sthira paramAtmasvabhAvanuM lakSa kAyama | thAya che. tethI ekAgratA mATe mATe rahe che. topaNa te potAnI gRhasthocitata AgamamAM vyApAra karIne kAmagIrI ke pravRtimAM paNa joDAya che. te samaye te potAnI asala vastasvarUpano eTale ke potAnI nirdhArita kAmagIrImAM potAnuM lakSa paramAtma-svabhAvano nirNaya karavo joIe. kendrita karI zake che ane tenuM citta cArebAju (A sivAya ekAgratA mATe bIjo koI upAya nathI tema AcArya amRtacaMdre A gAthAnI TIkamAM kaheluM che.) (pravacanasAra : gAthA 23ra) Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA 2.1.6. laghutAgraMthi na rahe pote ghaNo nAno, nabaLo, dhaiNe, utaratA darajjAno ke halakI kakSAno che ane darajjAno ke halakI kakSAno che ane nirdhArita kAma karavAne sakSama ke lAyaka nathI evI manamAM gAMTha vaLe tevA bhAvane laghutAgraMthi kahe che. potAne pAmara ane utaratI koTino mAnI prayojanabhUta nirdhArita kArya karavA mATe pote yogya nathI tevA prakAranI manamAM gAMTha vALI tevA kAryathI dUra rahevuM te laghutAgraMthi che. keTalAMka loko laghutAgraMthithI kAyama pIDAtA rahe che, ane tethI teo pAramArthika ke laukika koI paNa kSetramAM potAno vikAsa sAdhI zakatA nathI. laukikamAM koI amuka prakArano navo dhaMdho karavAno hoya, aMgrejI zIkhavuM paDe tema hoya, kompyuTaramAM kAma karavAnuM hoya to temAM mArUM kAma nahi tema mAnI tenAthI dUra rahe che, pAramArthikamAM kuMdakuMdAcAryadevanA pravacanasAra, samayasArAdi muLa zAstrono abhyAsa karavAno hoya to AmAM mArI cAMca na DUbe, mane na AvaDe ema mAnI teno abhyAsa na kare to te eka laghutAgraMsi ja che. 11 jagatamAM koIpaNa kArya azakaya hotuM nathI. kALA mAthAno mAnavI nevAnA pANI mobhe caDhAvI zakeke che. paNa te mATe prabaLa IcchAzakti (WIIIpower)nI jarUriyAta hoya che. kahevata che ke mana hoya to mALave javAya'A Will will find a way) paraMtu potAnuM A mana eTale ke IcchAzakti utpana karavAmAM paNa laghutAgraMthi ja ADe Ave che. A laghutAgraMthi dUra karavI hoya to potAne A paramAtmasvabhAvapaNe svIkAravo joIe. 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavAthI pote potAne paramAtmasvabhAvapaNe svIkAre che. potAnA svabhAvathI pote caitanya cakravartI che jagatamAM sarvotkRSTa caitanya mahApadArtha che. pote sAkSAt bhagavAna jevo che, are ! bhagavAna ja che. potAmAM anaMta anaMta guNo che ane dareka guNanuM sAmarthya paNa anaMta anaMta che. pote abhaNa hoya bhaNelo hoya, garIba hoya ke amIra hoya e koInAthI utarato nathI. tethI pote je dhAre te karI zake che. potA mATe koI cIja azakya nathI. A rIte A siddhAMta samajavAthI laghutAgraMthi koI paNa prakAre saMbhavatI nathI. ke badhI bAhya bAbato che. aMtaraMga sAmarthI pote te laghutAgraMthi eTale ke nabaLI manovRti dharAvanAra mANasa kayAreya saphaLatA pAmato nathI. rAto rAto jAya te mUAnA ja samAcAra lAve tema nabaLI mardAvRtivALo niSphaLatA ja pAme. A nabaLII pAramArthika tattvajJAna ane tenA siddhAMto mane na samajAya. AcAryadevanA mULazAstrono abhyAsa karavo e mArUM kAma nahi. e badhI laghutAgraMzinA kAraNe udbhavatI AtmAnI ADoDAI che, eka prakArano anaMtAnubaMdhIno mAyAcAra che, jo pote potAne paramAtmasvabhAvapaNe svIkAre to AvI hINapatabuddhirUpa ke laghutAgraMthirUpa mAyAcAra manovRtti ke laghutAgraMthi maTADavAno eka mAtra turata ja maTI jAya che tema jaNAvatA AcAryazrI upAya potAne pAmarane badale paramAtmasvabhAvaNe yogIndudeva kahe che -- svIkAravAno che. (doharo) kAvara te Alama lakho. e siAAika sAraDa ema jANI zokhIno, vyAo mAyAvAra Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102( prakaraNa-7H "huM paramAtmA chuM' hadayagata thavAnuM phaLa bhAvArtha: he bhavya jIvo ! jinendra bhagavAna apekSA vinA potAnA paramAtmasvabhAvanA samAna potAno AtmA paramAtmatabhAvI che e | svIkArathI sahajapaNe prApta thAya che. saghaLAM siddhAMtano sAra che. AvA pAmasvabhAvI potAne jANIne mane A bAbata na | jagatamAM bIjA badhAM sthAno pApanAM che. aMdaramAM samajAya tevA mAyAcA2ne choDo. potAnA paramAtmasvabhAvanA svIkArapUrvaka tevI (yogasAra : doharo 21) | paramAtmadazA pragaTa karavAnI bhAvanA sAthe paramAtmadazA pragaTa karela jinendra bhagavAnanI | 2.1.7. puNyanI prApta thAya bhAvabhInI bhakti ja uttama puNyanuM kAraNa che. | munirAja zrI padmaprabhamaladhArI devanA zabdomAM -- zubhakarmanA baMgha ane tenA tatkALa | (zArdUdavikriDita) udayane puNyanI prApti kahe che. nAnAnUnanarAdhinAtha vibhavAnAkarNya cAlokya ca jIvanA mohanI maMdatA ane pariNAmonI vizuddhi jevA zubhabhAvanA nimitte zAtA vedanIya, cvaM kliznAsi mudhAtra kiM jaDamate puNyArjitAste nanu / uccagotra, zubhaAyu, zubhanAma jevA zubhakarmanuM tacchakijinanAtha pAdakamalacandrAcAryanAyAmiyaM baMdhana thAya ane kyAreka tenuM phaLa tatkALa prAma bhakiste yadi vidyate bahuvidyA bhogAH syuretecvayi || thAya te puNyanI prAmi che. zubhabhAvanA nimitte bhAvArtha : nAdhapationA anevidha baMdhAtA puNyanuM phaLa pAchaLathI ke pachInA bhAvamAM mahAvaibhavone sAMbhaLIne tathA dekhIne te jaDamati ! ! prApta thAya che. to koIka vAra turata ja prApta thAya tuM ahI' phogaTa ileza Dema pAme che ! vaibhavo che. tarata ja pAma zatA kaLamAM pApano ua kharekhara praNayathI prApta thAya che ane te pUgyanI prastRpta aMdaramAM potAnA paramAtmasvabhAvanA puNyamAM pheravAIne udayamAM Ave, puNyano udaya | svIkA2pUrvaka paramAtmadazA pragaTa da2nA2 cAlu hoya teno anubhAga vadhI jAya ke navuM jananAthanA pAdapA yugalanI pUjA-AMkatamAM che. puNyakarma baMdhAIne teno turata ja udaya Ave tevuM jo tane potAnA paramAtmasvabhAvanA radDArapUrvaka bane te puNyanI prAti che. puNyanA kAraNe mAna tevI paramAmadazA pragaTa karavAnI bhAvanApUrvaka nipAdapanI dbhuta hoya, to te bahuvidha sanmAna, sattA-saMpati, sagavaDatAo-suvidhAo bhogonA kAraNabhUta puNyanI prApti ApoApa jevA sAnukULa saMyogonI prApti thAya che. haze. (niyamasAra : tAtparyavRti : zloka 29) 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavAthI mohanI maMdatA, pariNAmonI vizuddhi jevA zubhabhAvo (2.1.8, zarIra svastha ane suMdara rahe, sahajapaNe pravarte che. jenA kAraNe vagara prayojane zarIranI taMdurastI ane kAryakSamatAne eka upapedAza tarIke puNyanI prApti thAya che. tenI svasthatA kahe che. ane svastha saMsArI jIvane puNya ane tenA phaLanI mIThAza zarIranI tejasvitA ane sapramANatAne varte che. 'mAge tethI bhAge ane na mAge tenI suMdaratA kahe che. Age' e ukti anusAra puNya mAMgavAthI maLatuM zarIra aneka prakAranA avayavothI racAyeluM che. nathI paNa mAMgyA vinA, vagara prayojane koIpaNa zarIranA saMcAlanamAM vAta, pitta ane kaphanI Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T1 ( 'paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA )103( kAmagIrI che. vAta,pitta ke kaphanA bagADanA kAraNe ajJAnI jIva zarIramAM potApaNAnI mAnyatAnA zarIranA avayavonI kAmagIrI ke tenA saMcAlanamAM dharAve che. ane zarIra vaDe adharma saMbaMdhI je koI vikSepa, bAdhA ke aDacaNa Ave tene roga bhogopabhoganA sAdhana mATe zarIrane svastha ane kahe che. zarIra rogonuM ja ghara che. aneka rogo suMdara rAkhavA prayatna kare che. zarIranI svasthatA sattAmAM hoya che. je paikI koI roga koI kAraNe mATe te mevA-mIThAInA samRddha ane svAdiSTadaSTa udayamAM Ave che. rogane kAraNe zarIramAM pIDA hoya AhAra Aroge che paNa vAstavamAM tenAthI che. ane te nabaLuM paDe che. nIrogI ane sudaDha zarIra svastha rahetuM nathI. paNa jIbha upara saMyama zarIrane taMdurasta kahe che. rAkhavAthI te jarUra svastha rahe che. zarIranI suMdaratA taMdurasta zarIra pUrI tAkAtathI kAma karI zake tene mATe vezabhUSA, AbhUSaNo ane sauMdarya prasAdhanono prayoga kare che. paNa tenAthI zarIra suMdara dekhAtuM tenI kAryakSamatA kahe che. zarIranI taMdurastI ane nathI. paNa brahmacaryanA tejanA kAraNe te jarUra suMdara kAryakSamatA te tenI svasthatA che. svastha zarIranI dekhAya che. kAMtine tejasvitA ane tenA aMga-upAMgonA yogya mApa ke kadane tenI sapramANatA kahe che. svastha "huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karanAra zarIranI tejasvitA ane sapramANatAnA kAraNe te jIvane saMyama ane sadAcAra sahajapaNe hoya che suMdara kahevAya che. tenA kAraNe tenuM zarIra paNa svastha ane suMdara rahe che. zarIramAM rahelu gharma sAina | e sutra anusAra zarIramAM Atmabuddhi rAkhanAro ajJAnI jIva zarIrane dharmanuM sau prathama sAdhana mAnavAmAM Ave | zarIranI IndriyonA viSayo pratye Asakita dharAvI che. vAstavamAM AtmAnA dharma mATe zarIranuM sAdhana zarIra vaDe zarIrane puSTa karanArA AhAra, auSadhi hoya nahi. paraMtu prathama bhUmikAmAM svAdhyAya- ane prasAdhanano prayoga kare che. topaNa tenuM zarIra ciMtana-manana mATe ane AtmAnI prANi thayA bAda svastha ane suMdara hotuM nathI. jyAre zarIrathI bhinna saMyama mATe zarIranuM sahakArIpaNuM hoya che. tethI potAnA paramAtmasvabhAvane oLakhIne temAM ja upacArathI ke vyavahArathI zarIrane dharmanuM sAdhana Atmabuddhi rAkhanAro AtmArthI jIva mAnavAmAM Ave che.. IndriyaviSayo ane zarIra pratye upekSA ane udAsInatA dharAvI zarIra vaDe zarIrane kaSTa zarIra vaDe dharma ke adharma koInuM paNa sAdhana thaI ApanArA vrata, tapa, saMyamAdinuM sAdhana kare che. zake che. zarIra vaDe saMyama, vrata, tapa jevA dharma topaNa tenuM zarIra svastha ane suMdara hoya che. saMbaMdhI kAma karavAthI zarIra sAttvika tejavALuM AcAryazrI pUjyapAdanA zabdomAM - rahe che ane tethI sahajapaNe svastha ane suMdara rahe che. tenAthI viruddha zarIra vaDe asaMyama, avrata, (anurupa) bhogopabhoga jevA adharma saMbaMdhI kAma karavAthI zuma zarIra vithAMza viSayAnanavAchati | zarIramAM nabaLAI. tanAva, becenI. kusaMga, kuTeva utpannabhitirvede, dcGSTnI tataravutim II jevI durAcArI bAbato utpanna thaI tene asvastha ane asuMdara banAve che. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ )104( prakaraNa-7: "paramAtmA chuM' hadayagata thavAnuM phaLa ) gesa PIIf bhAvArtha: mUrkha manuSya zarIrane ja potApaNe A siddhAMtane hRdayagata karatAM maLatAM laukika mAnI zarIra ane IndriyaviSayonI ArmAtanA dUrogAmI phaLa tarIke koIvAra mahAna puNyodaye DALe ya viSayabhogo bhogavavAnI bhAvanA | prApta thatAM cakravartIpada, Indrapada jevI ucca rAkhIne zarIrane svastha ane suMdara zakhavAnA upAyo kare che. (topaNa tenuM zarIra svastha ane suMdara padavIonI prApti paNa thAya che. rahetuM nathI, paNa taMtvajJAnI puruSa zarIrathI bhinna potAnA paramAtmasvabhAvamAM ja potApaNuM sthApana zarI2 ane IndrayaviSayothI chUTavAnI bhAvanA 2 upasaMhAra - bhAvIne zarIra pratye upekSA ane udAsInatA dharAve che. (topaNa tenuM zarIra svastha ane suMdara rahe che.) 'huM paramAtmA chuM' e eka pAramArthika sarvagrAhI (samAdhitaMtra : gAthA 82) | siddhAMta che. A sarvagrAhI siddhAMtane hRdayagata karavAnuM phaLa paNa sarvagrAhI ane mahAna che. A ( D.. bhau0i 0 0AmI ) phaLane pAramArthika ane laukika ema be mukhya vibhAgamAM darzAvI zakAya che. A bhavamAM moDethI maLatA ke parabhavamAM A siddhAMta pAramArthika che tethI tenuM prayojana prApta thatA lokika phaLane lo pAramArthika phaLanuM che. ane tenuM pAramArthika phaLa phaLa kahe che. alaukika ane aciMtya che. pAramArthika phaLane 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karatAM tatkALa ane dUrogAmI ema be vibhAgamAM darzAvI laukika moDethI maLatA phaLamAM paMDita maraNanI prAmi zakAya che. pAramArthika tatkALa maLatAM phaLamAM che. A bhavanuM AyuSya puruM thaI zarIrano viyoga samyaktva-sanmukhatA, mohanI maMdatA, jJAnanI thavo te maraNa che. zAMti ke samAdhipUrvaka thatAM nirmaLatA, upayoganI sUkSmatA, cittanI sthiratA, maraNane paMDita maraNa kahe che.. kaSAyanI maMdatA, viSayonI virakatatA, pariNAmonI vizuddhi mukhya che. pAramArthika A siddhAMtane hRdayagata karatAM parabhavamAM maLatAM dUrogAmI phaLamAM samyagdarzanathI mAMDIne siddhadazA laukika phaLamAM ucca koTinA svarganA ane sudhInI prApti che. manuSyanA bhava che. manuSyanA bhavamAM paNa Atmahitane anukULa hoya evI karmabhUmi, 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavAthI AryakSetra, pAMca Indrayo ane mananI pUrNatA, AnusaMgika bAbata tarIke ke puNyanA pratApe vagara uttamakuLa, puNyano udaya, nIrogI kAyA, lAMbu prayojane ApameLe prApta thatAM sAMsArika phaLane AyuSya. uttama buddhi, vItarAgI deva-guru-zAstranI laukika phaLa kahe che. te paNa tatkALa ane dUrogAmI prAmi, sAkSAt jJAnInI dezanA jevI uttarotara ema be prakAranuM che. tatkALa maLatAM laukika phaLamAM utkRSTa ane durlabha bAbatonI prApti thAya che. mukhyatve durbhAvanA dUra thIya, samAdhAnavRti ano svarganA bhAvamAM paNa Atmahitane anukULa sahanazIlatA keLavAya, dhairyabaLa dhAraNa thAya, vaimAnika devanI prApti thAya che. buddhizALI banAya, laghutAgraMthi na rahe, puNyanI prApti thAya tema ja zarIra svastha ane suMdara rahe Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA )105 jevA phaLano samAveza che. dUrogAmI phaLamAM A ciMtavya vagara doho ApoApa prApta thAya che. to bhavamAM pAchaLathI thatAM paMDita maraNanI prApti che | pachI A siddhAMtane hRdayagata karavAnA dharmanA ane parabhavamAM uttama prakAranA manuSya ane devanA kAryamAM DhIla zA mATe ? A ja bAbata AcAryazrI bhava che. A uparAMta mahAna puNyodaye prApta thatA guNabhadra nIcenA zabdomAM kahe che-- cakravartI ke Indrapada jevI ucca padavInI koIvAra anuSTrapa thatI prApti paNa parabhavamAM maLatuM dUrogAmI phaLa che. saMkalpyaM kalpavRkSasya, cinnyaM cintAmaNirapi / kalpavRkSanuM phaLa kapyA vinA maLatuM nathI. saMpcNama saMvinya, bri gharmAdrArAte || avalokanamaNinuM phaLa tenA avalokana vagara maLe bhAvArtha : kalpavRkSanuM phaLa tenA saMkalpayukata nahi. ciMtAmaNinuM phaLa ciMtavyA vinA prApta na vacano vaDe prApta thAya che. citArmANanuM phaLa thAya. kAmadhenu gAyanuM dUdha dohA vinA na maLe. tenI sanmukha citavavAthI maLe che. paraMtu dharmanA siddhAMtone hadayagata karavAnuM phaLa vagara icche paNa 'huM paramAtmA chuM' e sarvagrAhI siddhAMtane ane vaga2 citavya Apo Apa ja prApta thAya hRdayagata karavAthI saghaLA prakAranuM pAramArthika ane | che. Ama jANIne dharmanA siddhAMtone hayagata laukika phaLa vagara kacce, vagara avalokya, vagara karavAnA sAdhanane ja sAdhavuM joIe. (AtmAnuzAsana : zloka 22) siMdarbha thI) prAstAvika 1. niyamasAra : gAthA pa3. 1 pAramAthirka phaLa 1. samayasAra : gAthA 151 ane tenI jayasenAcAryakRta TIkA. 1.1 pAramArthika tatkALa phaLa 1.1.1 samyakatva-samukhatA 1, saMvarthisiddhi - 1/1/pa/; * ra. samayasAra : gAthA 11,13,17-18,38,93 ane tenI TIkA; *3. paMcAstikAsaMgraha : gAthA 16ra. 1.1.ra mohanI maMdatA 1. pravacanasAra : gAthA 80,83,85 ane tenI TIkA; * ra, bRhadadravyasaMgraha : gAthA 48nI TIkA; * 3. samayasAra : gAthA ranI TIkA; *4. savarthasiddhi : 8/4/380/pa. 1.1.3 jJAnanI nirmaLatA1. bRhada dravya saMgraha : gAthA 4ra ane tenI TIkA; * ra. nyAyadIpikA : adhikAra : 1 : prakaraNa : 9 pAnu 8,9,11; *3. je.si.koza : bhAgaH 1, anadhyavasAya pAnuM 6ra; bhAga: 3 viparyayaH pAnu pa55; bhAga : 4 saMzaya : pAnu 144; *4. mUlAcAra : gAthA ra67. 1.1.4 upayoganI sUkSamatA 1. paMcAstikAyasaMgraha : gAthA 40nI jayasenAcAryakRta TIkA; * ra. paMcasaMgraha : prAkRta : 1/178; *3. gommadasAra : jIvakAMDa gAthA 67ra;*4. sarvArthasiddhi : ra/8/763/3; 5. pravacanasAra : gAthA 15panI TIkA; *6. cha DhALA, : DhALa 6 : gAthA 8. 1.1.5 cittanI sthiratA, samayasAra nATaka : adhikAra 8 : baMdhadvAra : doharA pa0thI papa; * ra. jJAnArNava : saMrga-4, zloka - 38; * 3. tattvAnuzIlana : gAthA 96 thI 81; * 4. jinezvaradAsakRta caMdraprabhu bhagavAnanA pUjananI dhruvapaMkti. 1.16 kaSAyanI maMdatA 1. paMcasaMgraha : prAkRtaH 1/109; * 2. dhavalaH 1/1,1,4/141/5; 6/1, 9-1,ra3/41/3; 9ra,1,3/9/ 1; * 3. cAritrasAra : 89/1; 4. savarNasiddhi : 8/9/386; * 5. samayasAra : gAthA 69. 1.17 viSayonI virakatatA1.pravacanasAra : gAthA 63,196 ane tenI TIkA; ra.pravacanasAra : gAthA rasannI jayasenAcAryakRta prakSepaka gAthA 1 ane tenI TIkA; *3. tatvArtharAjakArtika : 7/1ra/4/pa39/1ra; *4. ISTopadeza : gAthA 37,38. 1.1.8 pariNAmonI vizuddhi 1. dhavala : 6/1,9-7,ra/180/6; 11/4,2,6/169-170/314/6; 11/4,2,6/51,ra08/ra; * ra. samayasAra : gAthA 53,54nI TIkA; * 3. je.si.koza : bhAgarU vizuddhi : pAnuM pa68; * 4. samayasAra : gAthA 38,93. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ )106( prakaraNa-7 : "paramAtmA chuM' hadayagata thavAnuM phaLa 1.2 pAramArthika dUrogAmI phaLa 1. yogasAra : doharo - 107 :: ra. laukika phaLa ra.1 laukika tatkALa phaLa. ra.1.1 dubhavanA dUra thAya 1. bhagavatI ArAdhanA : gAthA 179; * 2. jJAnArNava : sarga-4, zloka 41; * 3. paM.jugalakizora mukArakRta merIbhAvanA: kaDI naM. 4.4. ra.1ra samAdhAnavRtti ane sahanazIlatA keLavAya, mahApurANa : ra1/rara6; ra. bahenazrInA vacanAmRta : naM. ra36. ra.1.3 vairyabaLa dhAraNa thAya 1. niyamasAra : gAthA 93nI TIkA; * ra. bhAvapAhuDa : gAthA 43nI TIkA; * 3. bahenazrInA. vacanAmRta naM. 116,1ra0; * 4, prAcIna doharo. ra.14 buddhizALI banAya 1. syAdvAda maMjarI : 888/30; * ra. nyAyasUtra : 1/1/15/ra0; * 3. yogasAraprAkRta : 8/8ra; * 4. paTakhaMDAgama : 13/5,5/sutra 40/ra43; * 5. je.si.koza : bhAga-3 : buddhi : pAnuM 184; *6. prAcIna doharo. ra.1.5 ekAgratA Ave 1. sarvArthasiddhi : 9/ra9/444/6; * ra. cAritrasAra : 166/6; * 3. pravacanasAra : gAthA 191nI TIkA; *4. tavAnuzAsana : gAthA pa7, 60thI 65; * 5. tatvArtha rAjavArtika : 9ra3/4-7,ra0-ra1/6rapa-ra9;*6. pravacanasAra : gAthA ra3ra. ra.1.6 laghutAgraMthi na rahe 1. yogasAra : doharo ra1. ra.17 puNyanI prApti thAya 1. svAmI kArtikeyAnupekSA : gAthA 4ra8; * ra. paMcAstikAyasaMgraha : gAthA 171; *3. niyamasAra : tAtparyavRtti : zloka ra9. ra.1.8 zarIra svastha ane suMdara rahe 1. mulAcAra : gAthA 479,481, 483, 815, 839, 840; * ra. AtmAnuzAsana : zloka 70,116; * 3. samAdhitaMtra : gAthA 4ra. 2.2 laukika dUrogAmI phaLa 1. bRhada dravya saMgraha : gAthA rUpanI TIkA; * 2. svAmI kArtikeyAnuprekSA : gAthA ra91 thI ra94 *3. mUlAcAra : gAthA 103.3. upasaMhAra 1. AtmAnuzAsana : zloka rara. haitulakSI prazno - yogya vikalpa pasaMda Wii bAjumAM corasamAM darzAvo. 5. atyAre moTA bhAganA mANasomAM 5 [] 2. samyakatva-sanmukha jIvanuM svarUpa zuM che? 1 || cittanI caMcaLatA jovA maLe che tenuM A. anaMtAnubaMghIno anubhAga ocho thavo zuM kAraNa che ? B. zuddhAtmAnI anubhUti thavI A. atyArano kALa ja evo che. C. atIndriya AnaMda Avavo |B. vyAvasAyika pravRtinI vizALatA D. mokSamArgamAM praveza pAmavo c. cittano svabhAva ja evo che ra. saghaLA saMsAnuM mULa zuM che ? 'D. potAnA paramAtmAsvabhAvano asvIkAra A. karma B. moheTha 6. anaMtAnubaMthI kaSAya TALyA ke maMda 6 [ ] C. zarIra D. rAga pADyA vinA mAtra lezyA apekSAnI 3. jJAnasaMbaMghI zeSamAM kono samAveza nathI ? kaSAyanI maMdatA kevI che ? A. anadhyavasAya B. viparyaya A. avAstavika ane avyAvArika C. alpajJatA D. saMzaya B. upacAthI gharma C. upazamarasathI tamboLa 4. sUkSma upayoga eka tIkSNa charI jevuM 4|| D. lukhkhI ane caMcaLa kAma kare kone judA pADe che ? 7. potAnA pathyAtmasvabhAvano saMvedapUrvaka 7[] A. jIva ane paga B. jIva ane jJAna svIkAra thatAM zuM catuM nathI ? C. jIva ane baMgha D. jIva ane zarIra A. bhagavAnanI bhakti B. zAstrano svAdhyAya Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | ( 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA )1008 C. sulabha viSayo D. jIgarI mitro | D. pratikULa saMyogone paramAtmAnI prasAdI 8. pariNAmonI vizuddhi mATe zuM jarUrI che? 8|| mAnavAmAM A. mithyAtvano abhAva | | 24. potAnuM koI paNa kArya kaI rIte pAra 14|| B. puNyano udaya C. mohanI maMdatA paDe che ? D. sadranuM sAnnidhya A. bhagavAnanI kRpAthI 9. moha-saMga-dveSAdi vikArI bhAvono 9[] B. tanatoDa mahenatathI abhAva karvA zuM karavuM joIe ? c. zAMti ane dhIrajathI A. potAne paramAtmapaNe svIkAo joIe. D. vaga ane paisAthI B. potAnA paramAtmAsvabhAvamAM lIna rahevuM 25. manuSya kevuM prANI che ? joIe. A. annajIvI B. parajIvI C. darekamAM paramAtmAne dekhavo joIe. C. zramajIvI D. buddhijIvI D. baDhanA paramAtmAnuM zaraNa levuM joIe. | 23. buddhizALI banavA mATe zuM karavuM 16 [] 20.5mAtmadaza pragaTa thavAnuM kAraNa zuM? 10 || joIe ? A. potAnA paramAtmasvabhAvano svIkAra A. paisA kharcavA joIe. B. kALalabdha C. bhavitavya B. baghama-pIstA khAvA joIe. D. saddagusno sadupadeza C. khUba bhaNavuM joIe. 22.vairabhAvanA kaI rIte dUra thAya ? 11 [] | 'D. mohane maMda karavo joIe. A. potAnI durbhAvanA ja potAno duzmana che ane 27.vyagratAnuM kAraNa zuM ? 17|| bayaramAM koI duzmana nathI tema mAnavAthI A. kAmano bojo B. paisAnI taMgI B. potAno zatru zreya tenA pratyenI aghavatano C. cittanI caMcaLatA D. pApano udaya badalo levAthI 28. kaI rIte puNyanI prApti thAya che ? 18|| C. ApaNe nabaLA chIe ane duzmana sabaLo A. nItimattApUrvaka vepAra ghaMgho karavAthI che tema samajI vaira levAnuM mAMDI vALavAthI B. kaSTapUrvaka vrata-tapAda karavAthI D. vaira rakhavAthI vaira vadhe che tema samajavAthI C. potAnA paramAtmasvabhAvanA svIkArapUrvaka 22. kevo manuSya kayaNa saMyogomAM paNa 12 [ ] paramAtmAnI Ikata karavAthI AgaLa vadhI zake che ? | D. puNyazALInA ghera janma levAthI A. seMziyAra ane mahenatu heya te 29. zarIrane svastha ane suMdara rAkhavA mATe 19 || B. samAghAnavRtti ane sahanazIlatA sakhanAre zuM karavuM joIe ? C. sattA ane saMpati gharavanAro A. samatola ane pauSTika Adya levo joIe. D. motane muThThamAM laIne cAlanAro B. saMyama, sadAcArapUrvaka jIvana jIvavuM joIe. 23.pratikULa saMyogo pratye kayA prakAranuM 13|| C. Asana ane prANAyama karavA joIe. vartana potAnI sajjanatA che ? D. auSadha-prasAghanono prayoga karvo joIe. A. pratikULa saMyogone anyAya mAnI teno ra0. konuM phaLa ApoApa maLe che ? 20|| sAmano kavvAmAM A. gharmanA siddhAMtone hRdayagata karavAnuM B. pratikULa saMyogo pratye meSa rAkhI tene dUra B. kalpavRkSanuM c. ciMtAmaNinuM karvAno upAya karavAmAM D. avalokanamAnuM C. pratikULa saMjogone svIkArNa, samAghAna rAkhavAmAM . Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ )108 ( prakaraNa-7 : "paramAtmA chuM' hadayagata thavAnuM phaLa saiddhAMtika pra nIcenA praznonA eka ke be vAkyomAM TUMkA javAba Apo. 34.zA mATe pratikULatA potAno svabhAva nathI ? 35.gheryabaLa kone kahe che ? 2. samyaktva eTale zuM che ? che. pAramArthika phaLa kone kahe che ? 36.kevo mANasa gaMbhIra gaNAya che ? 37.buddhi kone kahe che ? 3. samyaktva-sanmukhatA kone kahe che ? 38 jagatamAM kaI cIja paisAthI maLatI nathI ? 4. sakhyatva-sanmukha jIva kevo hoya che ? 5. vastunuM ane kAM ta svarUpa kone kahe che ? 39 ekAgratA kone kahe che ? 6. mohe kone kahe che ? 40.ekAgratA mATe zenI jarUra rahe che ? 7. moha kayA be prakAre deya che ? 42. ekAgratAnuM uttama udAharaNa karyuM che ? 8. e katvabuddhinA mohanuM svarUpa zuM che ? 42. laghutAgraMthi eTale zuM ? 9. samagra saMsAramAM konuM ekacakrI zAsana cAle che ? 43.puNyanI prApti kone kahe che ? 20.jJAna sabaMghI traNa doSonA nAma Apo ? 44.zarIranI svasthatA ane suMdaratA kone kahe che ? 22.jJAnanI nirmaLatA zenA mATe sakSama bane che? 4pa.manuSyanA bhavamAM Atmahitane anukULa hoya kaI rIte ? evI uttarottara utkRSTa ane durlabha bAbato kaI che ? 22. upayoga kone kahe che ? nIcenA praznonA viAta javAba Apo 23.kayA upayogane sUkSma kahe che ? . samyaktvanuM bahiraMga sahakArI kAraNa ane aMtaraMga 24 cittanI sthiratA kone kahe che ? sahakArI kAraNa zuM che ? pa.kaSAya kone kahe che ? 2. "huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavAthI 26 kaSAyanI maMdatA kone kahe che ? maLatA pAramArthika tatvaLa phaLanA nAma Apo ?? 27.kaSAyanI vyakti ke pragaTatA mukhyatve kayA ye yeya che ? 3. zA mATe paryAyaSTi e mithyASTi che ? 28.kaSAyanI zakita apekSAe tenA kayA prakAra che ? 4. zA mATe vyadRSTi e samyagdaSTi che ? 29 anaMtAnubaMghI kaSAya kone kahe che ? 5, morne maTADavAno ke maMda karavAno upAya zuM che ? 20. anaMtAnubaMthI krogha kone kahe che ? 6. arihaMta bhagavAnanA AghAre potAno paramAtma. anaMtAnubaMghI mAna kone kahe che ? svabhAva kaI rIte oLakhI zakAya che ? ane rahe. anaMtAnubaMghI mAyA kone kahe che ? tethI potAno moha kaI rIte maTe ? 23. anaMtAnubaMthI lobha kone kahe che ? 7. jJAnanI nirmaLatA kaI rIte thAya te samajAvo ? ra4. A jIva kayAM sudhI kodAdi AmravomAM pravarte che ? | 8. jinazAsanamAM AtmAnI zuddhi kaI rIte karyuM che ? rapa.pAMca IndriyonA viSayo kayA kayA che ? 9. "paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karanAranI es .viSayonI Asakita- vikatanuM kAraNa zuM dhyeya che ? | upayoganI sUkSmatA zA mATe heya che ? ra7.pariNAmonI vizuddhi kone kahe che ? 10.cittanI caMcaLatA zuM che ? te kaI rIte thAya che? 28. potAno paramAtmasvabhAva kevo che ? tenA kAraNe zuM bane che ? 29 pAramArthika dUgAmI phaLa kone kahe che ? 22 . huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavAthI 30 jo koI siddha thayA che, thAya che ane thaze te cittanI sthiratA kaI rIte Ave che ? kevI rIte thAya che ? 22. zA mATe anaMtAnubaMdhI kaSAya TALyA ke maMda pADyA 32 .laukika La kone kahe che ? vinA kaSAyanI maMdatA kahevAtI nathI ? 32. durbhAvanA kone kahe che ? 23. huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavAthI 33.samAghAnavRtti ane sahanazIlatA tene kahe che ? | kaSAyanI maMdatA kaI rIte Ave che ? Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA )109( 24 .potAnA paramAtmasvabhAvanI aNasamajaNanA raNa. huM paramAtmA chuM' siddhAMtane samajavAthI gheryabaLa kAraNe viSayonI ArtAkata hoya che te bAbata kaI rIte ghANa thAya ? te samajAvo samajAvo ? 23. buddhi zuM che ? tenA bIjA kayA nAma che ? kaI rIte ? 25. huM paramAtmA chuM' siddhAM tane samajavAthI kaI rIte ra4. 'huM paramAtmA ' siddhAMtane hRdayagata karavAnI viSayonI virakatatA Ave che ? te samajAvo ? buddhizALI kaI rIte banAya ? 26 .pariNAmonI vizuddhi zuM che ? ane te kaI rIte rapa. huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavAthI thAya te bAbata samajAvo ? ekAgratA kaI rIte Ave ? 27. huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavAthI ra6. 'paramAtmA chuM' siddhAM tane hRdayagata karavAthI pariNAmonI vizuddhi kaI rIte thAya ? te samajAvo. laghutAgraMthi kema rahetI nathI ? 28. huM mAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavAthI | 27. huM paramAtmA chuM' siddhAMtanI samajaNa kaI rIte maLatuM pAramArthika dUrogAmI phaLa jaNAvo ? ? - puNyanI prAptinuM kAraNa che ? 29.' huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hadayagata karatAM maLatA | 28. zarmara vaDe kayA prakAranuM sAghana thaI zake ? kaI rIte ? laukika tatkALa phaLanA nAma Apo ? ra9 . zA mATe zarIramAM Atmabuddhi rAkhavAnuM zarIra 20. 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtane hRdayagata karavAthI svastha ane suMdara rahetuM nathI paNa tenI upekSA | durbhAvanA kaI rIte dUra thAya che ? te samajAvo. kahenAranuM rahe che ? ra. mAtmA chuM' siddhAMtane samajavAthI samAghAnavatta 30. huM mAtmA chuM' siddhAMtane hahadayagata karavAthI ane sahanazIlatA kaI rIte keLavAya ? te samajAvo maLatA laukika dUgAmI phaLa jaNAvo. pariziSTaH 1 hetulakSI praznonA javAba 8 | 9 | prazna kama prakaraNa krama 11 15 16 1 | 5 | A 6 | A 8 | | A| B Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 . kI amArA AgAmI prakAzano Ek saMsAraduHkha ane mokSasukha nAstithI saMsAramAM duHkha ane astithI mokSamAM sukha che te bAbata samajAya to ane to ja AtmArthIpaNAnI yogyatA Ave che. saMsAramAM sukhabuddhi nAmanuM mithyAtva mATe to ja bIjA anya mithyAtva TaLI. rAmyakatvanI prApti thaI zake che. A bAbatane dhyAnamAM laIne A pustakamAM sAta vibhAganA kula ekatrIsa prakaraNa dvArA saMsAramAM sadhaLe duHkha ja che ane mokSamAM ja AtmAnuM rAcuM rAkha che te bAbatane atyaMta rALa, rocaka ane rAgaga paoNlIthI rAgajAvI che. aneka citrothI suzobhita A daLadAra pustaka prathama bhUmikAvALA jIvo mATe atyaMga upayogI che. pAThazALAnA bALakonA avArA gagAM rAge karI zakAya te rIte tene pAtrapurata nA ravarUpamAM rajU karAyela che. jJAnapUrvakanA vairAgyanI jananI che bArabhAvanA pAramArthika paMthakanI zarUAtathI mAMDIne pUrNatA sudhI jJAna sahitanA vaiirAgyanI AvazyaktA hoya che. jJAnapUrvakanA vairAgya mATe jinendra prarUpita anityAdi bArabhAvanAo atyaMta upakArI che. bArabhAvanAnA abhyAsa vinA bArabhAvanAnA kAvyanuM paThana kAryakArI banatuM nathI. bArabhAvanAnAM sarvAgINa abhyAsa karAvavA mATe A pustakamAM dareka bhAvanAnA prakaraNamAM je te bhAvanAnI vyAkhyA, tenI samajUtI, tenuM svarUpa, ciMtavana prakriyA, ciMtavana mATenuM sAdhana ke kAraNa, kaI rIte vairAgya prerake che? kaI rIte vastu svarUpanuM jJAna karAvanAra che? tenA abhyAsathI thatuM prayojanapUrvakanuM vizeSa phaLa vagere jevI bAbatonI vaijJAnika paddhatithI paraMtu lokabhogya ane sugama zailIthI rajuAta karavAmAM AvI che. dareka bhAvanAne aMte tene anurUpa sacitra kathA paNa ApavAmAM AvI che. jaina darzana jaina darzananI sAmAnya samaja ApatI A eka laghu pustikA che. temAM jenA darzananA vItarAgI sadeva - guruzAstra, jaina darzananA mULabhUta siddhAMto ane tenA AdhAre tenI vizeSatAo, jenA darzananA kharA anuyAyI kaI rIte thavAya? jaina darzanane anusaravAnuM mahAna phaLa tema ja jaina darzana ane anya darzano vacceno mULabhUta taphAvata jevI bAbatonI saMkSepamAM paNa sarvagrAhI ane saraLa samajUtI ApavAmAM AvI che. samyatva - sAdhanA prathamamUrti pUjaya bahenazrI caMpAbenanA sakhyatva - sAdhanA saMbaMdhI preraka jIvana paricaya ApatuM temaja samyakatva - sAdhanA mATenI preraNA ApanArA puruSArthapreraka pUjya bahenazrInA potAnA lakhANa ane vacanono saMgraha dharAvatI A pustikAnI saMzodhita ane saMvardhita trIjI AvRti bahAra pADavAmAM AvI rahI che. uyaronA pusoko utvAdaoldhI dbakkAmAM che ane tued 4 prakaraNad thavAnI saMlAvavA che. sulAya rooolI kasAyelI kalame kaMDArAyelA A puTatako AutA gharanuM ghareNuM balI zake che. ajAgata rIte ane maMDaLa dvArA Aute A pustako keTalI saMkhyAmAM joIe che te prakAzakate vAyelA sAravAge jaNAvavA vinaMtI che. vAMkAnera digaMbara jaina saMgha pratApa roDa, denAbeMkanI bAjumAM, vAMkAnera (saurASTra) phona : (02828) 2235es Email : subhash.sheth@yahoo.co.in EvAdathI Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA [uh ra svamulyAMkana "huM paramAtmA chuM" e siddhAMtanuM hRdayagata thavuM atyaMta mahatvanuM che. potAnuM zraddhAna, vizvAsa, bharoso ke svIkAra potAnA trikALa dhruva paramAtmasvamAvapaNe karavo ane vartamAna palaTatI paryAyapaNe na karavA te ja A siddhAMtanuM A hRdayagatapaNuM che. A siddhAMtane hRdayagata thatAM pote pragaTa paryAyapaNe che tevuM jJAna barAbara hovA chatAM potAno svIkAra paryAyapaNa hoto nathI ane te svIkAra potAnA zuddha dravyaravabhAvapaNe eTale ke potAnA paramAtmabhAvapaNe ja hoya che. "huM paramAtmA chuM" A siddhAMtane hRdayagata karavAnuM phaLa alaukika ane aciMtya che, pAramArthika paMcamAM praveza pAmavA mATe A siddhAMtane hRdayagata karyA sivAya bIjo koI upAya nathI. A siddhAMta potAne keTale aMze hRdayagata thayo che, ane te hRdayagata thavAnA kramamAM pote kAM sudhI pahoMcyo che, tema ja te dRDhapaNe hRdayagata karavA mATe have zo upAya jarUrI che, te jANavA mATe tenuM mUlyAMkana jarUrI che. ahIM A siddhAMtanA hRdayagatapaNAnuM svamUlyAMkana karavA mATeno eka paMcabiMdu krama mApadaMDa (Five Point Rating Scale) ApavAmAM Ave che. atyAranA kALamAM ApaNuM mUlyAMkana karI Ape tevA guru gotyAMya maLatAM nathI. tethI potAnuM mUlyAMkana pote ja karavAnuM rahe che. ahIM apAyelo svamUlyAMkana mATeno krma mApadaMDa e eka svanirmita upakaraNa che ane tethI te pramANabhUta nathI. Ama chatAM AmAM apAyelA dareka vidhAno 181 ApaNA prastuta siddhAMta "huM paramAtmA chuM"nAM hRdayagatapaNA sAthe saMbaMdhita che ane tenA AdhAre pote A siddhAMta keTalA aMze hRdayagata karI zakyo che te jANI zake che, hRdayagata karavAnA kramamAM kyAM sudhI pahoMcyo che te tapAsI zake che ane te hRdayagata karavA sudhI pahoMcavA mATeno upAya prayojI zake che, tema ja hRdayagata na thavA detI bAdhAone dUra karI zake che. A rIte A siddhAMtane dRDhapaNe hRdayagata karavA mATe A krama mApadaMDa eka upayogI upakaraNa A che. paNa te mATe pote potAno abhiprAya ekadama taTastha ane pramANikapaNe potAnI jAte ja darzAvavAno che. A paMcabiMdu krama mApadaMDa (Five Point Rating scale)mAM dareka vidhAna ke ghaTaka sAme A, B, C, D, E, ema pAMca kramAMkano paikI koI eka kramAMkana darzAvavAno che. A pAMca kramAMkano A pramANe che. A khUba saMtoSakAraka B: saMtoSakAraka c : nirNaya nahIM D : asaMtoSakAraka E : khUba asaMtoSakAraka uparokata kramAMkanamAM A potAnA paramAtmasvabhAvanA svIkArane eTale ke huM paramAtmA cha siddhAMtanA hRdayagatapaNAne darzAve che, tyArapachInA Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182( pariziSTa-2H mulyAMkana anukrame B,C,D,E kramAMkano tenI uttarotara kacAzane ahIM chApakAmanI sugamatA ane jagyAnI bacata darzAve che. tethI A kramAMkana mATe pUrA 4 guNa ane karavA mATe dareka vidhAna sAme kramAMkananuM lakhANa. tyArapachI uttarotara utaratA kramamAM B mATe 3 guNa, ane te mATenA judA khAnA ApavAmAM AvatAM C mATe guNa, D mATe 1 guNa ane E mATe zunya nathI. dareka vidhAna sAme je cAra khAnA ApavAmAM guNanI phALavaNI karI tamArA mUlyAMkananI gaNatrI Avela che temAM prathama khAnuM sau prathama mUlyAMkananA tamAre jAte ja karavAnI che. parIkSaNa karatI vakhate A, B, C, D, E, paikI je ahIM svamUlyAMkana mATe kula 50 vidhAno apAyelA kramAMkana lAgu paDatuM hoya te darzAvavA mATe che. che. dareka vidhAna mATe A, B, C, D, E, e pAMca prathama parIkSaNanuM mUlyAMkana karI tenI TakAvArI sauthI paikI je koI tamArA mATe lAgu paDatuM hoya te tenI nIce tenA mATe ApelA khAnAmAM nodha karo. sAmenA khAnAmAM darzAvavAnuM che. badhA vidhAno tyArapachI jarUrI AnusaMgika kArya (Follow up bharavA mATe tamane 15 miniTa jeTalo samaya joIze. work) karI thoDA vakhata pachI bIjuM parIkSaNa karo dareka vidhAnanI sAmenA khAnAmAM kharekhara potAne ane tenA mUlyAMkananI TakAvArI meLavo ane agAu je lAgu paDatuM hoya te ja kramAMkana darzAvo jethI karatAM keTalo ane kevo phera paDyo che te tapAso. mUlyAMkana hakIkatalakSI ane vyAjabI rIte thAya.ya. A rAta cAravAra parIkSaNa thaI zake te mATe dareka | vidhAnanI sAme cAra khAnA apAyela che. to cAlo sau prathama mUlyAMkanamAM tame nApAsa thazo paNa tethI pote prastuta krama mApadaMDanA dareka vidhAna sAme hatAza ke nirAza thavAnI jarUra nathI. A jIve potAnA mATe lAgu paDatuM kramAMkana sau prathama anAdithI potAne potAnI palaTatI paryAyapaNe khAnAmAM bharI "huM paramAtmA chuM' siddhAMta potAne ja mAnyo che. manuSyanA mAnasazAstra anusAra keTalA aMze hRdayagata thayo che te jANavA pote ja manuSyanI mAnyatA badalavI khUba ja muzkela hoyeya po. potAnuM mUlyAMkana karavA mATe prayatna karIe. che. vaLI potAmAM 'huM paramAtmA chuM' jevA | pAramArthika siddhAMtane pacAvavA jevI pUrI pAtratA huM paramAtmA chuM' siddhAMtanA hRdayagatapaNAM sabaMdhI svamUlyAMkana karavA mATenuM paNa hotI nathI. tethI A siddhAMta hRdayagata thaze paMcabiMdu krama mApadaMDa ane pote svamUlyAMkananI A kasoTImAMthI pasAra FIVE POINT RATING SCALE thaI zakaze tema mAnavuM vadhu paDatuM che. anAdino kramAMkana mUlyAMkana aNaabhyAsa ane mithyA mAnyatAne ekadama badalI zakAto nathI. topaNa zAMti ane dhIrajathI ahIM A | khUba saMtoSakAraka | apAyelA mArgadarzana mujaba A siddhAMtane hRdayagata B | saMtoSaHIEF karavA mATeno vAraMvAra abhyAsa karavAthI jarUra nirNaya nahIM saphaLatA maLaze temAM koI zaMkAne sthAna nathI. to pachI have svamUlyAMkananI kasoTI mATe mAnasika asaMtoSakAraka rIte taiyAra raho. khUba asaMtoSakAraka Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA vidhAnA | | parikSaNa kramAMka parikSaNa kramAMka 2 | 3. 1 huM eka svataMtra ane paripUrNa cetanyapadArtha chuM tevI aMtaranI UMDI pratIti mane pravarte che. huM dravyakarma, nokarma, bhAvakarmathI taddana bhinna chuM enuM mane barAbara bhAna che. huM dhyA, dAna, vrata, tapa, bhakti, pUjA jevA zubhabhAvothI mArI mahattA mAnato nathI ane tene dharma ke dharmanuM kAraNa samajato nathI. 4. | huM mArA paramAtmasvabhAvanA Azraye pragaTa thatI vItarAgatAne ja AtmAno dharma mAnuM chuM. dharmanuM mULa samyagdarzana che tevI mArI dRDha mAnyatA che. huM mArA nimitte thatA paranA kAryono kartA thato nathI. | mAro yoga ane upayoga paranA kAryomAM nimita hovA chatAM te nimittapaNAmAM mAro doSa ke aparAdha samajI zakuM chuM. 8. | huM koI sAMsArika siddhi ke kAryakuzaLatAnuM gaurava anubhavato. nathI. huM mArA AtmAne vartamAna manuSya paryAyapaNe mAnato nathI. 10. | huM mArI vartamAna manuSya avasthAnI oLakhANa mATenA saMjJArUpa nAma sAthe bilakula tAdAbhyatA anubhavato nathI. 11. mane mArA trikALa dhruva paramAtmasvabhAvanA astitvano saMpUrNa svIkAra che. 1ra. | mArA potAnA AtmAnuM kArya mArA potAnA puruSArthathI ja thAya che ane nimittathI thatuM nathI tema huM barAbara mAnuM chuM. 13. | mAro puruSArtha svAdhIna ane saphaLa che tema huM svIkAruM chuM. 14. | mane saMsAranI sAnukULatAmAMya sukha bhAsatuM nathI, 15. | mArAmAM pAMca IndriyonA viSayothI virakita spaSTa jaNAya Ave. che tethI mane paraviSayonI koI AkAMkSA nathI. Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kama vidhAna parikSaNa kramAMka 2 | 3 1 | 4 16. | mane mAro anaMta guNonA nidhAnarUpa zuddhAtmA ja ajAyabaghara bhAse che. te sivAya jagatanI koI cIja ajAyaba bhAsatI nathI. 17. mAruM ekamAtra prayojana mArA paramAtmasvabhAvano Azraya karI paramAtmadazA pragaTa karavAnuM che. 18. | gRhastha sabaMdhI sAMsArika pravRttio hovA chatAM temAM mane koI ruci ke rasa nathI. 19. mane mArA paripUrNa zuddha paramAtmasvabhAvanI anubhUti mATenI aMtaranA UMDANapUrvakanI tIvra laganI, bhAvanA, khaTaka ke jhaMkhanA rahyA kare che. ra0. | vItarAgI sadeva-guru-zAstra pratyeno apUrva mahimA ane apAra bhaktithI mAruM hRdaya ullasita thAya che. ra1. | mArAthI adhika guNavALAne joIne bilakula mAtsaryabhAva thato. nathI ane atyaMta pramoda thAya che. temanI haraprakAre sevA karavAnI vAtsalya bhAvanA UchaLe che. rara. | huM tattvajJAnanA gaMbhIra rahasyo ane sUkSma vyAyo samajavA haMmezAM Atura rahuM chuM. ra3. | mane parastrI (ke parapuruSa) pratye koI AkarSaNa nathI. ra4. | mane mAro koI doSa batAve to tenA pratye upakRtatA dAkhavI te doSane dUra karavA niraMtara udhamazIla rahuM chuM. rapa. | Atmahita sivAya anya koI rIte mAro vakhata na veDaphAI ane | tenI eka eka kSaNano sadupayoga thAya te mATe huM sAvadhAna rahuM ra6. mahApuruSonI sAdhanAbhUmi ane siddhakSetronI mulAkAta dvArA Atmahita sAdhavAnI bhAvanA hoya che. tethI AvA tIrthakSetronA pravAsa sivAya anya koI pravAsane huM pasaMda karato nathI. ra7. | huM AvaDatanA abhimAnathI dUra rahenAro ane mArI moTAIne chUpAvanAro chuM. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I vidhAna parikSaNa kramAMka 2 | 3. 1 T ra8. | huM mArI mAnyatA ja sAcI evo durAgraha sevanAro nathI. ane AcAryadevanA kathanone ja pramANabhUta samajanAro chuM. ra9. | huM sAdo, sAtvika, nirdoSa, prAsuka ane anya AhAra karavAmAM mAnanAro chuM.. 30. | mane jagatanI kahevAtI sAnukULatAomAMya sukha bhAsatuM nathI. ane mAruM sukha mArA AtmAmAM ja bhAse che. 31. | mane vItarAgI deva-guru pratye parama Adara ane saMpUrNa samarpaNatAnI bhAvanA pravarte che. 3ra. | huM mArA zIla ane guNothI mArI zobhA mAnI tenI rakSA karanAro 33. | huM koInI paNa niMdA karavAnAM bhAvathI dUra rahenAro chuM. 34. | huM haMmezAM spaSTa, satya, ziSTa ane miSTa vacano bolanAro chuM. 35. | huM anya koIne prabhAvita karavAnI bhAvanA dharAvato nathI. 36. huM koInA pratye roSa ke verabhAvanA rAkhanAro nathI. 37. | huM satsaMga, sazravaNa, sadghAMcana ane sadAcAramAM mAnanAro chuM. 38. | huM sarvajJa prarUpita sanmArgano ArAdhaka chuM. 39. | mane jagatanA sarva jIvo pratye samadRSTi ke samabhAvanI bhAvanA rahe che. 40. | huM mAna ane mAnanA prasaMgothI dUra rahevAmAM mAruM hita samajuM chuM. 41. | mArA manamAM je hoya te ja mArA vacanamAM ane vartamAnamAM hoya 4ra. | huM kyAreya paNa koIne chetaravAno ke kapaTano bhAva dharAvato nathI. 43. | huM satkAryomAM kharca karavAmAM kaMjUsAI karato nathI. 44. | mane puNya ke puNyanA phaLanI bilakula AkAMkSA nathI. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ )186( pariziSTa-2 mulyAMkana kama vidhAna parikSaNa kramAMka 1 | 2 | 45. | huM game tevA pratikuLa prasaMgomAM paNa samAdhAna ane sahanazIlatA rAkhuM chuM. 46. | huM game te prasaMgomAM zAMti ane dhIraja gumAvato nathI. 47. | huM dRDhapaNe jainAcArane jALavuM chuM. 48. | huM koIpaNa kArya ekAgratAthI karI zakuM chuM. 49. | huM dareka prakAranI durbhAvanAthI dUra rahI zakuM chuM. 50. | huM laghutAgraMthithI bilakula pIDAto nathI. mUlyAMkananI TakAvArI :: parIkSaNa kramAMkaH | 1 | 2 | 3 | 4 | 2 | uparokta svamUlyAMkana mATenA kramamApadaMDanA prathama parIkSaNa mATenA badhAM khAnA bharAI gayA bAda tenA mUlyAMkananI gaNatrI karavA mATenI rIta A nIce samajAvavAmAM Ave che. sau prathama dareka vidhAna sAme karavAmAM Avela kramAMkana A, B, C, D, E paikI kramAMkana keTalI vAra Ave che eTale ke dareka kramAMkananI keTalI AvRti thayela che. te jANavA mATe AvRtivitaraNa karo. A mATe A, B, C, D, E e pAMceya kramAMkanane nIcenA namunA mujabanA koSTaka pramANe pahelA staMbhamAM darzAvo pachI je te kramAMkana sAme kramazaH UbhA lITA karatA jAo jema ke, tame pahelA vidhAna sAme B mukela hoya to B sAme Ubho lITo karo. ane te rIte AgaLa vadho. A rIte kula pa0 vidhAno mATe pa0 UbhA lITA karavAnA raheze. A lITAne AvRticihna (Tally Mark) kahevAmAM Ave che. karela lITAnI gaNatrI karavAnuM saraLa bane te mATe je te kramAMkana sAme pAMcamo lITo bAkInA cAra lITAne joDato trAMso karIne pAMcanA samUhane judo pADo. A AvRticihnanA lITAo mATe bIjA staMbhano upayoga karo ane trIjA staMbhamAM je te kramAMkananI kula AvRtio lakho. A prakAre AvRti-vitaraNa (Frequency Distribution) mATeno namUno ahIM ApavAmAM Ave che. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krmAMkana Gradation A. B. . D. E. Total kramAMkana Gradation A. B. C. 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA svamUlyAMkana mATenA 50 vidhAnonA kramAMkananuM AvRti-vitaraNa D. E. |||| Total KKEI Frequency Distribution AvRticihno Tally Mark HH HH III HI III ||| kula upara mujaba dareka kramAMkananI AvRti zodhyA bAda teno dareka kramAMkana mATe niyata karelA guNabhAra sAthe guNAMkana karIne prAptAMka meLavo ane te prAptatAMkono saravALo karI kula guNa meLavo. uparanA namUnA mujabanA AvRti-vitaraNa mATe te nIce mujaba thaze.. niyataguNabhAra xAvRticihno Weightage Tally Mark 4 04 3 2 1 0 kula 11 23 09 AvRti Frequency 04 03 50 11 23 09 03 50 prAptAMka ke meLavelaguNuNa Obtained Marks = 16 33 46 09 00 187 104 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-2 : mulyAMkana upara mujaba namUnAnA kula prAptAMka ke meLavela guNa 104 che. ApaNA kramamApadaMDamAM kula 50 vidhAno che ane tenAM uccatama kramAMkana A mATeno niyata guNabhAra 4 che. tethI 50 x 4 = ra00 e maLI zakatAM vadhumAM vadhu guNa che. uparanA namUnAmAM 200 mAMthI 104 guNa meLavAyela che tethI teno aDadho bhAga karatAM nIce mujaba TakAvArI prApta thaze. meLavela guNa / 100 TakAvArI = 104 x 100 200 200 uparokata namunA mujabanuM svamUlyAMkana para TakA thaze. teno artha ' huM paramAtmA chuM' siddhAMta para TakA hRdayagata thayo che. tenA AdhAre A siddhAMta kayAM sudhI hRdayagata thayo che ane tenA mATe AnusaMgika kArya zuM karavuM joIe te vicArI ane te mujaba kArya karI pharIthI bIjIvAra parIkSaNa karI pharIthI mUlyAMkana karo ane je phera paDyo te tapAso. A rIte cAra vAra parIkSaNa karI zakAya te mATenA cAra khAnA dareka vidhAna sAme ApelA che. AvA cAra parIkSaNa daramyAna uttarotara tamArI TakAvArI vadhatI jaze ane te daramyAna tamane A siddhAMta hRdayagata thaze tevI apekSA che. tema chatAM te hRdayagata na thAya to vadhu prayatna karI vadhu parIkSaNa karo ane tene koIpaNa upAye hRdayagata karIne ja jaMpo, tamArA puruSArtha ane deva-guru-zAstranI kRpAthI tamane jarUra saphaLatA hAMsala thaze. 188 para TakA keTalI TakAvArI mATe A siddhAMta tenA hRdayagata thavAnA kramamAM kayAM sudhI hRdayagata thayo che ane vadhu hRdayagata karavA mATe kayAM upAya karavo tenA mArgadarzana mATe A nIce TakAvArInA AdhAre mUlyAMkananu tAraNa ane Anusagika kArya sUcavato koTho ApavAmAM Ave che. ahIM apAyela tAraNa ane AnusaMgika kArya pramANabhUta nathI. vadhu parIkSaNo ane avalokano bAda maLelA svataMtra, svastha, ane taTastha abhiprAyonA AdhAre temAM pheraphAra thaI zake che. topaNa kAmacalAu mArgadarzana mATe te upayogI thaze tevI AzA che. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 1 ( 'huM paramAtmA chuM' siddhAMta hRdayagata karavAnI kaLA )1891 'huM paramAtmA chuM' siddhAMtaou hRdayamata thavA sabaMdhI svamUlyAMkana mATenA krama mApadaMDanI TakAvArInA AdhAre mUlyAMkI, vANa ane AchusaMgika kArya darzAvatuM koSTakaTTaka krama TakAvArI | mUlyAMkananI tAraNa. AnusaMgika kArya svamulyAMkanamAM harAgata thavAnA vadhumAM vadhu hRdayagata thavAmAM halyagata thavAnI prakriyAmAM AgaLa vadhavA zuM meLavela guNatI kramamAM vadhumAM vadhu kyAM sudhI zI khAmI che ? karavuM? TakAvArI |halyagata thayuM gaNAya ? No. Percentage| Evaluation. Conclusion Follow Up Work 1. 0 thI 30 | IhA sudhI bilakula hRdayagata nathI | zarUAtathI ja saghaLo upAya karavo. ra. 31 thI 40| avAya sudhI yogyatAnI khAmI che. | prakaraNa-3mAM darzAvela yogyatA paikIkI je koI khAmI hoya te dUra karo tyAra pachI AgaLanuM kArya karo. 3. 41 thI pa0 dhAraNA sudhI dravyabaMdhAraNa ane tenA prakaraNa-4mAM darzAvyA mujaba AdhAre vastunA anekAMta tattvajJAnano abhyAsa sArI rIte svarUpanI samajaNa nathI. | karo. dravyabaMdhAraNa mATe pravacanasAra gAthA 93 thI 1ra6 samajo ane pachI AgaLanuM kArya karo. 4. | pa1 thI 60| anumAna sudhI savagINa parIkSAmAM prakaraNa-pamAM darzAvyA anusArAra khAmI che. parIkSA karo ane pachI AgaLa vadho. 5. 61 thI 70| parIkSA sudhI svacchaMda, saMsAramAM kayAMka prakaraNa-6 anusAra hRdayagata nA sukhabuddhi ke deva-guru thavAnA je kAraNo hoya te dUra karI pratyenI bhaktinI koI bhAvabhAsanano prayatna karo. kacAza che. 6.| 71 thI 90 bhAvabhAsana sudhI Apa hRdayagata thavAnI sva-paranA bheda abhyAsa dvArA ekadama najIka cho. | saMvedanano prayAsa karo. 7. 1 thI 100| saMvedana sudhI abhinaMdana | zuddhAtmAnA dhyAna dvArA sakhyattvanI Apane A siddhAMta prAptino prayatna karo. hRdayagata che. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 zo arpaNa che mAtuzrI tArAbahena jayaMtIlAla zeTha janma : tA. 27 11 1921 deha vilaya H 26 1985 amArI bA amArI janmadAtrI ja nathI, paraMtu pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmI prarUpita AdhyAtmika krAMtimAM amane jotaranAra amArI preraNAdAtrI paNa che ane tethI paNa AgaLa vadhIne te amArAmAM saddharmanuM siMcana karanArI saMskAradAtrI che. bAnA kuA ane amArA kuTuMbI khImacaMda jeThAlAla zeThanA saMparka ane jIMtharI hospiTalanA nivAsa daramyAna amArI bA sonagaDhamAM pUjaya gurudevazrI kAnajIsvAmInA nikaTanA paricayamAM AvyA. te samaye pUjaca gurudeva tharI sudhI pharavA AvatA ane bAne temanA darzanano lAbha maLato. pUjaya gurdevazrI prarUpita tattvajJAna turata besI javAthI temaNe samagra kuTuMbanA virodha vacce paNa pUjya gurudevazrI prarUpitA sanAtana digaMbara jaina dharmane aMgIkAra karyo. pAchaLathI pitAjIe paNa A ja mArgane apanAvatA te virodha zamI gayo. pUjya gurudevazrI ane pUjya bahenazrI pratye ananya bhaktibhAva dharAvatA amArA mAtuzrIe amane badhAM bALakone pAraNAmAMthI ja pAramArthika paMthanA piyuSa pAyA che. rojeroja cAlatI jena zALAmAM amArI niyamita hAjarI hoya ja, paraMtu te uparAMta roja rAtre cAlatA svAdhyAyamAM paNa pitAjI sAthe amAre javAnuM pharajIyAta rahetuM. vAMkAneramAM jiLa maMdira thayA pahelAM amArA kuTuMbI girazeTha vagecaMda zeThaLI meDImAM roja rAtre svAdhyAya cAlato, te tyArapachI jina maMdiramAM Aja sudhI cAlI rahyo che. jemAM amArI satata upasthiti e amArI mAtuzrInI ja dena che. A uparAMta pUjya gurudevazrInI janmajayaMtI, paMcA kalyANaka pratiSThA mahotsava, sonagaDhamAM yojAtI bALako mATenI grISmakAlina zikSaNa zibira vageremAM paNa prasaMgopAta javAnuM thatuM. pUjaya mAtuzrI dvArA A prakAranA saMskAro pApta thavAnA kAraNe ja Aje ame pUjaya gurudevazrI dvArA prarUpita tattvajJAnanA siddhAMto samajatA thayA chIe. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 191 huM 37 7 amArA mAtuzrIne 'bahenazrInA vacanAmRta" pustaka atyaMta priya hatuM. temAM avAranavAra AvatAM 'huM jJAyaka chuM' zabdo para temano khAsa lagAva raheto. gharanA bArIbAraNAM upara paNa 'huM jJAyaka chuM' evA zabdo teo coka vaDe lakhatAM. subhASabhAInA sahakAryakara ane mitra varIyA sAhebe navo kemero kharIdatAM temaNe sau prathama bimAra mAtuzrIno phoTo pADavAnuM rAkhyuM. bimArI samaye paNa mAtuzrInuM makkama manobaLa ane jJAvakanuM 28Na dAda mAMgI le tevuM hatuM. teoe potAnI jAte kAgaLamAM 'huM jJAcaka chuMlakhI. gharamAM pUjaya gurudevazrI dvArA aMkita '' nIce ubhA rahIne phoTo paDAvyo. tyArapachI ekAda pakhavADiyAmAM ja teo amane choDIne svarge saMgarcA. rArAMravAronA bIja ropI amane koI navo ja janma padAna karanArI amArI mAtuzrInuM RNa koI rIte cUkavI zakAtuM nathI. to paNa amArA tarpaNa khAtara mAtuzrInA priya viSaya 'huM jJAyaka chuM nuM pratipAdana karatuM A 'huM paramAtmA chuM" pustaka temane sAdara arpaNa karIe chIe. putro : subhASa, nitinA putrI haMsikA putravadhU ? sAdhanA jamAI : narendrakumAra pautra : vArija, rAjIva pautrI : sujJA pautravadhU raci, sejala prapautra : AtminA prapautrI : labdhi dohitrIH mItala, dhAriNI, darzanA mAtuzrI tArAbahena jayaMtIlAla zeTha mAtuzrIne priya pUjya gurudevanA vacano huM ja paramAtmA chuM' ema nakkI kara, huM ja paramAtmA chuM' evo nirNaya kara, huM ja paramAtmA chuM' evo anubhava kara, bhItarAma sarNAheba trilokanAtha paramAtmA (sImaMdharaThera) so indronI upasthitimAM samayasaraNamAM lAkho karoDo helonI hAjarImAM ema rUmAlatA hatA ke, huM paramAtmA chuM" ema nakakI kara "bhagavAjA "tame paramAtmA cho' eTaluM to amane ja88 karavA do." e kyAre nakkI thaze? ke jyAre huM mAtmA chuM' evo anubhabha thaze, tyAre 'A (sImaMdhara bhagavAna) paramAtmA che" evo vyavahAra tane nakkI thaze; nizcaya nakkI thayA vinA vyavahAra nakkI thaze nahi. ('gurudevazrInAM vacanAmRta'nuM Amukha) Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 prakaraNa naM. pAnA naM. muddo prAstAvika vAcakonI aMgata noMgha noMgha | paramAtmadazA pragaTa karavAnAM pAramArthika paMthanAM prathama pagathiye paga mUkanAra paNa paramAtmadazAne prApta thAya che. (A namUnAnI noMdha che. vAcako potAne gamatI upayogI koI noMdha lakhI zake che.) Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhUti thaI kahyA, purI so thai kALu vAvALa, jthA mukitA griDe. . . najIkana kac1, 2 RE = = = ha = * * * * $ + $ $ $ AgAmI prakAzanI kAra T