Book Title: Trikalik Atma Vigyan
Author(s): Pannalal Jagjivandas Gandhi, Bansilal Hiralal Kapadia
Publisher: Girishbhai Tarachand Mehta
View full book text
________________
૨૯૧
એકેક કરીને જતાં દ્રષ્ટિમાં જે સુધારો થાય તે અનુસાર તે દ્રષ્ટિનાં આઠ નામ જણાવેલ છે.
જ્યાં નૈગમનયનું કાર્ય પૂરું થાય છે ત્યાંથી સંગ્રહનયની શરૂઆત થાય છે. જ્યાં સંગ્રહનયનું કાર્ય પૂરું થાય છે ત્યાંથી વ્યવહારનયની શરૂઆત થાય છે. જ્યાં વ્યવહાર નયનું કાર્ય પૂરું થાય છે ત્યાંથી હજુ સૂત્રનયની શરૂઆત થાય છે. જ્યાં ત્રાજુસૂત્રનયનું કાર્ય પૂરું થાય છે ત્યાંથી શબ્દનયની શરૂઆત થાય છે. જ્યાં શબ્દનયનું કાર્ય પૂરું થાય છે ત્યાંથી સમભિરૂટની શરૂઆત થાય છે. જ્યાં સમભિરૂઢ નયનું કાર્ય પૂરું થાય છે ત્યાંથી એવંભૂતનયની શરૂઆત થાય છે.
સાતે સાત નયને કર્તા-ભોક્તા ભાવમાં ઘટાવવાના છે. -જે દ્રષ્ટિ છે તે દ્રષ્ટિના ચાર ભાવ છે....
(૧) કર્તાભાવ (૨) ભક્તાભાવ (૩) જ્ઞાતાભાવ (૪) દ્રષ્ટાભાવ.
જે દ્રશ્યને જોઈને દ્રષ્ટિમાં દ્રશ્યની યા તે ઘટનાની અસર દ્રષ્ટાને પહોંચે તે ત્યાં કર્તાકતાભાવ ઘટાવપરંતુ જે દ્રષ્ટિ પર દ્રશ્યની કશી અસર દ્રષ્ટાને થતી નથી તે ત્યાં માત્ર જ્ઞાતા-દ્રષ્ટા ભાવ લે. - જ્ઞાતા યને જાણે છે. રેય તર ફરતાં રહે છે. પરંતુ જ્ઞાતા તે ઊભું રહે છે. જ્ઞાતા એ દ્રવ્ય છે. માટે જ્ઞાતાને અર્થાત્ જેનારાને જાણ તે સ્વપ્રતિ સ્વયંની સત્ય દ્રવ્યદ્રષ્ટિ છે અને તે દિવ્ય દષ્ટિ છે. દષ્ટિ અને દષ્ટિા એક થઈ અવિનાશીપણાને પ્રાપ્ત કરે તે સાધના છે.
