Book Title: Dushamgandika
Author(s): Kalyanbodhisuri
Publisher: Jinshasan Aradhana Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022010/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ WWWWWWWWWWWWWWWWWW Wwwww Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina itihAsa kaho... bhavya bhUtakALa kaho... ke duHSama kALanI rasaprada ghaTanA kaho... A graMtha sau prathama vAra prakAzita thaI rahyo che vidyArthIo, vidvAno ane ItihAsakAro mATe avarjanIya AlaMbana che. M nanAmAnuri janma zatAba feste Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Namotthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa zrI prema-bhuvanabhAnu-padma-jayaghoSasUrisadgurubhyo namaH zrI bhuvanabhAnusUri-janmazatAbdIe navaluM najarANuM-62 pUjanIyAcAryavarya zrIpratiprabhusUriviracitA navanirmita-duHSamopaniSadvyAkhyAvibhUSitA gurjaravyAkhyAlaGkRtA duHSamagaNDikA -: mUlagranthasaMzodhanam+nUtanasaMskRtavRttisarjanam+ gurjarAnuvAdaH+sampAdanam :prAcIna AgamazAstroddhAraka pa.pU. AcAryadevazrImadvijayahemacandrasUrIzvara ziSyAH pa.pU. AcAryadevazrImadvijayakalyANabodhisUrIzvarAH -: prakAzaka : zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya mULa graMtha : duHSamagaMDikA (72 prAkRta gAthA) mULa kRtikAra ': pa.pU. AcAryavarya zrI pratiprabhasUrIzvarajI mahArAjA navanirmita saMskRta vRtti : duHSamopaniSad hastAdarzI parathI mULa kRti saMzodhana + 5.pU. vairAgyadezanAdala AcAryadeva zrImadvijaya nUtana saMskRtavRtti sarjana + hemacandrasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSya pa.pU. AcAryadeva gurjara bhAvAnuvAda + saMpAdana: zrImadvijaya kalyANabodhisUrIzvarajI mahArAja : zrI vIraprabhunA nirvANathI zrI padmanAbhaprabhunI utpatti sudhInA kALanuM varNana vizeSatA : eka laghugraMthamAM paNa yugapradhAno, aitihAsika prasaMgo, vividha mato ane graMthonI utpattio, sAmAcArI parAvartano Adi anekAneka mahattvanI vigatono samAveza. hastAdarzI parathI saMzodhita thaI sau prathamavAra prakAzita thato graMtha. nUtana TIkAmAM mULagraMthanirdiSTa kathAnako, sAkSIpATho, matAMtaro Adino samAveza. vidyArthIo-vidvAno-ItihAsakAro mATe eka avarjanIya AlaMbana. paThana-pAThana adhikArI che : gItArtha guru anujJAta AtmA vi.saM. 2067 * vI.saM. 2037 * I.sa. 2011 AvRtti: prathama * pratiH pa00 * mUlya: rUA. 200 prakAzaka: zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa E-mail : jinshasan_108@yahoo.com | (c) zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa A pustaka jJAnadravyathI prakAzita thayuM che. mATe gRhastha mUlya cUkavIne mAlikI karavI. A pustakanA koipaNa aMzano upayoga karatA pUrve lekhaka tathA prakAzakanI lekhita maMjUrI meLavavI jarUrI che. Copyright held by Shree Jinshasan Aradhana Trust under Indian Copyright Act, 1957. http://copyright.gov.in/documents copyright rules 1957, pdf. Note : Unauthorised usage, whether uploading on any website or printing in a book or forwarding to others on the internet or putting up on a blog is prohibited. Reproduction of this text by any means whether in part or in full, cannot be made unless express written consent obtained from shree Jinshasan Aradhana Trust. Any violation of this shall be deemed a violation of the intellectual rights of the publisher & of the copyright act, 1957. mudraka : bharata grAphiksa, nyu mArkeTa, pAMjarApoLa, rilIpha roDa, amadAvAda-1. Ph. : 079-22134176, M : 9925020106, E-mail : bharatgraphics1@gmail.com Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MANNUNIA RANAPA MYON HERE AN CORDIORAIGARHUNE DONM caramatIrthapatiH karuNAsAgaraH zrImahAvIrasvAmI TeAR anantalabdhinidhAnaH zrIgautamasvAmI Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamagaNadharaH zrIsudharmAsvAmI A kRpA varase anarAdhAra siddhAMtamahodadhi suvizAlagacchasarjaka pa. pU. AcAryadeva zrImadvijaya premasUrIzvarajI mahArAjA vardhamAna taponidhi nyAyavizArada pa. pU. AcAryadeva zrImadvijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjA ajoDa gusamarpita guNagaNanidhi pa.pU. paMnyAsapravara zrI padmavijayajI gaNivarya vairAgyadezanAdakSa pa.pU. AcAryadeva zrImadvijaya hemacandrasUrIzvarajI mahArAjA Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ VA ' abhinaMdana.. A.. dhanyavAda TY / YY A ' anumodanA... , sukRta sahayogI zrI amIjharA epArTamenTanA ArAdhako aThavAlAInsa - surata NYX Y naja mA jJAnanidhinA sarviniyoga badala zrIsaMgha tathA TrasTIonI bhUrI bhUri anumodanA s prAptisthAna : zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa muMbaI : zrI caMdrakumArabhAI sI. jarIvAlA, du.naM. 6, badrIkezvara sosAyaTI, marIna DrAIva 'I' roDa, netAjI subhASa mArga, muMbaI. phona: 22818390. zrI akSayabhAI je. zAha, 506, padmaepArTamenTa, jaina derAsaranI sAme, sarvodayanagara muluMDa (ve.) muMbaI-400080. phona : 25674780 pATaNa : zrI caMdrakAMtabhAI esa. saMghavI, 6-bI, azokA kompalekSa, pahelA relave garanALA pAse, pATaNa, u.gu. phona : 231603) amadAvAdaH zrI bAbubhAI, siddhAcala baMgalojha, senTa ena. skula pAse, hIrA jaina sosAyaTI, sAbaramatI, amadAvAda-5, phona: 27505720, 22132543 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSama kALe INa bharate. pUjanIya pUrvAcArya zrI pratiprabhasUrijInI A racanA... mahadaMze A graMtha anya pramANita graMtho sAthe saMvAda dharAve che. A bAbata prastuta graMtha pramANabhUta hovAnI sAkSI pUre che. paNa amuka sthaLe varNavela vigata anyatra prApta thatI nathI. amuka sthaLa saMpUrNapaNe ukelI zakAyA paNa nathI. jemAM mArI alpajJatA paNa kAraNa che. keTalIka bAbato pUrvakALathI ja matAMtarabharapUra-vivAdAspada rahI che. che evI bAbatomAM eka matano nizcaya duHsaMbhavita hoya che. AvI bAbatomAM madhyasthatApUrvaka bahuzruta puNyAtmAo pAse samAdhAna meLavavA bhalAmaNa karuM chuM. atrastha uNapa ane kSationI sammArjanA karavA bahuzruta puNyAtmAone mArI namra vinaMtI che. I/I CG / Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMzodhanamAM upayukta hastAdarzo. ka- zrIbhayandrAyArtha nihi2 - 52 // kha-zrIubhayandrAyAryazAnabhahi2 - 5 // 2 // 31-187, grantha-7881,prathama patra zrI saMghano jJAna bhaMDAra, kra.-21 22, patra-2, prathama patra R6 samiNisapisi ho'cihAkAlI sAgarakoDAkor3I vAsAsosamayo dasakauDAkoDAsAgaramAgaNati yApramANazAtiyaNAdAzDavidAkAlAsAgarakoDAkoDIvasAyamomamozadamakoDAkoDAsAgaramAgaNa unnAu usamiNIyamArgAvavanavasaNiNIyavirababevakAlasamayA hativasamiNIzvaraha mi vAsinAmavittatiMyaka maMkinnara jatianAjAnamapiemAegAvavavamaziNIyavidhavAcavakAnasamAditisapiNInarahamiznAminAmaknicinakA samAmi susamasasamArassusamArasusamA samAya3samasamAyadhyaMcamiyApaNa samApa jadayasamAsamAyoisApacevadhi makinamAmiAjAsusamamusamAzmasamArasusamadumamAyavaDasamamusamAyoca miyAuNDasamAthitahasamaisamAbAhA mAgahativamapiNAma paDilomAyarivAhInatara visAsAmuhomavAyasusamAsusamAyakAlAcazA rihA tikoDikoDIna timi rateNacavavinAyAdava tivasamiNIyarayAmAeDilAmAparivADInavavitAmAmANaasisamA susamAyukAlAcatA masamAyakAlI zisavemusamasamAe6gAkoTAkoDIbAbAlAsA jAsahamsA vAsAlAhAkaNAsamayasamAzsAkAsAha, rihtikaalikaaddiictinisusmaaykaaaalaaddnimaavsusmddsmaadhaadheygaaaakaaddaakaaddiibaattaaniisaaekaashrmaapaavaa| alamArakAlo vAmamahasmAIzkAmatAvauseksavekA lobhaisamAdhi / rhmeshvaatishyliyaauuarnigmi| mAgadAUNADasamamusamAzamAkAsAbhadaisamAikA lAvAmasahassAIekavIsaMjAnAvazvAcavatAkAlAyazA kamA svasviorAmanamAnozAniriNahiMjarA sAudi aNehizzya temuupanAtahamijhorisahani vasamApavikSanabAligapalinAUccarahiMgamikamAnazibArAmalamAnAnaNAtizayadiANatira zAyamAyarI 30 tevImAtiyarA anizrApa arthamizra savakA harivanapaDiyAmuvAya16 vivarAmovAkSikAekSitaratrAtamuvAnI hAmAhArimahaDilAraNapaTamavichayArA sAtanImAvi bhAratasthigasyAhamayApucakoDinarimA ke usa jIvAsamAyAkanarAti 12 guNavayamasevA badArAsimAyAvatramividakArasacakkI haribalADivAsAdavAtharabAradhariparaNasazadharohA avasya manivArI yAvazyaka mAtimA mosulamA basaharamA vAsAsalevapacamAsAyacAramahA sayAjAkADivarimAkAyAtamananAvIsamayA kamarA tizyAyaguNANavazvAsAvadhavAraminivAra mAga tara me ma sa pArajiesivimaya bArasavArasahimA amoriyAjasvImasAmovI samavarimeTisidimana meM sidhigAvI yazaragAvapArakAgayatidharayayanamAmmArivAlalasAyacasaharamAvAsAtavapakSamAsAdyAvIramAhmayajamAratarAmamo ramiNa dasavisidibunAmami vanavAsamaM buniyAdAra maNarayaramohi banAyara AhAragamaravatamayasamehaka barajamatikUvala mizaNAyaya javAmivivinnAva sabAjhamika ke khanijAcakatamilApatAsazImo lAlapANe rikSAvIrakiNamihiMgayAMbAramazisahigAmAsAmiAgAtahavArAmudAmAbImArAsahimihirAcayAmihirAyavIrA bA27 varamavizvAkAsoUnadeha mAhArazyaziyAmAgamisa yaDiyAra pasisakAzmiyAni jhiecasavizisadiDIbunAmamikSakavanamArAsamoDabiragadamazamavANAdhimAzparAmAdiralAyavahAra navayarise himatarisaapakA cazvAsahavAmi0 usanasazAhAsayayanarahiyeyAyo mamamahAyAgAmichAne ganavamAmadakAmAsAmatiyAkavalAsinapAyara UminivinAzzisaMghAzyamikAmAMcunikArakeminAyA vIyamantrImAlAcalAzelahImANajhAhAvabaMdamavavidhayAnnakArAyAUpAzadahamAvhArosyazaNayamAmilA tasAca ka- zrIubhayandrAyAryazAnabhahi2 - 2 // 31-187, grantha-7881, upAntya patra bAho masayaghaNayAlavalahiradayasa ansayapayole sirivArAnagaryamikAmi vanadInayarata saMjAmichasaMjaziyA msuvAmasamahivAsasahassejiyAjIrAvahArisahasU risarogrAmisisivamarakazA taya gNdhsaapnnsiipvikmkaalaajk| viminahArisahamarimaro niranadisatasivamaraka sirivArAvaterasasayasa tahavAravarisaahie sasirivAnAhisarA nivAra mokAlaku mitazaya resa tassAmajiessacAramA sAvaNamimIpatramaNakAmarAyasava terasathavArAUMti mazavasaMgAvadhatijAjAvAbAkaravAzmokSaNiya ya yadhasayAvAlAtazyAsiGgiyassacIrassAtavantajiyAe / tesIvihinI bArasavAsamayahi aDehinimma vIramaniNayaramahAvAsoca kadhinasAyasUrIhiM 2 kArasaya sapanAmavedaSpahAyaromeNa muzicaMdAyarigrAu Uya. hapaheligge 2 vArasAmagarasakSikamakAlAjala dirAmAjipakohAmaavasaramaNAvasyasyA bhayama vinAvazyAsyasavisamAyaska bArahavastaraparava staraparakAsamuppomabArahanadaUtarapAmaU caliyA havAsamA phaDa atihAhAbAgasihara vikramakAla samaya agatIsaresahassamiyAlegacirAdesIsadI samAlazikSikamiyAgaraviselijasamaMdhAna / AUrAyaNa nagI trivadileNatayA / valadAcaraminayaradevadivasahasyalasaveNa cayAsamalihina navasaya bhuusaashth| dIrAsAraNavIsamayahi navarasavArasahivAranisAvA lAmivarisAnahoDI kakI samayaDitamA mAliparamika bAvaDAlake lamicimAsami ahamivikAjAu cajamuhobAyanAmavikakAdadile nasatamirika nukaravito ravihI molaNa-parerace / kAhI va paMvama arasAba sahatavIsavarisA kayarubaveka amidIkarA upamahApha gusiraanaa| lasahI asasidisahI tahavimalavAhaNa niko samahAtapachi mAtA bhavAsAmadhyasahA yazavadhArAksAliyarososmAsA kha-zrIbhayandrAyAryazAna hi2 - 5 // 2 // zrI saMghano jJAna bhaMDAra, kra.-212 2, patra-2, upAMtya patra 1123 inirakamiyAgAratimalibasamayAsaMghAcamarAyayAvAgAyatridharavadilayAtayAcalahI minathArI vahipamahamayalasAghabAgamalihitAnavamayasIitavArApAyayagavAsasahicadariMsirvidhIsA nibANAbAmivarisAhAhAhAkavIsamAraNyaDijhAlApiyADaniuremimakIcAlakale minimAmi mAvAsAcIvanastAhAbAyAnAmavizvakAhamidAnannAsArakavakarAvazedArAGavavihImA vizvakAhI chAyamacarasmatAdAnavavImavarisAmAkarabahatAbAkamnAMvaminAdAko yAmAhAphayasiganAzlamAhAzramavamirimahI tahe vimA lavAhaNAnAmumAhAtakSyacchiImAmA appamAdAgavayArIdamAliyadhArAmAsAhAmnasAthakha... tahAmanavhanarAhAvanaiyavAsaliMgoTAmayAmamA jinAmaIzanAzammAnaNayabimADasamAya yatAdavasamikSmiAghArasaMjJamalattarakA kiyA yajhAmaNannisyagAmIzaganAbilavAsAvIsa vAramAkAyavAsAraNavIsasadasmAnamAmA maleNapadarArikAyAAdAyalAvarakaraDayA UyAdhAmmAmADasamadasamariyAnamamayAnita digAravalevisamavisa cAhinarasiriyAtAUyavislAdAnavanavaDataDamAnAradavakadieNagaMgAsiMgasAnA vibilabajarivAhanAraparAdhAnadvArasagandharAznAbasatarayamutadAhimayanIravAraghamiyA rasasamAmahAdhikkiAkkAsanavisAvarimAhAnichavazvAsapaTAmAbIzannAmAnAtasaas sasadIjAtaharasahAzyacAmArAmAhANivAmazaranAmazAsalAgadhArasArAtavAghamajadaUNeUyA baMdhapAgosamAsayakAlacakkaramagAdAyizyaGasUrAhinadhArayAyataisamadaDIpakarayogamencasn x Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhuvanabhAnusUri janma zatAbdI varSa 09 Rche. jamAnA mAM zALA Re Rii bhavanabhALa Ucrafnasc plaze hI jhaLahaLaze. nirdoSacaryAcArI sarvatomukhI pratibhAsvAmI vairAgyavAridhi titikSAmUrti pruun HPJNICE adhyAtmayogI koThArUolo apramattasAdhaka nirdhAmaNAnipuNa llcha * nyAyavizArada javALAPage #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ peja * 6 m cha 7 11 11 11 11 11 11 12 12 12 12 48 52 76 33 78 86 97 125 128 lAIna 7 18 1 m 4 5 14 15 16 na naM 7 10 zy 17 ja 9 10 6 2 jI zuddhipatram azuddha usappiNIi utsarpiNImAM utsarpiNyAm utsarpiNImAM tadeSotsarpiNI avasarpiNyAstu avasappiNIya utsarpiNInI avasarpiNImAM avasarpiNImAM avasarpiNyAM sarvathA'pyutsarpiNI avasarpiNImAM utsarpiNInI gurUNA nevyAzI tIrthakhalpe agiyAraso agiyAraso kAlakAcAryaparzve kAlayasurIhi candraprabhuH tasyAgre zuddha u (ava) sappiNIi avasarpiNImAM avasarpiNyAm avasarpiNImAM tadeSAvasarpiNI utsarpiNyAstu a(u)vasappiNIya avasarpiNInI utsarpiNImAM utsarpiNImAM utsarpiNyAM sarvathA'pyavasarpiNI utsarpiNImAM avasarpiNInI guruNA ogaNaeMzI tIrthakalpe eka hajAra eka hajAra kAlakAcAryapArzve kAlayasUrihi candraprabhaH tasyA agre Page #12 -------------------------------------------------------------------------- Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / atha duHSamopaniSad-vyAkhyAvibhUSitA NDikA zrIvarddhamAnaM jinavarddhamAnaM, sUrIndramevaM guruhemacandram / praNamya namyaM vitanomi vRttiM, zrutottame duHSamagaNDikAkhye // atha ko duHSamagaNDikAzabdasyArtha iti, ucyate, gaNDikehaikArthAdhikArA granthapaddhatiH, so'rthazca prakRte duHSamArasatka ityayaM grantho duHSamagaNDikA / nanu yadyevaM tarhi AhatyanI lakSmIthI vadhatA evA vartamAna jina ane sUrIndra evA guru hemacandra, A vaMdanIyane vaMdana karIne duHSamagaMDikA nAmanA uttama zrata para vRtti racuM chuM. prazna - duHSamagaMDikA A zabdano zuM artha che? uttara - caMDikAno artha che eka arthanA adhikAravALI graMthanI paddhati. te artha prastutamAM duHSamA ArAno che mATe A graMtha duHSamagaMDikA che. zaMkA - jo evuM hoya, to pahelA duHSamA Aro A padanA arthane ja pahelA spaSTa karo ne ? Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamagaNDikA duHSamArapadArtha eva prathamaM sphuTIkriyatAmityatra tatsvarUpaM pratipAdayituM nAntarIyakatvAtprathamaM kAlavibhAgaM nirUpayati - avasappiNi-usappiNibheeNa hoi duvihA kAlo / sAgarakoDAkoDIvIsAe so samappei // 1 // __ avasarpayati hIyamAnArakatayA, avasarpayati vA - krameNAyuHzarIrAdibhAvAn hApayatItyavasarpiNI, utsarpati varddhate ArakApekSayA vardhayati vA krameNAyurAdi - bhAvAnityutsarpiNI, etAbhyAM jAto bhedaH-avasarpiNyutsarpiNIbhedaH, tena dvividhaH samAdhAna - hA, graMthakArazrIne tenuM svarUpa kahevuM che. paNa te kahevA mATe kALavibhAga samajAvavo jarUrI hovAthI pahelA tenuM nirUpaNa kare che - avasarpiNI-utsarpiNI A bhedathI kALa be prakArano che. te viza koDAkoDI sAgaropame samApta thAya che. [1] ArAo hAni pAmatA hovAthI je avagati kare che, athavA to je kramazaH AyuSya, zarIra vagere vastuone ghaTADe che, te avasarpiNI. je ArAonI apekSAe urdhvagati kare che - vadhe che, athavA to AyuSya vagere vastuone kramazaH vadhAre che, te utsarpiNI. A bethI thayelo je bheda te avasarpiNI-utsarpiNI bheda. tenAthI Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad - prArayopetA, RttiH - samaya, mavati | tanna bharatairavatakSetrAvadhikRtyAvagantavyam, anyatrAvasthitatvenaikavidhatvAtkAlasya, tathA cAgamaH - jaMbuddIve NaM bhaMte ! dIve bhArahe vAse kativihe kAle pannatte ? goyamA ! duvihe kAle pannatte, taM jahA-osappiNikAle a ussappiNikAle a - rUti (navUdIpaprajJaptI 22) | TH - 3prayata: kAlaH sAgarakoTAkoTiviMzatyA samApyate - niSThito bhavati / sAgarazcAsaGkhyavarSapramANaH kAlaH, sa copamayA be prakArano kALa che. A vAta bharata-airAvata kSetranI apekSAe samajavI. kAraNa ke te sivAyanA kSetromAM kALa avasthita hovAthI eka prakArano che. AgamamAM paNa kahyuM che - bhagavaMta ! jaMbUdvIpanA bharatakSetramAM keTalA prakArano kALa kahyo che ? gautama ! be prakArano kALa kahAo che. te A pramANe - avasarpiNIkALa ane utsarpiNIkALa. (jaMbUDhIpaprajJaptimAM sUtra-22). te = hamaNA kahela be prakArano kALa vIza koDAkoDI sAgaropame samApta thAya che. sAgaropama e asaMkhya varSapramANa kALa che. ane te upamAthI AgamamAM A Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamagaNDikA siddhAnta evaM nirUpitaH - jaM joyaNavitthiNNaM taM tiguNaM pariraeNa savisesaM / taM joyaNamucciTuM pallaM paliovamaM NAma // ekkAhiga-behiga-tehigANa ukkosa sattarattANaM / sammaTuM saNNicitaM bhariyaM vAlaggakoDINaM // ogAhaNA tu tesiM aMgulabhAge have asaMkhejje / etaM lomapamANaM etto vocchAmi avahAraM // vAsasate vAsasate ekkakke avahaDammi jo kaalo| so kAlo NAyavvo uvamA ekkassa pallassa // etesiM pallANaM koDAkoDI havejja dasaguNitA / taM sAgarovamassa u ekkassa rIte kahyo che - eka evo khADo hoya ke je eka yojana vistAravALo hoya. te paridhithI sAdhika traNa yojanA hoya. eka yojananI UMcAI hoya. Avo khADo = palya. tenI upamAthI palyopama che. eka-be-traNa... ema utkRSTathI sAta rAtanA sAta divasanA) bALakonA karoDo vALanA agrabhAgothI e khADo bharelo hoya. te vALanA agrabhAgonI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga jeTalI hoya, A rIte vALanuM pramANa kahyuM. have teno apahAra kahuM chuM. so-so varSe temAMthI eka-eka vALa kADhatA te khADo khAlI thaI jAya, teTalo kALa eka patyanI upamA samajavo joIe. arthAtu eTalo kALa eka palyopama kahevAya. A palyopamo jyAre daza koDAkoDI Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad bhave parimANaM kAlapramANameva vibhAgenopadarzayannAha = kRti (khyotirGa 88-22) | OMkta dasakoDAkoDIo sAgaramANeNa huMti punnAo / usappiNIpamANaM ceva avasappiNIe vi // 2 // sAgaramAnena anantarAbhihitasvarUpasAgaropamalakSaNakAlavizeSapramANena, pUrNAH - anyUnAH, dazakoTAkoTyo bhavanti, etAvadevotsarpiNIpramANam, nAdhikaM nApi nyUnamiti pramANa thAya, te eka sAgaropamanuM pramANa che. (jyotikadaMDaka 88-92). kahelA kALanA pramANane ja vibhAgathI dekhADatA kahe -- che daza koDAkoDI sAgaropama pUrA thAya e ja utsarpiNInuM pramANa che. A ja avasarpiNInuM paNa pramANa che. 2 sAgaranA pramANathI = hamaNA jenuM svarUpa kahyuM te sAgaropama nAmanA kALavizeSanA pramANathI pUrNa evA daza koDAkoDI thAya, eTaluM ja utsarpiNInuM pramANa che. vadhAre paNa nahIM ane ochuM paNa nahIM, evo ahIM Azaya che. avasarpiNInuM paNa teTaluM ja pramANa che. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamagaNDikA bhAvaH / avasarpiNyA api tAvadeva pramANaM bhavati / na ca kadAciduktamAnAtikramasambhavAdavadhAraNAnupapattiriti vAcyam, zazvattvena tadasambhavAt, uktaJca - osappiNI ya ussappiNI ya donni vi aNAinihaNAo / na vi hohI atikAlo na vi hohI savvasaMkhevo - iti (tIrthodgAlau 15) / yathA cotsarpiNyAderapi vibhAgA bhavanti, tadAha - chacceva kAlasamayA havaMti usappiNIi bharahaMmi / tA(te)siM nAmavibhattiM ahakkama kittaissAmi // 3 // zaMkA - kyAreka A pramANanuM ullaMghana paNa thaI zake, mATe "ja'kAra saMgata nathI. samAdhAna - nA, kAraNa ke A pramANa zAzvata hovAthI tenuM ullaMghana saMbhavita nathI. kahyuM paNa che - avasarpiNI ane utsarpiNI, A bane anAdi-anaMta che. kadI paNa tene oLaMgIne kALa nahIM thAya ane sarva saMkSepa paNa nahIM thAya. (tIrthodgAli 15). je rIte utsarpiNI vagerenA paNa vibhAgo thAya che, te kahe che - bharatamAM utsarpiNImAM cha ja kALasamaya hoya che. temanA nAmanA prakArone huM yathAkrama kahIza. IIo. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad utsarpiLyAm - prALutasvarUpAyAm, marate - manuSyakssetraantrvrttipnycbhrtkssetressu, upalakSaNAtpaJcairavatakSetreSu ca SaDeva kAlasamayA bhavanti, na paJca nApi sapteti niyamArtho'traivakAraH / nanu kAlasamayayoH paryAyatvAtpunaruktidoSAnuSaGgaH prakRta iti cet ? na, samayasyAnekArthatvena mA bhUtparamasUkSmakAlavizeSAdau pratyaya ityetadarthaM dvayAbhidhAnasya sArthakyAt / tathA ca vivakSitakAlarUpaH samayaH - kAlasamayaH / nanu ca 7 pUrve jenuM svarUpa kahyuM te utsarpiNImAM bharatamAM = manuSyakSetranI aMdara rahelA pAMca bharatakSetromAM ane upalakSaNathI pAMca airAvatakSetromAM cha ja kALasamayo hoya che. ahIM 'ja'kAra evuM niyamana kare che ke pAMca paNa nahIM ane sAta paNa nahIM. zaMkA - kALa ane samaya A banne zabdo paryAyavAcI hovAthI prastutamAM punarukti doSa che. samAdhAna nA, kAraNa ke samaya zabdanA aneka artho che. mATe koI parama sUkSma kALavizeSa AvA arthamAM samaya zabda na samajI le, te mATe banne zabdo kahyA te sArthaka che. te pramANe vivakSita kALarUpa samaya = kALasamaya evo ahIM artha che. - Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamagaNDikA tahi kAla ityeva vaktavyam, tAvataiva prayojananirvAhAt, lAghavAcceti cet ? na, ziSyamativisphAraNArthatvAcchAstrAbhiyogasya lAghavalakSyakatvAbhAvAt, anekArthatvAdirahasyAnAmevameva pratipattiyogAt, sUtrazailyA aparyanuyojyatvAcca / tathA cAgamazailI-purakkhaDe kAlasamayaMsi vAsANaM paDhame samae paDivajha - ti (sUryaprApta aSTamapravRtta) | teSAm - SaTsaGkhyakAlasamayAnAm, nAmavibhaktim - saJjAvizeSam, zaMkA - to pachI kALa eTaluM ja kahevuM joIe. kAraNa ke eTalAthI ja prayojana sarI jAya che. vaLI TUMkamAM paDe che. samAdhAna - nA, kAraNa ke zAstranI racanAno prayatna karAya che, te kAMI TUMkamAM patAvavA mATe nathI karAto, paNa ziSyanI matino vikAsa karavA mATe thAya che. eka zabdanA aneka artho che, vagere je rahasyo che, te AvA prayogothI ja samajAya che. vaLI sUtranI zailI AvI ja kema ? evo prazna na thaI zake. kAraNa ke zailInI bAbatamAM sUtrakAra svataMtra che. te prakAranI AgamanI zailI paNa che - varSonA AgaLanA kALasamayamAM prathama samaye svIkAre che. (sUryaprajJapti prAbhUta-8). te che kALasamayonuM nAmavizeSa yathAkrama = kramane oLaMgyA Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad yathAkramam - kramamanatikramya, kIrtayiSyAmi - AgamAbhihitamanusRtya vakSyAmi / pratijJAtameva nirvAhayati - susamasusamA i(ya)' susamA' susamadusamA ya dusamasusamA ya / paMcamiyA puNa dusamA taha dusamadusamA chaTTho // 4 // suSamasuSamA ca suSamA suSamaduHSamA ca duHSamasuSamA ca, paJcamikA punaH duHSamA, tathA SaSThaH kAlavizeSo duHSamaduHSamA, caH sarvatra samuccaye, tathA ca pAramarSamosappiNikAle NaM bhaMte ! kativihe paNNatte ? goyamA ! chavvihe paNNatte, taM jahA-susamasusamakAle susamAkAle susamadussamakAle dussamasusamAkAle dussamAkAle dussama vinA kahIza = AgamanA vacanane anusarIne kahIza. jenI pratijJA karI, teno ja nirvAha kare che - - suSamasuSamA, suSamA, suSamaduSamA, duHSamasuSamA ane pAMcamo duHSamA tathA chaThTho duHSamaduHSamA. //4 paramarSinuM vacana paNa che- bhagavaMta ! avasarpiNI kALa keTalA prakArano kahyo che ? gautama ! cha prakArano kahyo cha, te // prabhA - suSamasuSamA, suSamA, sussbhduSamakALa, duSamasuSamAkALa, duSamakALa, duSamaduSamA Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 duHSamagaNDikA kusamAne - ti (navRtaprajJatI rara) | tatra sukuM - zobhanAH, samAH-varSANi yasyAM sA suSamA, ni?:suveH samasUteH (siddhahemazabdA0 2/3/56) - iti Satvam, suSamA cAsau suSamA ca - suSamasuSamA, na ca punaruktidoSa iti vAcyam, dvayoH samAnArthayoH prakRSTArthavAcakatvAt, atyantasuSametyAzayaH, prathamArakasyaikAntasukharUpatvAt / dvitIyaH sujJeyaH, duSTAH samA asyAmiti duSSamA, suSamA cAsau duSSamA ca suSamaduSSamA, kALa. (jaMbUdvIpaprajJapti 22) temAM su = sArA samA = varSo che jemAM te suSamA samanI pahelA su upasarga Ave to "samanA "sa" no "Sa' thAya che. A sUtrathI ahIM "Sa" thayo che. suSamA + suSamA = suSamasuSamA. zaMkA - A to punarukti doSa che. samAdhAna - nA, kAraNa ke be samAnArthI zabdo maLIne prakRSTa arthanA vAcaka bane che. Azaya e che ke e kALa atyaMta suSamA = atyaMta sArA varSovALo hoya che. kAraNa ke pahelo Aro ekAMta sukharUpa hoya che. bIjA ArAnuM nAma sugama che. jemAM duSTa varSo che, te duSamA. je suSamA paNa che ane duSamA paNa che, te suSamaduSamA. arthAta jemAM Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad 11 suSamAnubhAvabahulA'lpaduHSamAnubhAveti bhAvaH, turyo duHSamasuSamA, duSSamAnubhAvabahulA'lpasuSamAnubhAvetyarthaH, paJcamaH sugamaH, SaSThastu duSSamaduSSamA, atra dvitvaM prAgvat, atyantaduSSametyarthaH / tadeSotsarpiNIvaktavyatA, avasarpiNyAstu kA vArttetyatrAha ee ceva vibhAgA havaMti avasappiNIya emeva / paDilomA parivADI navara vibhAsA muNeyavvA // 5 // eta eva anantarAbhihitA eva, avadhAraNena vibhAgAntaravyavacchedaH, vibhAgAH suSamasuSamAdayaH, evameva suSamAno prabhAva ghaNo che ane duHSamAno prabhAva ocho che. jemAM duSamAno prabhAva ghaNo che ane suSamAno prabhAva alpa che, te duSamasuSamA evo ahIM artha che. pAMcamo sugama che. chaThTho duSamaduSamA che. ahIM e ja zabda be vAra e be kahyo che, tenuM kAraNa pahelAnI jema samajI levuM. atyaMta du:SamA evo ahIM artha che. A utsarpiNInI vigata kahI. avasarpiNImAM zuM hoya che ? te kahe che - avasarpiNImAM paNa A ja rIte A ja vibhAgo hoya che, mAtra pratiloma kramathI hoya che, e vizeSa samajavo. pA A ja = hamaNA kahelA ja. ahIM 'ja' kArathI anya vibhAgano vyavaccheda karyo che. vibhAgo = suSamasuSamA vagere. A ja rIte = hamaNA kahelA svarUpa - Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 duHSamagaNDikA uktasvarUpamanatikramyaiva, avasarpiNyAM bhavanti / kiM sarvathA'pyutsarpiNIsAdRzyenotAsti kazcidvizeSa ityArekAyAmAha - navaramatra vibhASA - vakSyamANavizeSaH, jJAtavyA, yadatra pratilomA paripATI bhavatIti / ayaM bhAvaH, utsarpiNyAM hi duHSamaduHSamA prathamAro bhavati, tato duHSamA dvitIya ityAdi, avasarpiNyAM tu suSamasuSamAdayaH prathamAdyA arA bhavantIti, tadidamuktam-pare'pi vipriitaa:rUti (pArinAma -231) | mujaba ja, avasarpiNImAM hoya che. zaMkA - zuM sarvathA utsarpiNInI jema ja hoya che ? ke pachI koI pharaka paNa hoya che ? samAdhAna - graMthakArazrI eno ja uttara Ape che ke mAtra have kahevAya che, te pharaka jANavo joIe, ke ahIM avaLo krama hoya che. Azaya e che ke utsarpiNImAM duSamaduSamA e pahelo Aro hoya che. pachI duSamA e bIjo Aro hoya che... vagere. avasarpiNImAM to suSamasuSamA vagere prathamAdi ArA hoya che. te A kahyuM paNa che - anya ArA paNa viparIta krame hoya che. (abhidhAnaciMtAmaNi 1-131) Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 duHSamopaniSad arthateSAmeva vibhAgAnAM pRthak pRthak kAlaparimANamAhasusamAsusamA ya kAlo cattAri havaMti koddikoddiio| tinni susamA ya kAlo dunni bhave susamadusamAe // 6 // suSamasuSamA ca kAlaH - avasarpiNyapekSayA prathamArastu, catastraH koTAkoTyo bhavanti, sAgaropamANAmiti gamyate / suSamA ca kAlaH, dvitIyArastu tistraH sAgaropamakoTAkoTyo bhavanti / atra tAvatpramANasya kathaJcitsvato'bhinnatvAditthaM have A ja vibhAgonuM alaga alaga kALapramANa kahe che - - suSamasuSamA kALa cAra koDAkoDI hoya che ane suSamA kALa traNa ane suSamaduSamAmAM be hoya che. do suSamasuSamA = avasarpiNInI apekSAe pahelo Aro cAra koDAkoDI sAgaropama pramANa hoya che ane suSamAkALa = bIjo Aro traNa koDAkoDI sAgaropamAM pramANa hoya che. ahIM kALa ane ArAne samAna vibhaktimAM mukyA che. arthAt samAnAdhikaraNamAM raju karyA che. kAraNa ke kathaMcit teTaluM pramANa potAnAthI (te ArAthI) abhinna che. mATe teTalo kALa e Aro che, evo vyapadeza samajavo joIe. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 duHSamagaNDikA vyapadezo bodhyaH, anyathA tu sAgarakoTAkoTitrikapramANa: suSamAro bhavatIti vaktavyaM syAt / tathA suSamaduHSamAyAM dve sAgaropamakoTAkoTI bhavataH / tathA - egA koDAkoDI bAyAlIsAe jA sahassAe / vAsANa hoi UNA dusamasusamAi so kaasii(lo)||7|| __varSANAM dvicatvAriMzatsaharunA yA ekA sAgaropamANAM koTAkoTiH bhavati, saH - tAvatpramANaH, duHSamasuSamAyAH kAlaH / paJcamaSaSThArapramANaM kramaprAptamAha - aha dusamAI kAlo vAsaM sahassAiM egavIsaM tu| tAvaio ceva bhave kAlo aidusamAe vi // 8 // anyathA to traNa koDAkoDI sAgaropama pramANa suSamA Aro hoya che ema kahevuM joIe. tathA suSamaduHSamAmAM me 13132 sAgaro5ma Doya che. tathA - betAlIsa hajAra varSathI nyUna evA je eka koDAkoDI sAgaropama thAya, te duSamasuSamAno kALa che. IIchA have kramathI AvelA pAMcamA-chaThThA ArAnA pramANane 3 cha - have duSamAno kALa ekavIza hajAra varSa hoya che. atiHSamAno paNa teTalo ja kALa hoya che. ITA Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad 15 atha duHSamAyAH kAlastu ekaviMzativarSasahastrANi / tiSamAyA - kumakuSamAyA pi tavAneva - ekaviMzatisahasravatsaraparimANa eva kAlo bhavet, uktaJcatatraikAntaH suSamArazcatasraH koTikoTyaH / sAgarANAM suSamA tu tisrastatkoTikoTyaH // suSamaduHSamA te dve duHSamasuSamA punaH / saikA sahasrairvarSANAM dvicatvAriMzatonitA // ekaviMzatirabdAnAM sahasrANi tu duHSamA / ekAntaduHSamA'pi syAt taavdvrsspramANiI - rUti (triSaSTizanA puruSatrei 2-2/223-220) atha prathamAratraye yadAyuSyAdimAnaM bhavati, tadAha - kahyuM paNa che - temAM ekAMta suSamAM Aro cAra koDAkoDI sAgaropamano hoya che. suSamA Aro traNa koDAkoDI sAgaropama pramANa hoya che. suSamAduHSamA be koDAkoDI sAgaropamapramANa hoya che. duHSamasuSamA betAlIsa hajAra varSa jUna eka koDAkoDI sAgaropama pramANa hoya che. duHSamAM ekavIza hajAra varSa pramANa hoya che ane ekAMta duHSamA paNa teTalA varSa pramANa hoya che. (triSaSTizalAkA puruSa caritra 1-2/113-115) - have pahelA traNa ArAmAM AyuSya vagerenuM je pramANa hoya che, te kahe che - Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamagaNDikA iha neavvA tiduigapaliAU aratigaMmi kamA / tUMari-bo rAma lamANabhoaNA tiduigadiNehiM // 9 // iha - anantarAbhihite, aratrike - suSamasuSamAdyaratraye, kramAt - yathAsaGkhyam, tridvayekapalyAyuSaH manuSyAH netavyAH - Agamato'vagantavyAH / yadyapyatrAdimAre palyopamatrayamAyuSkamuktam, tathApi taddezonaM pratipattavyam, palyopamAsaGkhyeyabhAganyUnatvAt / tathA cArSam - tIse NaM bhaMte ! samAe bhArahe vAse maNuANaM kevaiaM kAlaM ThiI paNNattA ? ahIM traNa ArAmAM kramazaH traNa-be-eka palyopamanA AyuSyavALA ane traNa-be-eka divase tuMvara-boraAmaLAnA pramANanA bhojanavALA manuSyo samajavA. lA. ahIM = hamaNA kahelA suSamAsuSamA vagere traNa ArAmAM kramazaH yathAsaMkhya traNa-be-eka palyopamanA AyuSyavALA manuSyo AgamathI jANavA joIe. bhale ahIM prathama ArAmAM traNa palyopamanuM AyuSya kahyuM, paNa te kaMIka nyUna samajavuM kAraNa ke te palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM ochuM hoya che. Agamavacana paNa che - bhagavaMta ! te ArAmAM bharatakSetramAM manuSyonI sthiti keTalo kALa kahI che ? gautama ! jaghanyathI kaMIka Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad 17 goamA ! jahaNNeNa desUNAI tiNNi paliovamAiM, ukkoseNaM desUNAI tiNNi paliovamAiM - iti (jambUdvIpaprajJaptau 38) / uktamAyurmAnamadhunAzanamAtrAdyabhidadhannAha - tridvyekdinaituvararAmana mAnamonanA: - rUti | amAzaya: - prathame're manuSyAzcaturthadinabhojino bhavanti, tuvarakadAlikaNamAtrapramANazca teSAmAhAraH, tAvataiva tRptibhAvAt, snigdhabhAvAtizayato dinatrayaM yAvatpunaH kSudhAnudayAcca / dvitIye're tu tRtIyadinabhojino mAH, badaraphalapramANAhArAH, avasarpiNyanu nyUna traNa palyopama, utkRSTathI kaMIka nyUna traNa palyopama. (jaMbUDhIpaprajJapti 38) AyuSyanuM pramANa kahyuM. have bhojananuM pramANa vagere kahe che - traNa-be-eka divase tuvera-bora-AmaLA pramANa bhojana lenArA. Azaya e che ke pahelA ArAmAM manuSyo cothA divase jame che ane temano AhAra tuveranI dALanA 1 dANA jeTalo hoya che. kAraNa ke temane teTalA ja AhArathI tRpti thaI jAya che. ane te AhAramAM atyaMta snigdhatA hovAthI traNa divasa sudhI pharI bhUkha lAgatI nathI. bIjA ArAmAM manuSyo trIjA divase bhojana le che ane temano AhAra boranA phaLa jeTalo hoya che. kAraNa ke avasarpiNInA prabhAve temanA zArIrika baLa ane Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 duHSamagaNDikA bhAvena zarIrabalabhojanasnigdhatvahAniyogAt / ata eva tRtIye're dvitIyadinabhojina AmalakaphalapramANabhojanAzca te bhavanti / te ca pRthvIpuSpaphalAnyeva tuvarAdipramANAnyAhAratayA''hArayanti / guDAdhatizAyinI hi tadAtanapRthvI, nyakRtacakribhojanazca tadAtanapuSpaphalarasaH, yadAgamaH - puDhavIpupphaphalAhArA NaM te maNuA paNNattA samaNAuso ! / tIse NaM bhaMte ! puDhavIe kerisae AsAe paNNatte ? goyamA ! se jahAnAmae gulei vA khaMDei vA sakkarAi vA macchaMDiAi vA pappaDamoae i vA bhojananI snigdhatA ochA thAya che. mATe ja trIjA ArAmAM teo bIjA divase bhojana le che, ane temano AhAra AmaLAnA phaLa jeTalo hoya che. vaLe teo pRthvI ane phUla-phaLa ja tuvera vagerenA pramANamAM AhAra tarIke khAya che. kAraNa ke te samayanI pRthvI goLa vagere karatAM ya madhura hoya che. te samayanA phUla ane phaLano rasa cakravartInA bhojana karatA paNa caDhiyAto hoya che. AgamamAM paNa kahyuM che - he AyuSyamAna zramaNa ! te manuSyo pRthvI, puSpa, phaLano AhAra kare che. bhagavaMta ! te pRthvIno kevo AsvAda kahyo che ? gautama ! jevo goLa hoya ke khAMDa hoya ke sAkara hoya ke cAsaNI hoya pApaDamodaka (miSTAnnavizeSa) hoya ke bhisa Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad 19 bhisei vA pupphuttarAi vA paumuttarAi vA vijayAi vA mahAvijayAi vA AkAsiAi vA AdaMsiAi vA AgAsaphalovamAi vA uggAi vA anovamAi vA imee ajjhovavaNAe / bhave eArUve ? no iNaTThe samaTThe, sANaM puDhavI itto iTThatariA ceva, jAva maNAmatariA ceva AsAeNaM | paLattA | tesi NaM bhaMte ! pupphaphalANaM kerisae AsAe paNNatte ? goamA ! se jahA nAmae ranno cAuraMtacakkavaTTissa kallANe (miSTAnnavizeSa) hoya ke puSpottarA (sAkaranI eka jAti) hoya ke padmottarA (sAkaravizeSa) hoya ke vijayA (khAdyavizeSa) hoya ke mahAvijayA (khAdyavizeSa) hoya ke AkAzalopamA (khAdyavizeSa) hoya ke ugrA (khAdyavizeSa) hoya ke anupamA (khAdyavizeSa) hoya ke je khUba AsaktipAtra hoya. (bhagavaMta !) zuM enA jevo te pRthvIno svAda hoya ? (gautama !) A vAta barAbara nathI. te pRthvIno svAda AnA karatAM vadhu priya ja hoya che, yAvat vadhu suMdara ja hoya che, evuM meM ane bIjA tIrthaMkaroe kahyuM che. bhagavaMta ! te puSpa-phaLono AsvAda kevo kahyo che? gautama ! jema caturaMta cakravartIrAjAnuM 'kalyANa' Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamagaNDikA bhoaNajAe sayasahassanipphanne vaNNeNuvavee jAva phAseNaM uvavee / AsAyaNijje visAyaNijje dippaNijje dappaNijje mayaNijje vigghaNijje vihaNijje svvidiagaayplhaaynnijje| bhave eArUve ? no iNaDhe samaDhe / tesi NaM pupphaphalANaM etto iTThatarAe ceva jAva AsAe paNNatte - iti (jmbuudviipprApta 31) evamanyadapyetadadhvasatkaM yat kalpadrumAdivaktavyaM nAmanuM bhojana hoya. te eka lAkha nANAthI banyuM hoya. viziSTa varNathI yukta hoya, yAvat sparzathI yukta hoya, svAda karavA yogya hoya, vizeSathI tenA rasanI apekSAe cAkhavA yogya hoya, jaTharAgnine pradIpta karanAra hoya, utsAhanI vRddhi karanAra hoya, kAmotpAdaka hoya, dhAtupuSTikAraka ane sarva Indriyo ane zarIrane AnaMdita karanAra hoya. (bhagavaMta !) zuM teno svAda evo hoya? (gautama!) A vAta barAbara nathI. te puSpa-phaLono svAda enA karatA vadhu priya yAvat svAda hoya che. (jabUdvIpaprajJapti 35) A rIte A kALanI je kalpavRkSa vagerenI vigata che, te AgamathI jANavI. temAM trIjA ArAnA aMte je Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad tadAgamato vijJeyam / teSu tRtIyAraparyante yad babhUva tadAha caurAsIpuvvehiM UNehiM ta aarayaaMtesu / uppanno taha siddho risahajiNo paDhamatitthayaro // 10 // - tRtIyArakAnteSu bhAgeSu caturazItilakSapUrvairUneSu satsu prathamatIrthaMkara : bharatakSetre vartamAnacaturviMzatyapekSayA''dimastIrthanAthaH, RSabhajinaH - yugAdidevo'rhan, utpanna: - nAbhikulakaramarudevIsutatvena jAtaH, tathA siddhaH kAlamadhya eva muktipurIM gataH tathA coktam - taiyasamA ukta , banyuM, te kahe che - = 21 - - coryAzI pUryo ochA hatAM tyAre trIjA ArAnA aMte prathama tIrthaMkara RSabhajina utpanna thayA ane siddha thayA. // 10 // trIjA ArAno aMtima bhAga jyAre coryAzI lAkha pUrvethI nyUna hato, tyAre prathama tIrthaMkara = bharata kSetramAM vartamAna covIzInI apekSAe pahelA jinezvara, RSabhajina = yugAdideva arihaMta, utpanna thayA = nAbhikulaka2-marudevInA putrapaNe janmyA. tathA siddha thayA uparokta kALamAM ja muktipurImAM gayAM. - kahyuM paNa che kSatriya jina vaMzanI paripATImAM Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 duHSamagaNDikA parinivvuya tivAsaaddhanavamAsasesammi / usbhjinnraaykhttinavaMsavaLiyA - rUti (tIrthotAni 427) tata - tevIsA titthayarA ajiAiA cautthaarayaMmi / taha ikkArasacakkI-hari-bala-paDivAsudevA ya // 11 // caturthAre - duHSamasuSamAbhidhAne turye're, ajitAdayastrayoviMzatitIrthakarAstathaikAdazacakriharibalaprativAsudevAzca babhUvuH / atra cakriNAmekAdazatvamAdyasya cakriNo bharatasya tRtIyAre jAtatvAt / harayaH - vAsudevAH, tripRSThAdayo nava, trIjA ArAnA traNa varSa ane sADA ATha mahinA bAkI hatA tyAre RSabhajina nirvANa pAmyA. (tIrthodgAli 497) ane pachI - cothA ArAmAM ajita vagere vevIza tIrthakaro tathA agiyAra cakravartI, vAsudevo, baLadevo ane prativAsudevo thayA. [11 cothA ArAmAM = duHSamasuSamA nAmanA caturtha ArAmAM, ajita vagere trevIsa tIrthakaro tathA agiyAra cakravartIo, vAsudevo, baLadevo ane prativAsudevo thayA. ahIM agiyAra cakravartI kahyA che kAraNa ke prathama cakravartI bharata mahArAjA trIjA ArAmAM thayA che. hari = vAsudeva, Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 duHSamopaniSad balAH - baladevA acalAdayo nava, prativAsudevAH - prativiSNavo'zvagrIvAdayo nava / turyArasatkAvagAhanAdivizeSamAha - itthArayadhuri paNasayadhaNuhasayA(husiyA) puubbkoddiirisAyA aMte u sattahatthI vIsasayAu narA huMti // 12 // atra - duHSamasuSamAbhidhAre, arakadhuri - arakAgrabhAge, paJcazatadhanurucchritAH - utkRSTataH paJcazatadhanumitAvagAhano teo tripRSTha vagere nava thayA che. prativAsudeva = prativiSNu. teo azvagrIva vagere nava thayA che. cothA ArA saMbaMdhI avagAhanA vagerenI vizeSatA kahe che - ahIM ArAnA agrabhAge pAMcaso dhanuSya uMcA - pUrvakoTi varSanA AyuSyavALA ane aMte sAta hAtha uMcA - ekasovIza varSanA AyuSyavALA manuSyo hoya che. ll1rA ahIM = duHSamAsuSamA nAmanA ArAmAM, ArAjhe = ArAnA zarUAtanA bhAge, pAMcaso dhanuSya uMcA = utkRSTathI pAMcaso dhanuSyanI avagAhanAvALA ane Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 duHSamagaNDikA petAH, pUrvakoTivarSAyuSazca bhavanti, taduktam - caturthe tvarake narAH / pUrvakoTyAyuSaH paJcadhanuHzatasamucchrayAH - iti (gAthAnavatA ra-233) ! ane tu - suryAraparyavasAne, saptahastapramANA'vagAhanA yeSAM te saptahastinaH, tathA viMzatyuttarazatavatsarA AyuryeSAM te viMzatizatAyuSaH, evaMvidhA nara: - manuSyA, mavati | jigna - eguNaNavaipakkhasese cautthaarayaMmi nibuo viiro| eguNaNavaipakkhe gae tiarae paumajammo // 13 // pUrvakoTi varSanA AyuSyavALA hoya che. te kahyuM paNa che - cothA ArAmAM to manuSyo pUrvakoTinA AyuSyavALA ane pAMcaso dhanuSyanI UMcAIvALA hoya che. (abhidhAnaciMtAmaNi 2-133) aMte to = cothA ArAnA cheDe, jemane sAta hAtha pramANa avagAhanA che teo sAtahAthiyA, tathA jemanuM AyuSya ekaso vIsa varSa che teo ekasovIzaAyuSya, evA naro = manuSyo hoya che. vaLI - cothA ArAmAM nevyAzI pakhavADiyA bAkI hatA tyAre vIra nirvANa pAmyA. trIjA ArAnA nevyAzI pakhavADiyA jaze, tyAre pAjanma thaze. 13 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad 25 ___ caturthe're - duHSamasuSamAbhidhAne ture, ekonanavatipakSazeSe - paJcatriMzaduttaratrayodazazatadivasamAtrAvaziSTe sati, vIraH - caturviMzatitamastIrthaMkaraH zramaNaH bhagavAn mahAvIraH, nirvRtaH - sarvaduHkhakSayakaraNapurassaraM zazvatsukhamavAptavAn, uktaJca - imIse osappiNIe dusamasusamAe samAe bahuviikkaMtAe tihiM vAsehiM addhanavamehiM mAsehiM sesehiM - rUti (vanyajUre paBkSa) / tato'pyutsarpiNyAstryarake - tRtIye duHSamasuSamAbhidhAne're, trizabdasya tRtIyaparakatA tribhAgastRtIyabhAga itivadvijJeyA / cotho Aro - duHkhamasuSamA nAmano caturtha Aro, nevyAzI pakSa zeSa = teraso pAtrIsa divasa jeTalo bAkI hato, tyAre vIra = covIsamAM tIrthakara zramaNa bhagavAna mahAvIra nirvANa pAmyA = sarva duHkhono kSaya karavApUrvaka zAzvata sukhane pAmyA. kahyuM paNa che - A avasarpiNIno duHSamasuSamA Aro ghaNo pasAra thaI gayo, tyAre traNa varSa sADA ATha mahinA bAkI hatA tyAre. (kalpasUtra SaSTha kSaNa). pachI paNa utsarpiNInA triare = duHSamasuSamAM nAmanA trIjA ArAmAM, 'tri' zabdano artha "tRtIya paNa thAya che. e tribhAga = tRtIyabhAga, AnI jema Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamagaNDikA ekonanavatipakSeSu gateSu satsu padmajanma - bharatakSetrIyAnAgatacaturviMzatiprathamatIrthaMkarapadmanAbhasvAmisatkotpattiH, bhaviSyatIti zeSaH / uktajinadvayAntaramAha - culasIaM ca sahassA vAsA satteva paMca mAsA ya / vIra-mahApaumANaM aMtarameaM muNeab // 14 // caturazItiH sahasrANi saptaiva ca varSAH paJca mAsAzca, etat vIramahApadmayorantaram - zrIvIrajinanirvANamahApadmajinajanmayormadhyagatakAlapramANam, jJAtavyam - samajavuM. nevyAzI pakhavADiyA jatA padmajanma = bharatakSetranI anAgata covIzInA prathama tIrthaMkara padmanAbhasvAminI utpatti thaze. hamaNA kahelA banne jinonuM aMtara kahe che - coryAzI hajArane sAta varSa tathA pAMca mahinA A vira-mahApadyanuM aMtara jANavuM. /14ll arthAt zrIvIranirvANa ane zrI padmanAbhasvAmI vacce ATalo kALa samajavo - cothA ArAno bAkIno bhAga vagereno saravALo karatAM ATalo kALa thAya che, ema Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad turyArazeSabhAgAdimelanaphalatayA'vagantavyam / tathAhi - zrIvIranirvANAdekonanavatipakSeSvatIteSu turyArasamAptiH, tata ekaviMzativatsarasahasrapramANaH paJcamAraH, tato'pyekaviMzativarSasahasramitaH SaSTho'raH,tato'pi tAvanmAna utsarpiNIsatkAdyo'raH, tato'pi tAvatkAla evotsarpiNIsambandhI dvitIyo'raH, tatastRtIyAra ekonanavatipakSeSvatikrAnteSu satsu zrImahApadmajinajanma / tadetatsarvakAlamelane yathoktamantaraM athaitadantaragatAneva bhAvavizeSAn pratipAdayannAha - jANavuM. te A rIte - zrIvIranirvANathI nevyAsI pakhavADiyA gayA tyAre cotho Aro samApta thayo. pachI ekavIza hajAra varSa pramANa pAMcamo Aro, pachI ekavIza hajAra varSa pramANa chaThTho Aro, pachI paNa teTalA pramANano utsarpiNIno pahelo Aro, pachI paNa teTalA ja samayano utsarpiNIno bIjo Aro, pachI trIjA ArAnA nevyAsI pakhavADiyA jatA zrImahApadmajinano janma. A sarva kALono saravALo karatA hamaNA kahela aMtara maLe che. have A aMtaramAM rahelA ja viziSTa bhAvonuM pratipAdana kare che - Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamagaNDikA vIrajiNe siddhigae bArasavarisehiM goamo siddho / taha vIrAo suhamo vIsaivarisehiM siddhiM gao // 15 // vIratine siddhi tIvardhItamaH - zrIrUdramUtinA prathama pagatharI, siddhara - parinivRta, ukta - tatra dvAdazavatsarI kSititale bhavyAn prabodhyoccakaiH, svAmIvAmalakevalarddhiramarairabhyarcito gautamaH / gatvA rAjagRhe pure kSatabhavopagrAhikarmA prabhu-bhUtvA mAsamupoSitaH padamagAdakSINazarmAspadam-iti (triSaSTizalAkApuruSacaritre 10/13/282) / vira jina siddhi pAmyA, tenA bAra varSa pachI gautama siddha thayA tathA vIrathI vaza varSe sudharmAsvAmI siddhi pAmyA. 1po. zrI vIrajina mokSe gayA, pachI bAra varSe gautama = IndrabhUti nAmanA prathama gaNadhara nirvANa pAmyA. kahyuM paNa che - tyAM bAra varSa sudhI pRthvItaLa para bhavya jIvone khUba pratibodha karIne svAmI (zrIvIraprabhu)nI jema nirmaLa kevaLajJAnathI samRddha, devo dvArA pUjita evA zrI gautamasvAmI rAjagRhI nagarImAM eka mahinAnuM anazana karIne bhavopagrAhI karmono kSaya karIne zAzvatasukhanA dhAmarUpa evA padane pAmyA. (triSaSTizalAkApuruSacaritra 10/13282). Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad 29 siddhiM gatavataH, tathA vIrAt zrIvarddhamAnasvAminaH viMzativarSeSu gateSu satsu sudharmmaH paJcamagaNanAthaH zrIsudharmmasvAmI, siddhiM gataH akSINazarmmAspadamavAptaH, tadAhu: - vIrAo vIsame varise sirisuhammasAmInivvANaM rUti ( vartavRttiAyAm 2) | tataAE - siddhigae vIrajiNe causaTTivarisehiM jaMbunAmaMmi / kevalanANeNa samaM vucchiNNA dasa ime ThANA // 16 // - -- - vIrajine siddhigate catuHSaSTivarSeSu vyatIteSu satsu jambUnAmni caramakevalini siddhigate sati kevalajJAnena tathA vIrathI = zrI vardhamAnasvAmI mokSe gayA tyArathI, vIza varSa gayA tyAre sudharma = pAMcamA gaNadhara zrI sudharmAsvAmI, mokSe gayA = zAzvatasukhanA sthAnane pAmyA. te kahyuM paNa che vIrathI vIzame varSe zrI sudharmasvAminuM nirvANa thayuM. (vargacUlikA 2). ane pachI - vIjina mokSe gayA pachI cosaTha varSe jaMbU nAmanA (kevaLI)mAM kevaLajJAna sAthe A daza sthAno vyuccheda pAmyA. // 16 // vIrajina siddhigati pAmyA, tyArabAda cosaTha varSo pasAra thayA pachI jaMbU nAmanA carama kevaLI bhagavaMta mokSe gayA. tyAre kevaLajJAna sAthe A daza sthAno = Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 10 duHSamagaNDikA samametAni daza sthAnAni - vastuvizeSabhUtAni vyucchinnAni - vartamAnatIrthe'prApyAni jAtAni / sthAnAnyeva tAni nAmagrAhamupanyasyannAha - maNa-paramohi-pulAe-AhAraMga-khavaga-uvasame / kappe saMjamatia-kevala-sijjhaNA ya jaMbumi vicchinnA // 17 // manaH - sUcanAtsUtramityuktermana:paryavajJAnam, paramAvadhiH - aloke'pi lokapramANAsaGkhyeyakhaNDadarzana-sAmarthyasampannAvadhijJAnavizeSaH pulAkaH - nirgranthavizeSaH AhArakaH - zarIravizeSaH, etaddvayaM tu vakSyate purastAt, kSapakaH - viziSTa vastuo, vyuccheda pAmyA = vartamAna tIrthamAM alabhya thayAM. te sthAno ja nAma levA sAthe kahe che - mana, 52bhAvadhi, pusA, bhADA24, 257, 75zama, kalpa, saMyamatrika, kevaLa ane sijhavuM jaMbUmAM vyacchinna thayA. // 17 // sUtra mAtra sUcana kare che - A vacanathI mana = mana paryavajJAna, paramAvadhi = alokamAM paNa loka pramANa asaMkhya khaMDone jovAnI zaktithI yukta evuM viziSTa savadhizAna. Yeus = viziSTa sAdhu. mAhA24 = Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad kSapada, 3paza: - 35miTi, - ginanya, saMyamatrikam-parihAravizuddhi-sUkSmasaMparAya - yathAkhyAtalakSaNaM cAritraprakAratritayam, kevalam - kevalajJAnam, sedhanA - siddhimina, : - amuva | patana ga4i - zrIjambUsvAmini siddhiM gatavati, vicchinnAni - AgAmitIrthaM yAvadaprApyaprAptInyabhUvan / atra cAritratrayapRthagbhAvavivakSayA tu dvAdazasthAnAni bodhyAni / abhihitaM ca - maha mukkhagamaNAo vAsANaM causaTThIe apacchimakevalI jaMbUsAmI siddhiM gmihii| viziSTa zarIra. pulAka ane AhAraka A viSe AgaLa kahevAze. kSapaka = kSapakazreNi. upazama = upazamazreNi. kalpa = jinakalpa, saMyamatrika = parihAravizuddhisUkSmasaMparAya yathAkhyAta A traNa prakAranuM cAritra. kevaLa = kevaLajJAna. sijhavuM = siddhigatine pAmavuM. A daza vastuo zrI jaMbUsvAmI mokSe gayA tyAre viccheda pAmyA = AgAmI tIrtha sudhI alabhya banI gayAM. ahIM traNa cAritrane chuTTA chuTTA gaNIe, to te apekSAe bAra sthAna samajavA. kahyuM paNa che - mArA mokSagamanathI cosaTha varSe caramakavaLI jaMbusvAmI mokSe Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamagaNDikA teNaM samaeNaM pajjavanANaM paramohI pulAyaladdhI AhAragasarIra khavagaseDhI uvasamaseDhI jiNakappo parihAravisuddhi - suhamasaMparAya - ahakkhAyacArittANi kevalanANaM siddhigamaNaM ca tti duvAlasa ThANAI bhArahe vAse vucchijjihii - iti (tIrthakalpe 20) / atra vizeSavaktavyajJeyatvena pulAkAdi sAkSAd vyAkhyAti - saMghAiaMmi kajje cunnijjA cakkavaTTisinnapi / tIe sattIjutto pulAiladdhI muNeabbo // 18 // ___saGghAdike kArye - saGghakulagaNasambandhiprayojanotpattau, 4ze. te samaye mana:paryavazAna, 52bhAvadhi, purAsabdhi, AhAraka zarIra, kSapakazreNi, upazamazreNi, jinakalpa, parihAravizuddhi-sUkSmasaM parAya-yathAkhyAtacAritra, kevaLajJAna ane siddhigamana ema bAra sthAno bharatakSetramA vyuche pAmaze. (tIrtha685. 20) ahIM pulAka vagere vizeSa vaktavyathI jANI zakAya tevA hovAthI graMthakArazrI svayaM tene samajAve che - saMghAdika kAryo cakravartInA sainyano paNa cUro karI de, tevI zaktithI yukta pulAlabdhi jANavo. 18 saMghAdika kAryo = saMgha, kula, gaNanuM prayojana utpanna Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad cakravartisainyamapi - SaTkhaNDAdhipatisatkacaturazItihastilakSAdilakSaNamanIkamapi, cUrNayet - vinAzayet, tayA zaktiyuktaH - tAdRzyA labdhyopetaH sAdhuH, pulAkanAmnI zvaryastha sa: - punAvanazcika, rAtavya: - kAmatoDavAntavya: (dathati mAvatIsUtre ra-) | etattvatrAvagantavyam - pulAkazabdenAsAraM dhAnyam - tandUlakaNazUnyaM palaJjitarUpaM bhaNyate, tena samaM yasya cAritraM sa pulAkaH / tapaHzrutahetukAyAH saGghAdiprayojane sabalavAhanasya cakravAderapi cUrNane samarthAyA labdherupajIvanena jJAnAdya thAya tyAre, cakravartInA sainyano paNa = cha khaMDanA adhipati cakrInA coryAzI lAkha hAthI vagere rUpa lazkarano paNa, cUro karI de = vinAza karI de, tevI zaktiyukta = tevA prakAranI labdhithI sahita sAdhu, jenI pulAka nAmanI labdhi che, te pulAlabdhi jANavo = AgamathI samajavo. (juo bhagavatIsUtra 25-6). ahIM A to jANavuM ke pulAka zabdathI asAra dhAnya = cokhAnA kaNathI rahita photaruM kahevAya che. jenuM cAritra tenA jevuM che, te pulAka. saMgha vagerenA prayojane senAvAhana sahita cakravartI vagerene paNa cUrI nAkhavA samartha evI tapa-RtathI utpanna thayelI labdhinuM avalaMbana Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamagaNDikA ticArA''sevanena vA yaH sakalasaMyamasAragalanAtpalaJjivanni: sAraH sa pulAka ityAzayaH / / sa ca dvidhA bhavati, labdhyA sevayA ca / tatra labdhipulAko devendrarddhisamasamRddhiko labdhivizeSayuktaH / anye tvAhuH - Asevanato yo jJAnapulAkaH, tasyeyamIdRzI labdhiH, sa eva ca labdhipulAkaH, na tadvyatiriktaH kazcidapara iti / AsevApulAkastu paJcavidhaH - jJAnapulAkaH, darzanapulAkaH, cAritrapalAkaH, liGgapulAkaH, yathAsUkSmapulAkazca / karavAthI athavA jJAna vagerenA aticArone sevavAthI je sarva saMyamano sAra nIkaLI javAthI nisAra banyo che, te pulAka che, evo ahIM Azaya che. te be prakArano hoya che. (1) labdhithI (2) pratisevAthI. temAM labdhipulAka devendranI RddhinI samAna samRddhivALo viziSTalabdhithI yukta hoya che. anyo to kahe che ke je AsevanathI jJAnapulAka hoya che, tenI AvI labdhi hoya che. ane te ja labdhipulAka che, tenA sivAya koI bIjo nathI. Asevana-pulAka pAMca prakArano che. (1) jJAnapulAka (2) darzanapulAka (3) cAritrapulAka (4) liMgapulAka (5) Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad tatra skhalitamalinAdibhiraticArainimAzrityAtmAnamasAraM kurvan jJAnapulAkaH, evaM kudRSTisaMstavAdibhirdarzanapulAkaH, mUlottaraguNapratiSedhanayA cAritravirAdhakazcaraNapulAkaH, yathoktaliGgAdhikagrahaNAnniSkAraNAnyaliGgakaraNAdvA liGgapulAkaH, kiJcitpramAdAdakalpyagrahaNAdvA yathAsUkSmaH pulAkaH, yadvoktacatuSTaye yasstokaM stokaM stokaM virAdhayati sa yathAsUkSmaH pulAkaH / tathA ca pAramarSam - pulAe paMcavihe paNNatte / taM jahA - NANapulAe daMsaNapulAe carittapulAe, liMgapulAe, ahAsuhumapulAe nAma paMcame - iti (sthAnAGge 5-3) / yathAsUkSmapulAka. temAM (1) je alanA. mAlinya vagere aticArothI jJAnane AzrIne potAne asAra kare che, te jJAnapulAka, (2) e rIte mithyASTino paricaya vagerethI darzanapulAka, (3) mULa-uttaraguNothI viruddha AcaraNa karavAthI cAritranI virAdhanA karanAra caraNapulAka, (4) bhagavAne kahela veSathI adhika upakaraNanuM grahaNa karavAthI athavA to niSkAraNa anya veSa karavAthI liMgapulAka, (5) kaMIka pramAdathI ke akathya grahaNa karavAthI yathAsUkSmapulAka, athavA to uparokta cAramAM (jJAnAdimAM) je thoDI thoDI virAdhanA kare che, te yathAsUkSma pulAka. tevuM paramarSinuM vacana paNa che... (uparoktAnusAra samajavuM.) Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamagaNDikA atra tu yo vyavaccheda uktaH sa sarveSAmapi pulAkAnAm, bakuzakuzIlairvartamAnatIrthapravRttyabhidhAnAdityavasIyate / sAmpratamAhAraka ityatra nirUpayannAha - caudasapuvI uppanne kAraNe kuNai dehamAhAraM / rayaNippamANamitto aMtamuttaM apaDighAI // 19 // 36 caturdarzapUrvI zrutakevalI, kAraNe sandehApanodatIrthakarasphAtidarzanAdiprayojane, utpanne- pAramarSaparizIlanAdyabhyantare jAte sati, AhAraM deham - AhArakanAmAnaM - - ahIM je vyavaccheda kahyo, te sarva pulAkono che. kAraNa ke bhagavAne bakuza-kuzIlothI (pAMcamA ArAmAM) tIrthapravRtti kahI che, ema jaNAya che. have AhArakanA viSayamAM nirUpaNa kare che - kAraNa utpanna thatA caudapUrvI AhAraka zarIra kare che. temAM te kheDa hAtha prabhAsa hoya che. (te zarIra) aMtarmuhUrta sudhI (rahe che ane) apratighAtI hoya che. // 18 // thaudRpUrvI = zrutaThevaNI, jharA = saMzayanirAkaraNa, tIrthaMkaranI RddhinuM darzana vagere prayojana, utpanna thatA = AgamaciMtana vagere karatAM udbhavatA, AhAra dehane Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 duHSamopaniSad zarIravizeSam, karoti - samuddhAtaprakriyayA nivartayati / nirvatite ca tasmin sa zrutakevalI ratnipramANamAtro bhavati, ekahastAvagAhanassyAdityarthaH / idaM tvatrAvadheyam - jaghanyata AhArakazarIrasyAvagAhanA dezonA ratniH, utkRSTatastu saiva pratipUrNA bhavatIti, yadArSam - AhAragasarIrassa NaM bhaMte kemahAliyA sarIrogAhaNA paNNattA? goyamA ! jahaNNeNa desUNA rayaNI, ukkoseNa paDipuNNA rayaNI - ti (prajJApanAyAm pa-21) | tacca zarIraM antarmuhUrtaM yAvadavatiSThati, apratighAti ca - AhAraka nAmanA viziSTa zarIrane, kare che = samudraghAtanI prakriyAthI banAve che ane te banI jAya tyAre te zrutakevaLI eka hAthanI avagAhanAvALA hoya che. ahIM A dhyAnamAM rAkhavuM joIe - jaghanyathI AhAraka zarIranI avagAhanA eka hAthamAM kAMIka nyUna hoya che. utkRSTathI to paripUrNa eka hAtha hoya che. Agamavacana paNa che - bhagavaMta ! AhAraka zarIranI avagAhanA keTalI moTI hoya che ? gautama ! jaghanyathI eka hAthamAM kAMIka ochI, utkRSTathI paripUrNa eka hAtha. (prajJApanA pada-11) ane te zarIra aMtarmuhUrta sudhI rahe che. ane apratighAtI Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 duHSamagaNDikA bhavati, tathAvidhasvarUpAnubhAvAtparvatAdau kutrApi tatpratighAtAsambhavAt / upalakSaNametat, tenAnyadapyetaccharIravaiziSTyamUhyam, yathA- atyantazubham - svacchasphaTikazileva zubhrapudgalasamUhaghaTanAtmakamAhArakazarIraM bhavatIti / etaccharIravarNanaM ca samaye yathA - kajjammi samuppaNNe suyakevaliNA visiTThaladdhIe / jaM ettha Aharijjai bhaNitaM AhAragaM taM tu // pANidayariddhidaMsaNa - suhumapayatthAvagAhaNaheuM vA / saMsayavocchayatthaM gamaNaM jiNapAyamUlammi - iti / hoya che. kAraNa ke tevA prakAranA svarUpanA prabhAve parvata vageremAM kyAMya paNa teno pratighAta saMbhavato nathI. A upalakSaNa che. tenAthI A zarIranI anya paNa vizeSatA samajavI. jema ke atyanta prazasta, svaccha sphaTikanI zilA jevuM, ujjavaLa pudgalonA samUhanI racanAmaya AhAraka zarIra hoya che. siddhAntamAM A zarIranuM varNana A pramANe che - prayojana utpanna thatA zrutakevaLI viziSTa labdhithI jenuM Arae (rathanA) Dare che, te AhAra zarIra che. jIvadayA, Rddhidarzana ke sUkSmapadonI avagAhanA karavA mATe ke saMzayanuM nirAkaraNa karavA mATe caudapUrvI jinezvaranA caraNomAM jAya che. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad tadetajjambUsvAmini siddhe vyucchinnAnAM vastUnAM varNanam / sa ca paryantakAle kAtyAyanagotrIyaprabhavasvAminamAtmapade nivezitavAn / so'pi svapade vatsakulAmbarAryamazayyambhavasvAminamAropya divaM gataH / sa ca prAg brAhmaNo'pi guruNA pratibodhitaH san garbhavatI bhAryAM muktvA pravavrAja / papATha cogratapoguruzuzrUSAdipurassaraM caturdazApi pUrvANi / anyadA tatputro'pi pravrajyArthaM tadantikamAjagAma / taM pravrAjya SaNmAsamAtraM tadAyuH zrutopayogenAvabudhya tadanugrahArthaM caturdazapUrvebhya uddhRtya nirmitaM zrIdazavaikAlikasUtram / saGghoparodhena ca gAga 1 papATha jaMbUsvAmI mokSe gayA, tyAre je vastuono viccheda thayo, tenuM A varNana karyuM. jaMbUsvAmIe aMta samaye kAtyAyana gotranA prabhavasvAmine potAnA pade pratiSThita karyA. te paNa potAnA pade vasukula rUpI gaganamAM sUrya samAna evA zrI zayyabhavasvAmine pratiSThita karIne svarge gayA. te pahelA brAhmaNa hatA, paNa guru dvArA pratibodha pAmyA ane garbhavatI patnIne mUkIne temaNe dIkSA lIdhI. ugratapa-gurusevA vagere karavA sAthe te cauda pUrve bhaNyA. anya kALe temano putra paNa pravrayA mATe temanI pAse Avyo. tene dIkSA ApIne zrutopayogathI tenuM AyuSya mAtra cha ja mahinA che ema jANIne, temaNe cauda pUrvomAMthI Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 duHSamagaNDikA putramunikAladharmAnantaramapi na saMvaro / tatra ca dazAdhyayanAni, stokAvazeSe divase vikAle nirmUDhAnIti dazavaikAlikasUtraM bhaNyate, uktaJca-managaM paDucca sejaMbhavena nijjUhiyA dasa'jjhayaNA / veyAliyAi ThaviyA tamhA dasakAliyaM nAma - iti (dazavaikAlikaniyuktau 15) / yadA ca tadvihitaM tatkAlaM jJApayannAha - sijjaMbhaveNa vihiraM dasayAlia aTThanavaivarisehiM / sattarisae a thakkA caupubbI bhaddabAhuMmi // 20 // uddharIne zrIdazavaikAlikasUtra banAvyuM ane saMghanI vinaMtIthI putramuninA kALadharma bAda paNa tene gopavyuM nahIM. te sUtramAM daza adhyayano che. jyAre sUryAstane thoDI vAra hatI tyAre = vikALe te adhyayanone uddharyA, mATe te dazavaikAlikasutra kahevAya che. kahyuM paNa che - manakane AzrIne zrI zayyabhavasUrie daza adhyayano uddharyA, te vikALe sthApita karyA, mATe tenuM nAma dazavaikAlika che. (dazavaikAlikaniyukti 15). jyAre tenI racanA karI, te kALa jaNAvatA kahe che - zaabhave aTTANuM varSe dazavaikAlika racyuM. ekaso sittera varSe bhadrabAhumAM cAra pUrvo sthira thayAM. 20 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad 41 zayyaMbhavena - zrutakevalizrIzayyaMbhavasvAminA, aSTanavativarSeSu - zrIvIranirvANAdaSTanavativatsareSu gateSu satsu dazakAlikam - caturdazapUrvakamalakiJjalkakalpaM zrIdazavaikAlikasUtram, vihitam - prayojanavazAnnirmUDham / anyatra tUktakAle tatsvargagamanamabhihitamityatra tattvaM tadvido vidanti / saptatizate - zrIvIranirvANAtsaptatyuttarazatasaMvatsareSu gateSu satsu, bhadrabAhau - zrutakevalizrIbhadrabAhusvAmini, catuHpUrvI - ekAdazapUrvAdArabhya caturdazapUrvaparyantaM sArthaM pUrvacatuSTayam, sthitA, na tadane calitA, vyucchinnetyarthaH / yadvA thakketi zaabhave = zrutakevaLI zrIzaabhavasvAmie, aTTANuM varSe = zrIvIranirvANathI aDhANuM varSa gayA tyAre, dazavaikAlika = cauda pUrvArUpI kamaLanI parAga jevuM zrIdazavaikAlikasUtra, racyuM - prayojanathI uddharyuM. anya graMthamAM to uparoktakALe zrIzaabhavasUri svarge gayAM, ema kahyuM che, mATe ahIM vastusvarUpa tattvavettAo jANe ekaso sittere - zrIvIraprabhunA nivaNathI ekaso sittera varSa pasAra thayA, tyAre bhadrabAhumAM = zrutakevaLI zrI bhadrabAhusvAmimAM cAra pUrvo = agiyAramA pUrvathI caudamA pUrva sudhInA arthasahita cAra pUrvo, sthita thayA = Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 duHSamagaNDikA zrAntA, agre'saGkramaNAdeva / atrAyaM sampradAyaH - ekadA dvAdazavarSadurbhikSaprAnte saGghAgraheNa zrIbhadrabAhusvAminaH paJcazatasAdhUnAM pratidinaM saptabhirvAcanAbhirdRSTivAdaM paThanti sma / anye sAdhavaH katicidadhItya zrAntAH / sthUlabhadrastu vastudvayonAM dazapUrvI papATha / athaikadA vandanArthamAgatAnAM svabhaginInAM yakSAdisAdhvInAM siMharUpaM darzayitvA svavidyAzaktimajJApayat / tajjJAtvA manasA duHkhitA zrIbhadrabAhusUrayo vAcanAyAmayogyo'sIti sthUlabhadraM jaguH / punaH saGghAgrahAt tvayetaH paraM tenAthI AgaLa na cAlyA = buccheda pAmyA. athavA to thAkyA = prAnta thayAM. kAraNa ke AgaLa saMkrama na pAmyAM. ahIM guruparaMparAthI A pramANe hakIkata jaNAya che - ekavAra bAra varSanA dukALa pachI saMghanA AgrahathI zrIbhadrabAhusvAmI pAMcaso sAdhuone pratidina sAta vAcanAothI daSTivAda bhaNAvatAM hatAM. anya sAdhuo thoDuM bhaNIne thAkyA. sthUlabhadrasvAmI to be vastu nyUna dazapUrva bhaNyA. have eka vAra vaMdana mATe AvelI potAnI baheno yakSA vagere sAdhvIone siMhanuM rUpa dekhADIne temaNe potAnI vidyAzakti jaNAvI. te jANIne manathI duHkhI thaIne zrIbhadrabAhusUrie "tame vAcanAmAM ayogya cho? - ema kahyuM. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad pUrvANAmanyasmai kasmaicid vAcanA na deyetyabhidhAya sUtrato vAcanAM daduriti sArthaM pUrvacatuSkaM tu zrIbhadrabAhusvAminyeva sthitamU | ___ ato yo hi zrIbhadrabAhasvAmisvargagamanakAlaH, sa eva sArthapUrvacatuSTayavyavacchedakAlaH, ato yathoktAdhvA saGgatimaGgati, uktaJca - vIramokSAdvarSazate saptatyagre gate sati / bhadrabAhurapi svAmI yayau svarga samAdhinA - iti (prishissttparvaLi 2-222) I tato'pi pharI saMghanA AgrahathI "tAre AnAthI AgaLa anya koIne paNa pUrvonI vAcanA na ApavI' - ema kahIne sUtrathI vAcanA ApI. mATe arthasahita cAra pUrvo to zrIbhadrabAhusvAmimAM ja rahyA. mATe zrIbhadrabAhasvAminA svargagamanano je kALa che, te ja arthasahita cArapUrvonA vyavacchedano kALa che. mATe je kALa kahyo te saMgata thAya che. kahyuM paNa che - zrIvIraprabhunA nirvANathI ekaso sittera varSa gayA, tyAre zrI bhadrabAhusvAmI paNa samAdhipUrvaka svarge gayA. (pariziSTa parva 9-112). pachI paNa - Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 duHSamagaNDikA tuTuM sa(ca) thUlabhaddo(he) dosayapanarehiM pubbannuogo| suhumamahApANANi a AimasaMghayaNasaMThANA // 21 // dvizatapaJcadazeSu - zrIvIranirvANAd paJcadazottaradvizatasaMvatsareSu gateSu, supAM supo bhavatIti vibhaktivyatyayaH, pUrvAnuyogaH - paryantapUrvacatuSkalakSaNaM zrutam, sUkSmamahAprANadhyAnAni, yadanubhAvato'ntarmuhUrttamAtratazcaturdazapUrvaparAvarttanaM sukaraM syAt, atra bahuvacanaM tadbhedasAmagryasaGgrahAyeti pratibhAsate, caH - samuccaye, AdimasaMhananasaMsthAne - vajrarSabhanArAcAkhyaM prathamaM saMhananam - asthiracanAvizeSaH, baso paMdara varSe sthUlabhadramAM pUrvAnuyoga, sUkSma mahAprANa, prathama saMghayaNa, prathama saMsthAna vicchinna thayA. // 21 // baso paMdara = zrIvIranirvANathI baso paMdara varSa pasAra thayA tyAre pUrvAnuyoga = chellA cAra pUrvarUpa zrata, sUmamahAprANadhyAna, ke jenA prabhAve mAtra aMtarmuhUrtamAM sahelAIthI caudapUrvonuM parAvartana thaI zake. ahIM bahuvacanano prayoga che, te e dhyAnanA sarva prakArono saMgraha karavA mATe hoya, ema jaNAya che. prathamasaMghayaNasaMsthAna = vajaRSabhanArA nAmanuM paheluM Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 duHSamopaniSad samacaturasrAbhidhamAdyaM saMsthAnam - zarIrasambandhyAkAravizeSaH, sarvamapyetat sthUlabhadre truTitam, na zrIsthUlabhadrasvAmito'gra eSAmanvayo'bhUditi hRdayam / atra siddhAntasaMvAdamupanyasyannAha - yata:-caupubavivaccheo varisasae sattarIe / ahiaMmi bhaddabAhu~mi jAo vIrajiNaMde sivaM patte // 22 // pubbANaM aNuogo saMghayaNapaDhamayaM ca saMThANaM / suhunamahApApana 3 vacchinnI dhUnamama zaraNA saMghayaNa = hADakAnI viziSTa racanA. samacaturagna nAmanuM paheluM saMsthAna = zarIrano viziSTa AkAra. A badhuM sthUlabhadramAM tUTyuM. arthAt zrIsthUlabhadrasvAmithI AgaLa temanI paraMparA na cAlI. A viSayamAM siddhAntanI sAkSI raju karatA kahe che - zrIvIrajinendra mokSe gayA, tyArathI sAdhika ekaso sittera varSe bhadrabAhumAM cAra pUrvano vyavaccheda thayo. rarA pUrvono anuyoga, prathama saMghayaNa ane saMsthAna tathA sUkSmamahAprANa sthUlabhadramAM bucchinna thayA. ra3 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamagaNDikA uktArtham / zrIsthUlabhadrasvAmina AryamahAgiri - AryasuhastinAmAnau dvau ziSyAvabhUtAm / tatrAryasuhastiguroH pArzve svIkRtasamyaktvamUlavratavisaraH zrIazokanRpapautraH samrATa sampratiH sapAdalakSajinAlaya-sapAdakoTijinabimba - SaTtriMzatsahasrajIrNoddhAra-paJcanavatisahasradhAtumayapratimA vihitavAn / anekasatrazAlAdidharmakRtyAnyapi cakAra / anAryadezA api yathA sAdhuvihArayogyAH syustathA kRtavAn / AryasuhastisUripaTTe zrIsusthitasupratibaddhau, tatpaTTe AryaindradinnasUriH, tatpaTTe A gAthAono artha pUrve kahyo che. zrIsthUlabhadrasvAminA Arya mahAgiri ane Arya suhasti nAmanA be ziSyo thayA. temAM Arya suhastiguru pAse samyakatvamUlaka vratone svIkAranAra zrI azokarAjApautra samrATa saMpratie savA lAkha jinAlayo, savA karoDa jinapratimAo, chatrIsa hajAra jIrNoddhAro ane paMcANu hajAra dhAtunI pratimAo karAvI. aneka dAnazALAo vagere dharmakAryo paNa karyA. temaNe evuM karyuM ke jethI anAryadezo paNa sAdhunA vihArane yogya thayA. AryasuhastisUrinI pATe zrIsusthita supratibaddhasUri AvyAM. temanI pATe Arya IMdradinnasUri AvyA, temanI Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 duHSamopaniSad AryasiMhagirisUriH, tatpaTTe cA''gata AryavajrasvAmI, tadvaktavyatAM sAkSAd gaNDikAkRdevA''ha - paMcasaesu varisANa aigaesuM jiNAo vIrAo / vayaro sohagganihI sunaMdagabbhe samupanno // 24 // vIrAjjinAt - kAruNyapuNyArNavazrIvarddhamAnasvAminaH sakAzAt, varSANAM paJcazateSvatigateSu satsu saubhAgyanidhirvajro sunandAgarbhe samutpannaH / akSarArthaH sugamaH, bhAvArthastu kathAnakAvaseyaH, taccedam - tumbavanagrAme pATe Arya siMhagirisUri AvyA. ane temanI pATe Arya vajasvAmI AvyA, jemanI vigata gaMDikAkArazrI svayaM ja kahe che - vIra jinathI pAMcaso varSa pasAra thayA, tyAre saubhAgyanidhi vaja sunaMdAgarbhamAM utpanna thayA. 24ll vIra jinathI = karuNArUpI pavitra sAgara evA zrI vartamAna svAmithI pAMcaso varSa pasAra thatA saubhAgyanA bhaMDArasamA zrI vajasvAmI sunaMdAmAtAnA garbhamAM utpanna thayA. akSarArtha sugama che. bhAvArtha to kathAnakathI jANavo, Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 duHSamagaNDikA dhanagirinAmA vaNik, sunandA tasya bhAryA / tAM sagarbhA muktvA prAvAjIddhanagiriH / tadanu jAtamAtrastatputraH piturdIkSAM zrutvA saJjAtajAtismaraNaH san pravivrajiSurmAturudvegAya satataM rudannevA''ste / __ tadA siMhagirisUraya AjagmuH / tataH sa SaNmAsavayA bAlo gocaracaryArthamAgatasya dhanagirerdattaH / tenApi svagurorarpitaH / mahAbhAratvAcca gurUNA tasya vajretinAma kRtaM sthApitazca zramaNIpratizraye / tatra zrAvikAbhiH pAlyamAno vardhamAnazca ane te A pramANe che - tuMbavana gAmamAM dhanagiri nAmano vepArI hato. tenI patnI sunaMdA hatI. te garbhavatI hatI, tyAre tene mUkIne dhanagirie dIkSA lIdhI. tyArabAda tAjA janmelA tenA putra pitAnI dIkSA sAMbhaLI. tenAthI tene jAtismaraNa jJAna thayuM. dIkSA levAnI IcchA thaI. mAtA kaMTALIne potAne dIkSA ApI de, te mATe te satata raDyA ja kare che. tyAre zrIsiMhagirisUrijI AvyA. tethI te che mahinAno bALaka gocarIe AvelA dhanagirimunine teNe vahorAvI dIdho. temaNe paNa potAnA gurune arpaNa karyo. te khUba bhAre hovAthI gurue "vaja evuM temanuM nAma Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad 49 pAlanakastha eva sAdhvIbhiH parAvartyamAnAmekAdazAGgIM zrutvA dhArayAmAsa / trivArSikasya tasyA''dAnArthaM mAtrA rAjasamakSaM vAde prArabdhe mAtrA dIyamAnAni vividhabhojyAdInyavagaNayya pitrA dattaM rajoharaNamagrahIt / tato mAtApi prAvrAjIt / aSTavarSAnte devaparIkSottIrNena zrIvajrasvAminA vaikriyalabdhirAkAzagAminIvidyA cAvAptA / durbhikSe saGgharakSAM jinazAsanaprabhAvanAM ca karyuM, ane sAdhvIjIonA upAzrayamAM rAkhyo. tyAM zrAvikAo tenuM pAlana karI ucheratA hatAM, e samaye vajrakumAra ghoDiyAmAM ja sAdhvIjIo dvArA parAvartana karAtA agiyAra aMgone sAMbhaLIne yAda rAkhI le che. jyAre vajrakumAra traNa varSanA thayA tyAre temane pAchA lAvavA mATe mAtAe rAjAnI samakSa vAda mAMDyo. temAM mAtA dvArA apAtA jAtajAtanA bhojana vagerenI avagaNanA karIne vajrakumAre pitAmunie ApeluM rajoharaNa laI lIdhuM. pachI mAtAe paNa dIkSA lIdhI. ATha varSa pUrA thayA tyAre vajasvAmI devanI parIkSAmAM pasAra thayA ane deva pAsethI vaikriyalabdhi ane AkAzagAminI vidyA meLavI. dukALamAM saMgharakSA ane jinazAsananI prabhAvanA Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 duHSamagaNDikA kRtvA'ntakAle rathAvartagirAvazanaM vidhAya jagAma sa surAlayam / sa cASTau varSANi gRhe, catuzcatvAriMzad varSANi vrate, SaTtriMzad varSANi yugapradhAnatve, sarvAyuraSTAzItivarSANi paripAlya zrIvIranirvANAdaSTAzItyadhikapaJcazatavarSAnte svargabhAg babhUva / tasmiMzca divaM zritavati yad vyucchinnaM tadAha - dasapubbavivaccheu vayare taha addhakIli(addhanArAya)saMghayaNe / paMcahiM vAsasaehiM causIesamahiehiM // 25 // vajra - anantarAbhihitavRtte zrIvajrasvAmini, dshpuurvkarIne aMtasamaye rathAvartagiri para anazana karIne vajasvAmI devaloke gayA. teo ATha varSa gRhasthapaNe, cummAlIsa varSa munipaNe, chatrIsa varSa yugapradhAnapaNe - ema ekyAsI varSanuM sarva AyuSya pALIne zrIvIranirvANathI pAMcaso coryAzI varSa pUrA thayA tyAre devaloke gayAM. temanA svargagamana samaye jeno luccheda thayo te 5 che - pAMcaso coryAzI varSe vajamAM dazapUrvavyavaccheda tathA sAla (nArAya) saMghayAno (vyavache thayo.) vajamAM = hamaNA jemanuM caritra kahyuM te zrI Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad vyavacchedaH - dazamapUrvasantatyuparatiH, caramadazapUrvitvAcchrIvajrasvAminaH, saGkhyAzabdasyApi yathA pUraNArthatA tathA prAk pratipAditA'nusandhAtavyehApi, tathA'rdhakIli(nArAca)saMhananam - turyasaMhananatayA pravacanaprasiddho'sthibandhavizeSaH, AdyaM tu saMhananaM zrIsthUlabhadrasvAmini vyavacchinnam, atra turyaM saMhananaM vyavacchinnamityarthaH, uktaJca - taMmi ya bhagavaMte addhAnArAyasaMghayaNaM dasapuvvANi ya vocchinnA - iti (mAvaniryuM che , 776 . vRtta) | tyAra - vajasvAmimAM, dazapUrvavyavaccheda = dazamA pUrvanI paraMparAno virAma thayo. kAraNa ke zrIvajasvAmI chellA dazapUrvI hatA. saMkhyA zabda (daza) paNa pUraNArthaka (dazama) bane che, e pahelA jema samajAvyuM hatuM, tema ahIM paNa samajavuM. - tathA ardhakAli(nArAca)saMghayaNa - cothA saMghayaNa tarIke zAstramAM prasiddha hADakAnI viziSTa racanA. paheluM saMghayaNa zrIsthUlabhadrasvAmimAM viccheda pAmyuM, zrIvajasvAmimAM cothuM saMghayaNa viccheda pAmyuM evo artha che. kahyuM paNa che - te bhagavaMtamAM ardhanArA saMghayaNa ane dazapUrva viccheda pAmyA. (Avazyakaniyukti ll775-776ii vRtti). kyAre? te kahe che - pAMcaso coryAzI varSe kahyuM paNa che Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 duHSamagaNDikA caturazItyabhyadhikaiH paJcabhirvarSazatairiti / uktaJca - vAsapaMcasaehiM ajjavaire dasamaM puvvaM saMghayaNacaukkaM ca avagacchihI - iti (tIrthakalpe 20) / atra zeSavarSANAmavivakSayA caturazItyadhikairiti noktam / kiJca - paMcasae guNasIe sUrisiriajjarakkhiA jAyA / jAva ya sAmI vi yAsI dasapubbadharo taiyakAlo(le) // 26 // zrIvIranirvANAt paJcazata ekonAzItau, ekonAzItyadhikapaJcazatavatsareSu gateSu satsvityarthaH, zrIAryarakSitA jAtAH yAvacca svAmyapi cA''sIt, svayaM vajrasvAmyapi - pAMcaso varSe Arya vajasvAmimAM dazamuM pUrva ane cAra saMghayaNa viccheda pAmaze. (tIrthakalpa 20). ahIM bAkInA varSonI vivakSA na karI hovAthI "coryAzIthI adhika mema nathI 5j. vaNI - pAMcaso nevyAzI varSe zrIAryarakSitasUri thayA. jyAre svAmI 596zapUrva52 &u. te ANe... // 26 // zrIvIranirvANathI pAMcaso nevyAzI varSa gayA tyAre zrIAryarakSitasUri thayA. ane jyAre svAmI paNa hatAM = vajasvAmI paNa jyAre vidyamAna hatA. kevA? te kahe Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad 53 yadA vidyamAno babhUveti bhAvaH, kIdRza iti nirUpayati - dazapUrvadharaH - pUrvadazakAvArapArapAragAmI / . tadvaktavyatA yathA - dazapure somadevaviprarudrasomAzrAvikAputra AryarakSitaH, sa cAdhyayanahetoH pATalIputraM gatvA caturdazavidyApAragIbhUya AgataH / tadA nRpAdisarvalokasammAnito'pi mAturmAdhyasthyaM dRSTvA sanirbandhaM nibandhanaM pprcch| vijJAtatadabhiprAyazca dRSTivAdamadhyetuM tosaliputrAcAryAntike pravavrAja / svagurusamIpe zrIvajrasvAmipArzve ca sAdhikanavapUrvImAtmasAtkRtya pazcAtsamagraM parivAramapi che. dazapUrvadhara = dazapUrvarUpI sAgaranA pAragAmI. temanI vigata A mujaba che - dazapuramAM somadeva brAhmaNa ane rudrasomA nAmanI zrAvikAno putra AryarakSita hato. te adhyayana mATe pATalIputra jaIne cauda vidyAno pAragAmI thaIne Avyo. tyAre rAjA vagere sarva lokoe temanuM sanmAna karyuM, paNa mAtAnI madhyasthatA joIne teNe Agraha sAthe kAraNa pUchyuM. mAtAno abhiprAya jANIne dRSTivAda bhaNavA mATe tosaliputra AcArya pAse dikSA lIdhI. potAnA guru pAse ane zrIvajasvAmI pAse sAdhika nava pUrvone AtmasAt karIne pachI samagra Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 duHSamagaNDikA dIkSitavAn / tadAkAle - tadAtanasamaye balabuddhImehANAM hANiM nAUNa vivihasaMghassa / uvassayassa vAso tao kao ajjarakranIhiM // 27 // vividhasaGghasya - zramaNAdiprakAracatuSTayopetasya zrIsaGghasya, balam - zArIramAnasasAmarthyam, buddhiH - vastvavagamAnuguNA prekSA, medhA - avagatArthadhAraNakSamA prajJA, teSAM hAnim - duHSamAnubhAvataH patatprakarSabhAvam, jJAtvA - durbalikApuSyamitraprasaGgato'vagamya, tataH - uktAvagamAnantaram, parivArane paNa temaNe dIkSA ApI. tyAranA samaye - vividha saMghanI baLa-buddhi-medhAnI hAni joIne AryarakSitasUrie upAzrayano vAsa karyo. razA vividha saMghanI = zramaNa vagere cAra prakAranA zrIsaMpanI, 51 = 24 bhane mAnasi sAmartha, buddhi = vastusvarUpanuM jJAna karavA mATe anukULa mati, medhA = jANelA arthane yAda rAkhavAmAM samartha evI prajJA. tenI na = hu:SamAna pramAve 57tI, tene pIne = durbalikA puSyamitranA prasaMgathI samajIne, pachI = Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad AryarakSibhiH - upakrAntAcAryairAryarakSitAbhidhAnaiH, upAzrayasya vAsaH kRtaH, etattu nAvabudhyate, anuyoge caturvidho vibhAgaH kRta ityavabudhyAmaH sampradAyena / atra durbalikApuSyamitraprasaGga anuyogapArthakyakaraNaM caivam - tatra gacche ca catvAro mukhyAstiSThanti sAdhavaH / Adyo durbalikApuSyo dvitIyo phalgurakSitaH / vindhyastRtIyako goSThA - mAhilazca caturthakaH // vindhyasteSvapi medhAvI sUtragrahaNadhAraNe / gurUnuvAca maNDalyA - mAlApAptizcirAnmama // gururdurbalikApuSyaM tato'syAlApakaM uparokta jANa bAda, AryarakSIe = jemanI vAta cAle che, te AryarakSitasUri nAmanA AcAryo, upAzrayano vAsa karyo, A vAkya samajAtuM nathI. guruparaMparAthI eTaluM jaNAya che ke temaNe anuyogamAM cAra prakArano vibhAga karyo. ahIM durbalikA puSyamitrano prasaMga ana anuyoganuM vibhAgIkaraNa A pramANe che - te gacchamAM cAra mukhya sAdhuo che. (1) durbalikA puSya (2) phalyurakSita (3) vijhma (4) goSThAmAhila. temAM paNa sUtranuM grahaNa karavAmAM ane yAda rAkhavAmAM vidhya buddhizALI che. teNe gurune kahyuM ke mAMDalImAM mane ghaNI vAre AlApaka maLe Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamagaNDikA dadau / dinAni katiciddattvA vAcanAM tasya so'bhyadhAt // vAcanAM dadato'muSya pUrvaM me navamaM prabho / vismariSyatyataH pUjyA - dezo'stu mama kIdRzaH ? // athaivaM dadhyurAcAryA yadyamuSyApi vismRtiH / bhaviSyati dhruvaM prajJAdInAM hAnirataH param // catui~kaikasUtrArthAkhyAne syAtko'pi na kSamaH / tato'nuyogAMzcaturaH pArthakyena vyadhAt prabhuH // yathAkAliasuaM ca isibhAsiAiM taio a sUrapannattI / savvo che. (ekalA hoya to jaldI jaldI navo sUtrapATha maLI zake. badhA sAthe to gokhAI jaldI jAya ane bAkIno samaya rAha jovI paDe.) tethI gurue temanA sUtradAtA tarIke durbalikA puSya muni niyukta karyA. temane keTalAka divaso sudhI vAcanA ApIne durbalikA puSyamitre kahyuM, "he pUjya ! emane vAcanA ApatA mAruM navamuM pUrva bhUlAI jaze. mATe have mArA mATe zuM Adeza che ?" " have AcAryazrIe vicAryuM ke jo AvA medhAvI munine paNa vismaraNa thatuM hoya, to have pachI prajJA vagerenI avazya hAni thaze. mATe eka-eka sUtranA arthonI cAra anuyogamAM vyAkhyA karavA koI samartha nahIM thAya. mATe pUjyazrIe cAre anuyogonA vibhAga karyA. jema ke - kAlikazruta, RSibhASita ane trIjo Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 duHSamopaniSad u diTThivAo cautthao hoi aNuogo // ayaM bhAvaH - kAlikazrutamekAdazAGgarUpaM karaNacaraNAnuyogaH, RSibhASitAni uttarAdhyayanAni dharmakathAnuyogaH, sUryaprajJaptyAdIni gaNitAnuyogaH, dRSTivAdazca sarvo'pi dravyAnuyogaH - iti (AvazyakakathAyAm ) / anyadapi yat kAlocitamasau cakAra, tadAha - AloaNa-vayadANa cheasuaM saMjaINa vArei / taha ajjarakkhia gurU sAhUNaM sikkhayaM dei // 28 // AlocanA - AsevitAticArAdergurupArzve vikaTanA, sUryaprajJapti, sarva daSTivAda cotho anuyoga che. Azaya e che ke - agiyAra aMgarUpa kAlikazruta karaNacaraNAnuyoga, RSibhASita - uttarAdhyayana dharmakathAnuyoga, sUryaprajJapti vagere gaNitAnuyoga ane sarva daSTivAda dravyAnuyoga (ema vibhAga karyo.) (Avazyaka kathA). zrI AryarakSitasUrijIe je anya paNa kAlocita kArya karyuM, te kahe che - AryarakSita guru sAdhvIjIone AlocanA-vatadAna, chedasUtra vAre che tathA sAdhuone zikhAmaNa Ape che. I28. AlocanA - je aticAra vagere sevyA hoya tene Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 duHSamagaNDikA vratam - ahiMsAdi, tayordAnam - arpaNam, tathA chedazrutam nizIthaprabhRti, saMyatInAm - AryANAm, vArayati sma zrI AryarakSitasUriH / idamuktaM bhavati dazapUrvyAdaya AgamavyavahAriNa ucynte| yAvadAryarakSitAstAvadAgamavyavahAriNo'bhUvan / te etasyAzchedasUtravAcanAyAM doSo na cAgamavyavahArabalena bhaviSyati ityavagamya saMyatImapi cchedazrutaM vAcayanti sma / AryarakSitasUrerArAttvAgamarahitAH, tato mA cchedazrutAdhyayanataH saMyatyo vidrAsyanti iti hetorcchadazrutAni te saMyatIrna -- - guru pAse pragaTa karavA, vrata - ahiMsAdi, te benuM dAna = arpA, tathA chedRzruta nizItha vagere, sAdhvIkhone zramaNIone zrIAryarakSitasUrie vAryuM. - = Azaya e che ke - dazapUrvI vagere AgamavyavahArI kahevAya che. zrI AryarakSitasUri sudhInA AcAryo AgamavyavahArI hatAM. tethI teo AgamavyavahAranA baLathI ema jANI letA ke ene sUtranI vAcanA ApavAmAM doSa nahIM thAya. Ama jANIne teo sAdhvIjIne paNa chedasUtranI vAcanA ApatA hatAM. zrI AryarakSitasUri pachI to Agama (dazapUrva ke tethI vadhu zruta) na hatuM, mATe chedazrutanA adhyayanathI sAdhvIonuM Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad vAcayanti / tatazca yAvadAryarakSitasUrayastAvad vatinyaH svapakSe - saMyatInAmAlocanAmakArSuH / svapakSAbhAve vipakSe'pyAlocitavatyaH zramaNyaH / evaM zramaNA api sapakSa AlocitavantaH / tadalAbhe vipakSe - zramaNInAM pArzve'pi, doSAbhAvAt / AgamavyavahAribhirhi doSAbhAvamavabudhya cchedazrutavAcanA saMyatInAM dattA, nAnyatheti / AryarakSitAdArataH punaH zramaNAnAmeva samIpa ahita na thAya, te mATe teo sAdhvIone chedasUtranI vAcanA nathI ApatA. tethI AryarakSitasUrijI sudhI sAdhvIjIo svapakSe - sAdhvIjIo pAse AlocanA karatA hatAM ane svapakSa na hoya, to sAdhvIjIo vipakSamAM paNa AlocanA karatA hatA. e rIte zramaNo paNa potAnA pakSamAM - sAdhuo pAse AlocanA karatA hatAM ane teo na maLe to vipakSe - sAdhvIo pAse paNa AlocanA karatA hatA, kAraNa ke temAM doSa nathI. kAraNa ke AgamavyavahArIoe doSa thavAno nathI" - ema jANIne ja sAdhvIjIone chedasUtranI vAcanA ApI che, anyathA nahIM. zrI AryarakSitasUrijI pachI to sAdhvIo paNa zramaNonI pAse Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamagaNDikA Alocayanti zramaNyo'pi, zramaNAnAmAgamavyavahAracchedAt / atra vratadAnamiti yadabhihitam, tanniSedho'pi chedazrutaniSedhAdeva jJAyate / anyadapi yadAryarakSitasUrizcakAra tadAha tathA''ryarakSito guruH sAdhUnAM zikSAm - hitavacanaM dadAti sma / atrApi sampradAyaH - tattha AyariyA savve saddAvittA diTuMtaM kareMti - "nipphAvakuDo tellakuDo ghayakuDo ya, te puNa heTThAhottA kayA nipphAyA savve neti / tellamavi neti, tattha puNa avayavA laggaMti / ghayakuDe bahuM ceva laggati / ja AlocanA kare che. ahIM je vratadAna ema kahyuM, teno niSedha paNa chedasUtronA niSedhathI ja jaNAya che. zrI AryarakSitasUrijIe anya paNa je karyuM, te kahe che - tathA AryarakSita guru sAdhuone zikSA = hitavacana Ape che. ahIM paNa guruparaMparAthI Avela vRtta A mujaba che - tyAM AcAryazrI badhAne bolAvIne dRSTAMta kare che - "vAlano ghaDo, telano ghaDo ane ghIno ghaDo. temane UMdhA karavAmAM Ave to vAla badhA nIkaLI jAya, tela paNa nIkaLI jAya, paNa temAM avayavo coTelA rahe. ghInA ghaDAmAM ghaNuM ghI aMdara lAgeluM rahe. Aryo ! e ja Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad evamevAhamajjo ! dubaliyApUsamitta par3a, suttatthatadubhaesu nipphAvakuDasamANo jAto / phaggurakkhiyaM pati tellakuDasamANo, goTThAmAhilaM pai ghayakuDasamANo / evamesa sutteNa attheNa ya uvaveto tubbhaM Ayarito hou / " tehiM savvaM paDicchiyaM / ___iyaro vi bhaNito - "jahA haM vaTTito phaggurakkhiyassa goTThAmAhilassa tahA tubbhehi vi vaTTiyavvaM / " tANi vi bhaNiyANi - "jahA tubbhe mamaM vaTTiyAI, tahA eyassa vi vaTTejjAha, avi ya, ahaM kae vA akae vA na rUsAmi, rIte huM durbalikA puSyamitra pratye vAlanA ghaDA jevo thayo chuM. phalyurakSita pratye telanA ghaDA jevo ane goSThAmAhila pratye ghInA ghaDA jevo thayo chuM. tema A (durbalikA puSyamitra) sUtra ane arthathI yukta che, te tamAro AcArya thAo." temaNe (ziSyoe) badhuM svIkAryuM. anya (durbalikApuSyamitrone paNa kahyuM ke "huM phallurakSita ane goSThAmAhila pratye jevuM vartana karuM chuM, tevuM tamAre paNa karavuM." teo (ziSyo)ne paNa kahyuM, "tame mArA pratye ja (AdarathI) vartatA hatAM, tema emanI sAthe paNa vartajo. vaLI tame mArI AjJAnuM pAlana karo ke na karo, to ya Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamagaNDikA paNa na svamIditti" - ti (uttarAdhyayananivatta 27SA bRhdvRttau)| evaM vargadvaye'pi zikSAM dattvA bhaktaM pratyAkhyAya zrIAryarakSitasUrayaH svarga jagmuH / teSu ca svargaM zritavatsu yad babhUva tadAha - . taha ajjarakkhiehiM vicchinnA ittha dsmnvpubbii| sunnamuNiveajutto vikkamakAlAu jiNakAlo // 29 // ___tathA''ryarakSitaiH kAlagataiH samameveha - bharatakSetre, dazamanavapUrvI - dazamapUrvasatkakiJcidaMzasametAni navapUrvANi, roSa nathI karato, paNa A AjJAnA ullaMghanane) sahana nahIM kare. (uttarAdhyayananiyukti /17pI brahavRtti). A rIte banne vargamAM (nUtana AcAryane ane ziSyone) hitazikSA ApIne zrI AryarakSitasUrijI anazana karIne svarge gayA. teo svarge gayA, tyAre je banyuM te kahe che - tathA ahIM AryarakSitathI dazamanavapUrvI viccheda pAmI. vikramakALathI cAraso sittera varSe jinakALa che. IIrI . tathA jevA zrI AryarakSitasUrijI kALadharma pAmyA, tenI sAthe ja ahIM = bharatakSetramAM, dazamanavapUrvI = dazamA pUrvanA kaMIka aMzathI yukta evA nava pUrvo, viccheda Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja duHSamopaniSad vicchinnA - viziSTatvenAbhAvamupagatA, navapUrvazrutaM tu durbalikApuSyamitrasya babhUvaiveti viziSTAbhAvoktau tAtparyam / kiJca zUnyamunivedayukto vikramakAlAjjinakAlaH, zrIvIranirvANasvasaMvatsarapravartakavikramAdityarAjyakAlayorantaraM saptatyadhikaM vatsarANAM zatacatuSTayamityarthaH, abhihitaM ca - vikkamarajjAraMbhA parao sirivIranivvuI bhaNiyA / sunnamuNiveyajutto vikkamakAlAo jiNakAlo - iti (vicArazreNisajJAyAM sthviraavlau)| nanu kathametatpramANaH kAlaH pUryata iti cet ? ucyate, pAmyA - viziSTarUpe abhAva pAmyA, nava pUrvanuM zruta to durbalikA puSyamitranuM hatuM ja, e "viziSTa abhAva kahevAnuM tAtparya che. (vizeSaNathI yukta = viziSTa). prastutamAM dazamA pUrvano aMza viccheda pAmyo che.) vaLI vikramakALathI cAraso sittera varSe jinakALa che. arthAt zrIvIranuM nirvANa ane potAnA saMvatsaranA pravartaka vikramAdityanA rAjayakALanuM aMtara cAraso sittera varSa che. kahyuM paNa che... (uparoktAnusAre samajavuM.) zaMkA - ATalA kALanI pUrti kaI rIte thAya che? samAdhAna - zrI vIraprabhunuM nirvANa je rAte thayuM, te Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64. duHSamagaNDikA zrIvIranirvANaM yannizAyAM jAtam, tasyAmeva nizAyAmavantyadhipatezcaNDapradyotasya mRtyurapi babhUva, abhiSiktazca tatputraH pAlakaH / tadrAjyakAlaH SaSTivatsarANi / tadA ca kUNikaputrasyodAyino mAraNam, tatazca navanandarAjJAM rAjyakAlaH paJcapaJcAzadadhikasaMvatsarazatapramANaH, tato'pi mauryANAM rAjyakAlaH paJcadazAdhikavarSazatamAnaH, tatazca triMzadvarSamitaH puSyamitrarAjyAdhvA, tadanantaraM balamitrabhAnumitrayoH zAsanaM SaSTivatsarANi yAvat / tato'pi nabhovAhananRparAjyakAlo vatsarANAM catvAriMzat / tadanu gardabhillabhUpAlasyojjayinyAM rAjyakAlastrayodazavatsarapramANaH / tatputrazca vikramAdityaH ja rAte avaMtinA rAjA caMDapradyotanuM paNa mRtyu thayuM, tenA putra pAlakano rAjyAbhiSeka thayo. teno rAjayakALa sAITha varSa che. ane te samaye koNikanA putra udAyInI hatyA thaI. pachI nava naMda rAjAono rAjyakALa ekaso paMcAvana varSa. tyAra pachI paNa mauryono rAjyakALa ekaso paMdara varSa. tenA pachI trIza varSa puSyamitra rAjAno rAjyakALa, tenA pachI balamitra-bhAnumitranuM rAjaya sAITha varSa. tenA pachI nabhovAhana rAjAno rAjyakALa cAlIza varSa. tyAra bAda gardabhilla rAjAno ujjayinImAM rAjyakALa tera varSa teno putra vikramAditya potAnA Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad 65 svapitRkarAjye varSacatuSTayaM yAvat zAsanakAriNaH zakanRpatIn jitvA rAjA babhUveti proktasarva-kAlamelane pUryate yathoktAdhvapramANam / eSu keSucit kAlavizeSeSu visaMvAdo'pi dRzyate, tatra tattvaM tadvido vidanti / vikramAdityanRpavaktavyatA vaSe vakyate jigna - sirivIrajiNaMdAo tiNNisae vIsavarisa volINe / tiyasUrI kAmo saTTo parivodima rUma zrIvIrajinendrAt trizatottaraviMzativatsareSu gateSu - pitAnA rAjyamAM cAra varSa sudhI rAja karanArA zaka rAjAone jItIne rAjA thayo. Ama uparokta sarva kALono saravALo karatA cAraso sittera varSa pUrNa thAya che. (AmAM vikrama rAjAnA janma Adi prasaMgavizeSanI vivakSAthI 477 ne badale 470 kahyA hoya evuM jaNAya che.) AmAM keTalAka kALomAM visaMvAda paNa dekhAya che. temAM je vastu svarUpa che, te tattvavettAo jANe che. vikramAditya rAjAnI vAta to AgaLa kahevAze. vaLI - zrI vIrajinendrathI traNaso vIsa varSa pasAra thayA, tyAre kAlakasUri thayA, jemaNe Indrane pratibodhita karyo. 30 zrI mahAvIrasvAmithI traNaso vIza varSa gayA tyAre Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamagaNDikA atikrAnteSu satsu, kAlakasUriH - prathamakAlakasUritvenopalakSita AryazyAmAcAryaH, jAtaH - jinapravacanavyomavibhUSaNavibhAkaratvena cakAsAmAsa, yena zakraH - prathamakalpAdhipatiH, pratibodhitaH - yathAvasthitanigodasvarUpapratipAdanenonmIlitaprajJatayA vihitaH / etatpratibodha AryarakSitasUrivadvijJeya iti pUrvAcAryA AhuH, ato'trAryarakSitasUrivRttAnta eva sampradAyAnusAreNocyate - te viharatA mahuraM gayA, tattha bhUtaguhAe vANamaMtaraghare ThitA / ito ya sakko devarAyA mahAvidehe kAlakasUri = prathama kAlakasUri rUpe oLakhAtA Arya zyAmAcArya thayA = jinapravacanarUpI AkAzanA alaMkAra sUrya rUpe zobhyA, jemaNe zakra = prathama devalokanA Indrane, pratibodhita karyo = nigodanA yathArtha svarUpanuM pratipAdana karavA dvArA vikasita prajJAvALo karyo. A pratibodha AryarakSitasUrijInI jema jANavo ema pUrvAcAryoe kahyuM che. mATe ahIM guruparaMparAnA anusAra AryarakSitasUrijIno vRttAMta ja kahevAya che. - teo vicaratA mathurAmAM gayA. tyAM bhUtaguphA - vANamaMtarAyatanamAM rahyA. A bAju devendra zukra mahAvidehamAM sImaMdharasvAmine nigoda jIvo viSe pUche Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad sImaMdharasAmi pucchai nigodajIve / jAhe nioyajIvA bhagavayA vAgariyA, tAhe bhaNai - atthi puNa bhArahe vAse koi, jo nioe vAgarejjA ? bhagavatA bhaNitaM - atthi ajjarakkhito, tato mAhaNarUveNa so Agato, taM ca therarUvaM kareUNa pavvaiesu niggaesu atigato, tAhe so vaMdittA pucchai - bhagavaM ! majjha sarIre mahallavAhI imo, ahaM ca bhattaM paccakkhAejja, tato jANaha mama kettiyaM AUyaM hojjA ? javiehiM kira bhaNiyA AUseDhI / tata uvauttA AyariyA jAva pecchaMti AuM che. jayAre bhagavAne nigoda jIvonuM svarUpa kahyuM, tyAre kahe che - "zuM bharatakSetramAM tevuM koI che, ke je nigodanA jIvonuM svarUpa kahe ?" bhagavAne kahyuM, "AryarakSita che." pachI zakra brAhmaNanA rUpe AvyA. te vRddha brAhmaNanuM rUpa karIne jyAre sAdhuo gocarI mATe bahAra gayA, tyAre AvyA. tyAre zakra AcAryazrIne vaMdana karIne pUche che - bhagavan! mArA zarIramAM A moTo roga che ane mAre anazana karavuM che. to zuM Apa jANo cho ? ke mAruM AyuSya keTaluM haze ?' yaviko (dazamA pUrvanuM parikarma) dvArA AyuSyazreNi kahI che. pachI AcAryazrIe upayoga mukyo ane jyAM AyuSya jue che - so varSa thayA... baso... traNaso. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamagaNDaka varisasatagahiyaM do tinni vA / tAhe ciMtei - bhAraho esa maNusso na bhavai, vijjAharo vA vANamaMtaro vA, jAva do sAgarovamAI ThitI / tAhe bhamuhAo hatthehiM ukkhivittA bhaNai so bhavaM / 68 tAhe savvaM sAhai, jahA - mahAvidehe mae sImaMdharasAmI pucchito, ihaM camhi Agato, taM icchAmi souM nioyajIve, tAhe se kahiyA / tAhe tuTTho Apucchai - vaccAmi ? AyariyA bhaNaMti - acchaha muhuttaM jAva saMjatA eMti, ettAhe dukkahA tyAre vicAra kare che ke A manuSya bharatakSetrano na hoI zake. yA to vidyAdhara hoya ane yA to vANamaMtara hoya. yAvat be sAgaropamanI sthiti jANI hAtha ane bhramaro ulALIne kahyuM, 'tame zakra cho.' tyAre zakra badhuM kahe che, ke mahAvidehamAM sImaMdharasvAmine pUchyuM ane ahIM Avyo chuM. mATe nigoda jIvonuM svarUpa sAMbhaLavA IcchuM chuM. tyAre AcAryazrIe tene te kahyuM. tyAre saMtoSa pAmIne pUche che - huM jAuM chuM ? AcAryazrIe kahyuM, 'muhUrta sudhI raho, jyAM sudhI sAdhuo Ave che. vartamAnamAM duSkathA (jinavacanane AzrIne saMzayAdithI kaluSita kathAvALA) Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad saMjAtA, thirA bhavaMti je calA / jahA ettahe vi deviMdA eMti tti / tato so bhaNati-jai te mamaM pecchaMti, tena ceva appasattattaNeNa nidAnaM kAhiti, to vaccAmi / tato cindhaM kAuM vacca / tato sakko tassa uvassayassa annahuttaM kAuM dAraM gato / tato AgatA saMjayA pecchaMti, kato eyassa dAraM? AyariehiM vAhiritA-ito siTuM ca jahA sakko Agato, te bhaNaMti - aho ! amhehiM na diTTho, kIsa na muhuttaM thayA che. mATe jeo caMcaLa che, teo (tamane joIne dRDha zraddhAthI) sthira thAya, ke vartamAnamAM paNa devendro Ave che." to te kahe che - "jo teo mane jozo, to tenAthI ja alpasarvopaNAthI tamArA jevA thavAnuM) nidAna karaze. mATe jAuM chuM." AcAryazrIe kahyuM, "to (tArA AvyAnI koIka) nizAnI karIne jA." pachI zakra te upAzrayanuM dvAra bIjI dizAmAM karIne gayA. pachI saMyamIo AvIne jue che ke "upAzrayano daravAjo kyAM gayo ?' AcAryazrIe kahyuM, "A bAjuthI Avo." ane je rIte zakra AvyA hatA, te kahyuM. ziSyo kahe che, "are ame na joyA. eka muhurta mATe temane rokyA kema nahIM ?'. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamagaNDikA dharito ? taM ceva sAhai jahA appasattA maNuyA nidAnaM kAhiMti, to pADiheraM kAUNa gato / evaM te deviMdavaMdiyA bhavaMti iti (Avazyakaniryuktau // 777 // vRttau ) / 70 -- atrAntare yadanyat saMvRtaM tannirUpayati saccaure jiNabhavaNaM saMbhUaM vIratigasae kAle / dasasayaikkAsIe turakehiM na cAlio vIro // 31 // vIratrizate kAle - zrImahAvIraprabhunirvANAcchatatritayasaMvatsarapramANe'dhvani vyatikrAnte sati satyapure marumaNDale - tyAre AcAryazrIe te ja vAta karI ke, 'alpasattvavALA manuSyo nidAna karaze, mATe camatkAra karIne gayA.' A rIte te AcAryazrI devendra dvArA vaMdita che. (Avazya niyukti // 777|| vRtti) A gALAmAM je bIjo prasaMga thayo, tenuM nirUpaNa Dare che - vIrathI traNaso varSa (pramANa) kALe satyapuramAM jinAlaya thayuM. eka hajAra ekyAzImAM turko vaDe vIra yasAyamAna na thayA. // 31 // zrI mahAvIra prabhunA nirvANathI traNaso varSa pramANa Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad 71 sAcora - itinAmakhyAte nagare, jinabhavanam - zrImahAvIraprabhusatkamahAprAsAdaH, sambhUtam - zobhAtizayasampannatayotpannam / atra kalpaH - iheva jaMbUddIve dIve bhArahe vAse marumaMDale saccauraM nAma nayaraM / tattha nAhaDakAriyaM sirijajjigasUrigaNaharapaiTThiyaM pittalamayaM sirivIrajiNabiMbaM cehare acchai / kahaM nAhaDarAiNA taM kAriaM ti tassa uppattI bhaNNai - puci naDUlamaMDalamaMDaNamaMDovaranayarassa sAmi rAyANaM balavaMtehiM dAiehiM mAriUNa taM nayaraM ahiTThiyaM / tassa raNNo kALa gayo, tyAre satyapuramAM = mAravADamAM "sAcora' nAmathI prasiddha nagaramAM, jinabhavana = zrI mahAvIra prabhuno moTo prAsAda, thayo - atyaMta zobhAthI yuktapaNe uddabhavyo. ahIM A pramANe satyapura tIrthano kalpa che - A ja jaMbUdvIpamAM bharatakSetramAM mAravADamAM satyapura nAmanuM nagara che. tyAM nAhaDe karAvela, zrI jasjigasUrijIe pratiSThita pittaLamaya zrI vIrajinanI pratimA caityamAM che. te kevI rIte nAhaDa rAjAe karAvI, tenI utpatti kahevAya che - pahelA nakUlamaMDalanA vibhUSaNa evA maMDovara nagaranA svAmIne baLavAna rAjAoe mArIne te nagarInA teo svAmI banI gayA. te rAjAnI paTTarANI Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 duHSamagaNDikA mahAdevI AvaNNasattA palAittA baMbhANapuraM pattA / tattha ya sayalalakkhaNasaMpuNNaM dArayaM pasUA / tao nayarIe bAhiM egattha rukkhe taM bAlayaM jholiAgayaM ThAvittA sayaM tappAsae ThiyA kiMci kammaM kAumADhattA / tattha ya devajogeNa samAgayA sirijajjigasUriNo / tarucchAyaM aparAvattamANiM daTThaNa 'esa puNNavaMto bhAvi' tti kaliUNa ciraM avaloiMtA acchiA / tIe rAyapattIe AgaMtUNa bhaNiA sUriNo - bhayavaM ! kiM esa dArao kulakkhaNo kulakkhayakaro dIsai ? sUrihiM garbhavatI hatI. te nAsIne brahmANapura pahoMcI. tyAM teNe sarva lakSaNothI saMpUrNa evA putrane janma Apyo. pachI nagarInI bahAra eka vRkSa para jhoLImAM te bALakane rAkhIne pote tenI pAse rahIne kAMIka kAma karavA lAgI. tyAM bhavitavyatAnA yogathI zrIjasjigasUrijI AvyA. temaNe joyuM ke jhADanI chAyA pharatI nathI, tethI A puNyavaMta thaze, ema samajIne lAMbo samaya sudhI tene jotA rahyA. te rAjapatnIe AvIne sUrijIne kahyuM - bhagavan! zuM A putra kharAba lakSaNavALo, kuLano kSaya karanAra dekhAya che ? AcAryazrIe kahyuM, "kalyANinI ! A Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad 73 vuttaM bhadde ! esa mahApuriso bhavissai, tA savvapayatteNa pAlaNijjo / tao sA aNukaMpAe ceiharaciMtAkaraNe niuttA / guNehiM so a dArao kayanAhaDanAmo gurumuhAo paMcaparameTThinamokkAraM sikkhiuM so a cavalatteNa gahiadhaNusaro akkhayapaTTayassa uvariM Agacchate mUsae amUDhalakkho mArei | tao sAvaehiM ceiharAo nikkAlio jaNANaM gAvI rakkhei / --- annayA keNa vi jogiNA purabAhire bhamaMteNa so diTTho / battIsalakkhaNadharo tti vinnAsio / tao teNa suvaNNa mahApuruSa thaze. mATe sarva prayatnathI tenuM pAlana karavuM.' pachI tenA para dayA karIne tene derAsaranI dekhabhALa karavAmAM niyukta karI. te putranuM guNaniSpanna evuM nAhaDa nAma karyuM. te gurumukhathI paMcanamaskAra maMtra zIkhyo. te capaLatAthI dhanuSya-bANa laIne cokhAnA pATalAnI upara AvatA uMdarone lakSyavedhIpaNe mAre che. tethI zrAvakoe tene jinAlayamAMthI kADhyo. pachI te lokonI gAyonuM rakSaNa kare che. anya kALe koI yogI nagaranI bahAra pharato hato, teNe tene joyo. 'A batrIsa lakSaNothI yukta che' ema oLakhyo. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 duHSamagaNDikA purisasAhaNatthaM tamaNugacchaMteNa tassa mAyaraM aNuNNavia tattheva ThiI kayA / tao avasare teNa jogiNA bhaNio nAhaDojattha gAvIrakkhaNAI kuNaMto rattadugdhaM kulisataruM pAsasi, tattha ciNhaM kAUNa mamaM kahijjAsi / bAleNa taha tti paDivaNaM / annayA divvujjoeNa taM daTThaNa jANAviaM jogiNo / do vi gayA tattha / tao lahuttavihANeNa aggiM pajjAliUNa taM rattakkhIraM tattha pakkhivittA jogimmi payAhiNaM dite nAhaDeNAvi payakkhiNIkao aggI / kahici jogiNo duTThacittavittiM nAUNa rAyaputteNa sumario paMcanamukkAro / tappabhAveNa jogI pachI te yogI suvarNapuruSane sAdhavA mATe tenI pAchaLa pAchaLa gayo. tenI mAtAne manAvIne tyAM ja rahyo. pachI avasare te yogIe nAhaDane kahyuM, "tuM gAyonuM rakSaNa karatA jyAM lAla dUdhavALA kulisavRkSane jue, tyAM nizAnI karIne mane kaheje." te bALake, "bhale' - ema kahIne svIkAryuM. anya kALe bhavitavyatAnA yogathI tene joIne jaNAvyuM. yogI ane te bane tyAM gayAM. pachI laghutvavidhAnathI agni pragaTAvIne te lAla dUdhane temAM nAkhIne yogI pradakSiNA devA lAgyo. tyAre nAhaDe paNa agnine pradakSiNA ApI. kyAMka yogIno kharAba bhAva jANIne rAjaputre (nAhaDe) paMcanamaskAranuM smaraNa karyuM. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 duHSamopaniSad appahavaMto ukkhivia jalaNe khitto nAhaDeNa, jAo suvnnnnpuriso| tao ciMtiaM teNa - aho maMtassa mAhappaM ! kahaM nu tesiM gurUNaM eyassa dAyagANaM paccuvayarissAmi tti AgaMtuM paNayA guruNo, savvaM ca taM sarUvaM viNNattaM / kiMca Aisaha tti bhaNiyaM / guruvayaNAo uttuMgAiM cauvIsaM ceiyAiM kaariaai| kameNa patto pauraM rajjasira / sennasaMbhAreNa gaMtuM gahiaM peiyaM saTTA .. tenA prabhAve yogI tenA para kAbu meLavI zakato na hato. nAhaDe yogIne upADIne agnimAM pheMkI dIdho. te suvarNapuruSa thaI gayo. pachI teNe vicAryuM, "aho maMtranuM mAhAtya ! A maMtranA dAtA gurujInA upakArano badalo huM zI rIte vALIza ?' ema vicArI guru pAse AvIne teNe temane praNAma karyA. ane badhuM te vRttAMtanuM svarUpa kahyuM. "kAMIka Adeza karo" ema kahyuM. teNe guruvacanathI covIza moTA jinAlayo karAvyA. kramazaH te pracura rAjayasamRddhi pAmyo. moTA sainya sAthe jaIne teNe pitAnuM sthAna (rAjya) meLavyuM. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 duHSamagaNDikA annayA vinnattA sirijajjigasUriNo teNa, jahA-bhagavaMtaM kiM vi kajjaM Aisaha, jeNa tujjhANaM majjha ya kittI cirakAlaM pasarai tti / tao gurUhi dheNU cauhiM thaNehiM jattha khIraM jharai, taM bhUmi abbhudayakaraM nAUNa taM ThANaM daMsiaM raNNo / teNa gurUAeseNaM saccaure vIramukkhAo chavvAsasaehiM mahaMtaM kAriaM abbhaMlihasiharaM ceiaM / tattha paiTThAviA pittalamaI sirimahAvIrapaDimA jajjigasUrihiM - iti (tIrthakhalpe 16) / yadyapyatra tIrthasambhUtikAlamAnaM visaMvadati, tathApi jayau anya kALe teNe zrI jasjigasurine vinaMti karI, ke "he bhagavaMta ! koIka evA kAryano Adeza karo, ke jenAthI ApanI ane mArI kIrti cirakALa sudhI prasare." pachI jyAM gAya cAre AMcaLothI dUdha jharatI hatI, te bhUmine abhyadayakArI jANIne gurujIe rAjAne te sthAna batAvyuM. teNe gurvAjJAthI satyapuramAM zrI vIranirvANathI chaso varSe moTuM gaganacuMbI caitya karAvyuM. temAM pittaLamaya zrI mahAvIrajinanI pratimAnI zrI jasjigasUri dvArA pratiSThA karAvI. (tIrthakalpa 16). jo ke ahIM prastuta graMthamAM kahela tIrthanI utpattinA samaya sAthe visaMvAda Ave che. to paNa - satyapuramaMDaNa Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad vIra saccaurImaMDaNa tattatkAle viziSTazobhAtizayenodbhUtatvaM nAsaGgatimaGgati / ityukteretattIrthasya prAcyataratayA uktatIrthasya mAhAtmyamupadarzayannAha - dazazataikAzItau ekAzItyadhikasahasratame vaikrame'bde, turakaiH - turuSkanAmAnAryadezavizeSavAstavyaiH, vIraH zrIsatyapuramaNDanamahAvIrajinapratimA, na cAlitaH, na tAM svasthAnAtkampayitumapi te samarthA babhUvuriti bhAvaH / -- - atrApi sampradAyaH tao aNNayA anno gajjaNavaI - 77 vIra jaya pAmo - A uktithI A tIrtha vadhu prAcIna hovAthI te te kALe viziSTa zobhAnA atizayathI tIrthanI utpatti saMgata thAya che. A tIrthano mahimA dekhADatA kahe che - vikrama saMvat agiyAraso ekyAzImAM turako turuSka nAmanA eka anArya dezanA vAsIo dvArA vIra = = zrI satyapuranA zaNagAra evA mahAvIra jinanI pratimA, calAyamAna na thaI, arthAt potAnA sthAnathI tene halAvavA mATe paNa turko samartha na thayA. ahIM paNa saMpradAya A mujaba che pachI anya kALe mleccha. rAjA garjanapati gujarAtane bhAMgavA mATe Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 duHSamagaNDikA gujjaraM bhaMjiuM tao calaMto patto saccaure dasasayaikkAsIe vikramavarise miccharAo / diTuM tattha maNoharaM vIrabhavaNaM / paviTTho haNahaNatti / tao gayaurajuttittA vIrasAmI tANi u lesamittaM pi na calio saTTANAo / tao baillesu juttiesu puvvabhavarAgeNaM baMbhasaMtiNA aMgulacaukkaM cAlio / sayaM hakkate vi gajjaNavaimmi nibbalIhouM Thio jaganAho jAo (?) / vilakkho milakkhunAho / tao ghaNaghAehiM tADio sAmI / laggaMti ghAyA orohasuMdarINaM / tao khaggapahAresu vihalIbhUesu tyAMthI cAlato vi.saM. agiyAraso ekyAzImAM satyapuramAM pahoMcyo. tyAM teNe manohara mahAvIrasvAmicaitya joyuM. "haNo haNo' karato aMdara pravezyo. pachI temaNe hAthIo joDyA to ya zrI vIrasvAmI potAnA sthAnathI jarA paNa calAyamAna na thayA. pachI baLado joDyA tyAre pUrvabhavanA rAgathI brahmazAMti yakSe cAra aMgula jeTalA calita karyA. (brahmazAMtiyakSa = zrIvIra pratibodhita zUlapANiyakSa, je pUrva bhavamAM baLada hato.) svayaM garjanapati hAMkato hovA chatAM paNa (baLada) nirbaLa thaIne UbhA rahyA. mleccha rAjA vIlo paDI gayo. pachI ghaNanA ghA vaDe svAmIne mAryA, to te ghA aMtaHpuranI suMdarIone lAgavA mAMDyA. pachI talavAranA prahAro paNa Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 79 duHSamopaniSad macchareNaM turakkehiM vIrassa aMguli kaTTiA / taM gahiUNa ya te paTThiyA / tao laggA pajjalio(A) turayANa pucchA, laggA ya balio micchANaM pucchA (?) tao turae chaDDittA pAyacAriNo ceva paNaTThA dhamma tti dharaNIe paDiyA / rahimAnaM sumaraMtA vilavaMtA dINakhINasavvabalA nahaMgaNe adiTThavANIe bhaNiyA - evaM vIrassa aMgulI ANitA tumhehiM jIvasaMpa(sa)e pahimA tao gajjaNAhivaI vimhiamaNo sIsaM dhuNaMto sillAre niSphaLa gayA. tyAre turkoe vihaLa thaIne matsarathI zrIvIranI AMgaLI kApI. tene laIne temaNe prasthAna karyuM. pachI teo je ghoDA para beThA hatAM te ghADIonA pUMchaDA baLavA lAgyA ane te mlecchonI pAchaLanA bhAga paNa baLavA lAgyA. pachI ghoDAone choDIne teo page ja doDavA lAgyA, to "dhamma karIne jamIna para paDyA. teo rahemAna (allAha)ne yAda karI raDavA lAgyA. dIna thaI gayA temanuM sarva baLa kSINa thayuM. tyAre AkAzamAM adazya vANIe temane kahyuM, "A rIte zrIvIranI AMgaLI lAvatA tame jAnanA jokhamamAM paDyA cho." pachI garjanAdhipatie vismita thaIne mAthuM dhuNAvatA sainikone Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 duHSamagaNDikA Aisai, jahA-eyamaMguliM valiUNa tattheva ThAveha / tao bhIehiM tehiM paccANIyA sA laggA ya maDa tti sAmiNo kare, tamaccheraM picchiya puNo vi ya savvapuNNaM pi na maggaMti turukkA / tuTTho cauvviho samaNasaMgho vIrabhavaNe pUAmahimAgIyavAittadaviNadANehiM pabhAvaNaM karei - iti (tIrthakalpe 16) / atha duHSamAnubhAvataH zrIsaGgha yat saMvRtaM tadAha - chabbAsasaehiM navuttarehiM siddhiM gayassa vIrassa / to vaDiyA sahita vIrapure samuHI rUrI kahyuM ke "pAchA pharIne A AMgaLIne tyAM ja sthApita karo. pachI teo gabharAIne te AMgaLI pAchI lAvyA, maDa' evo zabda karIne te svAminA hAthamAM lAgI gaI. te Azcaryane joIne turko pharIthI sarva puNya paNa mAMgatA nathI (?). caturvidha zramaNa saMgha AnaMdita thaIne zrIvIra caityamAM pUjA-mahimA-gIta-vAjiMtra-dravyadAnathI prabhAvanA kare che. (tIrthakalpa 16). have duHSamAnA prabhAvathI zrIsaMghamAM je thayuM te kahe che - viranirvANathI chaso nava varSe rathavIrapuramAM boTikonI zAkhA utpanna thaI. ll3rA Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad 81 vIre - caramatIrthAdhipatau zrIvarddhamAnasvAmini, siddhi gate - akSINazAspadaM padamavApte sati, SaTvarSazatairnavottaraiH - navAdhikaSaTzatasaMvatsareSu gateSu, tataH - tasmAt kAlavizeSAt kathaJciddhetubhUtAt, rathavIrapure - etannAmni svanAmakhyAte nagare, boTikAnAm - digambaratayA prasiddhAnAM nihnavAnAm, zAkhA - paramparA, samutpannA - vakSyamANaprasaGgataH prasUtA / tathAhi- rahavIrapuraM nagaraM, tattha dIvagamujjANaM, tattha ajjakaNhA NAmAyariyA samosaDhA, tattha ya ego sahassamallo sivabhUtI nAma, tassa bhajjA, sA tassa mAyaM vira = carama tIrthAdhipati zrI vardhamAnasvAmI, mokSe gayA - zAzvata sukhanA dhAmarUpa padane pAmyA pachI chaso nava varSa pasAra thayA, tethI - kathaMcit kAraNabhUta evA te kALavizeSathI, rathavIrapuramAM - A nAmanA potAnA nAmathI prasiddha nagaramAM, boTikonI = digaMbara tarIke prasiddha nibhavonI zAkhA = paraMparA, utpanna thaI = have kahevAya che te prasaMgathI udbhavI. te A mujaba - rathavIrapura nAmanuM nagara hatuM. tyAM dIpaka nAmanuM udyAna hatuM. tyAM AryakRSNAcArya samosaryA. tyAM zivabhUti nAmano eka sahasramalla hato. tenI patnI tenI mAtAne Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 duHSamagaNDikA vaDDei - tujjha putto divase divase aDDaratte ei, ahaM jaggAmi, chuhutiyA acchAmi, tAhe tAe bhaNNati - mA dAraM dejjAhi, ahaM ajja jaggAmi / sA pasuttA, iyarA jaggai, aDDaratte Agao bAraM maggai, mAyAe aMbADio-jattha eyAe velAe ugghADiyANi dArANi tattha vacca / so niggao, maggaMteNa sAhupaDissao ugghADio diTTho / vaMdittA bhaNati - pavvAveha maM, te necchaMti, sayaM loo kao, tAhe se liMgaM diNNaM, te vihariyA / puNo AgayANaM raNNA kaMbalarayaNaM se diNNaM / phariyAda kare che ke, 'tamAro putra roje roja aDadhI rAte (ghara) Ave che, huM jANuM chuM ane bhUkhI rahuM chuM." tyAre te kahe che, "tuM daravAjo kholatI nahIM. Aje huM jAgu chuM." te (patnI) sUI gaI. bIjI (mAtA) jAge che. aDadhI rAte AvIne teno putra daravAjo kholavA kahe che. mAtAe tene Thapako Apyo, "jyAM A samaye daravAjA khullA hoya, tyAM jA." te tyAMthI nIkaLI gayo. zodhatA zodhatA zramaNono upAzraya ughADo joyo. te vaMdana karIne kahe che - "mane dIkSA Apo." zramaNo nathI IcchatA. teNe pote lonca karyo tyAre sAdhuoe tene veSa Apyo. tyAMthI temaNe vihAra karyo. pharIthI tyAM AvyA tyAre rAjAe zivabhUtimunine ratnakaMbaLa vahorAvI. AcAryazrIe kahyuM Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad AyarieNaM 'kiM eeNa jatINaM ? kiM gahiyaM'ti bhaNiUNa tassa aNApucchAe phAliyaM nisijjAo ya kayAo / tato sArUMgo | annayA jiNakappiyA vaNNijaMti jahA - jiNakappiyA ya duvihA, pANIpAyA paDiggahadharA ya / pAuraNamapAuraNA ekkekkA te bhave duvihA - (pravacanasAroddhAre 493) iccAi / etthaMtare sivabhUiyA pucchio - kimiyANiM ettio uvahI dharijjati ? jeNa jiNakappo na kIrai / guruNA bhaNiyaM na tIrai, so iyANiM vocchinno / tato so bhaNati - kiM ke "sAdhuone AnuM zuM kAma che? zA mATe lIdhI?" ema kahIne tene pUchyA vinA phADIne Asano karyA. tethI zivabhUti muni krodhita thayA. anya kALe AcAryazrI vAcanAmAM jinakalpikonuM varNana karatA hatA. te A mujaba - jinakalpiko be prakAranA che. (1) pANipAtra (2) pAtradhArI. te pratyeka be prakAranA che. (1) savastra (2) nirvastra (pravacanasAroddhAra 493) ItyAdi. emAM zivabhUtie pUchyuM, "atyAre kema ATalI upadhi rakhAya che? jethI jinakalpa karAto nathI." gurue kahyuM, "na karI zakAya. vartamAnamAM teno vyuccheda thayo che." to te kahe che - zAno succheda Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 duHSamagaNDikA vocchijjati ? ahaM karemi / so ceva paralogatthiNA kAyavvo, kiM uvahipaDiggaheNa ? pariggahasabbhAve kasAyamucchAbhayAiyA bahudosA, apariggahattaM ca sue bhaNiyaM, acelA ya jiNiMdA, ato acelayA suMdara tti / guruNA bhaNio - dehasabbhAve vi kasAyamucchAiyA kassa vi havaMti, to deho vi pariccaiyavvo tti / apariggahattaM ca sute bhaNiyaM, dhammopakaraNe vi mucchA na kAyavva tti, jiNAvi NegaMteNa acelA, jao bhaNiyaMsavve vi egadUseNa niggayA jiNavarA - ityAdi (samavAyAGge pAme ? huM karuM chuM. paralokamAM kalyANanA Icchukoe jinakalpa ja karavo joIe. upadhi rAkhavAnuM zuM kAma che ? parigraha hoya, to kaSAya, mUccha, bhaya vagere ghaNA doSo thAya che. zrutamAM to aparigrahapaNuM kahyuM che. jinendro paNa nirvastra hoya che. mATe digaMbarapaNuM sAruM che. - gurue kahyuM, "koIne zarIra hovAthI paNa kaSAya, mUccha vagere thAya che. to dehano paNa tyAga karavo paDaze. vaLI zrutamAM aparigrahapaNuM kahyuM che, teno artha e ja che ke dharmopakaraNamAM paNa mUccha na karavI. jinezvaro paNa ekAMte nirvastra hotA nathI. kAraNa ke kahyuM che - sarve jinavaro eka vastra (devadUSya) sAthe dIkSita thayA che. (samavAyAMga 97, Avazyakaniyukti 227)'. A rIte Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad 85 97, Avazyakaniryuktau 227 ) | evaM therehiM se kahiyaM / evaMpi paNNavio kammodaeNa cIvarANi chattA gao / tassuttarA bhaiNI, ujjANe Thiyassa vaMdiyA gayA / taM daddUNa tIe vi cIvarANi chaDDiyANi / tAhe bhikkhaM paviTThA, gaNiyAe diTThA / mA amha logo virajjihi tti ure se pottI baddhA, tAhe sA nenDjharU / teLa maLiyuM - aghdhaDa sA, tava revayAr limbA / teNa ya do sIsA pavvAviyA - koDinno koTTavIre ya, tato sIsANa paraMparAphAso jaao| evaM boDiyA uppaNNA / kiJca - sthaviroe tene kahyuM. Ama tene jaNAvyuM hovA chatAM paNa karmodayathI te vastrone choDIne gayo. tenI bahena uttarA (sAdhvI) hatI. te udyAnamAM rahelA bhAIne vaMdana karavA gaI. tene joIne teNe paNa vastro choDI dIdhA. tyAre te gocarI mATe nagaramAM pravezI. eka vezyAe tene joI. 'loko amArAthI virakta na thaI jAya' te AzayathI teNe te sAdhvInA gaLe vastra bAMdhyuM. te sAdhvI vasrane IcchatI na hatI. tenA bhAIe (zivabhUtie) kahyuM, 'A vasa tane devatAe ApeluM che, te bhale rahyuM.' zivabhUtie be ziSyone dIkSA ApI. (1) kauDinya (2) koTTavI. pachI ziSyonI paraMparA cAlI. A rIte boTiko utpanna thayA. vaLI - Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 duHSamagaNDikA sirivIrAo gaesu paNatIsahiesu / tivarisasaesu (335) // paDhamo kAligasUri jAo sAmajjanAmutti // 33 // ___zrIvIrAt - zrIsiddhArtharAjakulaketorapazcimaparamezvarAt, paJcatriMzadadhikeSu trivarSazateSu gateSu satsu zyAmAryanAmA iti prathamaH kAlikasUriH jAtaH, asya prAgvan nigodasvarUpanirUpaNavRttAnto'vagantavyaH, yathAha - kilAsmadvat samprati bharate kAlakAcAryo nigodavyAkhyAteti zrIsImandharavAcaM zrutvA vRddhaviprarUpeNendraH kAlakAcAryapadhai tathaiva nigodavyAkhyAzravaNAdanu nijamAyurapRcchat / taizca zrutopAyogAdindro'sAviti jJAtaH / bhikSAgatayatInAM svAgamanajJaptyai vasatidvAraM parAvRttya svasthAnamagamat / ayaM ca prajJApanopAGgakRt siddhAnte zrIvIrAdanvekAdazagaNabhRdbhiH saha trayoviMzatitamaH puruSaH zyAmArya iti vyAkhyAtaH - iti (vicArazreNau pR. 5) / siddhAnte'pi zrIvarathI traNaso pAMtrIza varSa gayA tyAre zyAmArya nAmanA prathama kAlikasUri thayA. 33 pUrvanI jema temano nigodanA svarUpanA nirUpaNanuM vRttAMta samajavuM. temaNe prajJApanA sUtranI racanA karI hatI. siddhAntamAM zrIvIra pachI agiyAra gaNadharo sAthe vIzamA puruSa zyAmArya cha, mema 49uvyuM che. (viyA2 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 7 duHSamopaniSad - ujjenI kAlakhamaNA sAgarakhamaNA suvannabhUmIe / iMdo AuyasesaM pucchai sAdivvakaraNaM ca - iti (uttarAdhyayananiyuktI 120) / na ca samAnavRttatvenaikasyaiva pUjyasya nAmAntaramidamiti vAcyam, jaha ajjarakkhiyANaM taheva jAva sAdivvakaraNaM ca - iti vRttikAravacanasya (uttarAdhyayananiryuktau // 120 // bRhadvRttiH) tatpRthagbhAvajJApakasya sadbhAvAt / zyAmAryasya prajJApanAkAritvamanyatrApi, yathA - samaNANaM niggaMThANaM NiggaMThINa ya zreNi pR. 5). siddhAntamAM paNa - ujajainI... kAlazramaNa sAgarazramaNa... suvarNa bhUmimAM... Indra AyuSyazeSa pUche che ane camatkArakaraNa. (uttarAdhyayana-niryukti 120) zaMkA - bannenuM vRttAMta samAna che, mATe zrI AryarakSitasUrijI ane zrI kAlikasUrijI e banne eka ja haze. eka ja pUjyanuM A bIjuM nAma haze. samAdhAna - nA, kAraNa ke "jema AryarakSitanuM te ja rIte yAvat camatkArikaraNa AvuM vRttikAranuM vacana che, (uttarAdhyayananiryukti // 12vI brahavRtti) je te banne pUjyono alaga alaga astitvane jaNAve che. zrI zyAmAcArye prajJApanA sUtranI racanA karI hatI, evuM anyatra paNa jaNAvyuM che, jema ke - zramaNa nigraMtho ane Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamagaNDikA jiNapavayaNasulahabohaTuM NaM ajjasAmehiM therehiM ya tattha paNNavaNA parUviyA - iti (himavadAcAryaracitasthavirAvalau pR. 8) / tatoDapi - causayatipannavarise (453) kAligasUrI sarassai gahiyA / cheittu gaddabhillaM javaNA sagakhAiA jAyA // 34 // __catuHzatatripaJcAzadvarSe zrIvIranirvANAditi gamyate, kAlakasUriNA sarasvatI gRhItA, ye pUjyA gardabhillaM rAjAnaM chittva - 3mUlya, yavana: zaravAtivAda (?) nAtA: atra cUrNikArAH - ujjeNI NAma nagarI, tattha ya gaddabhillo nigraMthIone jinapravacanano bodha sulabha thAya, te mATe sthavira AryazyAme tyAM prajJApanAnI prarUpaNA karI. (himavaMta AcArya racita sthavirAvali pR.8). pachI paNa - cAraso trepana varSe kAlikasUrie sarasvatIne grahaNa karI. gardabhillane chedIne yavanazaka khAtikA (?) thayA. //34ll zrI vIranirvANathI cAraso trepana varSe zrI kAlikasUrie sarasvatInuM grahaNa karyuM. je pUjya gardabhilla rAjAne chedIne = ukheDIne yavanA zakakhAtika (?) thayA. ahIM cUrNikArazrIe A mujaba vRttAMta kahyo che - ujjayinI nAmanI nagarI hatI. temAM garbhabhilla nAmano Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad NAma rAyA, tattha kAlagajjA NAma AyariyA jotisnnimittbliyaa| tANa bhagiNI (ajjA) rUpavatI paDhame vayasi vaTTamANA gaddabhilleNa gahiyA / aMtepure chUDhA, ajja kAlagA viNNaveMti, saMgheNa ya viNNatto Na muMcati / tAhe ruTTho kAlagajjo paiNNaM kareti - jai gaddabhillaM rAyANaM rajjAo na ummUlemi, to pavayaNasaMjamovaghAyagANaM tamuvekkhagANa ya gati cchimi | tAhe kAlagajjo kayageNa ummattalIbhUto tigcukkrAjA hato. tyAM AryakAlika nAmanA AcArya hatA, je jyotiSa-nimittanA prabaLa jJAnI hatA. temanA bahena (sAdhvI sarasvatI) navayauvanavaMtI ane rUpavatI hatA. gardabhilla rAjAe temanuM apaharaNa karyuM ane temane aMtaHpuramAM mukyA. Arya kAlakasUri rAjAne vijJapti kare che, saMgha paNa vinaMti kare che, paNa rAjA choDato nathI. tyAre Arya kAlakAcArya kupita thaIne pratijJA kare che - "jo gardabhilla rAjAne rAjyathI ukheDuM nahIM to pravacanasaMyamano upaghAta karanArAonI ane temanI upekSA karanArAonI gatine pAmuM.' tyAre Arya kAlakAcArya kRtrimapaNe unmatta thaIne traNa rastA, cAra rastA, ghaNA rastA bhegA thatA hoya, Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 duHSamagaNDikA caccaramahAjaNaThANesu imaM palavaMto hiMDati - jai gaddabhillo rAyA, to kimataH param ? jai vA aMtepuraM rammaM, to kimataH param ? visao jai vA rammo, to kimataH param ? suNiveTThA purI jai, to kimataH param ? jai vA jaNo suveso, to kimataH param ? jai vA hiMDAmi vo bhikkhaM, to kimataH param ? jai suNNe devakule vasAmi, to kimataH param ? evaM bhAmeuM so kAlagajjo pArasakUlaM gato / tattha ego sAhi tti rAyA bhaNNati, taM samallINo nimittAdiehiM hiyaM ghaNA lokonA meLAvaDAnuM sthAna hoya, tyAM Avo pralApa karatA phare che - jo gardabhilla rAjA, to enAthI vadhu zuM? athavA to jo aMtaHpura suMdara hoya, to enAthI vadhu zuM? athavA to jo deza ramaNIya hoya, to enAthI vadhu zuM? jo nagarI sArI goThavaNIvALI hoya, to enAthI vadhu zuM? jo loko sArA veSavALA che, to enAthI vadhu zuM? athavA to jo huM tamArI pAse bhikSA mATe pharuM chuM, to enAthI vadhu zuM ? jo zUnya devaLamAM rahuM chuM, to enAthI vadhu zuM ? A rIte pote pAgala thaI gayA che, evo lokomAM bhrama upajAvIne Arya kAlakAcArya pArasakULamAM gayAM. tyAM eka "zAhI' tarIke saMbodhAto rAjA che. tene AzrIne Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 91 duHSamopaniSad AuTTeti / aNNayA tassa sAhANusAhiNA paramasAmiNA kamhi vi kAraNe rudruNa kaTTArigA saddeuM pesiyA, sIsaM chiMdAhi tti| taM AkoppamANaM AyAtaM pecchiUNa so ya vimaNo saMjAto / appANaM mAriuM vavasio / tAhe kAlagajjeNa bhaNito - mA appANaM mAreha / sAhiNA bhaNiyaM - paramasAmiNA ruTeNa ettha acchiuM Na tIrai / kAlagajjeNa bhaNiyaM - ehi hiMdugadesaM vaccAmo / raNNA paDisuyaM / tattullANa ya aNNesiM pi paMcANautIe sAhiNA suaMkeNa (?) kaTTAriyAo saddeuM pesiyAo / teNa puvvilleNa yA pesiyA, mA appANaM maareh| rahyA. nimitta vagere kahIne tenA manane AkarSe che. anya kALe teno zAhAnuzAhI (zahenazAha) parama svAmI koI kAraNathI kupita thaI gayo. teNe saMdeza lakhIne kaTArI mokalI. "potAnuM mAthuM kApI nAkho.' zahenazAha gusse thaIne Ave che, e joIne te rAjA nirAza thaI gayo. potAne mAravAno prayatna karavA lAgyo. te samaye Arya kAlikasUrie kahyuM, "ApaghAta na karo.' zAhIe kahyuM, parama svAmI gusse thayA che, mATe huM ahIM rahI nahIM zakuM." Arya kAlakAcArye kahyuM, "Avo, ApaNe hiMdukadezamAM (bhAratamAM) jaIe. rAjAe svIkAryuM. tenA jevA bIjA paMcANu zAhIone paNa suaMka vaDe (?) saMdeza ApIne kaTArIo mokalI hatI. teNe te paMcANu rAjAone Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 duHSamagaNDikA ehi vaccAmo hiMdugadesaM / te channao pi suraTumAgayA, kAlo ya NavapAuso vaTTai / tArise kAle na tIrai gaMtuM / tattha maMDalAiM kayA vi vibhattIUNaM jaM kAlagajjo samallINo so tattha adhivo rAyA Thavito / tAhe sagavaMso uppaNNo / vatte ya varisAkAle kAlagajjeNa bhaNio - gaddabhillaM rAyANaM rohemo, tAhe lADA rAyANo je gaddabhilleNa avamANitA, te meliA aNNe ya / tato ujjeNI rohitA / pahelAthI ja dUto mokalIne jaNAvyuM ke, "ApaghAta nA karo. Avo, hiMdukadezamAM jaIe." te cha-- rAjAo saurASTramAM AvyA. navA varasAdano samaya hato. tevA kAle javuM zakya na hatuM. tyAM mAMDalAo karIne vibhAgo pADIne rahyA. je rAjAne AzrIne Arya kAlakAcArya rahyA hatA, te rAjAne badhAnA svAmI tarIke sthApyo. tyAre zakavaMza utpanna thayo. jyAre varSAkALa samApta thayo, tyAre Arya kAlakAcArye kahyuM. "gardabhilla rAjAne gherIe. tyAre gardabhilla rAjAe jemanuM apamAna karyuM hatuM tevA lATa rAjAone ane anya rAjAone paNa bhegA karyA. pachI ujjayinIne ghero ghAlyo. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 93 duHSamopaniSad tassa ya gaddabhillassa ekkA vijjA gaddahirUvadhAriNI atthi, sA ya egammi aTTAlage parathalAbhimuhA ThaviyA / tAhe parame avakampe gaddabhillo rAyA aTThamabhattovavAsI taM avavArei, tAhe sA gaddabhI mahaMteNa saddeNa NAdati / tirio maNuo vA jo parabalaThio sadaM suNeti, sa savvo ruhiraM vamaMto bhayavibbhalo gaTThaseNo dharaNitalaM nivaDai / kAlagajjo ya gaddabhillaM aTThamabhattovavAsiNaM savvavidhANadakkhANaM aTThasataM johANa NirUveti, jAhe esa gaddabhI muhaM viDaMseti, jAva ya sadaM Na kareti, tAva jamagasamagaeNa muhaM pUrejjA / tehiM te gardabhillanI eka vidyA hatI je gadheDInuM rUpa dhAraNa karatI hatI. te eka aTArImAM uparanA bhAge zatrusenAnI sAme rAkhI. tyAre parama avakalpamAM (?) gardabhilla rAjA aThThama tapa karIne tenuM apavAraNa (?) kare che. tyAre te gadheDI moTA zabdathI avAja kare che. zatrusainyamAM rahelo je paNa tiryaMca ke manuSya tenA zabdane sAMbhaLe, te sarva lohI vamato, bhayathI vihvaLa thaIne, naSTa thayela sainyavALo dharatItaLa para paDe. Arya kAlakAcArya sarvavidhAnamAM nipuNa evA ekaso ATha yoddhAone aThThama tapa karanAra gadabhillanuM svarUpa kahe che. ane jaNAve che, ke jyAre A gadheDI moDhu khole ane jyAM sudhI hajI zabda na kare, tyAM sudhImAM eka sAthe Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 duHSamagaNDikA purisehiM taheva kayaM tAhe sA vANamaMtarI tassa gaddabhillassa uvariM hagiuM mutteuM balahINaM kayaM (?) tAhe so vi gaddabhillo abalo ummUlio, gahiyA ujjeNI, bhagiNI puNaravi saMjame viyA - rUti (nizIthavu i rAmoddeza II) tatogapi - causayasattarivAse tatvaM(ba)saM cheiUNa puNa kAle / jAo vikkamarAyA puhavI jeNUraNI vihiyA // 35 // catuHzatasaptativarSe - zrIvIranirvANAtsaptatyuttarazatacatuSTayasaMvatsarapramANe kAle - samaye, punastadvaMzam - tenuM mukha (bANothI) pUrI dejo. te puruSoe tema ja karyuM. tyAre te vANamaMtarI te gardabhillanI upara viSTA-mUtra karIne tene nirbaLa karIne gaI. tyAre nirbaLa thayelA te gardabhilla rAjAnuM umUlana karyuM. ujjayinI (jItI) lIdhI. bahena (sAdhvIjI)ne pharIthI saMyamamAM sthApita karI. (nizItha cUrNi dazamo udezo). pachI paNa - cAraso sittera varSa thayA, te kALe tenA vaMzane chedIne pharIthI vikrama rAjA thayo. jeNe pRthvIne RNamukta karI. ||3po. cAraso sittera varSe - zrIvIranirvANathI cAraso sittera varSa pasAra thayA, te kALe = samaye, pharI tenA vaMzane = Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad avantyadhiSThAyakAnAM zakAnAM kulam, chittvA - unmUlya, vikramarAjA - vikramAdityatayA prasiddho nRpaH, jAtaH - nRpaparyAye pariNataH / yena pRthvI anRNI vihitA, uktaJca - maha mukkhagamaNAo pAlayanaMdacaMdaguttAirAisu volINesu causayasattarehiM vikkamAicco rAyA hohI / tattha saTThivarisANa pAlagassa rajjaM, paNapaNNasayaM naMdANaM, aTThottaraM sayaM moriyavaMsANaM, tIsaM dUsamittassa, saTThI balamittabhANUmittANaM, bAlIsaM naravAhaNassa, terasa gaddabhillassa, cattAri (sa)gassa, tao vikkamAicco / so sAhiasuvaNNapuriso puhaviM ariNaM avaMtine jItI lenArA zaka rAjAonA kuLane, chedIne = ukheDIne, vikramarAjA = vikramAditya tarIke prasiddha rAjA, thayo = rAjArUpI paryAyamAM pariNata thayo. jeNe dharatIne RNamAMthI mukta karI. kahyuM paNa che - mArA mokSagamana pachI pAlaka, naMda, caMdragupta vagere rAjAonA gayA bAda cAraso sittera varSe vikramAditya rAjA thaze. temAM sAITha varSa pAlakanuM rAjya, ekaso paMcAvana varSa naMdonuM, ekaso ATha varSa maurya vaMzanA rAjAonuM, trIza varSa duSyamitranuM, sAITha varSa balamitrA-bhAnumitrAnuM betAlIza varSa naravAhananuM, tera varSa garTibhillanuM, cAra varSa zakanuM, pachI vikramAditya rAjA thaze. te suvarNapuruSane sAdhIne pRthvIne Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 duHSamagaNDikA kAuM niyasaMvaccharaM pavattehI - iti (tIrthakalpe 20) / anyatrApi - cihusayasattarivarise vIrAo vikkamo jAo - iti (ratnasaJcaye 273) / tatto puNa paNatIse, vAsasae narakhai sago AsI / jeNaM sAgo u kao, tato pAsaMgio iNamo // 36 // tataH punaH paJcatriMzati varSazate - vikramanRpasatkasamayAtpaJcatriMzadadhikazatatame saMvatsare, zrIvIranirvANAtpaJcottaraSaTzatatame varSa ityarthaH, zako narapatirAsIt - zakanAmA nRpatirabhavat, yena tveSa prAsaGgikastasmAt kAlAt zAkaH saMvatsaraH kRtaH - pravartitaH / tathA coktam - shriiviirRNarahita karIne potAnI saMvat calAvaze. (tIrthakalpa 20) anyatra paNa kahyuM che - vIrathI cAraso sittera varSe vibha. thayo. (ratnasaMyaya 273) pachI vaLI ekaso pAtrIza varSe zaka rAjA thayo. jeNe tethI prAsaMgi // us (saMvatsa2) yo. // 3 // tyAra pachI vaLI ekaso pAMtrIza varSe = vikrama rAjAnA samayathI ekaso pAMtrIzamAM varSe, arthAt zrI vIranirvANathI chaso pAMca varSe, zaka rAjA hato, jeNe to prasaMgopAta te kALathI zAka saMvat karI = pravartAvI. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad nivRtavarSa SaSi: porai: zatai: | RsaMvatsaravaiSA, pravRttibharate'bhavat - iti (uddhRtaM vicArazreNau tapAgacchapAvalau a) | jigna - teNauanavasaehiM, samaktehiM vaddhamANAo / pajjosavaNacautthI kAlayasurIhi to ThaviyA // 37 // ___ varddhamAnAt, trizalAnandanaparamezvarAt, trinavatyadhikanavazataiH saMvatsaraiH samatikrAntaiH, saptamyarthe tRtIyA, etAvatsu varSeSu gateSu satsvityarthaH, tataH kAlakasUribhiH paryuSaNAcaturthI sthApitA / atra sampradAyaH - mahAvibhUie paviTTho tema kahyuM paNa che - zrIvIranA nirvANathI chaso pAMca varSa gayA, tyAre zAka saMvatsaranI A pravRtti bhAratamAM thaI. (vicArazreNi ane tapAgaccha paTTAvalimAM uddharaNa). vaLI - vaddhamAnathI navaso trANuM varSa pasAra thayA tyAre kAlakasUrie paryuSaNAcaturthI sthApI. li37 vaddhamAnathI = trizalAnaMdana paramezvarathI, navaso trANu varSa pasAra thayA, arthAt ATalA varSo gayA, pachI kAlakasUrie paryuSaNAcaturthI sthApI. ahIM A pramANe guruparaMparAgata vRttAnta che - kAlakasUrino moTA Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 duHSamagaNDikA kAlagajjo / pavituhiM ya bhaNiyaM, bhaddavayasudapaMcamIe pajjosavijjati / samaNasaMgheNa ya paDivannaM / tAhe rannA bhaNiyaM, taddivasaM mama logANuvittIe iMdo (iMdamaho) aNujANeyavvo hohiti / sAhU ceie Na pajjuvAsessaM, to chaTThIe pajjosavaNA kijjau / AyarieNa bhaNiyaM - Na vaTTai aikkameuM / tAhe rannA bhaNiyaM - to aNAgayAe cautthIe pajjosavijjau / AyArieNa bhaNiyaM - evaM bhavau / tAhe cautthIe pajjosavitaM / evaM jugappahANehiM kAraNiA cautthI pavattiA, sA ceva aNumayA savvasAhUNaM - iti (nizIthacUrNau // vaibhavapUrvaka praveza thayo. praveza bAda temaNe kahyuM, "bhAdaravA suda pAMcame paryuSaNA karAya che." zramaNasaMghe svIkAryuM. tyAre rAjAe kahyuM, "te divase mAre lokone anusarIne Indramahotsava ujavavAno thaze. tethI huM sArI rIte caityonI upAsanA nahIM karI zakuM. mATe chaThThanA divase paryuSaNA karo." AcArye kahyuM - "pAMcamane oLaMgAya nahIM." to rAjAe kahyuM, "to pachI anAgata cothe paryuSaNA karo." AcArye kahyuM "bhale ema thAo." tyAre cothe paryuSaNA karI. A rIte yugapradhAnazrIe kAraNane lIdhe cothanI pravartana karI. te ja sarva sAdhuone anumata che. (nizIthacUrNi uddeza-10) Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad dazamoddezake // ) / kiJca - vIsahidiNehi kappo, paMcagahANI ya kappaThavaNA ya / navasayateNaUehiM vucchinnA saMghaANAe // 38 // viMzatidinaiH kalpaH, paJcakahAnizca kalpasthApanA ca, navazatatrinavatibhiH saGghAjJayA vyucchinnAH / ___ atra siddhAntaH - pajjosavite savIsatirAyassa mAsassa Arato jati gihatthA pucchaMti - tubbhe ajjo vAsArattaM ThitA adha no tAva ThAdha, evaM pucchitehiM jati abhivaDDitasaMvatsare jattha asi(dhi)mAsato paDati, to AsADhapunnimAo vIsatirAte gate bhannati vi ThAmotti, Arato na kappati vottuM ThitAmo ti / adha itare tinni caMdasaMvatsarA, tesu savIsatirAte mAse gate bhannati ThitA mo tti / Arato na kappati vottuM ThitA mo tti / kiM kAraNaM ? katAi asivAdIni kAraNAni uppajjejjA, jehiM niggamanaM hojja / tAhe gihatthA mannejja, na kiMci ete jANaMti, musAvAtaM vA ullAvaMti, jeNaM ThitAmo tti bhaNittA niggatA / ahavA vAhaM na suTU AraddhaM, tena logo qNI - viza divase kalpa, paMcakahAni ane kalpasthApanA navaso trANu varSe saMghanI AjJAthI viccheda pAmyA. 38 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 duHSamagaNDikA bhIto vannaM jhaMpituM Thito, sAhUhi bhaNitaM ThiyAmotti jANaMti ete, varisassati to suyAmo dhannaM vikkiNAmo, adhikaraNaM gharANi ya cchaetti, halAdINa ya saMThappaM kareMti / jamhA ete dosA, tamhA vIsatirAte agate savIsatirAte vA mAse agate na kappati vottuM ThitA mo tti / ettha tu panagaM panagaM kAraNiyaM jA savIsatImAso / suddhadasamITThiyANa va AsADhIpunnimosaraNaM // (dazAzrutaskandhaniryuktau 70) - AsADhapunnimAe ThitANaM jati taNaDagalAdINi gahiyANi pajjosavaNA kappo ya kathito to sAvaNabahulapaMcamIe pajjosaveti / asati khette sAvaNabahuladasamIe / asati khete sAvaNabahulassa pannarasIe evaM paMca paMca osAreMteNa jAva asati bhaddavaya-suddhapaMcamIe' / ato pareNaM na vaTTati atikametuM, AsADha-punnimAto ADhattaM maggaMtANaM jAva bhaddavayAjoNhapaMcamIe etthaMtare jati na laddhaM, tAhe jati rukkhahetu Thito vi pajjosavetavvaM / etesu pavvesu jadhAlaMbhe pajjosaveyavvaM appavve na vaTTati / jattha AsADha mAsakappo kato, taM ca kkhettaM vAsAvAsapAuggaM, annaM ca khettaM natthi vAsAvAsapAuggaM / athavA abbhAse ceva annaM khettaM, vAsAvAsapAuggaM savvaM ca paDipunnaM, saMthAraDagalagAdIya bhUmI ya vaddhavAsaM ca gADhaM anorayaM ADhattaM, tAhe AsADhapunnimAe ceva pajjosavijjati / Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad 101 evaM paMcAhaparihANimadhikRtyocyate - iya sattarI jahannA asIti nautI dasuttarasayaM ca / jai vAsati maggasire dasa rAyA tinni ukkosA // (dazAzrutaskandhaniryuktau 71) - je AsADhacAumAsiyAto savIsatirAte mAse gate pajjosaveMti, tesiM sattarIdivasA jahannato jeTroggaho bhavati / kahaM puna sattarI ? cauNhaM mAsANaM savIsaM divasasataM bhavati, tato savIsatirAto mAso pannAsaM divasA sodhitA, sesA sattari divasA / je bhaddavayabahulassa dasamIe pajjosarviti, tato savIsati mAso pannAsaM divasA sodhitA sesA sattari divsaa| je bhaddavayabahulassa dasamIe pajjosaveMti, tesiM asIti divasA jeTThoggaho, je sAvaNapunnimAe pajjosarviti, tesiM naMnautti divasA majjhi jeTThoggaho, je sAvaNabahuladasamIe ThitA, tesiM dasuttaraM divasasataM jeTThoggaho, evamAdIhiM pagArehiM varisArattaM egakhette acchittA kattiyacAummAsie niggaMtavvaM / atha vAso na oramati to maggasire mAse jadivasaM pakkamaTTiyaM jAtaM, tadivasaM ceva niggaMtavvaM, ukkoseNa tinni dasa rAyA na niggacchejjA / maggasirapunnimAe pareNa jai viplavaMtehiM tahavi niggaMtavvaM - iti (dazAzrutaskandhaniryuktau // 68-71 // cUrNI ) / Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 duHSamagaNDikA kalpasthApanA tadvyucchedazca bahuzrutebhyaH paribhAvanIyau / prakRtAyAM paryuSaNAcaturthyAM saGghapAratantryaM prajJApayannAha - sAlAhANeNa rannA saMghAeseNa kArio bhayavaM / pajjosavaNacautthI cAumAsaM caudasIe // 39 // __ saGghAdezena - tIrthakaravandanIyazrIsaGghAnujJayA, zAlAhAnena - sAtavAhanAparAbhidhAnena zAlivAhanena rAjJA - bhUpAlena, bhagavAn - zrIkAlakasUriH, paryuSaNAcaturthI cAturmAsaM ca turvaryA vAritA | ata: - chedasUtragatasAmAcArIne A viSaya che, te bahuzruta mahAtmA pAsethI jANI zakAya. prastuta paryuSaNAcaturthInI bAbatamAM saMghanuM pAratanya jaNAvatA kahe che - zAlAhana rAjAe saMghanA AdezathI bhagavaMta pAse paryuSaNAcaturthI karAvI caudaze cAturmAsa (karAvyuM). 3lA saMghanA AdezathI = tIrthakarane paNa vaMdanIya evA zrIsaMghanI anujJAthI, zAlAhAna - sAtavAhana evA bIjA nAmavALA zAlivAhana rAjAe, bhagavAna zrIkAlikasUri pAse paryuSaNAcaturthI karAvI ane caudaze cAturmAsa (caumAsInI ArAdhanA) karAvyuM. mATe - Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad caumAsagapaDikamaNaM pakkhiyadivasaMmi caubiho sNgho| navasayateNauehiM AyaraNaM taM pamANaMti // 40 // caturmAsakapratikramaNaM pAkSikadivase caturvidhaH saGghaH kurute, navazatatrinavatibhistadAcaraNaM gItArthAH pramANayanti / kiJca - vIrAo pubbagayaM sabbaMgagayaM sahassavariseNa / kAlakameNa ya hANI dUsamasamayANubhAveNa // 41 // __vIrAt - zrIvardhamAnasvAminaH parinirvRtAt, sarvAGgagatam - AcArAdivipAkazrutaparyantaikAdazAGgArthAnuviddham, - caturvidha saMgha pAkSikadivase cAturmAsaka pratikramaNa kare che. navamo trANu varSe (gItArtho) te AcaraNAne pramANa 12 cha. // 40 // vaNI - virathI eka hajAra varSe sarvAgagata pUrvagata duSamasamayanA prabhAve kALakrame hAni (pAmyuM.) 41. virathI - zrIvardhamAna svAminA nirvANathI, sarvAgagata = AcArAMgathI mAMDIne vipAkasUtra sudhInA agiyAra aMgonA arthathI yukta, pUrvo = dRSTivAda aMganA amuka Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 duHSamagaNDikA pUrvANi - dRSTivAdAGgabhAgabhUtAni, teSu gatam - praviSTam - tadabhyantarIbhUtaM yacchrutaM tat - pUrvagatam, sahasravarSeNa, saMvatsarasahasre gate satItyarthaH, duSamasamayAnubhAvena - avasarpaNaprakarSaprakRtipaJcamAraprabhAveNa, kAlakrameNa ca kathaJciddhetubhUtena hAniH, padaikadeze padasamudAyopacArAddhAnibhAg babhUveti bhAvaH / abhihitaM ca-volINammi sahasse varisANaM vIramokkhagamaNAo / uttaravAyagavasabhe puvvagayassA bhave chedo|| varisasahasse puNNe tithyogAlIe vaDDamANassa / nAsIhI puvvagataM aNuparivADIe jaM jassa - iti ( tIrthodgAlau 809, bhAga, temAM gayeluM = pravezeluM = tenI aMdara raheluM je zruta te pUrvagata, eka hajAra varSa pasAra thaye duHSama samayanA prabhAve = buddhi vagerenI atyaMta hAni karavAno jeno svabhAva che, evA pAMcamA ArAnA prabhAve ane kathaMcit kAraNarUpa evA kALakramathI hAni, eka padamAM padanA samudAyanA upacArathI, 'hAnivALu thayuM evo ahIM bhAva che. kahyuM paNa che - zrIvIranA mokSagamanathI eka hajAra varSa gayA pachI uttaravAcakavRSabhamAM pUrvagatano cheda thaze. zrIvardhamAnanI tIrthodgAlimAM eka hajAra varSa pUrNa thatAM anukramathI jenuM je pUrvagata zrata haze, teno nAza thaze. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad 810 ) / kiJca vIrA vayaro vAsANa paNasaya dasamaehiM haribho / terasaya bappabhaTTo aDasaya paNayAla valahikhao // 42 // vIrAd varSANAM paJcazate paJcazateSu varSeSu samatikrAnteSu sastvityarthaH, vajraH - vajrasvAmI babhUva, etacca prAguktameva, tathA dazamakaiH, zrIvIranirvANAddazazateSu varSeSvatIteSu satsviti bhAva:, haribhadraH - yAkinImahattarAdharmasUnurAcAryavarya zrIharibhadrasUriH saJjAtaH, tadvRttaM ca vakSyate, tathA trayodaza trayodazazateSu saMvatsareSu gateSu, bappabhaTTaH AmarAja 105 - (tIrthoddAsi 808, 810 ). vaNI - vIrathI pAMcaso varSe vaja, hajAra varSe haribhadra, teraso varSe bappabhaTTa, AThaso pitsAlIza varSe valabhIkSaya (thayo.) // 42 // tera zrI mahAvIrasvAminA nirvANa bAda pAMcaso varSe vajra = vajasvAmI thayA, e pUrve kahyuM ja che, tathA zrI vIranirvANathI so varSa pasAra thayA tyAre haribhadra dharmathI yAkinI mahattarAnA putra AcAryavarya zrI haribhadrasUri thayA, temanuM vRttAMta AgaLa kahevAze. tathA teraso varSa gayA bAda bappabhaTTa = khAbharAbha - = = Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 duHSamagaNDikA pratibodhakaH sarasvatIprasAdapAtramAcAryavaryazrIbappabhaTTisUrirajani, tadvRttamapyagre vakSyate / paJcacatvAriMzaduttarASTazateSu varSeSu gateSu vallabhIkSayaH - vallabhIpuravinAzo mlecchavihito babhUva, etadevAha - aTThasae paNayAle sirivIrAo gayaMmi kAlaMmi / valahInayarasAto saMjAo micchasaMjaNio // 43 // uktArtham / atra sampradAyaH - kAkunAmA''bhIraputraH samAgato vallabhIpure / sa ca siddharasacitravallyanubhAvena zreSThI pratibodhaka, sarasvatI mAtAnA kRpApAtra AcAryavarya zrI bappabhaTTasUri thayA. temano vRttAMta paNa AgaLa kahevAze. AThaso pistAlIza varSa jatA valabhIkSaya = mleccho dvArA karAyelo valabhIpurano vinAza thayo. e ja kahe cha - zrIvIrathI AThaso pistAlIza (varSano) kALa gayo, tyAre pleccho dvArA valabhIpurano vinAza thayo. 43. Ano artha hamaNA kahyo che. ahIM guruparaMparAthI Avela A pramANe vRttAMta che - kAku nAmano eka bharavADaputra valabhIpuramAM Avyo. 1. zAta: - vinAza:, pratyantare - bbhaMto / Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad 107 babhUva / tatsutAsatko ratnAlaGkRtaH kezamArjanaH pRthvIpatinA balAd gRhItaH / tadvaireNAsau koTisuvarNavyayena mlecchadezAcchakAnAhUya vallabhIM vyanAzayat / tato'pi sindhasthalIyonmArganayanena zakasainyamapi kSayaM prApayaditi / tadA ca vaikramaM paJcasaptatyuttaratrizatatamamabdamabhavat, tathA coktampaNasayarI vAsAI tinnisayasamanniyAI akkamiuM / vikkamakAlAo tao valabhIbhaMgo samuppanno - iti / kiJca - paNapaNNuvAsasamahivAsasahasse jiNAo vIrAo / haribhaddasUrisUro atthamio disau sivasukkhaM // 44 // te siddharasa ane citrAvelInA prabhAve zrImaMta thayo. tenI dIkarIno ratnajaDita kAMsako hato, te rAjAe parANe AMcakI lIdho. tenA verathI teNe koTisuvarNano vyaya karI mleccha dezathI zakone bolAvI valabhIpurano vinAza karAvyo. tyAra pachI paNa siMdhanA raNanA khoTA raste laI jaI zakasainyano paNa vinAza karyo. tyAre vikramanuM traNaso paMcoteramu varSa hatuM. kahyuM paNa che - vikramakALathI 375 varSa pasAra thayA bAda valabhIpurano bhaMga thayo. vaLI - vIrajinathI eka hajAra paMcAvana varSe Athamela haribhadrasUrirUpI sUrya zivasukha Apo. 44 // Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamagaNDikA - vIrAjjinAt paJcapaJcAzatsamadhikavarSasahastre gate sati haribhadrasUrisUraH - bhavyapaGkajavanaprabodhanaprabhAkaraprabhaH zrIharibhadrasUriH, astamitaH - AyuH samAptilakSaNamastAcalaM prAptaH, sa zivasukham - ekAntikAtyantikatvena spRhaNIyaM mokSasaukhyam, dizatu - tadavAptyadhvanirdezanena nirdarzayatu / zrIvIramokSAt dazabhiH zataiH paJcapaJcAzadadhikaiH (10) zrIharibhadrasUre: svan: - rUti (vicArazrI pR. 7 ) | etadeva vaikramAbdamadhikRtyAha uktaJca 108 - mahAvIrasvAminA nirvANathI eka hajAra ne paMcAvana varSa pasAra thayA tyAre haribhadrasUrisUrya = bhavya jIvorUpI kamaLavanane vikasita karavAmAM sUryasamAna tejasvI zrI haribhadrasUri, AthamyA = AyuSyanI samAptirUpa astAcaLe pahoMcyA. teo zivasukha = ekAMtika ane AtyaMtika hovAthI spRhaNIya evuM mokSasukha, dekhADe tenI prAptinA mArgano nirdeza karavA dvArA batAve. kahyuM paNa che - zrIvIranA mokSathI eka hajAra paMcAvana varSe zrIharibhadrasUri svarge gayA. (vicArazreNi pR. 7). A ja vAta vikrama saMvatne AzrIne kahe che - = Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad 109 tahaya paMcasae paNasIe vikkamakAlAo jhatti atthamio / haribhaddasUrisUro tibba(dhamma)rao sivasukkhaM // 45 // sugamam / abhihitaM ca - paMcasae paNasIe vikkamakAlAo jhatti atthamio / haribhaddasUrisUro bhaviyANaM disau kallANaM - iti / tavRttaM caivam - citrakUTanagare haribhadro nAma vidyAgarvAdhmAto brAhmaNa AsIt / sa ca yadvAkyaM nAhaM boddhaM zaknuyAM tasya ziSyaH syAmitikRtapratijJaH 'cakkijugaM haripaNagaM, tathA vikramakALathI pAMcaso paMcyAzI varSe zIdhra AthamelA dharmarata haribhadrasUrisUrya zivasukhano nirdeza karo. // 45 // sugama che. anyatra 59 | cha... (752rotAnusAre sama4.) temanuM vRttAnta A pramANe che - cittoDa nagaramAM haribhadra nAmano brAhmaNa hato. te vidyAnA garvathI phUlAyelo hato. teNe evI pratijJA karI hatI ke huM jenuM vAkya na samajI zakuM, teno ziSya thAuM." ekavAra teNe Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 duHSamagaNDikA paNagaM cakkINa kesavo cakkI / kesava cakkI kesava, ducakkI kesI ya cakkI ya' - iti gAthAM bhaNantIM yAkinI nAma mahattarikAM tadarthaparijJAnAya pRSTavAn, sA ca taM svAcAryapArzve nItvA'dIkSayat / tatra so'khilaM samayamadhyagamat / haMsaparamahaMsanAmAnau ca ziSyAvadIkSayat / tau ca pramANazAstrAdhijigAMsayA bauddheSu gatau, tatra jainAviti jJAtau maaritau| tataH kruddhena haribhadrasUriNA agnAvAhotuM saparivAro bauddhAcArya yAkinI nAmanA mahattarAnA mukhe eka gAthA sAMbhaLI - be cakrI, pAMca vAsudeva, pAMca cakrI, vAsudeva, cakrI, vAsudeva, cakrI, vAsudeva, be cakrI, vAsudeva ane cakrI. (1ra cakravartI ane nava vAsudevo je kramathI thAya che, tenuM A gAthAmAM varNana che.) haribhadra brAhmaNe mahattarAne A gAthAno artha jANavA mATe pUchyuM. temaNe potAnA AcArya pAse laI jaI temane dIkSA apAvI. tyAM (guru pAse) temaNe sarva siddhAntanuM adhyayana karyuM. haMsa ane paramahaMsa nAmanA ziSyone dIkSA ApI. te ziSyo pramANazAstra bhaNavA mATe bauddho pAse gayA. tyAM teo jaina che, ema oLakhAtA mArI nakhAyA. tethI gusse thayelA haribhadrasUrijI maMtrabaLathI saparivAra bauddhAcAryane Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad 111 AkRSTaH / tato guruNA'nukampA mocitaH / tadanuharibhadrasUrizcaturdazazatAni prabandhAnAM cakAreti / tathA - sirivIrAo terasasaesu taha bAravarisaahiesu / siribappabhaTTisUri nivapujjo kAlakujjaMmi // 46 // tathA zrIvIrAt - caramatIrthapati - jJAtakulanabhonabhomaNizrIvarddhamAnasvAminaH, dvAdazavarSAdhikeSu trayodaza - zateSu, kAlakubje-pAzcAtyAdhvani kanojanAmnA khyAte nagare, nRpapUjyaH - AmarAjadharmanRpatibhojabhUpAlavandanIyaH, zrIbappa agnimAM homI devA mATe kheMcI lAvyA. pachI haribhadrasUrijInA gurue anukaMpAthI temane choDAvyA. pachI haribhadrasUrijIe caudaso prabaMdhonI racanA karI. tathA - zrI vIrathI teraso bAra varSe kAlakubbamAM rAjapUjya zrI bappabhaTTisUri thayA. 46ll tathA zrIvIrathI = carama tIrthapati jJAtakuLagaganamAM sUrya samAna evA zrI vardhamAna svAmithI, teraso bAra varSe kAlakunjamAM = pachInA samaye kanoja nAmathI prasiddha thayelA nagaramAM, rAjapUjya = AmarAjA-dharmarAjAbhojarAjAne vaMdanIya, zrIbabhaTTisUri thayA. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 duHSamagaNDikA bhaTTisUriH saJjAtaH / sa ca bappanAmapiturbhaTTisaJjamAtuzca putro'jani DuMbAudhInAmni grAme / bAlyAvasthAyAmeva prAvAjIcchIsiddhasenagurupAca~ / bhadrakIrtidvitIyanAmA sarasvatIprasAdamavApya prakRSTapratibhaH ekAdazAdhikASTazatatame vaikrame'bde prApa sUripadam / tadA ca tadvaya ekAdazavatsaramitaM babhUva / AmaprabhRtinRpatIn pratibodhya giranAratIrtharakSAdi kRtvA mahatI jinazAsanaprabhAvanAM vidhAya janmataH paJcanavatitame vatsare paTTane'nazanaM svIkRtya sa svarga jagAma / adyApyayaM sUriradvitIyabrahmacaryabuddhyAdiguNairanumodanIya iti / kiJca - teo DubAudhI gAmanA bappa nAmanA pitA ane bhakTi nAmanI mAtAnA putra hatAM. bAlyAvasthAmAM ja temaNe zrI siddhasenasUri pAse dIkSA lIdhI. temanuM bIjuM nAma bhadrakIrti hatuM. teo sarasvatI mAtAnI kRpAne pAmIne utkRSTa pratibhAnA svAmI banyA. vi.saM. 811 mAM temaNe AcAryapada meLavyuM. tyAre temanI uMmara hatI 11 varSa. AmarAjA vagere rAjAone pratibodha karIne, giranAratIrtharakSA vagere kAryo karIne, jinazAsananI mahAna prabhAvanA karIne janmathI 95mA varSe pATaNamAM anazana karIne teo devaloke gayA. Aje paNa A sUrijI ajoDa brahmacarya, buddhi vagere guNothI anumodanIya che. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 duHSamopaniSad eguNahuttaresu terasaesu jiNassa vIrassa / sAvaNasiaTThamIe atthamaNaM AmarAyassa // 47 // jinasya vIrasya nirvANAt ekonasaptatyadhikatrayodazazateSu varSeSu gateSu zrAvaNasitASTamyAmAmarAjJo'stamanam - paralokagamanaM babhUva / sa ca kAlakubjapatiyazovarmarAjasutaH, yaH zrIbappabhaTTisUrimaitryA jinadharmAnurAgI kAlakubja - gvAliyarapurayorjinAlayaM vyadhAt, zAsanaprabhAvanApurassaraM zatruJjayagiranAratIrthayAtrAM ca cakAreti / kiJca - vajI - vIrajinathI teraso ogaNasittera varSa gayA, tyAre zrAvaNa suda AThame AmarAjA AthamI gayo. l47thI mAthabhI gayo = 52so gayo. zeSa sugama che. Ama rAjA kAlakunjanA rAjA yazovarmAno putra hato, je zrI bappabhaTTisUrinI maitrIthI jaina dharmano anurAgI thayo. teNe kAlakunja, gvAliyara nagaramAM jinAlaya baMdhAvyuM ane zAsanaprabhAvanA sAthe zatruMjaya ane giranAra tIrthanI yAtrA karI hatI. vaNI - Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 duHSamagaNDikA terasae vIrAo hu~ti aNegA maivibhaMgA / viMghaMti ne navA va vavrAmodArtha jaTA. vIrAt - yazodAdayitAddayAsAgarAt, trayodazazate'nekA mativimaH - rumataviFAda 3mUvam - suSamakaalaanvyaanubhaavenodbhvmvaapnuvn / yena - uktodbhavena, jIvAH - sadasatvaguNa: sattA, vasudhA - sadhyAdhyvsaayprkaaraiH, kAGkSAdimohanIyam - kumatavAJchAdyAtmakamohanaprakRtikaM karma, badhnanti - tIvrAdirasasaciva virathI terasoe aneka mativikalpo thayA. jenAthI jIvo aneka prakAre kAMkSA vagere mohanIya karma bAMdhe che. // 48 // vIrathI = yazodAmaMta karuNAsAgara tIrthakaranA nirvANathI, terasoe = teraso varSa pasAra thayA tyAre matithibhaMgo = kumatanA vikalpo thayA = duSamakALanA prabhAve uddabhava pAmyA. jenAthI = uparokta ubhavathI, bahudhA = asaMkhya adhyavasAyonA prakArothI, kAMkSA vagere mohanIyane = kumatanI IcchA vagere svarUpa moha pamADavAnI prakRtivALA karmane, bAMdhe che = tIvra vagere rasathI yuktapaNAne karavApUrvaka Atmapradezo sAthe ekameka Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 duHSamopaniSad tvApAdanapurassaramAtmasAtkurvanti / __tatra kAGkSA - sugatAdipraNItadarzaneSu grAhaH - abhilASaH, kaMkhA annAnnadaMsaNaggaho - ityukteH / sA punarddhibhedA - dezakAGkSA sarvakAGkSA ca / dezakAGkSakadezaviSayA, yathaikameva saugataM dazarnamAkAGkSati, cittajayo'tra pratipAditaH, ayameva ca pradhAno muktihetuH, ato ghaTamAnakamidam, na dUrApetamiti / ___ sarvakAGkSAyAM sarvadarzanAnyeva kAGkSati, ahiMsAdipratipAdanaparANi sarvANyeva kapilakaNabhakSAkSapAdAdimatAnIha 42 che. temAM kAMkSA = buddha vageree racelA darzanomAM grAha = abhilASA. kahyuM paNa che - kAMkSA eTale anya anya zananI 27.. te je prA2nI che. (1) dezasian (2) sarvakAMkSA. dezakAMkSA ekadezaviSayanI che, jema ke eka bauddhadarzanane ja Icche, ke "emAM to manovijayanI prarUpaNA karI che ane A ja mokSanuM mukhya kAraNa che, mATe A darzana saMgata che. yuktithI dUra pheMkAyeluM nathI." sarva sianvi sarva zanonI sian 72 je. 4 apila, kaNAda, akSapAda vagerenA badhA mato ahiMsA vagerenuM Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 duHSamagaNDikA loke ca nAtyantaklezapratipAdanaparANi, ataH zobhanAnyeveti / kAGkSA ca jainAbhAsAtmakakumate'pi sambhavati / tacca duHSamAyAmanekaprakAraM babhUveti tadvaktavyatAmevAha paMcasayAcauAlA tajhyA siddhiM gayarasa vIrarasa / tao aMtaraMjiAe terAsIadiTTi uppattI // 49 // paJcavarSazatAni catuzcatvAriMzadadhikAni tadA vIrasya uktakAlAtkathaJciddhetubhUtAt, siddhiM gatasya tataH antaraJjikAyAM puryAM trairAzikadRSTyutpattiH babhUva, uktaJcAnyatrApi - paMca sayA coyAlA taiyA siddhiM gayassa vIrassa / purimaMtaraMjiyAe terAsiyadiTThi uppannA - iti (vizeSAvazyakabhASye 2451 ) / bhAvArthastu kathAnakagamyaH, - - pratipAdana kare che. vaLI lokamAM bahu kAyakleza karavAnI prarUpaNA nathI karatAM. mATe te darzano sArA ja che. kAMkSA jainAbhAsarUpa kumatamAM paNa saMbhave che ane duSamAmAM tevA kumata aneka prakAranA thayA che, mATe tenI vAta ja kare che vIrane siddhi gaye pAMcaso cummAlIsa varSa thayA tyAre aMtaraMniamAM trairAzi'dRSTinI utpatti (tha). // 48 // akSarArtha uparokta mujaba che. bhAvArtha kathAnakathI Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad 117 taccedam - zrIvIrAt paJcazatacatuzcatvAriMzattame varSe'ntaraJjikAyAM puryAM bhUtagRhacaitye zrIguptanAmakAcAryaH samavasRtaH / tatra vattazrInAma rIjhADabhUta ! rUta vRzcika-samUSaka-gRpavaaraahii-kaakii-shkunikaa-prmukhbhuvidyaavettaa mahAbhimAnI poTTazAlanAmA tApaso nRpapArzva Agatya 'yadi kazcidatra vAdI bhavet, tarhi sa mayA saha vAdaM karotu' iti paTahamavAdayat, tadA''cAryavandanArthaM grAmAntarAdAgacchan rohagupto nyavedayat / gururapi tasmai vRzcikAdi - saptavidyAvinAzinyo mayUrI - jANavA yogya che, ane te A mujaba che - zrI vIrathI pAMcaso cummAlIsa varSe aMtaraMjikA nagarImAM bhUtagRhacaityamAM zrI gupta nAmanA AcArya samosaryA. tyAM balazrI nAmanA rAjA hatAM. A bAju vIMchI-sApa-uMdara-haraNI-zkarI-kAgaDI-zakunikA (pakSIvizeSa) vagere ghaNI vidyAno jANakAra mahAabhimAnI poTTazAla nAmano tApasa rAjA pAse Avyo ane teNe evo DhaMDhero pITyo ke, "jo ahIM koI vAdI hoya, to mArI sAthe vAda kare.' tyAre AcAryazrIne vaMdana karavA mATe bIjA gAmathI AvatA rohaguptamunie te DhaMDherAno svIkAra karI AvIne gurune kahyuM. gurue paNa tene vIMchI vagere sAta vidyAono Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 duHSamagaNDikA viDAtI natI - vyAkhrI - sidI - 3nUkI - nI - sajJakAH saptavidyAH zeSopadravanivArakaM ca rajoharaNamadadat / tatastat svIkRtya rAjasabhAyAmAgatastena saha vAdaH prArebhe / tadA parivrAjakena dharmAdharma - puNyapApa - sukhaduHkha - rAtridina - candrasUrya - jIvAjIvAdirUpau dvau rAzI sthaapitau| tadA rohaguptaH 'trayo devAH, trINi bhuvanAni, trayaH svarAH, trayo guNAH, trayaH puruSAH, tisro'vasthA ityAdi sarvaM trayAtmakaM trisvarUpamastIti vadan 'jIvAjIvanojIva' iti rAzivayaM saMsthApitavAn / tataH svavidyAbhistadvidyA nirjitya, vinAza karanArI mayUrI-biDAlI-nakuLI-vyAdhrI-siMhaulakI (ghuvaDI)-zyanI (bAja) nAmanI sAta vidyA ane bAkInA upadravonuM nivAraNa karanAruM rajoharaNa ApyuM. pachI tene svIkArIne rohaguptamuni rAjasabhAmAM AvyA ane te vAdI sAthe vAda zarU karyo. tyAre parivrAjake dharma-adharma, puNya-pApa, sukha-duHkha, rAtri-dina, candra-sUrya, jIva-ajIva rUpa be rAzi sthApI. tyAre roguptamunie 'traNa deva, traNa bhuvana, traNa svara, traNa guNa, traNa puruSa, traNa avasthA vagere sarva traNa svarUpa che ema kahetA "jIva-ajIva-nojIva' ema traNa rAzinI sthApanA karI. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad 119 tApasaprayuktAM rAsabhIvidyAmapi rajoharaNena vijitya samahotsavaM gurupArzvamAgatya sarvavRttAntamakathayat / tadA guruNA kathitam vatsa ! varaM kRtam, paraM rAzitrayasthApanamutsUtram, atastatra gatvA mithyAduSkRtaM dehi iti / tadA kathaM svayaM kathayitvA svaM vAkyaM apramANIkaromi - itijAtAhaGkAraH sa guruNA saha SaNmAsIM yAvadvAdaM cakAra / prAnte kutrikApaNe gatvA nojIve yAcite tadaprAptau satyAM kathamapi svA''grahamatyajan sa guruNA - - - pachI potAnI vidyAothI tenI vidyAone jItIne, tApase prayojelI rAsabhI (gadheDI) vidyAne paNa rajoharaNathI jItIne mahotsavapUrvaka guru pAse AvyA ane badho vRttAnta kahyo. tyAre gurue kahyuM, 'vatsa ! sAruM karyuM, paNa te traNa rAzi sthApI, te utsUtra che. mATe tyAM jaIne micchAmi dukkaDam Apa. tyAre rohaguptamunine ahaMkAra thayo ke 'huM pote bolIne mAruM vacana apramANa zI rIte karuM ?' tethI temaNe guru sAthe cha mahinA sudhI vAda karyo. chelle kutrikApaNamAM (devAdhiSThita dukAnamAM, jemAM badhI ja vastu maLe) jaIne nojIva mAMgatA te na maLyo. to ya rohaguptamunie potAno Agraha na choDyo. tyAre gurue na Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 duHSamagaNDikA khelamAtrabhasmaprakSepeNa ziromuNDanapUrvakaM saGghabAhyazcakre / rAjJApi niviSayaH samAjJAtaH / paTahakena ca vAdyamAnena ghoSitaM samastanagare 'jayati jinaH zrImAn varddhamAnaH' - iti / rohaguptena tu tato'pyabhinivezAt svamatikalpitAn dravyAdipadArthAnAzritya vaizeSikamataM praNItam / taccAnyAnyaistacchiSyAdibhiriyantaM kAlaM yAvatsphAtimAnItamiti / tathA - bArasavAsasaehiM advehiM nivvuassa vIrassa / jiNagharamaTThAvAso pakappio sAyasUrihiM // 50 // zlekhapAtranI rAkha nAkhavApUrvaka tenuM mAthuM muMDAvyuM, ane saMghanI bahAra karyo. rAjAe paNa dezanikAlanI AjJA karI. AkhA nagaramAM DhaMDhero pITavA sAthe ghoSaNA karAvI hai, 'zrI. varddhamAna china 4ya pAbhe che.' rohagupta to tyAra pachI paNa kadAgrahathI potAnI matithI kalpita dravya vagere padArthone AzrIne vaizeSika mata banAvyo ane te mata anya anya tenA ziSyo vaDe ATalA samaya sudhI vistRta karAyo. 1. tulanA - bArasavAsasaesu puNNimadivasAo pakkhiyaM jeNa / cauddasI paDhamaM pavvaM, pakappiaM sAhisUrihiM // (paTTAvalisamuccaye 196, ratnasaJcaye 280) / bArasavAsasaesuM pannAsahiesu vaddhamANAo / cauddasi paDhamapaveso, pakappio sAisUrihiM // (vicArazreNau) / Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad 121 tato vIrasya nirvRtasyASTAdhikAdazavarSazataiH sAtasUribhiH - sAtAbhidhAnairAcAryaiH svAtisUribhirvA sukhazIlatApradhAnairAcAryairvA, jinagRhamaThAvAsaH - jinAlayameva pratizrayIkRtya tasmin uSaNam, yadvA maDDA tti dezyazabdo balAtkAraparyAyaH, prasahya jinAjJAmullaGghya caityavAsa ityarthaH, prakalpitaH - AzAtanAvRjinabhayazUnyaiH kutaH samarthito'nuSThitazca / nanu ko'tra doSa iti cet ? AzAtanAbhidha iti tathA - viranirvANathI bAraso ATha varSe sAtasUrie jinagRha-maThAvAsa prakaTyo. ApaNA zrI vIranirvANathI bAraso ATha varSe sAtasUrie = sAta nAmanA AcAryo, svAtisUrijIe ke sukhazIlatAvALA koI AcAryavizeSe, jinagRhamaThAvAsa = jinAlayane ja upAzraya tarIke karI temAM rahevuM te. athavA to "mA" e "jabaradastI arthamAM dezya zabda che. "jabaradastI jinAjJAnuM ullaMghana karIne caityavAsa" evo AkhA zabdano artha thaze. prakaththo = AzAtanAnA bhayathI rahita evA temaNe kutarkothI tenuM samarthana karyuM ane tenuM AcaraNa karyuM. zaMkA - paNa emAM doSa zuM che ? Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 duHSamagaNDikA gRhANa / yaduktam-gurudevuggahabhUmIe jattao ceva hoi pribhogo| iTThaphalasAhago sai aNiTThaphalasAhago iharA // dubbhigaMdhamalassAvi taNurappesa'NhANiyA / ubhao vAuvaho ceva teNa TuMti na ceie // jai vi na AhAkammaM bhattikayaM taha vi vajjayaMtehiM / bhattI khalu hoi kayA iharA AsAyaNA paramA - rUti (svakhAtatyAm karU-4) / tathA - samAdhAna - AzAtanA nAmano doSa che. je kahyuM paNa che - guru ane devanA avagrahanI bhUmino upabhoga yatanApUrvaka karAya, to ja te vAMchitadAyaka bane che, anyathA azubha phaLa ApanAra thAya che. zramaNono deha durgadhI-mela jharanArA hoya, zarIra paNa snAnarahita hoya. vaLI zarIramAM urdhvavAyu ane adhovAyu ema be prakArano vAyumArga che. mATe zramaNo caityavAsa karatA nathI. jo ke jinAlaya sAdhu mATe nathI karAyuM, bhagavAnanI bhakti mATe karAyuM che, tethI AdhAkarma nathI. to paNa teno parihAra karavo e prabhubhakti che. anyathA utkRSTa AzAtanA che. (svakhasaptati 43-45) tathA - Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 duHSamopaniSad ikkArasaguNasaTThai punnima caMdappaho ya roseNaM / muNicaMdAyariyAo kuppahapaheNa so laggo // 51 // ___ ekonaSaSTayadhikaikAdazazate ca vaikrame'bde municandrAcAryAt - upadezapadavRttyAdikAriNaH zrIyazobhadrasUriziSyAcchrImunicandrasUreH, roSeNa - akSamayA, prasaGgavazAnmunicandrasUriviSayakakopenetyarthaH, candraprabhaH - tatkAlInabRhadAcAryaH, pUrNimA iti nAmnA kutsitaH - suvihitaparamparAvirAdhanAdavasAnadAruNaH, panthAH - durgatimArgaH yasya saH - kupanthAH, tena pathA - gacchavizeSAdhvanA, saH agiyAraso ogaNasAITha municaMdrAcAryathI kopathI pUrNimA-unmArga pathe te candraprabha lAgyo. palA | vikrama saMvatu agiyAraso ogaNasAIThe municandrAcAryathI = upadezapadavRtti vagere graMthonA kartA zrIyazobhadrasUriziSya zrImunicandrasUrithI, roSathI - krodhathI, prasaMgane kAraNe municandrasUrijI para AvelA gussAthI evo ahIM artha che. caMdraprabha = te kALanA eka moTA AcArya. pUrNimA A nAmano kutsita = suvihita paraMparAnI virAdhanA karanAro hovAthI pariNAme bhayaMkara evo paMtha = durgatino mArga jeno che te kupatha, Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamagaNDikA anantarAbhihitazcandraprabhAcArya:, lagnaH tathAvidhabhavitavyatAdinibandhanAdyuyuje / tatprasaGgazcaivam - ekonapaJcAzadadhikaikAdazazate vaikrame'bde kenacicchrAddhena vijJaptirvihitA - pratiSThAvasare municandrAcAryaH preSyatAm - iti / enayA bRhadAcAryazcandraprabhasUriH svamapamAnaM mene / nAsau mAmicchatIti / tato mA bhUnmunicandrasUrerapi preSaNamityasau kathayAJcakAra sAvadyA pratiSThA, ata: zrAddhavidheyaiSA, na caiSA sAdhUnAM karaNIyA - iti / pratikuSTA 124 - - tevA mArge = gacchavizeSanA raste, te = hamaNA kahela candraprabhAcArya, lAgyA tevA prakAranI bhavitavyatA vagerene kAraNe joDAyA. = te prasaMga A pramANe che - vi.saM. 1149 mAM koI zrAvake vinaMti karI ke mAre tyAM pratiSThA prasaMge zrImunicandrasUrijIne mokalo. A vinaMtithI moTA AcArya zrIcaMdraprabhasUrijIne potAnuM apamAna lAgyuM, ke huM AvuM ema A Icchato nathI. tethI municandrasUrine ya na mokaluM, ema dhArIne temaNe kahyuM ke - 'pratiSThA sAvagha che. mATe zrAvakoe pratiSThA karavI joIe. sAdhuoe pratiSThA na karavI joIe.' Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad caiSA navInaprarUpaNA'nyaiH suvihitAcAryaiH / tatazcAcAryacandraprabhuH pRthagbhUyaikonaSaSTayadhikaikAdazazate vaikrame'bde pUrNimAgacchaM pravarttayAmAsa / tasmiMzca zrAddhapratiSThA - pUrNimAdinapAkSikAdisAmAcArIti / tathA - I 125 bArasavAsagasaesu vikkamakAlAo jalahiahie / jiNavallahakohAo kucca uragaNAo kharayarayA // 52 // vikramakAlAjjaladhyadhikeSu dvAdazavarSazateSu, caturadhikadvAdazazatatame vaikrame'bda ityarthaH, jinavallabhakopAt AcAryajinavallabhasamutthAccai tyavAsiviSayakakrodhAt A navI prarUpaNAnuM anya suvihita AcAryoe khaMDana karyuM. pachI AcArya candraprabhasUrijI chUTAM thayA ane vi.saM. 1159 mAM temaNe pUrNimAgacchanuM pravartana karyuM. temAM zrAvake pratiSThA karavI, pUnamanA divase pAkSika pratikramaNa karavuM vagere sAmAcArI hatI. tathA - vikrama kALathI bAraso cAra varSe jinavallabhanA kopathI duryapuragAthI bharataro (thayAM .) // 52 // vi.saM. 1204 mAM jinavallabhanA kopathI AcArya jinavallabhane caityavAsIo para AvelA Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 duHSamagaNDikA baipurat (2) varatara: samunAH | tadvattaM caivam - citrakUTanagarajinAlayAzcaityavAsinizrAvartino babhUvuH, ato jinavallabhasUristeSu kalyANakadineSu pravezaM na prApa / tato'sau bhAdrapadabahuladazamI garbhApahArakalyANakatayA prarUpya zrIvIracaitye praviveza / evaM kalyANakaSaTkanirUpaNatastadgacchaH pRthagabhUt / tato'pi tatpaTTadharo jinadattasUrizcatuSpImAtrapauSadha-strIpUjAniSedhAdinavInasAmAcArI prarUpya gussAthI kuryapuragaNathI (?) kharataro utpanna thayAM. temanuM vRttAnta A mujaba che - cittoDanagaranA jinAlayo caityavAsIonI nizrAmAM hatAM. tethI jinavallabhasUrine kalyANakanA divasomAM temAM praveza nA maLyo. tethI temaNe bhAdaravA vada dazamanI garbhApahArakalyANaka tarIke prarUpaNA karI zrIvIra caityamAM praveza karyo. A rIte cha kalyANakanI prarUpaNA karavAthI temano gaccha alaga thayo. pachI paNa temanA paTTadhara jinadattasUrie evI navI sAmAcArInI prarUpaNA karI ke mAtra cAra parvadinomAM ja pauSadha karAya, strIoe jinapUjA na karAya, vagere. AvI sAmAcArInI prarUpaNA Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 duHSamopaniSad kharataragacchapravartako babhUveti / kiJca - paDhamaM cia saMjAo igAraguNasaTThi punnimaapkkho| bAraha caruttarae kharatarapakkho samupanno // 53 // prathamamityAdi / uktArtham / tato'pi - bArahacaudahutarae mata huaM aMcaliAha / chattIsai puNa phaDasUaM(?) tihA dhI AgamiAMha // 54 // caturdazottaradvAdazazatatame vaikrame'bde'JcalikAnAM karIne jinadattasUri kharataragacchanA pravartaka thayA. qNI - pahelA ja vi.saM. 1159 mAM pUrNimA pakSa thayo. vi.saM. 1204 mAM kharatarapakSa utpana thayo. pI. pahelA ItyAdi upara kahelA artha mujaba samajavuM. tyAra pachI paNa - bAraso caudamAM aMcalikono mata thayo. chatrIsa varSe A Agamikono mata thayo. pa4ll vi.saM. 1214 mAM aMcalikono mata thayo. temAM Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 duHSamagaNDikA matamabhUt / atra hetuH - karkaragrAmanikaTe beNapasaMvasathe nADhAnAmnI pUrNimAgacchazrAddhI babhUva / sA ca zrImatI svajanasAdharmikAn pAlayAJcakAra / sakRt pUrNimAgacchIyA''cAryastatratyazrAddhAn dharmanirvAhapraznaM cakre / cakhyuzca te 'nADhAprasAdAt' / sUrirAha-keyaM nADhA ? devagurvoH prasAdAdityevocyatAm // zrutvaitat kupitA nADhA / kiJca tasyAgre tadA mukhavastrikA na babhUvAtastadvandanaM sUriNA na svIkRtam / atrAntare pUrNimAgacchIyopAdhyAyanarasiMhaH zrAddhapratikramaNaM niSedhya vidhipakSamataM sthApayAJcakre / beNapa Agatya zrAddhAnAM A kAraNa hatuM - karkara gAmanI pAsenA beNapa gAmamAM nADhA nAmanI pUnamiyAgacchanI zrAvikA hatI. te dhanavAna hatI ane svajano-sAdharmikonuM pAlana karatI hatI. ekavAra pUnamiyA gacchanA AcArye tyAMnA zrAvakone dharma ane nirvAha viSe prazna karyo. temaNe kahyuM, "nADhAnI kRpAthI. tyAre AcArye kahyuM, "A nADhA koNa che? devagurunI kRpAthI ema ja kaho." A sAMbhaLIne nADhAne gusso Avyo. vaLI tyAre tenI pAse muhapatti na hatI, mATe AcArye tenuM vaMdana na svIkAryuM. A arasAmAM pUnamiyA gacchanA upAdhyAya narasiMhe zrAvakonA pratikramaNano niSedha karIne "vidhipakSa matanI Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad 129 mukhavastrikA pratiSiSedha / nADhAsahitasaGghamaJcalena vandApayAJcakAra / tataH prasannA nADhA'STasahasravyayena naDiyAdavAstavyacaityavAsisUrihastena tamupAdhyAyamAcAryapadaM dApayAmAsa / nAma ca tasya tataH prabhRtirAryarakSita iti cakre / evamanena mukhavastrikAyAH sthAne vastrAJcalaprayogeNa vandanavidhiH pravartitaH, ato vidhipakSo'JcalanAmnA prathitaH / ___tato'pi SaTtriMzadvarSe, paJcAzaduttaradvAdazazatatame vaikrame'bda ityarthaH, devabhadrasUriNA zIlaguNasUrisahacAriNA AgamikAnAm - tristutikAparanAmnAm, dhIH - matam, pravartitA / ziSTaM tu sthApanA karI. beNapamAM AvIne zrAvakone muhapattino niSedha karyo. nADhA sAthe saMghane vastranA cheDAthI vaMdana karAvyuM. tenAthI prasanna thayelI nADhAe ATha hajAranA vyayathI naDiyAdamAM rahetA caityavAsI AcAryanA hAthe te upAdhyAyane AcAryapada apAvyuM ane tyArathI temanuM nAma AryarakSita" evuM karyuM. A rIte temaNe muhapattinA badale vastranA cheDAnA prayogathI vaMdananI vidhi pravartAvI, mATe vidhipakSa aMcalagacchanA nAme prasiddha thayo. pachI chatrIsa varSe = vi.saM. 1250 mAM zIlaguNasUrinA sahacArI devabhadrasUrie Agamikono = tristutika evA bIjA nAmavALAnI mati = mata, Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 duHSamagaNDikA na samyag jJAyate / matodbhavavad granthodbhavAdyapi tattatkAle jJeyamityAha - vikkamakAlassa gae auNattIsuttare saharasaMmi (1029) / dhaNapAleNa viraiA desIsaddANa mAla tti // 55 // vikramakAlasyaikonatriMzaduttare sahastre gate sati dhanapAlena - bhojarAjasabhAvibhUSaNena kavIzvareNa, dezIzabdAnAM mAlA itinAmnI kRtiH viracitA / ayaM kavIzvaraH pravartAvI. bAkInuM barAbara samajAtuM nathI. (A tristutika mata thoDA samayamAM viccheda pAmyo. vartamAnamAM je mata che, te rAjendrasUrijIthI cAlyo che.) matonI utpattinI jema te te kALe graMthonI utpatti paNa jANavA yogya che, mATe kahe che - vikramakALathI eka hajAra ogaNatrIza varSa gayA, tyAre dhanapAle dezI zabdonI mALA banAvI. papA vi.saM. 1029 mAM dhanapALe = bhojarAjAnI sabhAnA zaNagAra evA kavIzvare dezI zabdonI mALA evA nAmanI kRti banAvI. A kavIzvara sarvadeva brAhmaNanA putra hatA. muMjarAjA Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 duHSamopaniSad sarvadevabrAhmaNa-putro muJjarAjabhojarAjayoH purohito babhUva / prAkkAle jinadharmadveSyapi bhrAtRmunizobhanavihitapratibodhena paramArhatIbhUya tilakamaJjarI - RSabhapaJcAzikA - vIrastuti dvisandhAna-kAvyAdiracanAmapyasau cakAreti / kiJca dubhikkhami paNa puNaravi melittu samaNasaMghAo / mahurAe aNuogo pavattio khaMdileNa tayA // 56 // - - durbhikSe - anAvRSTyatizayena yatra bhikSAyA api daurlabhyaM syAttAdRze kAlavizeSe, zrute praNaSTe sati punarapi zramaNasaGghAt taM melayitvA tadA skandilena - Aryaskandila ane bhojarAjAnA purohita hatA. pUrvakALe jinadharmanA dveSI hovA chatAM paNa bhAImuni zobhana dvArA karAyelA pratibodhathI paramArhata thaIne tilakamaMjarI RSabhapaMcAzikA-vIrastuti-dvisaMdhAnakAvya vagere racanA paNa temaNe karI hatI. vaLI - durbhikSamAM nAza thatA pharI zramaNa-saMghathI meLavIne tyAre mathurAmAM kaMdile anuyoga pravartAvyo. pA durbhikSa = varasAda sAva nahIM paDavAthI jemAM bhikSA paNa durlabha thAya, tevA kALavizeSamAM zruta nAza pAmatA pharIthI zramaNa saMgha pAsethI tene meLavIne tyAre kaMdile = Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 duHSamagaNDikA sUriNA, mathurAyAmanuyogaH pravartitaH, zakyasandhAnaM zrutaM saGghaTitamityarthaH / ___atra gurukramaH - iha hi duHSamAyAH sahAyakamAdhAtuM paramasuhRdiva dvAdazavASikaM dubhikSamudapAdi / tatra caivaMrUpe mahati durbhikSe bhikSAlAbhasyAsambhavAdavasIdatAM sAdhUnAmapUrvArthagrahaNapUrvArthasmaraNazrutaparAvartanAni mUlata evApajagmuH, zrutamapi cAtizAyi prabhUtamanezat / aGgopAGgAdigatamapi bhAvato vipranaSTam, tatparAvarttanAderabhAvAt / ___tato dvAdazavarSAnantaramutpanne mahati subhikSe mathurApuri Arya skaMdilasUrijIe, mathurAmAM anuyoga pravaryo, je zratanuM saMdhAna thaI zake tema hatuM tenuM joDANa karyuM. ahIM A rIte gurukama cheahIM duSamakALane sahAya karavA mATe parama mitra jevo bAra varSano dukALa paDyo. tyAM AvA svarUpanA moTA dukALamAM bhikSA maLavI saMbhavita na hovAthI sAdhuo sadAvA lAgyA. navA arthonuM smaraNa ane zrutanA parAvartano mULathI ja gayA. ghaNuM atizayasaMpanna zrata paNa nAza pAmyuM. aMgo-upAMgo vageremAM raheluM zrata paNa bhAvathI (upayogathI ?) nAza pAmyuM. kAraNa ke tenA parAvartana vagere thayA nahIM. pachI bAra varSa pachI moTo sukALa thayo. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad skandilAcAryapramukhazramaNasaGghanaikatra militvA yo yat smarati, sa tat kathayatItyevaM kAlikazrutaM pUrvagataM ca kiJcidanusandhAya ghaTitam / yatazcaitanmathurApuri saGghaTitam, ata iyaM vAcanA mAthurItyabhidhIyate / sA ca tatkAlayugapradhAnAnAM skandilAcAryANAmabhimatA, taireva cArthataH ziSyabuddhiM prApiteti tadanuyogasteSAmAcAryANAM sambandhIti vyapadizyate / apare punarevamAhuH - na kimapi zrutaM durbhikSavazAdanezat, kintu tAvadeva tatkAle zrutamanuvartate sma, kevalamanye pradhAnA ye'nuyogadharAH, te sarve'pi durbhikSakAlakavalIkRtAH / eka mathurAnagaramAM zrI skaMdilasUri vagere zramaNa saMghe eka sthAne maLIne, "jene je yAda hoya te te zruta kahe', e rIte kAlikazruta ane keTaluMka pUrvagata zruta kAMIka anusaMdhAna karIne joDyuM. A anusaMdhAna mathurAnagaramAM karAyuM, tethI A vAcanA "mAghurI" kahevAya che ane te tyAranA yugapradhAna skaMdilAcAryane abhimata hatI ane temaNe ja arthathI ziSyabuddhimAM prApta karAvI. mATe te anuyoga te AcAryono kahevAya che. anyo ema kahe che - koI paNa zruta dukALanA kAraNe nAza nathI pAmyuM. paNa te kALe teTalA ja zratanI paraMparA cAlatI hatI. mAtra bIjA je mukhya anuyogadharo Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamagaNDikA eva skandilasUrayo vidyante sma, tatastairdurbhikSApagame mathurApuri punaranuyogaH pravartita iti mAthurI vAcanA vyapadizyate / anuyogazca teSAmAcAryANAmiti / ___ sAkSI cAtra siddhAntaH - jesiM imo aNuyogo payarai ajjAvi addhabharahammi / bahunayaraniggayajase taM vaMde khaMdilA gi - rUti (jansI-37) / valahIpuraMmi nayare devaDDiapamuhasayalasaMgheNa / putthaya Agama lihio navasaya asIi taha vIrA / 57 / hatA, te sarva dukALano koLiyo banI gayA. eka mAtra skaMdilasUri ja vidyamAna hatA. mATe temaNe sukALa thatA mathurAnagaramAM pharI anuyoga pravartAvyo. mATe A mAdhurI vAcanA kahevAya che ane te AcAryano anuyoga kahevAya A bAbatamAM siddhAnta sAkSI che. Aje paNa jemano A anuyoga ardhabharatakSetramAM pravarte che, tevA ghaNA nagaromAM vistarAyela yazavALA skaMdila AcAryane huM vaMdana karuM chuM. (naMdIsUtra 37) tathA virathI navaso eMzIe valabhIpuranagaramAM devaddhika vagere sarva saMghe pustakamAM Agama lakhyo. pachI Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad 135 tathA vIrAt - paramakAruNikAcchrIvarddhamAnasvAminaH, azItyuttaranavazate varSe, vallabhIpure nagare devarddhikapramukhasakalasaGgrena pustaka Agamo likhitaH / tatra devarddhigaNikSamAzramaNavRttam - prAgbhave'sau hariNaigameSidevastIrthakarAdvijJAtAtmadurlabhabodhikabhAvaH svasthAnotpatsyamAnadevAya vimAnabhittau svapratibodhArthaM vijJaptiM lilekha / tatazcyutvA surASTreSu verAvaLapaTTane kAmadhikSatriyabhAryAkalAvatIkukSau garbhatayodapadyata / dRSTamaharddhikadevasvapnA mAtA navamAsAntaraprasUtaM putraM devarddhinAma dadau / itazca nUnahariNaigameSI tatpratibodhAya tathA vIrathI = parama karuNAdhara zrI vardhvamAna svAmithI, navaso eMzI varSe valabhIpura nagaramAM devaddhika Adi sakaLa saMghe pustakamAM Agama lakhyo. temAM devardhvigaNi kSamAzramaNanuM vRttAMta A pramANe che - pUrvabhavamAM teo harirjhegameSI deva hatA. temaNe tIrthaMkara pAsethI jANyuM ke pote durlabhabodhi che. tethI temaNe potAnA sthAne je deva Ave, tenA mATe potAnA vimAnanI dIvAla para potAne pratibodha karavA mATe vijJapti lakhI. pachI eNvIne saurASTramAM verAvaLa nagaramAM kAmardhi kSatriyanI patnI kalAvatInI kukSimAM garbhapaNe utpanna thayA. mAtAe svapnamAM mahaddhika deva joyo hato. mATe putranuM nAma Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 duHSamagaNDikA patramekaM preSayAmAsa, tatra caivaM likhitamabhUt - svabhittilikhitaM patraM mitra ! tvaM saphalIkuru / hariNaigameSI vakti saMsAraM viSamaM tyaja - iti| svapne'pyevamukto'pyasau na bubudhe / tataH siMhAdi-bhayadarzanena saMsArAnnirvedamutpAdya tena lohityAcAryAntike pravrajyAM grAhItaH / tatazca devarddhimuninA svagurUpAsanena jJAnamavApya gaNipadamupakezagacchIyadevaguptAcAryapArzvasevayA sArthamekapUrvajJAnaM sUtratazca dvitIyapUrvajJAnamavApya kSamAzramaNapadaM ca prAptam / uktakAle ca vallabhIpure caturazI devaddhi rAkhyuM. A bAju navA harizaigameSI deve tene pratibodha karavA mATe eka patra mokalyo. temAM A rIte lakheluM hatuM - 'mitra ! potAnI dIvAla para lakhelA patrane tuM saphaLa kara. haribaigameSI kahe che, ke tuM viSama saMsArano tyAga kara." svapnamAM paNa A rIte kahyuM, paNa te bodha na pAmyA. pachI siMha vagereno bhaya dekhADavA dvArA saMsArathI vairAgya utpanna karAvIne teNe lohitya AcArya pAse dIkSA levaDAvI. pachI devaddhi munie potAnA gurunI upAsanA karavA dvArA jJAna meLavIne gaNipada meLavyuM. upakezagacchIya devaguptAcAryanA paDakhA sevIne arthasahita eka pUrva ane sUtrathI bIjA pUrvanuM jJAna meLavIne kSamAzramaNa pada meLavyuM. ane uparokta kALe valabhIpuramAM Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 duHSamopaniSad tyAgamAdigranthAn pustakArUDhAn cakAra, paryante cAsau zatruJjaye'nazanaM vidhAya svargamAsasAdeti / kiJca - eguNavIsasaehi caudasavarisahi vIranivvANA / chAsivarisAu hohI kakkI samaNANa paDikUlo // 8 // vIranirvANAt - zrIvarddhamAnasvAmisiddhigamanAt, ekonaviMzatizataizcaturdazavarSeH SaDazIti-varSAyuH zramaNAnAM pratikUlaH sAdhupratyanIka ityarthaH, kalkI nRpo bhaviSyati, atra bhaviSyatkAlaprayogataH zrIvIravacanasya sAkSAduddharaNamidamiti jJApitam / atra vizeSavaktavyatAmAha - coryAzI Agama vagere graMthone pustakArUDha karyA. aMta samaye temaNe zatruMjaya para anazana karyuM ane svarge gayA. qNI - vIranirvANathI ogaNIso cauda varSe zramaNone pratikULa kyAzI varSanA AyuSyavALo kalkI thaze. kepaTA zramaNone pratikULa = sAdhuono zatruzeSa sugama che. ahIM bhaviSyakALanA prayogathI ema jaNAvyuM che, ke A zrIvIravacananuM sAkSAt uddharaNa che. A viSayamAM vizeSa vigata kahe che - Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 duHSamagaNDikA pADalipuraMmi kakkI caMDAlakulaMmi cittamAsaMmi / aTThami viTThI jAo caummuho bIyanAme vi // 59 // pATalIpure - pATalIputranAmni pattane, caNDAlakule - mlecchakule, caitramAse aSTamyAm dine viSTau - bhadrAbhidhAne karaNavizeSe, sa kalkI nRpo jAtaH, tasya ca caturmukha iti dvitIyanAmApi babhUva / tathA coktam - mannirvANAd gateSvabdazateSvekonaviMzatau / caturdazAbdyAM ca mlecchakule caitrASTamIdine // viSTau bhAvI nRpaH kalkI sa rudro'tha caturmukhaH / pATalIpuramAM caMDALakuLamAM caitra mahinAmAM AThame viSTimAM bIjA nAmathI caturmukha kalkI jamyo. pahelA pATalIputramAM = pATalIputra nAmanA nagaramAM, caMDALakuLamAM - blecchakuLamAM caitra mahinAmAM AThamanA divase, viSTimAM = bhadrA nAmanA jyotiSazAstramAM prasiddha karaNavizeSamAM te kalkI rAjA thayo. tenuM caturmukha evuM bIjuM nAma paNa hatuM. 59cha... (752 mu45 sama4. mAtra trIhu~ nAma rudra paNa jaNAvyuM che.) Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 duHSamopaniSad nAmatrayeNa vikhyAtaH pATalIputrapattane - iti (trissssttishlaakaapuruSatrei 20//78-71) | sa cArthalobhAtizayAbhibhUtaH san munInapyarthaM yAciSyate, karamadadAnAzca tAn rotsyate / sakRt puradevatAkRtanirbhatsanena nivRttAgraho'pi punarapyAsannamRtyuH kalkI saGghasahitAn munIn govATake nyasya bhikSAyAH SaSThaM bhAgaM yAciSyate / tadA ca saGghakAyotsargAnubhAvena calitAsanaH zakro vRddhadvijarUpeNa tatrAgatya rAjaparSadi kalkinaM vakSyati-bhikSubhyo bhikSAMzaM yAcamAnaH kiM na lajjase ? muJcAmUna, anyathA te mahAnanartho prabhu vIre kahyuM ke, dhananA atizaya lobhathI parAbhUta thaIne sAdhuo pAse paNa dhanayAcanA karaze. munio karavero nahIM Ape, tyAre temane kedamAM pUraze. eka vAra puradevatAnA ThapakAthI Agraha choDI deze. paNa pharIthI aMta samaye kalkI saMghasahita munione gAyanA vADAmAM pUrIne bhikSAno chaThTho bhAga mAMgaze. tyAre zrIsaMghanA kAyotsarganA prabhAve zakranuM siMhAsana calAyamAna thaze. zakra vRddha brAhmaNanA rUpe tyAM AvIne rAjasabhAmAM kalkIne kaheze ke, "sAdhuo pAsethI bhikSAno bhAga mAMgatA tane zarama nathI AvatI ? emane choDI de, nahIM to tAro moTo anartha thaze. tyAre kalkIe Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 duHSamagaNDikA bhAvI - iti / tadA krodhAt tadapasAraNAjJAkAriNaM kalkinaM zakrazcapeTAtADanAd bhasmarAzIkariSyati / tatpazcAdvaktavyatAM sAkSAd gaNDikAkRdevAha - kakkI haNiuM dattaM tapputtaM sikkhiuM karavi(?)iMdo / rajje ThavihI so puNa pure pure ceiuM(yaM) kAhI // 6 // kalkinaM hatvA - uktarItyA paJcatAM prApayya, tatputraM dattaM zikSAyitvA - tvayA devagarubhaktena bhAvyamityAdihitazikSAM dattvA, indrastaM rAjye sthApayiSyati, sa punaH pure krodhathI Adeza karyo ke, "Ane ahIMthI kADhI muko." te samaye zake tamAco mAravApUrvaka kalkIne rAkhano Dhagalo karI dIdho. tenA pachInI vAta sAkSAta gaMDikAkAra ja kahe cha - Indra kalkIne haNIne tenA putra dattane zIkhavIne rAjya sthA5ze. ane. te nagare nagare nisaya zavaze. // 6 // kalkIne haNIne - uparokta rIte mRtyu pamADIne, tenA putra dattane zIkhavIne = tAre deva-gurunA bhakta thavuM, evI hitazikSA ApIne, Indra tene rAjyamAM sthApaze, ane te nagare nagare jinAlaya karAvaze = pitAnA pApanA Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 duHSamopaniSad pure caityam-jinAlayam, kArayiSyati-pitRpApaphalAdismRtyA saJjAtAdhikapuNyamatirvidhApayiSyati, tadAhuH - pituH pApaphalaM ghoraM zakrazikSAM ca saMsmaran / dattaH kariSyati mhiimhccaityvibhUSitAm - rUti (triSaSTizallApuruSatrei 20/12/22) : nanu naitadvRttaM ghaTitaM jJAyata iti cet ? satyam, tathApi nAghaTitamiti vaktuM zakyate, vartamAnapATalIputrapurasyaiva mUlapATalIpuratve tathAvidhapramANAbhAvAt, madhyakhaNDasyopalabdhadezAdatyadhikakSetratvAt, atizayajJAnAdyantareNa tadabhAvaviSaya phaLa vagerene yAda karavAthI puNya karavAnI vadhu abhilASAthI nirmANa karAvaze. kahyuM paNa che - pitAnA pApanuM phaLa ane InTe karelI bhayaMkara zikSAne yAda karato datta dharatIne arihaMtanA caityothI vibhUSita karaze. (triSaSTizalAkApuruSacaritre 10/13/122) zaMkA - A vRttAMta banyo hoya evuM jaNAtuM nathI. samAdhAna :- sAcI vAta che. paNa to ya A vRttAMta banyo nathI evuM na kahI zakAya. kAraNa ke "vartamAna pATalIputra ja mULa pATalIpura che e vAtamAM koI puSTa pramANa nathI. vaLI bharatakSetranA madhyakhaMDano jeTalo bhAga vartamAnamAM maLe che, tenA karatAM tenuM kSetra ghaNuM moTuM che. vaLI atizaya jJAna vagere sivAya tenA abhAvano nizcaya Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 duHSamagaNDikA nizcayAsambhavAt, sarvajJoktiprAmANyAd bhAvanizcayasambhavAcca / evaM yAvatpaJcamAraprAntaM jinadharmasya nirantarA pravRttirbhaviSyati / tatparyante tu yad bhAvi tadAha - paMcamaarassa aMte dohatthataNua vIsavarisAU / kayachaTThatavokammaM aTuMmiaM dokarAvei // 61 // ___ paJcamArasyAnte dvihastatanukAH hastadvayapramANadehocchrayAH, viMzativarSA''yuSaH, evaMrUpA manuSyA bhaviSyanti / kRtetyAdi / atrAzayo na samyagavabudhyate / tatkAle SaSThamutkaTaM saMbhavita nathI. vaLI sarvajJanA vacananA prAmANyathI te ghaTanA ghaTI - evo nizcaya thaI zake che. A rIte pAMcamA ArAnA cheDA sudhI jaina dharmanI niraMtara pravRtti thaze. tenA cheDe to je thaze te kahe che - pAMcamA ArAnA aMte be hAthanA zarIravALA vIza varSanA AyuSyavALA manuSyo thaze. kataSaSTha tapakarma aSTamika dokarAveI (?) I6nA - pAMcamA ArAnA aMte be hAthanA zarIravALA = be hAtha pramANa zarIranI UMcAIvALA, vIza varSanA AyuSyavALA AvA manuSyo thaze. kata ItyAdi. ahIM Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad 143 tapo bhaviSyati, caramamunizcASTamabhaktena svargaM gamiSyatIti tu granthAntarato vidmaH / paJcamAraparyantabhAvisAdhuprabhRtinAmAnyAha - duppasaho phaggusirI nAilasaDDo a saccasirisaDDI / taha vimalavAhaNanivo sumuho taha pacchimo maMtI // 62 // duHprasahaH phalguzrIrnAgilazrAddhazcasatya zrI zrAddhI, etAni krameNApazcima zramaNa zramaNI zrAvaka zrAvikAbhidhAnAni / Azaya barAbara samajAto nathI. te kALe 'chaTTha' e utkRSTa tapa haze ane caramamuni akramapUrvaka svarge jaze, eTaluM anya graMthathI jANIe chIe. pAMcamA ArAnA cheDe je sAdhu Adi thaze, temanA nAmo kahe che - duHprasaha, phalguzrI, nAgilazrAvaka ane satyazrI zrAvikA, tathA vimalavAhana rAjA tathA aMtima maMtrI sumukha. dA duHprasaha, phalguzrI, nAgila zrAvaka ane satyazrI zrAvikA, A kramathI carama zramaNa, zramaNI, zrAvaka ane Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 duHSamagaNDikA uktaJca - duppasaho aNagAro nAmeNa apacchimo pvynnss| phaggusirI samaNINaM sA vi ya samaNINa'pacchimiyA // seTThI ya nAilo nAma gahavatI sAvagANa pacchimato / saccasiri sAvigANaM sA vi ya taiyA apacchimiyA - iti (tIrthodgAlo 839, 842) / tathA vimalavAhananRpaH tathA pazcimaH - antimaH, mantrI - amAtyaH sumukhaH / kiJca - vIsAu duppasaho egavayArI dasAliyadharo a / sohamme sAyarao caiuM taha sijjAhI bharahe // 63 // duHprasahaH - caramayugapradhAnAcAryaH, tameva vizeSayati zrAvinanamo . yuM 59cha... (752 mu45 sama.) tathA vimalavAhana rAjA tathA carama = aMtima, bhaMtrI = amAtya subhuja thaze. vaNI - duHprasaha vaza (varSanA) AyuSyavALA, ekAvatArI, dazavaikAlikadhArI, saudharmamAM sAgaraka tathA bhAratamAM siddha thaze. // 6 // du:prasaha = carama yugapradhAna AcArya, temane ja Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 145 duHSamopaniSad viMzatyAyuH - viMzatisaMvatsarabhavasthitikaH, tatkAlInotkRSTAyurdhAraka ityarthaH, tameva vizeSayati - svargagamanAnantaraM siddhiprApterAgeka evAvatAro'vaziSyate yasya saH - ekAvatArI, punastameva vizeSayati - dazakAlikadharaH - dazavaikAlikAnuyogadhArakaH, uktaJca - so dAi aTThavAso diyaloyasuhaM suyaM aNugaNeto / pavvaihI duppasaho aNusaTTho nAilajjeNaM // so pavvaito saMto mahayA jogeNa suNdrujjogo| kammakkhatovasamiyaM sikkhIhi sutaM dasavetAlaM // dasavetAliyadhArI pujjIhi jaNeNa jaha va dasapuvvI / so puNa vizeSita kare che. viza varSanA AyuSyavALA, arthAt te kALanA utkRSTa AyuSyanA dhAraka. temane ja vizeSita kare che- svargagamana bAda mokSanI prApti pUrve jemano eka ja avatAra bAkI rahyo che, tevA = ekAvatArI, pharI temane ja vizeSita kare che. dazakAlikadhara = dazavaikAlika anuyoganA dhAraka, kahyuM paNa che - divyalokanA sukha ane zratanuM (pUrvabhavanA saMskArathI) anuguNana karatAM (smaraNa karatA) ATha varSanA du:prasahane nAgilArya pratibodha karaze ane teo dIkSA leze. dIkSA lIdhA bAda teo mahAna yogathI suMdara udyogavALA, karmanA kSayopazamapUrvaka dazavaikAlika zratane bhaNaze. dazavaikAlikadhArI evA temane Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 duHSamagaNDikA suTutarAgaM pujjIhI samaNasaMgheNaM - iti (tIrthodgAlau 832834) ! sa ca paryante'STamabhaktena saudharme kalpe sAgarakaH, sAgaranAmni vimAna utpatsyate, tathA cyutvA bharate setsyati, manujajanmAvApyApunarAgatiM gatiM gamiSyatItyarthaH, tadAha - uvavajjihI vimANe sAgaranAmammi so ya sohamme / tatto ya caittANaM sijjhIhI nIrajo dhIro - iti (tIrthodgAlau 860) / nanu sAgaropamaM tatra tadAyurityeva tAtparya bhaviSyati, na tu sAgarasaJavimAnotpattAviti cet ? na, zAstrAntaravirodhAt, loko dazapUrvInI jema pUjaze ane zramaNa saMgha to temane vadhu sArI rIte pUjaze. (tIrthodgAli 832-834) ane teo aMtasamaye aThThama tapa karavA sAthe saudharma kalpamAM sAgaraka = sAgara nAmanA vimAnamAM utpanna thaze. tathA cyavIne bhAratamAM siddha thaze = manuSyajanma pAmIne jyAMthI pharI pAchA AvavAnuM nathI tevI gatimAM jaze. kahyuM paNa che... (upara mujaba samajavuM) zaMkA - devalokamAM temanuM AyuSya eka sAgaropama haze - evuM kahevAnuM tAtparya haze, sAgara nAmanA vimAnamAM utpanna thaze, evuM tAtparya nahIM hoya. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad 147 tathA ca tadvacaH - aTThamabhatteNa kayANasaNo sohamme kappe paliovamAosaro (?) egAvayAro uppijjahai duppasaho sUri - ti (tIrtha 20) / tato'pi paccuse jiNadhammo majjhaNhe nAsaI a nayadhammo / aggI a pacchimaNhe dusamAe aMtadivasaMmi // 64 // duHSamAyA antadivase - caramadine pratyUSe - prAta:kAle, jinadharmo nakSyati, dharmivirahe dharmAvasthAnAsambhavAt, samAdhAna - nA, kAraNa ke ema mAnatA anya zAstrathI virodha Ave. anya zAstramAM kahyuM che - aTTama tapa pUrvaka anazana karIne duppasahasUrijI saudharma devalokamAM palyopama AyuSyavALA ekAvatArI (devapaNe) utpanna thaze. (tIrthakalpa 20). tyArabAda - duHSamAnA caramadine savAre jinadharma, bapore nyAya dharma ane sAMje agni nAza pAmaze. I64 duHSamAnA aMtadine = chellA divase, jinadharmano nAza thaze, kAraNa ke dharminA abhAve dharmanuM avasthAna Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 duHSamagaNDikA tadvirahazcAntimasAdhvAdeH svargagamanAt, madhyAhne ca nayadharmaH - nyAyamudrA nAzameSyati, tatpravartakarAjAdivyucchedAt, pazcimAte -aparANhe ca agniH-analaH vyutchetsyati, tadAhuH-pUrvAhne'tha caritrasya samucchedo bhaviSyati / madhyAhne rAjadharmasyA-parAhne jAtavedasaH-iti (triSaSTizAlAkApuruSacaritre 10/13/152) / evaM duHSamArasamAptau prArapsyate duHSamaduHSamAbhidhaH SaSThAraH, tasmiMzca kIdRzA manuSyA bhaviSyantItyAha - ghoramuha macchabhakkhA kisaNA viyaDA maNU nirygaamii| chaTuMte igahatthA bilavAsI vIsavarisAU // 65 // saMbhavita nathI. dharmino abhAva eTalA mATe ke aMtima sAdhu vagere tyAre svarge jaze ane bapore nayadharma = nyAyamaryAdA nAza pAmaze, kAraNa ke tenA pravartaka rAjA vagereno viccheda thaze ane sAMje agnino viccheda thaze. te. yaM. 59 // cha... (652 bhu45 sama4.) A rIte duHSamA Aro samApta thatA duHSamAduHSamA nAmano chaThTho Aro zarU thaze ane temAM kevA manuSyo thaze, bheDe cha - bhayaMkara mukhavALA, mAchalInuM bhojana karanArA, kRza, nirvastra, narakagAmI, chaTTAnA aMte eka hAthanI avagAhanA Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad 149 ghoramukhAH - darzanamAtrato'pyatisAdhvasasampAdakazirasaH, malsamasyA: - mInamonanAda, zA: - tRSAtrA:, vivRtA: - vastrAdibhirasaMvRtA nagnA iti yAvat, nirayagAminaH - prAyo narakayAyinaH, SaSThAnte - atiduHSamAbhidhaSaSThAraparyantabhAge tu ekahastAH - ranimAtrapramANadehocchAyAH, bilavAsinaH - vaitAdayagiryantargatadvAsaptatidarIvizeSavasatayaH, viMzativarSAyuSaH - utkRSTato'pi viMzatisaMvatsarabhavasthitayaH, etacca vALA, guphAvAsI, vIza varSanA AyuSyavALA manuSyo (thaze.) li6pA. bhayaMkara mukhavALA = jemane jovA mAtrathI paNa atyaMta Dara lAge evA mastaka vALA, matsyabhakSya = mAchalI khAnArA, kRza = kSINa zarIravALA, vivRta = vastra vagerethI nahIM DhaMkAyela zarIravALA = nagna, narakagAmI = prAyaH narakamAM janArA, chaTTAnA aMte - atiduHSamA nAmanA chaThThA ArAnA aMta bhAge, eka hAthavALA = mAtra eka hAthanI UMcAI dharAvatA zarIravALA, guphAmAM rahenArA = vaitADhya parvatanI aMtargata bottera guphAvizeSomAM nivAsa karanArA, vaza varSanA AyuSyavALA = utkRSTathI paNa vIza varSanI bhavasthitinA Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 duHSamagaNDikA puruSAnadhikRtya draSTavyam, strINAM tu SoDazAbdapramANAyuSkatvAt, evaMvidhA manuSyAH bhaviSyanti / kiJca, vAsANa vIsasahassa navasaya tigamAsa paMcadiNa paharA / icchA ghaDiA do pala akkhara aDayAla jiNadhammo // 66 // akSarArthaH sugamaH, tAtparya tu tathAvidhasampradAyavirahAnnAvabudhyate / anyatraiSA gAthA lezavizeSata upalabhyate, dhAraka. A vAta puruSone AzrIne samajavI, kAraNa ke strIo to soLa varSa pramANa AyuSyavALI hoya che. evA manuSyo thaze. qNI, viza hajAra navaso varSa, traNa mahinA, pAMca divasa, praDara, meM 431, 58, matadIza akSara, nidharma. // 66 // akSarArtha sugama che. bhAvArtha to tathAvidha saMpradAya (guruparaMparAthI Avela artha)nA abhAve jaNAto nathI. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad 151 yathA - vAsANa vIsasahassA nava saya chammAsa paMcadiNa paharA / ikkA ghaDiyA do pala akkhara aDayAla jiNadhammo - iti (ratnasaJcaye 84) / kiJca, dusama dasamacchariaM bhasamagga chevaTTha dAhiNaM khettaM / visamavisapaMcagehiM naratiriyA te jae viralA // 67 // duHSamA - prakRtyaiva duSTaH kAlaH, tasminnapi dazAzvaryANi, makAro'lAkSaNikaH, tAni ca jinopasargAdIni prasiddhAni, etacca prakRtAvasarpiNyA eva vaiSamyajJApakam, anyatra // // thodd| 3262 sAthe bhaNe cha, ma ... (tre| bhAsanI pahale 7 bhAsa. che.) vaNI, hu:SamA, 6za Azcarya, bhasmagraDa, saivAta (saMghaya), dakSiNanuM kSetra, viSama-viSa paMcakathI je nara-tiryaMca che, te jaMgatamAM virala che. ll duHSamA = svabhAvathI ja duSTakALa, temAM paNa daza Azcaryo, ahIM "ma'kAra che te alAkSaNika che. daza Azcaryo jinopasarga vagere prasiddha che. A vastu prastuta avasarpiNInI ja viSamatAne jaNAve che, temAM paNa bhasmagrahanI asara, temAM paNa sevArta saMghayaNa = Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 duHSamagaNDikA tasminnapi sevArtaM saMhananam, zithilatamAsthibandhavizeSaH, atyalpaM zArIraM balamityazayaH, tathA dAkSiNam - dakSiNadizAbhavam, kSetram - AkAzAMzavizeSaH, etadapi doSapoSanibandhanam, tadvatAM tatrotpAdasyAgamAbhihitatvAt / ____ evaM viSamatayA viSavadruSTaM caitadanantaroktaM paJcakam - viSamaviSapaJcakam, tasmin sati, vacanavibhaktivyatyayaH prAkRtatvAt, jagati ye dharmaniratAste naratiryaJco viralAH - atistokAH, anyathApi viziSTasattvasAdhyatvAddharmasyokta hADakAonuM sauthI zithila joDANa, atyaMta ochuM zArIrika baLa ema kahevAno Azaya che. dakSiNa = dakSiNa dizAmAM raheluM, kSetra = AkAzano aMzavizeSa, A paNa doSonI puSTi karanAruM kAraNa che. kAraNa ke doSita AtmAo tyAM vadhAre utpanna thAya che, evuM AgamamAM kahyuM che. A rIte viSama hovAthI viSanI jema duSTa evuM hamaNA kaheluM paMcaka = viSamaviSapaMcaka, A sthitimAM, vacana ane vibhaktino vyatyaya prAkRta hovAne kAraNe thayo che. jagatamAM jeo dharmamagna che te manuSyo ane tiryaMco virala che = khUba thoDA che, kAraNa ke sAnukULa paristhitimAM paNa dharmane sAdhavA mATe viziSTa sattvanI Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 duHSamopaniSad viSapaJcake durArAdhyatvAditi / yacca SaSThAramanuSyAnAM bilavAsitvamuktam, tatra bilaviSayavaktavyatAmAha - nava nava dutaDasanne rahacakkavahiNa gaMgasiMdhUNaM / sabbe vi bila bahuttari veaDhe Arao parao // 18 // - rathacakravAhinyoH - yAvat syandanacakrayorantaraM bhavati tAvatpramANamAtrAyatatayA vahantInAm, gaGgAsinthvoH nadyoH dvitaTAsanne - tIradvayasamIpe, nava nava, aSTavAraM nava AvazyakatA hoya che, mATe uparokta pAMca viSanI hAjarImAM dharma vizeSathI duSkara che. chaThThA ArAnA manuSyo guphAvAsI hoya che, evuM je kahyuM, temAM guphAnI vAta kahe che - rathacakravAhinI gaMgA-siMdhunA baMne kinArA pAse nava nava... vaitAdyanI A bAju-pelI bAju, sarva guphA bottera che. //68 rathacakravAhinI-rathanA be paiDAM vacce jeTaluM aMtara hoya teTalI pahoLAIthI vahetI, gaMgA-siMdhu nadIonA baMne kinArA pAse, nava nava, ATha vAra nava saMkhyAvALI guphAo Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 duHSamagaNDikA saGkhyAkA bilA ityAzayaH, evaM vaitADhye parvate ArataH paratazca, ubhayabhAga ityarthaH, sarve'pi bilA dvAsaptatiH, tadAhuH - tadA rathapathamAtraM gaGgAsindhunadIjalam / pravakSyanti calanmatsyakacchapAdibhirAcitam // bhAvino bilavAsAzca girau vaitADhyanAmani / dvAsaptatirnadhubhayataTabhUSu bilAni tu / kUle kUle kUlinInAM bilAni nava tatra ca - iti (trissssttishlaakaapuruSatrei 10/12/AE8, 26, 266 ) I chavarise gabbhadharA itthI chasattaaraesu taha / 3 miU nIra-strI-dhaya-miDa-rasa-rUmameha dazA evo Azaya che. A rIte vaitADhya parvatamAM A bAju ane pelI bAju, baMne bhAge evo artha che, sarva guphAo bottera che. kahyuM paNa che - tyAre rathanA mArga jeTaluM gaMgA ane siMdhu nadInuM pANI vaheze. te pANI paNa temAM cAlatA mAchalA, kAcabA vagerethI bhareluM haze. vaitADhya nAmanA parvatamAM bottera guphAnivAso thaze. nadIonA baMne kAMThe guphAo thaze. temAM nadIomAM kinAre kinAre nava guphAo thaze. (tri.pu.ca. 10/13/148, 145, 166) tathA chaThThA-sAtamA ArAomAM strI cha varSe garbhavatI (thaze.) AThamAmAM nIra-kSIra-ghI-amRta-rasa samAna megho thaze. 6 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad tathA SaSThasaptamArayoH, avasarpiNyantimArotsarpiNyAdimArayorityarthaH, strI - vanitA, janmataH SaDvarSe garbhadharA bhaviSyati, tadAtanaSoDazavarSAyuSkasyAdhunikavarSazatAyuHsamAnatvAt, ata evAha-chavvarisI gabbhadharI hohI nArI u dukkhabIbhacchA / dacchiti puttanattuya dasasolasavAsiyA therA // solasavAsA mahilA paNattue nattue ya dacchiti / egaMtadUsamAe puttasitte ipariUiMI - rUti (tIrthonaeN 147, 148) / aSTamake - utsarpiNIsambandhidvitIyAre, nIrakSIraghRtAmRtarasasamameghA varSiSyanti / vastutastvete tadAdyAraparyante tathA chaThThA-sAtamA ArAmAM = avasarpiNInA chellA ArAmAM ane utsarpiNInA pahelA ArAmAM, strI = mahilA, janmathI cha varSe garbhavatI thaze, kAraNa ke te samayanuM soLa varSanuM AyuSya vartamAnanA so varSanA AyuSya samAna haze. mATe ja kahyuM che - ekAMta duHSamAmAM cha varSanI strI garbhavatI thaI duHkhI thaze ane jugupsanIya zarIravALI thaze. daza ane soLa varSanA vRddho putrone pautrone joze. putra-prapautrothI gherAyelI soLa varSanI strI prapautro ane pautrone joze. (tIrthodgAli 947-948) AThame = utsarpiNInA bIjA ArAmAM, jaLa-dUdhaghI-amRta-rasa samAna megho varasaze. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 duHSamagaNDikA varSiSyanti, tathApyatinikaTakAlInatvAdatra dvitIyAra ityabhihitam / eteSAM meghAnAM pratyekaM kAlamAnaM phalaM cAha - ikvikko sattadiNe varisIhI tattha nicchuvai puddhvii| paDhamo bIo dhanno me(ne)ho taio cauttho a // 7 // ekaikaH - pratyeko meghaH, sapta dinAn yAvad varSiSyati / tatra prathamo meghaH pRthvIm - mahIm, niHspRzati - nirvApayati / dvitIyo meghaH dhAnyam utpAdayati / tRtIyo meghaH snehaM janayati / caturthazca meghaH hakIkatamAM to A megho utsarpiNInA prathama ArAnA aMte varasaze. paNa atyaMta najIkanA kALamAM hovAthI ahIM bIjA ArAmAM ema kahyuM che. A pratyeka meghonuM kALa pramANa ane phaLa kahe che - eka-eka sAta divasa sudhI varasaze, temAM prathama pRthvIne zAMta kare che. bIjo dhAnya, trIjo sneha ane cotho... II70mAM eka-eka = pratyeka megha, sAta divasa sudhI varasaze. temAM pahelo megha pRthvIne = dharatIne nisparza kare chezAMta kare che. bIjo megha anAja utpanna kare che. trIjo megha cIkAza utpanna kare che ane cotho megha.. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 157 duHSamopaniSad posei osahIo taha rasadabbAi paMcamo meho / aNavaMmi irizramiya silAgapurisANa tevaTThA // 71 // ___ oSadhIn poSayati, tathA paJcamo megho rasadravyANi karoti, pRthivyAdInAM rasaM karotItyarthaH, yathoktam - utsapiNyAM duHSama-duHSamAntasamaye'mbudAH / bhAvinaH paJca saptAhavarSiNaste pRthak pRthak // tatrAdyaH puSkaro nAma mahIM nirvApayiSyati / dvitIyaH kSIrameghAkhyo dhAnyAnutpAdayiSyati // tRtIyo ghRtameghAkhyaH snehaM saJjanayiSyati / turyastvamRtameghAkhya oSadhyAdi kariSyati // pRthvyAdInAM rasaM kartA rasameghazca paJcamaH / paJcatriMzaddinIM vRSTi vinI saumyadurdinAH - iti (triSaSTizalAkApuruSacaritre 10/13/173-176) / tatazca yathA aNavammi tti avasarpiNyAM tathA iriami auSadhione puSTa kare che. tathA pAMcamo megha rasadravyo (kare che.) avasarpiNInI jema utsarpiNImAM paNa tresaTha zakSaut puruSa (thaze.) // 71 // auSadhione puSTa kare che. tathA pAMcamo megha rasadravyone kare che = pRthvI vagerenA rasane utpanna kare cha. ma yuM che... (752 bhu45. sama4.) / ane pachI jema avasarpiNImAM ema utsarpiNImAM Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 duHSamagaNDikA ya tti utsapiNyAmapi zalAkApuruSAnAm - tIrthakarAdInAM triSaSTiH boddhavyA / yathAbhihitam - bhAvinyAM tu padmanAbhaH zUrava: supArzvata: - rUtyAdri (pAnavAmaLa 2-3) upasaMharati - abuhajaNajANaNatthaM saraNatthaM appaNo samAseNa / kAlacakkassa gAhA paipahusUrIhiM uddhariyA // 72 // abudhajanajJApanArtham - duHSamArabhAvAnabhijJalokAvagamanahetoH, prayojanAntaramAha - Atmanazca smaraNArtham, satyapi paNa zalAkApuruSo - tIrthakaro vagere, tresaTha samajavA. jema ke kahyuM che - bhAvi covIzImAM padmanAbhasvAmI, zUradevasvAmI, supArzvasvAmI ItyAdi. (abhidhAnaciMtAmaNi 1-53) have upasaMhAra kare che - ajJa lokane jaNAvavA mATe, potAnA smaraNa mATe pratiprabhasUrijIe saMkSepathI kAlacakranI gAthA uddhata karI che. ll7rA. ajJa lokane jaNAvavA mATe = duSamA ArAnA bhAvothI ajANa lokane jJAna thAya e mATe, anya prayojana kahe che - ane potAnA smaraNa mATe, kAraNa ke Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad 159 jJAne punaH punaH smaraNavirahe vismRtiprasakteH, prastutagranthakartRbhiH pratiprabhusUribhiH kAlacakrasya gAthAH - suSamasuSamAdyaranirmitAdhvarathAGgapratipAdikA AryAH, samAsena - sakSepataH, tadrucisattvAnugrahArthatvAtprayAsasya, uddhRtAH - mUlasthAnAvisaMvAditayA''gamataH pRthagavasthApitAH / mithyA'stu duHsanhabdhaM mama / kRtakRpAH zodhayantu bahuzrutAH / jJAna hovA chatAM paNa pharI pharI smaraNa na karAya to vismaraNa thaI javAnI Apatti Ave. prastuta graMthanA kartA pratiprabhasUrijIe kAlacakranI gAthA = suSamasuSamA vagere ArA dvArA banela samayacakranuM pratipAdana karanArI gAthA, samAsathI = saMkSepathI, kAraNa ke prastuta graMtharacanAno prayAsa saMkSeparuci jIvo para anugraha karavA mATe karyo che. uddhata karI = mULa sthAna sAthe visaMvAda na Ave e rIte AgamathI alaga vyavasthApita karI. meM . doSayukta graMthaguMphana karyuM hoya to te mithyA thAo. kRpA karIne bahuzruto AnuM saMzodhana kare. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 duHSamagaNDikA iti caramatIrthapatizramaNabhagavanmahAvIrasvAmizAsane yugAdidevazrIAdinAthapuNyasAnnidhye zrI aThavAlAinsa jaina saGgha - suratamadhye 2067tame vaikrame'bde kArtikIpUrNimAyAM tapAgacchIyAcAryadevazrImadvijayaprema-bhuvanabhAnu-padma-hemacandrasUrIzvaraziSya AcAryavijayakalyANabodhisUrisaMvarNitA zrIpratiprabhusUriviracitaduHSamagaNDikAgranthe nUtanavRttirUpA duHSamopaniSad iti carama tIrthapati zramaNa bhagavAna mahAvIrasvAmizAsane yugAdideva zrI AdinAtha puNyasAnidhye zrI aThavAlAInsa jaina saMgha-surata maLe vi.saM. 2067 - Arata pUrNimA hine tapAgacchIya AcAryadeva zrImadvijaya prema-bhuvanabhAnu-pa hemacandrasUrIzvaraziSya AcArya vijaya kalyANabodhisUri saMvarNitA zrI pratiprabhasUriviracita duHSamagaMDikA graMtha para nUtanavRtti rUpa duHSamopaniSa Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-1) zrI harSanidhAnasUrikRta ratnasaMcaya prakaraNa aMtargata duHSamArasvarUpa pAMcamA ArAne aMte rahevAno saMgha vagere duppasaho phaggusirI, nAilasaDDo a saccasirisaDDI / taha vimalavAhaNanivo, sumuho apacchimo maMtI // 80 // artha : duSkasabha nAmanA sUri, phalgazrI nAmanI sAdhvI, nAgila nAmano zrAvaka, satyazrI nAmanI zrAvikA tathA vimalavAhana nAmano rAjA ane sumukha nAmano maMtrI - ATalA jaNa pAMcamA ArAne cheDe chellA thavAnA che. (0) duprabhasUrinuM jJAna tathA gati vagere dasaviAliyadhArI, vIsavarisAU hatthadugadehI / chaThussa tavo ya tahA, bArasavarisehi sAmannaM // 81 // artha : duSyasabhasUri dazavaikAlika sUtranA jANanAra thaze, tenuM vIza varSanuM AyuSya ane be hAthanuM zarIra Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 duHSamagaNDikA haze, utkRSTa chaThTha tapa karaze, tathA bAra varSanI vaye te dIkSA grahaNa karaze. (81) aThumabhattassa aMte, suhame sArae vimANammi / devo tao a caviuM, duppasaho sijjhihI bharahe // 82 // artha : aMta samaye te aThThama tapa karI sudharmA nAmanA prathama devalokamAM sArada nAmanA vimAnamAM deva thaze. tyAMthI cavI te duSyasabhasUrino jIva bharatakSetramAM utpanna thaI cAritra pALI siddhi padane pAmaze. (82) pAMcamA ArAnA aMtanA bhAva samatte jiNadhamme, majjhanne nAsaI ya nivadhammo / aggI vi pacchimassanne, dusamAe aMtadesaMmi // 83 // artha : duSamA nAmanA pAMcamA ArAne aMte pahele pahore jinadharma samApta thaze, madhyAnha (bIjA pahore) rAjadharma nAza pAmaze eTale rAjA ane maMtrI vIjaLI paDavAthI mRtyu pAmaze, pAchale (trIje) pahore agni paNa nAza pAmaze. duSyasabha AcArya, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA e cAre upAzrayamAM eka sAthe mRtyu pAmaze.) (83) Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 duHSamopaniSad pAMcamA ArAmAM jinadharmanI sthitinuM kALamAna vAsANa vIsasahassA, nava saya chammAsa paMcadiNa paharA / ikkA ghaDiyA do pala, akkhara aDayAla jiNadhammo // 84 // artha : pAMcamA duSama ArAmAM vIza hajAra ne navaso varSa, cha mAsa, pAMca divasa, eka pahora, eka ghaDI, be paLa ane aDatALIza akSara (vipaLa) eTalo vakhata jinadharma raheze. (84) (A pramANenA kALapramANano hetu samajAto nathI. kema ke sAmAnya rIte 21OOO varSa paryata jainadharma raheze ema kSetra mAsamAM paNa kahela che.) A gAthA dIvALI kalpanI che, ema 350 gAthAnA stavanamAM upAdhyAyajI mahArAja lakhe che. juo tenI DhALa 16mI gAthA 17mI. gautama tathA sudhamAM svAmIno nirvANa samaya vIrajiNe siddhigae, bArasavarisehi goyamo siddho / taha vIrAo sohammo, vIsavarisehi siddhigao // 266 // artha : zrI mahAvIra jinezvara mokSe gayA tyArapachI bAra varSe gautama svAmI mokSe gayA, tathA mahAvIra Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 duHSamagaNDikA svAmInA nirvANathI vaza varSa gayA tyAre sudharmAsvAmI siddhimAM gayA. (266) jaMbUvAmInA nirvANano samaya tathA te sAthe daza sthAnono viraha siddhigae vIrajiNe, causavirisehi jaMbuNA mutti / kevalaNANeNa samaM, vucchinnA dasa ime ThANA // 267 // maNa1 paramohara pulAe3, AhAra4 khavaga5 uvasamme6 / kappe7 saMjamatiga8 kevala9 siddhi10 jaMbummi vucchinne // 268 // artha : zrI mahAvIra jinezvara siddhipada pAmyA pachI cosaTha varSe jaMbUsvAmInI mukti thaI che. temanI sAthe kevalajJAna sahita A daza sthAno viccheda thayA che. mana:paryava jJAna 1, paramAvadhi jJAna 2, pulAka labdhi 3, AhAraka zarIra 4, kSapakazreNi 5, upazamazreNi 6, jinakalpa 7, pahelA traNa cAritra (sUkSmasaMparAya, parihAra vizuddhi ane yathAkhyAta) 8, kevaLajJAna 9 ane mokSa 10 - A daza sthAnako jaMbUsvAmInI sAthe viccheda thayA che. (267-ra68) Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 duHSamopaniSad bIjI vastuonA vicchedano samaya puvvANaM aNuogo, saMghayaNa paDhamayaM ca saMThANaM / suhumamahApANajhANaM, vucchinnA thUlabhaddammi // 269 // artha : chellA cAra pUrvano anuyoga 1, paheluM vajarSabhanArA saMghayaNa 2, paheluM samacaturagna saMsthAna 3 tathA sUkSma mahAprANa nAmanuM dhyAna 4 - A cAra sthAno sthUlabhadranI pachI viccheda pAmyA che. (269) dasapuvvI vuccheo, vayare taha addhakIlasaMghayaNA / paMcahi vAsasaehiM, culasI ya samaya ahiyammi // 270 // artha : tathA vajasvAmI pachI dazamA pUrvano viccheda thayo che, tathA mahAvIranA nirvANathI pAMcaso ne corAzI varSa jhAjherA vyatIta thayA tyAre kIlikA sudhInA cAra (bIjAthI pAMcamA sudhInA) saMghayaNa viccheda gayA che. (270) (be be saMghayaNa jude jude vakhate viccheda thayAnuM saMbhave che. kema ke ahIM gAthAmAM cothuM pAMcamuM ja nIkaLe che.) caupuvvIvuccheo, varisasae sittarammi ahiyammi / bhaddabAhaMmi jAo, vIrajiNiMde sivaM patte // 271 // Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 duHSamagaNDikA artha : zrI mahAvIra jinendra mokSa pAmyA pachI kAMIka adhika ekaso ne sItera varSa gayA tyAre zrI bhadrabAhusvAmIne samaye temanI pachI) cAra pUrvano viccheda thayo. (271) (zrI sthUlabhadrane te cAra pUrva mAtra mULathI bhaNAvyA hatA, arthathI nahIM.) cAra kALikAcAryano samaya vagere sirivIrAU gaesu, paNatIsahie tisayavarisesu / paDhamo kAlagasUri, jAo sAmujjanAmu tti // 272 // artha : zrI mahAvIra svAmInA nirvANathI kAMIka adhika traNaso ne pAMtrIsa varSa gayA tyAre pahelA kAlikAcArya nAmanA sUri thayA. tenuM bIjuM nAma zyAmAcArya hatuM. (272) causayatipannavarise, kAligaguruNA sarassatI gahiyA / cihusayasattarivarise, vIrAU vikkamo jAo // 273 // artha : vIranA nirvANathI cAraso ne tepana varSe bIjA kAlikAcArya thayA, teNe mleccha rAjAne lAvI gardabhilla rAjAne haNIne potAnI bhANeja sarasvatI Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 167 satta duHSamopaniSad nAmanI sAdhvIne grahaNa karI hatI. vIra nirvANathI cAraso ne sItera varSe vikrama rAjA thayA. (273) paMceva ya varisasae, siddhaseNadivAyaro payaDo / sattasaya vIsa ahie, kAlikaguru sakkasaMthuNio // 274 // artha: vIranirvANathI pAMcaso varSe siddhasena divAkara sUri thayA, ane kAMIka adhika sAtaso ne vaza varSe trIjA kAlikAcArya thayA, temaNe zakrendranA pUchavAthI nigodanuM yathArtha svarUpa kahyuM hatuM tethI zakrendra temanI stuti karI hatI. (274) navasaya teNuehiM, samaiktehiM vaddhamANAo / pajjUsaNA cauttI, kAligasUrihi tA ThaviyA // 275 // artha: vardhamAnasvAmInA nirvANathI navaso ne trANuM varSa vyatIta thayA tyAre cothA kAlikasUrie pAMcamane badale cothane divase paryuSaNA (saMvaccharI) sthApana karI. (275) jIyaM kAUNa puNa, turamaNi dattassa kAliyajjeNaM / avi ya sarIraM cattaM, na ya bhaNiyamahammasaMjuttaM // 276 // artha : bhANejane bodha karavo te jIta-AcAra che Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 duHSamagaNDikA ema jANIne turamaNI nAmanI nagarImAM potAnA bhANeja datta nAmanA rAjA pAse kAlikAcArya gayA. temaNe potAnA zarIrano tyAga karyo eTale darakAra na karI, paraMtu adharmayukta asatya vacana na ja bolyA. eTale ke datta rAjAe prANAMta sudhIno bhaya batAvyA chatAM yajJanuM phaLa pUchyuM tyAre gurue yajJanuM phaLa naraka ja kahyuM. tethI datta rAjA ati kopa pAmyo, paraMtu te gurune kAMI paNa karI zakyo nahIM, ulaTo pote marIne narake gayo. (276) Agamane pustakArUDha karyAno samaya vallahipurammi nayare, devaDDIpamuheNa samaNasaMgheNa / putthe Agama lihio, navasaya asIi tadA vIro // 277 // artha : vIranirvANathI navaso ne eMzI varSe vallabhIpura nagaramAM devardrigaNi kSamAzramaNa vagere zramaNasaMghe Agamane pustakamAM lakhAvyA. (277) digaMbaranI utpattino samaya rahavIrapuranayare, taha siddhigayassa vIranAhassa / chasayanavauttarIe, khamaNA pAkhaMDiyA jAyA // 278 // . Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSamopaniSad 169 artha : zrI vIraprabhu siddhimAM gayA pachI chaso ne nava varSe rathavIrapura nAmanA nagaramAM pAkhaMDI zramaNa (digaMbara) thayA. (278) bIjIvAra AgamanuM pustakArUDhapaNuM dubbhikkhammi paNaDhe, puNaravi melittu samaNasaMghAo / mahurAe aNuogo, pavvattaI khaMdilo sUri // 279 // artha : bAra varSano dukALa pUrNa thayo tyAre skaMdilAcArya nAmanA sUrie pharIthI mathurAnagarImAM sakaLa zramaNa saMgha ekaTho karI Agamano anuyoga (vyAkhyA) pravartAvyo. (Agamo pustakArUDha karyA.) AnuM nAma mArI vAcanA kahevAya che. (279) pUrNimA tathA amAvAsyAne badale caudazanI pAkhI karavAno samaya bArasavAsasaesu, puNNimadivasAu pakkhiyaM jeNa / caudasI paDhamaM pavvaM, pakappiyaM sAhisUrIhiM // 280 // artha : vIranirvANathI bAraso varSe svAtisUrie pUrNimAnA divasane badale caudazanI pANInuM parva prathama Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 duHSamagaNDikA pravartAvyuM. (280) (tapagacchanI mAnyatA pramANe pAkhI to caudazanI ja hatI, comAsI pUrNimAnI hatI te jyArathI cothanI saMvatsarI karI tyArathI caudazanI TharAvI). paNapaNNabArasasae, haribhaddo sUri Asi puvvakae / terasaya vIsa ahie, varisehiM bappabhaTTapahU // 282 // artha : vIranirvANathI bAraso ne paMcAvana varSe haribhadrasUri prathama graMthakAra thayA ane kAMIka adhika teraso ne vaza varSe bappabhaTTasUri thayA. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhuvanabhAnusUri janma zatAbdI varSa Ros 1ze bhuvanabha 8 jcizniasc pluste dhI jhaLaha, nirdoSacaryAcArI sarvatomukhI pratibhAsvAmI vairAgyavAridhi titikSAmUrti -0e lol Pewien hPJNIE adhyAtmayogI bALadIkSAsaMrakSaka apramattasAdhaka nirdhAmaNAnipuNa nyAyavizArada IPLANBIH 2018) navAgAma), saMghahitaciMtaka zreSThazramaNazilpI pravacanaprabhAvaka janmazata) anekAMtadezanAdakSa suvizuddhasaMyamI gurukRpApAtra suvizALa gacchAdhipati vardhamAna taponidhi zraddhAMjali OEI IN bhAvabhInI thaI 9699 X 2017 8 2067 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Pikk tels late mamatAsAgara , virATa samudAya saMyama zilpI refrain .. zrI-padmavijaya mAM ca pama sa - sebiajice nirIetAniradhi kalikALanA eka mahAsAdaka 2017 nA 2017 - 2017 zAstrasamasabhAnI vargArohaNa jAmajaNanI sAdhanA tAbdI varSe bhAvabhInI kensaranI sa karanI cAtanAmAM ya titikSAnI eka parAkASThA Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha prazastiH zrImate vIranAthAya, kArUNyapuNyapAthase / caramatIrthanAthAya, paropakAriNe namaH ||1||| gautamasvAmine svasti, sudharmasvAmine namaH | tatparamparayA''yAta-yatIndrebhyo namo namaH ||2|| zubhrAbhrazubhrasantatyA-metasyAmabhavat kila / vijayAnandasUrIzaH, surIzasevyatAM gataH ||3|| tato'pi kamalaH sUriH, saMyamakamalAkaraH | upAdhyAyastathA vIro, vIra Antaravigrahe ||4|| sarvAgamarahasyajJa-stato dAnasUrIzvaraH | tato'pi premasUrIzaH, siddhAntaikamahodadhiH ||5|| bhuvanabhAnusUrIza-stato nyAyavizAradaH | paMnyAso'syAnujaH padmaH, samatArasasAgaraH ||6|| virAjate vineyo'sya, mAdRzeSu kRpAparaH / vairAgyadezanAdakSaH, zrIhemacandrasUripaH / / 7 / / tatpAdapaGkajAlinA, sUrikalyANabodhinA | sandRbdho'yaM prabandhastu, kuryAt sarvasya maGgalam ||8|| Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jinazAsana sukRta mukhya AdhArastaMbha (1) zrI nayanabALA bAbubhAI jarIvAlA parivAra ha. lInAbena caMdrakumArabhAI jarIvAlA - muMbaI. (2) zrI mULIbena aMbAlAla zAha parivAra ha. ramAbena puMDarIkabhAI zAha, khaMbhAta - muMbaI. (3) zrI nayanabALA bAbubhAI jarIvAlA parivAra ha. zobhanAbena manIzabhAI jarIvAlA - muMbaI (4) zrI sAyarakaMvara yAdavasiMhajI koThArI parivAra ha. mInAbena vinayacandra koThArI (Apa paNa rUA. 11 lAkha ApIne zrI jinazAsana sukRta mukhya AdhArastaMbha banI zako cho.) zrI jinazAsana sukata AdhArastaMbha (1) zrI kamaLAbena kAMtilAla zAha parivAra ha. bInAbena kIrtibhAI zAha (ghATakopara-sAMghANI) (Apa paNa rUA. 5 lAkha ApIne zrI jinazAsana sukRta AdhArastaMbha banI zako cho.) zrI bhRtoddhAra mukhya AdhArastaMbha (1) zrI aThavAlAInsa zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha ane zrI phUlacaMda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata. (Apa paNa rUA. 11 lAkha ApIne zrI zratoddhAra mukhya AdhArastaMbha banI zako cho.) zrI zratoddhAra AdhArastaMbha (1) zrI ke.pI. saMghavI cerITebala TrasTa saMcAlita zrI pAvApurI tIrtha jIvamaitrI dhAma Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) zrI mATuMgA thai.mU. jaina saMgha - muMbaI (3) zrI hemacaMdrAcArya jaina jJAnamaMdira - pATaNa (4) zrI manapharA zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha - manapharA preraka : pa.pU. AcAryadeva zrImad vijayakalApUrNasUrIzvarajI mahArAjAnA paTTadhara parama pUjya AcAryadeva zrIma vijayakalAprabhasUrIzvarajI mahArAjA (5) zrI govAliyA Tenka jaina saMgha - muMbaI (6) zrI navajIvana .mU. jaina saMgha - muMbaI (7) naDiyAda zrI je.mU. jaina saMgha - naDiyAda (Apa paNa rUA. 5 lAkha ApIne zrI zratoddhAra AdhArastaMbha banI zako cho.) 1) (zrutasamuddhAraka) bhANabAi nAnajI gaDA, muMbaI. (pa. pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImadvijayabhuvanabhAnusUri ma. sA.nA upadezathI) zeTha ANaMdajI kalyANajI, amadAvAda. zrI zAMtinagara zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda. (pa. pU. tapasamrATa AcAryadeva zrImadvijayahimAMzusUri ma. sA.nI preraNAthI) zrI zrIpALanagara jaina upAzraya TrasTa, vAlakezvara, muMbai. (pa.pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImadvijaya rAmacaMdrasUri ma.sA.nI divyakRpA tathA pU. AcAryadeva zrImadvijaya mitrAnaMdasU. ma.sA.nI preraNAthI) zrI lAvaNya sosAyaTI zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda. (pa. pU. paMnyAsajI zrI kulacaMdravijayajI gaNivaryanI preraNAthI) nayanabAlA bAbubhAi sI. jarIvAlA hA. caMdrakumAra, manISa, kalpaneza (pa. pU. munirAjazrI kalyANabodhi vijayajI ma. sA.nI preraNAthI) kezarabena ratanacaMda koThArI hA. lalitabhAi (pa. pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImadvijaya jayaghoSasUrIzvarajI mahArAjAnI preraNAthI) zrI zvetAMbara mUrtipUjaka tapagacchIya jaina pauSadhazALA TrasTa, dAdara, muMbaI. 8) Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10) 9) zrI muluMDa zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, muluMDa, muMbaI. (pa.pU. AcAryadeva zrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) zrI sAMtAkrujha zvetAM. mUrti tapAgaccha saMgha, sAMtAkrujha, muMbaI. (pa.pU. AcAryadeva zrI hemacaMdrasUri ma. sA.nI preraNAthI) 11) zrIdevakaraNa mUlajIbhAI jaina derAsara peDhI, malADa (vesTa), muMbaI. (pa. pU. munirAja zrI saMyamabodhivi. ma. sA.nI preraNAthI) saMghavI aMbAlAla ratanacaMda jaina dhArmika TrasTa, khaMbhAta. (pUjya sAdhvI zrI vasaMtaprabhAzrIjI ma., pUjya sAdhvI zrI svayaMprabhAzrIjI ma. tathA pU. sA. zrI divyayazAzrIjI ma.nI preraNAthI mULIbenanI ArAdhanAnI anumodanAthe) bAbu amIcaMda pannAlAla AdIzvara jaina Tempala cerITebala TrasTa, vAlakezvara, muMbai-6. (pU. munirAjazrI akSayabodhivijayajI ma.sA., pU. munirAjazrI mahAbodhivijayajI ma.sA. tathA pU. munirAjazrI hiraNyabodhi vijayajI ma.sA.nI preraNAthI) zrI zreyaskara aMdherI gujarAtI jaina saMgha, muMbaI. (pU. munirAjazrI hemadarzana vi.ma. tathA pU. munirAjazrI ramyaghoSa vi.ma.nI preraNAthI) 15) zrI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, maMgala pArekhano khAMco, zAhapura, amadAvAda. (pa. pU. AcAryadeva zrIrUcakacaMdrasUri ma.nI preraNAthI). zrI pArzvanAtha zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, sAMghANI esTeTa, ghATakopara (vesTa), muMbaI. (pU. munirAjazrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) zrI navajIvana sosAyaTI jaina saMgha, bombe senTrala, muMbaI. (pU. munirAjazrI akSayabodhi vi. ma.nI preraNAthI) 18) zrI kalyANajI saubhAgacaMdajI jaina peDhI, piMDavADA. (siddhAMtamahodadhi sva. A. zrImadvijayapremasUrIzvarajI ma. sA.nA saMyamanI anumodanAthe) 19) zrI ghATakopara jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, ghATakopara (vesTa), muMbai. (vairAgyadezanAdakSa pU. A. zrI hemacaMdrasUri ma. sA.nI preraNAthI). 20) zrI AMbAvADI zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda. (pU. munirAja zrI kalyANabodhi vijayajI ma.nI preraNAthI) 21) zrI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, vAsaNA, amadAvAda. (pU. AcAryazrI nararatnasUri ma.nA saMyamajIvananI anumodanArthe pUjya tapasvIratna AcArya zrI himAMzusUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) zrI premavardhaka ArAdhaka samiti, dharaNidhara derAsara, pAlaDI, amadAvAda. (pU. gaNivarya zrIakSayabodhivijayajI ma.nI preraNAthI). 23) zrI mahAvIra jaina zvetA. mUrtipUjaka saMgha, pAlaDI, amadAvAda. zeTha kezavalAla mULacaMda jaina upAzraya. (pa. pU. AcAryazrI rAjendrasUri mahArAja sA.nI preraNAthI) zrI mATuMgA jaina zvetAM. mUrtipUjaka tapagaccha saMgha enDa ceriTIjha, mATuMgA, muMbai 25) zrI jIvita mahAvIrasvAmI jaina saMgha, nAMdiyA. (rAjasthAna) (pU. gaNivarya zrI akSayabodhivi. ma.sA. tathA munirAjazrI mahAbodhivi. ma.sA.nI preraNAthI) 22). Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31) 32). 26) zrI vizA ozavAla tapAgaccha jaina saMgha, khaMbhAta. (vairAgyadezanAdakSa pa. pU. AcAryadevazrI hemacaMdrasUri ma. sA.nI preraNAthI). zrI vimala sosAyaTI ArAdhaka jaina saMgha, bANagaMgA, vAlakezvara muMbai-400 007. 28) zrI pAlitANA cAturmAsa ArAdhanA samiti. (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcAryadeva zrImadvijaya hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nA saM. 2013nA pAlitANA madhe cAturmAsa prasaMge jJAnanidhimAMthI) 29) zrI sImaMdharajina ArAdhaka TrasTa, emarAlDa epArTamenTa, aMdherI (I), muMbaI. (munirAjazrI netrAnaMdavijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 30) zrI dharmanAtha popaTalAla hemacaMda jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, jainanagara, amadAvAda. (pa.pU. munirAjazrI saMyamabodhivijayajI ma.sA.nI preraNAthI) zrIkRSNanagara jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, saijapura, amadAvAda. (pa.pU.AcAryadeva zrImadvijayahemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nA kRSNanagara madhye saMvata 2052nA cAturmAsa nimitte pa. pU. munirAjazrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) zrI bAbubhAi sI. jarIvAlA TrasTa, nijhAmapurA, vaDodarA-2. (pa. pU. munirAja zrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 33) zrI goDI pArzvanAthajI Tempala TrasTa, punA. (pa.pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImadvijaya jayaghoSasUrIzvarajI ma.sA. tathA pU. munirAjazrI mahAbodhivijayajI ma.sA.nI preraNAthI) 34) zrI zaMkhezvara pArzvanAtha jaina zvetAMbara maMdira TrasTa, bhavAnI peTha, punA. (pU. munirAja zrI anaMtabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 35) zrI rAMdera roDa jaina saMgha, surata. (pU.paM. zrI akSayabodhi vijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 36) zrI zvetAMbara mUrtipUjaka tapAgaccha dAdara jaina pauSadhazALA TrasTa, ArAdhanA bhavana, dAdara, muMbai. (munirAjazrI aparAjitavijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 37) zrI javAharanagara jaina zvetA. mUrti. saMgha, goregAva, muMbai. (pU. A. zrI rAjendrasUri ma. sA.nI preraNAthI) 38) zrI kanyAzALA jaina upAzraya, khaMbhAta. (pa.pU. sA. zrI raMjanazrIjI ma. sA., pU. pra. sA. zrI IdrazrIjI ma. sA.nA saMyamajIvananI anumodanArthe pa. pU. sA. zrI vinayaprabhAzrIjI ma. sA., pa. pU. sA.zrI vasaMtaprabhAzrIjI ma. sA. tathA pa.pU. sAdhvIjI zrI svayaMprabhAzrIjI ma. sA.nI preraNAthI). 39) zrI mATuMgA jaina zvetAMbara mUrtipUjaka tapAgaccha saMgha enDa cerITIjha, mATuMgA, muMbaI. (pa. pU. paMnyAsapravara zrI jayasuMdaravijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 40) zrI zaMkhezvara pArzvanAtha zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, 60 phuTa roDa, ghATakopara (IsTa) (pU. paM. zrI varabodhivijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 41) zrI AdinAtha zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, navasArI. (pa.pU.A. zrI guNaratnasUri ma.nA ziSya pU. paMnyAsajI zrI puNyaratnavijayajI gaNivarya tathA pU.paM. yazoratnavijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 42) zrI koimbatura jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, koimbatura. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43) zrI paMkaja sosAyaTI jaina saMgha TrasTa, pAlaDI, amadAvAda. (pa. pU. A. zrI bhuvanabhAnusUri ma.sA.nI gurumUrti pratiSThA prasaMge thayela AcArya-paMnyAsa-gaNi padArohaNa, dIkSA vagere nimitte thayela jJAnanidhimAMthI.) 44) zrI mahAvIrasvAmI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka derAsara, pAvApurI, khetavADI, muMbai. (pU. munirAjazrI rAjapAlavijayajI ma.sA. tathA pU.paM. zrI akSayabodhivi. ma.sA.nI preraNAthI) 45) jagadguru zrI hIrasUrIzvarajI zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha TrasTa, malADa (pUrva), muMbai. 46) zrI pArzvanAtha zvetAM. mUrtipUjaka jaina saMgha, sAMghANI esTeTa, ghATakopara (vesTa), muMbai. (pa. pU. munirAjazrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI saMghamAM thayela gaNi padavInI anumodanArthe) 325 47) zrI dharmanAtha popaTalAla hemacaMda jaina zvetAM. mUrtipUjaka saMgha, jainanagara, amadAvAda. (pU. munirAjazrI satyasuMdara vi. ma.sA.nI preraNAthI) 48) ratanabena velajI gAlA parivAra, muluMDa, muMbai. (preraka-pU. munirAjazrI ratnabodhivijayajI ma. sA.) 49) zrI marIna DrAiva jaina ArAdhaka TrasTa, muMbai. 50) zrI sahasraphaNA pArzvanAtha jaina derAsara upAzraya TrasTa, bAbulanAtha, muMbai (preraka-munirAja zrI sattvabhUSaNavijayajI ma.) 51) zrI govAlIyA TeMka jaina saMgha muMbai. (preraka : pU. gaNivaryazrI kalyANabodhi vijayajI 2. ma.sA.) 52) zrI vimalanAtha jaina derAsara ArAdhaka saMgha, bANagaMgA, muMbai. 53) zrI vADilAla sArAbhAi derAsara TrasTa prArthanA samAja, muMbai 54) (preraka : munirAjazrI rAjapAlavijayajI tathA paMnyAsa zrIakSayabodhivijayajI gaNivara.) zrI prinsesa sTrITa, luhAracAla jaina saMgha. (prerakaH pU. gaNivarya zrI kalyANabodhi vijayajI ma.sA.) 55) zrI dharmazAMti cerITebala TrasTa, kAMdivalI (IsTa), muMbaI. (preraka-munirAjazrI rAjapAlavijayajI tathA paM.zrI akSayabodhivijayajI gaNivara) 56) sA. zrI sUryayazAzrIjI tathA sA. zrI suzIlayazAzrInA pArlA (I) kRSNakuMjamAM thayela comAsAnI AvakamAMthI. 57) zrI premavardhaka devAsa zve. mUrtipUjaka jaina saMgha, devAsa, amadAvAda 58) 59) 60) 61) 62) (preraka-pU.A. zrI hemacaMdrasUrijI ma.sA. tathA pU. munirAjazrI kalyANabodhivijayajI ma.) zrI pArzvanAtha jaina saMgha, samAroDa, vaDodarA (preraka-paMnyAsapravara zrI kalyANabodhi vijayajI gaNivarya) zrI munisuvratasvAmI jaina derAsara TrasTa-kolhApura (preraka-pU.munirAjazrI premasuMdaravijayajI ma.) zrI dharmanAtha po. he. jainanagara zve. mU. pU. saMgha, amadAvAda (preraka - pa. zrI puNyaratnavijayajI gaNi) zrI dipaka jayoti jaina saMgha, kAlAcokI, parela, muMbaI (preraka - pU.paM. zrI bhuvanasuMdaravijayajI gaNivarya tathA pU.paM. zrI guNasuMdaravijayajI gaNivarya) paMnyAsapravara zrI padmamaNi jaina zvetAMbara tIrtha peDhI - pAbala, punA (pa. pU. paMnyAsajI zrI kalyANabodhivijayajI gaNinI vardhamAna tapanI so oLInI anumodanArthe pa. pU. paMnyAsa zrIvizvakalyANavijayajI gaNivaryanI preraNAthI) Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 63) OMkArasUrIzvarajI ArAdhanA bhavana - surata (preraka- A. guNaratnasUri ma. nA ziSya munirAjazrI jinezaratnavijayajI ma.) 64) zrI goDI pArzvanAtha jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, nAyaDu kolonI, ghATakopara (IsTa), muMbaI. 65) zrI AdIzvara zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, goregAva-muMbaI. 66) zrI AdIzvara zvetAMbara TrasTa, sAlema (preraka-pa.pU. gacchAdhipati A.zrI jayaghoSasUrIzvarajI ma.sA.) zrI govAliyA Teka jaina saMgha, muMbaI. 68) zrI vilepArlA je. mU.pU. jaina saMgha enDa cerITIjha, vilepArlA (pUrva), muMbaI. 69) zrI nenasI kolonI jaina zve. mU. pU. saMgha, borIvalI (vesTa), muMbaI. 70) mAtuzrI ratanabena narasI monajI sAvalA parivAra. (pU. paM. zrI kalyANabodhivijayajInA ziSya munirAjazrI bhakitavardhanavijayajI ma. sA. tathA pU. sAdhvIjI zrI jayazIlAzrIjI ma. nA saMsArI suputra rAjananI puNyasmRti nimitte ha. : suputro navInabhAi, cunIlAla, dilIpa, hiteza. 71) zrI sImaMdhara jina ArAdhaka TrasTa, emarAlDa epArTamenTa, aMdherI (i.) muMbaI (pa. pU. paMnyAsapravara zrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 72) zrI dharmavardhaka zve. mU. pU. jaina saMgha, kArTara roDa naM. 1, borIvalI (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMta zrI vijaya hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. tathA paMnyAsapravara zrI kalyANabodhi vijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 73) zrI umarA jaina saMghanI zrAvikAo (jJAnanidhimAMthI) (preraka : pa.pU. munirAja zrI jinezaratnavijayajI ma.sA.) 74). zrI kezariyA AdinAtha jaina saMgha, jhADolI, rAja. (preraka : pa.pU. mu. zrI merUcaMdra vi. ma. tathA paM. zrI hiraNyabodhi vi. ga.) 75) zrI dharmazAMti cerITebala TrasTa, kAMdIvalI, muMbaI (preraka : pa.pU. munirAja zrI hemadarzanavi. ma.). 76) zrI jaina . mU. sudhArAkhAtA peDhI, mahesANA. 77) zrI vikrolI saMbhavanAtha zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha, vikrolI (I), muMbaInI ArAdhaka baheno taraphathI (jJAnanidhimAMthI) 78) zrI ke.pI. saMghavI cerITebala TrasTa, surata, muMbaI. (preraka - pa.pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bha. zrImadvijaya hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. tathA paMnyAsapravara zrI kalyANabodhi vijayajI gaNivarya) 79) zAha jesiMgalAla mohanalAla AseDAvAlAnA smaraNArthe ha. prakAzacaMdra je. zAha (AphikAvALA) (preraka: 5. kalyANabodhi vi. gaNivara). Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80) zeTha kanaiyAlAla bheramalajI cerITebala TrasTa, caMdanabALA, vAlakezvara, muMbaI. 81) zrI navA DIsA the.mU.pU. jaina saMgha (banAsakAMThA) 82) zrI pAlanapura jaina mitra maMDaLa saMgha, banAsakAMThA (preraka - pU. paMnyAsapravara kalyANabodhi vijayajI gaNivarya.). zrI ujhA jaina mahAjana (preraka - pU. paMnyAsapravara zrI aparAjitavijayajI gaNivarya tathA pU. munirAja zrI hemadarzanavi. ma.) 84) zrI sImaMdhara jaina derAsara, emarAlDa epArTamenTa, aMdherI (pUrva), muMbaI. (preraka - pU.sA. zrI svayaMprabhAzrIjInA ziSyA pU.sA. zrI tattvaprajJAzrIjI Adi) zrI bApunagara je. mU. jaina saMgha, amadAvAda. zrI zephAlI jaina saMgha, amadAvAda. 87) zAntAbena maNilAla ghelAbhAI parIkha upAzraya, sAbaramatI, amadAvAda. (preraka- sA. zrI suvarNaprabhAzrIjI ma. tathA sA.zrI ratnatrayAzrIjI ma.) zrI ADesara vizA zrImALI jaina derAvAsI saMgha (preraka - A. zrI kalAprabhasUrIzvarajI ma.sA.) zrImad yazovijayajI jaina saMskRta pAThazAlA evaM zrI zreyaskara maMDala, mahesANA. zrI tapAgaccha sAgaragaccha ANaMdajI kalyANajI peDhI, viramagAma (preraka : A. zrI kalyANabodhisUrIzvarajI ma.) 91) zrI mahAvIra je. mUrtipUjaka jaina saMgha, vijayanagara, nAraNapurA, amadAvAda 92) zrI sImaMdharasvAmi jaina saMgha, aMdherI (pUrva) (prerakaH sA. zrI svayaMprabhAzrIjI ma.). 93) zrI cakAlA zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha (preraka : A. zrI kalyANabodhisUrIzvarajI ma.) 94) zrI aThavAlAInsa zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha tathA zrI phUlacanTa kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata 95) zrI jaina zvetAmbara mUrtipUjaka tapAgaccha saMgha - saMsthAna, bAvara (rAjasthAna) (preraka : A. zrI puNyaratnasUrIzvarajI ma.sA.) 96) pAlanapuranivAsI maMjUlAbena rasikalAla zeTha (hAla muMbaI), (preraka : A. zrI kalyANabodhisUrIzvarajI ma.) 97) zrI zaMkhezvara pArzvanAtha je.mU.jaina saMgha, padmAvatI epArTamenTa, nAlAsopArA (I), (preraka pa.pU.A. zrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.) 98) zrI RSabha prakAzabhAI gAlA, saMghANI esTeTa, ghATakopara (ve.), (preraka : pa.pU.A. zrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.) 99) zrI zaMkhezvara pArzvanAtha ArAdhaka TrasTa, pukharAja rAyacaMda ArAdhanA bhavana, sAbaramatI (pa.pU. vyAkhyAnavAcaspati A.de. zrImadvijaya rAmacandrasUrIzvarajI ma.sA.nA upakAronI smRtimAM) 100) zrI kuMdanapura jaina saMgha, kuMdanapura - rAjasthAna, ha. zrI zAMtilAlajI muthA. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhuvanabhAnusUri janmazatAbdIe navaluM najarANuM jJAnAmRta monanam... pariveSaka pa.pU. vairAgyadezanAdakSa A. hemacandrasUrIzvara ziSya che A. kalyANabodhisUrIzvarajI ma.sA. 1. siddhAntamahodadhi mahAkAvyam-sAnuvAda. 2. bhuvanabhAnavIyam mahAkAvyam -sAnuvAda, savArtika. samatAsAgara mahAkAvyam-sAnuvAda. 3. 4. paramapratiSThA kAvyam - sAnuvAda, kalAtmaka AlbamasAthe. jIrAvalIyam kAvyam - sAnuvAda. 5. 6. premamaMdiram - kalyANamaMdira pAdapUrti stotra-sAnuvAda, savArtika. chaMdolaMkAranirUpaNam - kavi banavAno zorTakaTa-pokeTa DAyarI. zrI siddhasenadivAkarasUrikRta SaSThI, aSTamI, navamI, aSTAdazI dvAtriMzikA para saMskRta vRtti - sAnuvAda. 7. 8. tattvopaniSad - 9. vAdopaniSad - eP 10. vedopaniSad - 11. zikSopaniSad - 12. stavopaniSad - 13. sattvopaniSad - 14. devadharmopaniSad - 15. paramopaniSad - zrIsiddhasenadivAkarasUri tathA kalikAlasarvajJa zrI hemacandrAcArya kRta adbhuta stutionA rahasya -sAnuvAda. yogasAra caturthaprakAzavRtti-sAnuvAda. (mAtra saMyamI bhagavaMto mATe) mahopAdhyAya zrI yazovijayajI kRta devadharmaparIkSA graMthanI gurjaraTIkA. mahopAdhyAya zrIyazovijayajI Adi kRta pAMca paramakRtio para gurjaravRtti, Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16. ArSopaniSa1 17. ArSopaniSadra 18. vairAgyopaniSad 19. sUktopaniSad - 20. karmopaniSad - 21. vizeSopaniSad - 22. hiMsopaniSad - 23. ahiMsopaniSad - zrI pratyekabuddhapraNIta RSibhASita (IsibhAsiyAI) AgamasUtra para saMskRta TIkA. zrI hariharopAdhyAyakRta bhartuharinirveda nATaka-bhAvAnuvAda. paradarzanIya adbhuta sUktono samuccaya tathA rahasyAnuvAda, siddhAntamahodadhi zrI premasUrIzvarajI kRta karmasiddhi graMtha para bhAvAnuvAda. zrI samayasuMdara upAdhyAyajI kRta vizeSazataka graMtha para gurjara bhAvAnuvAda. zrI haribhadrasUrikRta svopajJa avacUri alaMkRta hiMsASTaka graMtha para gurjara TIkA. ajJAtakartaka (pravAdataH zrI haribhadrasUri mahArAjA kRta) nAnAcittaprakaraNa para saMskRta TIkA-sAnuvAda. vedathI mAMDIne bAibala sudhInA dharmazAstronA rahasya. navanirmita saptaka prakaraNa -sAnuvAda. zrI haribhadrasUrikRta lokatattvanirNaya graMtha para saMskRta vRtti (bhAga-1). zrI udayanAcAryakRta Atmatattvaviveka graMtha para gurjaraTIkA (bhAga-1). maho. zrI yazovijayajI kRta samAdhi - sAmyadvatrizikA sacitra sAnuvAda. visaMvAdaprakaraNa (AgamapratipakSanirAkaraNa) para vizada vivaraNa. 24. dharmopaniSad - 25. zopaniSad - 26. lokopaniSad - 27. AtmopaniSad - 28. sAmyopaniSad - 29. AgamopaniSadu Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30. stotropaniSad - zrI vajasvAmikRta zrI gautamasvAmIstotra -sacitra sAnuvAda. 31. darzanopaniSad - zrI mAdhavAcAryakRta sarvadarzanasaMgraha graMtha 32. para gurjaraTIkA. bhAgaH 1-2 33-34-35. rAmAyaNanA teja kiraNo - rAmAyaNI mATe paryApta AlaMbana. bhAga-1-2-3. kAma 36. jJAnopaniSad - aSTAvakra gItA para saMskRta vRtti. 37. saMbodhopaniSad saTIka zrI ratnazekharasUrikRta saMbodhasaptati 38. graMtha para gurjaravRtti. bhAgaH 1-2 39. ISTopaniSad - zrI pUjyapAdasvAmikRta Ibdopadeza graMtha para saMskRta TIkA-sAnuvAda. 40. vimohopaniSad - zrI yazapAlamaMtrIkRta moharAjaparAjaya 41. nATaka para viSamapada vyAkhyA ane anuvAda. bhAgaH 1-2 / 42. zramaNyopaniSad - dazavidha yatidharma para navanirmita prakaraNa (bIjuM nAmazramaNazataka). 43. saphaLatAnuM saranAmuM - saphaLatAnI Icchuka vyaktie vAMcavA yogya gurjara graMtha. 44. prasannatAnI paraba - vaktA-zrotA bannene upayogI vairAgyAdi rasajharaNA. 45. sUtropaniSad - zrIsUtrakRtAMgasUtra dvitIya zrutaskaMdhanI saMskRta saMgrahaNI. zrI sUtrakRtAMgadIpikA bhAga-2 nA puna:saMpAdana sAthe. 46. pravrajyopaniSad ajJAtakartaka pravrajyAvidhAna para gurjara Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47. dezanopaniSada vairAgyadezanAdakSa pU. gurudevazrInA vAcanAonuM saMskRta kAvyamaya avataraNa. 48. jIrAvalA juhArIe -gIta guMjana. 49. asparzopaniSad - mahopAdhyAya zrI yazovijayajIkRta aspRzadgativAdapara gurjara vRtti. 50. hitopaniSad - kirI adhyAtmakalpadrumanA yatizikSopadezAdhikAra tathA yatizikSApaMcAzikA para gurjara vArtika-sAnuvAda sAvacUriyativicAra. 51. upadezopaniSad - upade zaratnakoSa para saMskRtavRtti sAnuvAda. pa2. prArthanopaniSad - - alaMkArika stutio para tAtparyavRtti sAnuvAda. 53. sadgodhopaniSad - sadgodhacandrodaya paMcAzikA para saMskRta sAnuvAda vArtika. 54. aMgopaniSad - adyAvadhiamudrita graMtha zrI aMgacUlikAsUtra para saMskRta vRtti bhAga-1-2 56. vargopaniSad adyAvadhi amudrita graMtha zrI vargacUlikAsUtra para saMskRta vRtti. 57. AgamanI AchI jhalaka 58. jaina jayati zAsanam - buddhijIvIone avizvasanIya jaina A siddhAntonI Adhunika prasaMgo dvArA siddhi. 59. Aja AnaMda bhayo aMjanazalAkA-sTeja progrAmamATe AlaMbana. 60. paMcakopaniSad - zrI haribhadrasUri mahArAjA kRta jJAnapaMcaka vivaraNa graMtha para nUtana saMskRta vRtti. 55. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 61. avadhUtopaniSad - zrI dattAtreya avadhUta praNIta avadhUtagItAnI mananIya sUktio para nUtana saMskRta vRtti. 62. duHSopaniSad - duHSamagaMDikA graMtha para vizada vRtti. 63. prathamopaniSad - prathamavAra prakAzita thatI viziSTa kRtio, ratnAkarapaMcaviMzatikAprAcIna TIkA, vana spatisaptatikA-sAvacUri, jaMbU adhyayana, giranAratIrthapratiSThA prazasti. 64. anAmasahasrasamuccaya - kalikAlasarvajJa zrI hemacandrAcAryaracita kRti-sacitra saMpAdana. 65. upAsanopaniSad - pU. zrI haribhadrasUri mahArAjA kRta dhUmAvali + sarvajinasAdhAraNastavana A be viziSTa kRtio-sacitra sAnuvAda. 66. sukhopaniSad - paramasukhaprAptirUpa cittazuddhiphaLa, sacitra sAnuvAda. 67. dayopaniSad - jIvadayA prakaraNa para nUtana saMskRta vRtti sAnuvAda 68. zaMkhezvara stotra- maho. yazovijayajI mahArAjAnI kRti, sacitra-sAnuvAda. 69. dAnAdi prakaraNa - zrI sUrAcAryakRta prakaraNa, truTitakAvyapUrti + anuvAda saha. 70. dhyAnopaniSad - pa.pU. AcArya zrI bhuvanabhAnusUrIzvarajI likhita dhyAna ane jIvana pustakano saMskRta tAtparyAnuvAda. 71. paMcasUtropaniSad - pa.pU. AcArya zrI bhuvanabhAnusUrIzvarajI likhita ucca prakAzanA paMthe pustakano saMskRta tAtparyAnuvAda. Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) 72. pUrNopaniSad - 73. magnopaniSad - 74. gautamASTaka 75. vIropaniSad - 76. AcAropaniSad - 77thI 100 boTikopaniSad - nira maho. yazovijayajI mahArAjA kRta jJAnasAra aMtargata pUrNASTaka sacitra -sAnuvAda. maho. yazovijayajI mahArAjA kRta jJAnasAra aMtargata magnASTakasacitra - sAnuvAda. pUrvAcAryakRta mahAprabhAvaka kRti sacitra - sAnuvAda. zrIbhadrabAhusvAmIkRta kalpasUtra aMtargata prabhu vIranuM svarUpa sacitra - sAnuvAda. daza sAmAcArI viSayaka navanirmita saMskRta prakaraNa - sAnuvAda. AnaMdaghananI AtmAnubhUti alagArI avadhUta zrI AnaMdaghanajI mahArAja praNIta AdhyAtmika pada AdhArita parizIlana zRMkhalA. adyAvadhi amudrita kRtio boTika-pratiSedha, boTikanirAkaraNa, boTikoccATana, digaMbaramatavicAra digaMbaramatakhaMDananA saMkalana sAthe aneka prAcIna graMthonA AdhAre digaMbara matanI samIkSA. 5 vivAhacUlikA * ajIvakalpa jIvasaMkhyA prakaraNa - samyaktva paMcaviMzatikA * nizAbhojana prakaraNa 7 brahmasiddhAntasamuccaya * samyaktva svarUpa Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www ALD che jaya mAdhala avI 200 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHSama Are iNa bharate... duHSamakALanA anekAneka bhUtakAlIna ane bhaviSyakAlIna prasaMgonuM nirUpaNa karatI eka aitihAsika kRti. aneka hastAdarzI parathI saMzodhana-saMpAdana karIne navanirmita TIkA sAthe sau prathama prastuti. WWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWW MULTY GRAPHICS (022) 23873772 23RB4222