Book Title: Trikalik Atma Vigyan
Author(s): Pannalal Jagjivandas Gandhi, Bansilal Hiralal Kapadia
Publisher: Girishbhai Tarachand Mehta
View full book text
________________
૨૧૫
આ રીતે નમસ્કાર મહામંત્રમાં એકેક શબ્દની રચના અને ચાજના વિસ્મયકારક, અને અદ્ભુત અલૌકિક અર્થાત લેકેત્તર છે.
અગાઉ જેઈ ગયાં તે મુજબ “હ” એ મહાપ્રાણ છે જે હૃદયમાંથી ઉચ્ચારાય છે તેમ મંત્રાલર વ્હી” (અથવા હી) હૃદયમાં શ્રદ્ધા અને લાગણી શુદ્ધ કરે છે–માયા બીજ છે જ્યારે ૐ બુદ્ધિ શુદ્ધ કરે છે જે મસ્તિકમાંથી ઉચ્ચારાયા છે અને તે મંત્રાક્ષર પ્રણવબીજ છે. વળી આ ડેમાં પંચપરમેષ્ઠિને સમન્વય થયેલ છે જે નીચે પ્રમાણે છે.
સંસ્કૃત ભાષાના અક્ષર સંધિના નિયમ મુજબ અરહંતને “અ” અને અશરીરી કે સિદ્ધ ભગવંતનું મુખ્ય વિશેષણ છે તેને “અ” મળી અ + અ = આ થાય છે. એમાં આચાર્ય શબ્દને પહેલો અક્ષર “આ ભળવાથી આ+આ= આ એમાં ઉપાધ્યાય શબ્દને પહેલે અક્ષર “ઉ” મળવાથી આ ઉ= થાય છે. અને મુનિને પહેલે અક્ષર “મ” જોડાવાથી એક્સ=એમ શબ્દ બને છે.
હવે પ્રશ્ન એ થાય કે પાંચમાં સાધુ પદના સાધુ શબ્દને “મા” અક્ષર ન લેતાં મુનિ શબ્દને “મ” અક્ષર કેમ લેવામાં આવ્યો? તેનું કારણ એ છે કે પાંચ સમિતિ અને ત્રણ ગુપ્તિરૂપી અષ્ટપ્રવચન માતાની આરાધનાનું અંતિમફળ જે કોઈ હોય તે તે મનનું મૌન છે. અને મૌન એ અબેલ તત્ત્વ છે. એટલે આત્મા મૌનથી પણ પર છે તેથી “મુનિ” શબ્દ લક્ષ્ય અર્થથી બહુ મહત્વને હાઈ સાધુના સ્થાને અત્રે પ્રય છે અને સાધુને મુનિ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે જ છે.
