Book Title: Trikalik Atma Vigyan
Author(s): Pannalal Jagjivandas Gandhi, Bansilal Hiralal Kapadia
Publisher: Girishbhai Tarachand Mehta
View full book text
________________
૨૮૦ કથન છે જ્યારે મને ૫૦ મું વર્ષ ચાલે છે એમ કહેવું તે સૂક્ષ્મ જુસૂત્ર નય અનુસારે કથન છે.
યુધિષ્ઠિરે જ્યારે યાચકને થોડા સમય બાદ આવવા કહ્યું અને તે સાંભળી ભીમે ઘંટનાદ કર્યો જેનું કારણ યુધિષ્ઠિરે વિચારતાં ભીમે ખુલાસો કર્યો, કે આપે કાળ ઉપર વિજય મેળવ્યું તેની ખુશાલીને ઘંટનાદ છે તે આ જુસૂત્ર નયનું ઉદાહરણ છે. સાધુ ભગવંતે “વર્તમાન જે” શબ્દનો પ્રયોગ કરે છે તે પણ આ બાજુસૂત્ર નયનું ઉદાહરણ છે. સ્થૂલ રાજસૂત્ર નય રાજગાદીએ રહેલ રાજાને જ રાજા કહે છે અને સૂક્ષ્મ જુસૂત્ર નય રાજચિહનયુકત ગાદીનશીન રાજસત્તા સહિતના રાજાને જ રાજા કહે છે. આમ નિશ્ચિત વર્તમાન સ્વરૂપ વર્તમાનકાળને જ ત્રાજુસુત્રનય પ્રધાનતા આપે છે જે વર્તમાનકાળને જ આવશ્યક સાધન ગણવા તરફ નિર્દેશ કરે છે. સૂફમ જુસૂત્ર નય અને એવંભૂતમાં નયના વર્તમાનકાળને ભેદ એ છે કે સૂક્ષ્મ ઋજુસૂત્ર નય માનસિક છે જ્યારે એવંભૂત નયને વર્તમાન અંતિમ બાહા દ્રશ્ય સહિત કાર્યરૂપ છે. (૫) શબ્દનય -
શબ્દનયમાં શબ્દ એટલે આખું વ્યાકરણશાસ આવે. શબ્દનયમાં લિંગભેદ એટલે કે પુરુષ (પુલ્લીંગ), શ્રી (શ્રી લીંગ), નપુંસક, કાળભેદ અર્થાત્ ભૂતકાળ, ભવિષ્યકાળ, વર્તમાનકાળ, વચનભેદ એટલે કે એકવચન, બહુવચન તથા કારકભેદ એટલે કે સાત વિભક્તિ આવે છે.
આ નય પર્યાય (એકાW) વાચી શબ્દોને એકાWવાચી માને છે. પણ કાળ, લિંગ વિગેરેને ભેદ જે પડતે હોય
