Book Title: Trikalik Atma Vigyan
Author(s): Pannalal Jagjivandas Gandhi, Bansilal Hiralal Kapadia
Publisher: Girishbhai Tarachand Mehta
View full book text
________________
૨૦૮
હવે આપણે “અરિહન્ત’ શબ્દ વિષે થેડી વિસ્તૃત છણાવટ કરીશું.
અરિહન્તપણું એટલે અરિરૂપી દોષ જે જીવના પર શત્રુ છે. તેને હણવાની–દુર કરવાની ક્રિયા, એ જીવની સાધના છે. જ્યારે “અરિહંતને “ધર” (અરહન) તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. મહાદેવ વીતરાગ તેત્રમાં કલિકાલ સર્વજ્ઞ હેમચંદ્રાચાર્ય ભગવતે ‘વ’ શબ્દની વિસ્તૃત સમજ તેના ચાર અક્ષર “” “ “શું” અને “ર ઉપર એક એક કલાકની રચના કરીને આપી છે.
અરહનું શબ્દના પ્રથમ “” અક્ષર ઉપર નીચે પ્રમાણેને શ્લેક છે.
'अकार आदि धर्मस्य आदि मोक्ष प्रदेशकः । स्वरुपे परमम् शानम् अकारस्तेन उच्यते ॥' “અને લક્ષ્ય અર્થ અક્ષર, “અક્ષર એટલે કે જેને “ક્ષર અર્થાત્ વિનાશ નથી તે “અવિનાશી” અથવા તે અક્ષર એટલે શ્રુતજ્ઞાનનું મૂળ.
ભગવાને આપેલ દ્વાદશાંગીનું મૂળ શું? સ્વર અને વ્યંજનરૂપ વર્ણ એ દ્વાદશાંગીનું મૂળ છે એટલે કે.......
અક્ષરને સમૂહ શબ્દ બને છે. કર્તા અને ક્રિયાપદ પૂર્વક શબ્દના સમૂહથી સૂત્ર બને છે. સૂત્રને સમૂહ અધ્યયન બને છે. અધ્યયનને સમૂહ આગમ બને છે, અને આગમને સમૂહ તે દ્વાદશાંગી. આમ દ્વાદશાંગીનું મૂળ અક્ષર છે.
