Book Title: Trishasti Shalaka Purusa Caritra Part 2
Author(s): Hemchandracharya, Kunvarji Anandji Shah
Publisher: Jain Prakashak Mandal Ahmedabad
View full book text
________________
૨૧૦]. કપિલથી મુક્ત થઈ સતપણે રહેલ સત્યભામા [ પ પ મું કહ્યું. તે સમયે તેનાં વસ્ત્ર અનાજ અને આખું શરીર આદ્ર છે એમ સત્યભામાના લેવામાં આવ્યું. તેથી તેણે મનમાં વિચાર્યું કે જે આણે વિદ્યાશક્તિવડે જળથી પિતાનાં વાણની રક્ષા કરી હોય તે તે પોતાના અંગની રક્ષા ન કરે છે તેથી જરૂર આ કપિલ નગ્ન થઈને આવેલ છે. તે ઉપરથી હું માનું છું કે આ મારે પતિ કુલવાન નથી. તેમ બુદ્ધિબળથી કાને સાંભળીને જ વેદને ભણેલ હોય તેમ જણાય છે. આ પ્રમાણે નિશ્ચય થતાં જ સત્યભામા તેની પર મંદ રાગવાળી થઈ અને પકડી લાવેલા બાંદની જેમ ખેદ કરવા લાગી
હવે તે સમયે અચળગ્રામમાં ધરણીજટ બ્રાહ્મણ દેવગથી નિધન થઈ ગયે. તેના સાંભળવામાં આવ્યું કે, કપિલ ધનાઢય થયો છે.” તેથી પિતાને ઉદ્ધાર કરવાને તે રત્નપુરમાં આ. કપિલે પાઘસ્નાનાદિકથી તેને સત્કાર કર્યો. સાધારણ અતિથિ પણ પૂજય છે, તે આ પિતારૂપ અતિથિને માટે તે શું કહેવું ! પિતા સનાન કરીને નિત્ય કર્મ કરવા પ્રવત્ય, એટલે
જનને અવસર થવાથી કપિલે પોતાની પ્રિયાને કહ્યું “પ્રિયા! મારે શરીરસંબંધી કાંઈ કારણ છે, તેથી આ પિતાને માટે મારાથી ઉત્તમ ભેજન સ્થાન તૈયાર કરે.” પિતા અને પુત્રનું જુદું જુદું આચરણ જેઈને સત્યભામાને અધિક શંકા થઈ, કારણ કે તે કુલીન હતી. અતિ નિર્મળ આચરણથી પિતાના સાસરાને કુલવાન જાણી તે સત્યભામાં તેમનું પિતા, ગુરૂ અને દેવવત્ આરાધના કરવા લાગી.
એક વખતે એકાંતમાં સત્યભામા બ્રહ્યહત્યાના સોગન આપી પોતાના શ્વસુરને મોટા વિનયથી પૂછવા લાગી—“પૂજ્ય પિતા! આ કપિલ તમારે બનને શુદ્ધ પક્ષથી ઉપન્ન થયેલ પુત્ર છે કે વિપરીત પક્ષમાંથી ઉન્ન થયેલું છે? પ્રસન્ન થઈને જે સત્ય હોય તે કહે.” પરણીજટે જે યથાર્થ હતું તે કહી આપ્યું; કારણકે મહાત્માઓ સેગનનો ભંગ કરવામાં જીરૂ હોય છે.
પછી કપિલે વિદાય કરે તે ધરણીજટ બ્રાહાણ કરીને પિતાના અચલગ્રામમાં પાછો આવ્યો. તેમના ગયા પછી સત્યભામાએ શ્રીષેણ રાજાની પાસે જઈ વિજ્ઞપ્તિ કરી કે “દૈવગે આ કોઈ અકુલીન મા ભત્ત થયેલ છે, તે કેશરીસિંહ પાસેથી ગાયની જેમ, રાહથી ચંદ્રકળાની જેમ અને બાજ પક્ષીથી ચકલીની જેમ મને તેની પાસેથી મૂકાવે. તેનાથી મુક્ત થઈ હું સતીપણે રહીને હવે નિરંતર સુકૃત કરીશ. પૂર્વના દુષ્કર્મને ચિરકાળથી હું ઠગાયેલી છું.” તે સાંભળી શ્રીણરાજાએ કપિલને બેલાવીને કહ્યું, “ધર્માચરણ કરવાને માટે આ સત્યભામાને છેડી દે, તે તારાપર વિરક્ત છે, તે હવે બલાત્કારે હરેલી પરીની જેવી તેનાથી તને શું વિષયસુખ મળવાનું છે?” કપિલે કહ્યું-“રાજન્ ! હું તેના વિના એક ક્ષણવાર પણ પ્રાણ ધારવાને સમર્થ નથી. તે પ્રિયા મારી જીવનઔષધી છે. પાણિગ્રહણ કરેલી તે મારી ચીને હું ત્યાગ કરીશ નહીં. ત્યાગ કરે અને કરાવે તે વેશ્યાઓમાંજ ઘટે છે.” તે
૧ ભીંજાયેલ નહીં. ૨ ભીંજાયેલ.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
