Book Title: Trikalik Atma Vigyan
Author(s): Pannalal Jagjivandas Gandhi, Bansilal Hiralal Kapadia
Publisher: Girishbhai Tarachand Mehta
View full book text
________________
૩ર
ભાવથી મનનું અંતઃકરણનું શુદ્ધિકરણ તે મનને –અંત: કરણને વિષય છે જે સૂક્ષ્માતિસૂક્ષમ છે.
આમ દર્શન-પૂજન એ સ્થૂલ દૈહિક-કાયિક પૂજા છે. જે સ્થાપના નિક્ષેપાની પૂજા છે.
પરમાત્મ નામ સ્મરણ અર્થાત્ જાપ તથા પરમાત્મા ચરિત્ર કથા શ્રવણ એ વાચિક છે. જે નામનિક્ષેપા ને દ્રવ્યનિક્ષેપથી કરાતી પૂજા છે.
જયારે પરમાત્મભાવથી ભાવિત થવું તે પરમાત્માની માનસ પૂજા (મનથી થતી પૂજા) છે જે ભાવનિક્ષેપાથી થતી પૂજા છે.
ભગવાનને તેમના નામ નિક્ષેપ–સ્થાપના નિક્ષેપ (મૂર્તિ)ના આલંબનથી એમના દ્રવ્યનિક્ષેપ (ચરિત્ર) અને ભાવનિક્ષેપા (ભગવાનના ક્ષાયિક ગુણે)ને અજપાજાપરૂપે આપણામાં સ્થિર કરવા જોઈએ તે ભગવાનની ચાર નિક્ષેપ સાચી પૂજા કરી કહેવાય. બાકી તે ઉપાધ્યાયજીએ ગાયું છે તેમ પરમ પ્રભુ સબ જન શબ્દદે દયાવે
પઢત પુરાણ વેદ અરૂ ગીતા. મૂરખ અર્થ ન ભાવે
ઉતઈત ફીરત ગ્રસ્ત રસ નાહિં, પશુચર્જિત જયુ ચાવે
નિક્ષેપા એ આલંબન છે આલંબન ખરાબ નથી, પણ સ્વાલંબન માટે તે આલંબનને સર્વસ્વ સમજીને અટકવું નહિ જોઈએ પરમાત્માને પામવા માટે અર્થાત્ સ્વયં પરમાત્મા.
