Book Title: Trikalik Atma Vigyan
Author(s): Pannalal Jagjivandas Gandhi, Bansilal Hiralal Kapadia
Publisher: Girishbhai Tarachand Mehta
View full book text
________________
૩૨૭ -તપ અને વીર્ય છે. જીવની બુદ્ધિશક્તિ, કે વિચારશક્તિ છે તે જીવની જ્ઞાનશક્તિ છે. જીવની ભાવના, લાગણી અને શ્રદ્ધા-વિશ્વાસના મૂળમાં જીવની દશનશક્તિ છે. જીવની વર્તન-કાર્યશીલતાના મૂળમાં જીવની ચારિત્ર્યશક્તિ છે. જ્યારે જીવની ઈચ્છાશક્તિ-તલપના મૂળમાં જીવની તપશક્તિ છે. અને જીવનની એકાગ્રતા, દ્રઢતા, તમના, ઉલ્લાસ ઉત્સાહ ઉમંગવૃત્તિ એ જીવની વીર્યશક્તિના ફળસ્વરૂપે છે.
જીવને પ્રાપ્ત મનોગ-વચન-કાયાગ વડે જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર, તપ વીય તથા ઉપગને દેવ અને ગુરુ સાથે જોડીને જે આચાર સેવાય તેને જ્ઞાનાચાર, દર્શનાચાર ચારિત્રાચાર, તપાચાર. અને વીર્યાચાર કહેવાય. એ પાંચે આચારના સેવનને પંચાચાર પાલના કહેવાય છે. જીવની વર્તમાનશક્તિને શ્રોત જીવની પાંચ અત્યંતર શક્તિઓમાંથી ઉદભવે છે. એ અત્યંતર પાંચ શક્તિઓને મન-વચન કાયાના બાહ્ય ત્રણ ગ્રેગે વળગેલાં છે. ધર્મ આરાધના કરવાની અર્થાત્ બાહ્ય પંચાચારની પાલનામાં યોગોને જોડવાથી પાંચેય અત્યંત શક્તિઓને ક્ષપશમ થાય છે એટલે કે આવરણરહિત થતી જાય છે અર્થાત્ વિકસે છે અને અંતે સર્વથા આવરણરહિત થઈ, નરાવરણ થઈ સ્વરૂપ શક્તિ રૂપે એટલે કે કેવલદર્શન સ્વરૂપે અનંત વીર્યશક્તિનું પ્રાગટીકરણ થાય છે.
પાંચે આચાર પાળવાથી ઘણું બળ મળે છે. પાંચે આચાર એ જીવની પોતાની શક્તિ–સ્વશક્તિ હોવાથી તે સજાતિય છે. તેથી તે પાંચે શક્તિ એકબીજાથી તરફ અને
