Book Title: Trikalik Atma Vigyan
Author(s): Pannalal Jagjivandas Gandhi, Bansilal Hiralal Kapadia
Publisher: Girishbhai Tarachand Mehta
View full book text
________________
૨૨૬ આ પંક્તિનું પરમ રહસ્ય શું છે? મનુષ્ય એનિમાં જન્મેલે જીવ ચાહે તે જાતિ, જ્ઞાતિ કે ક્ષેત્રને હોય પરંતુ તે વિશ્વના કેઈપણ પદાર્થનો અર્થ કે ભાવની જન્મતાની સાથે જાણ કે સમજ નથી પરંતુ બીજાના શબ્દોચ્ચાર વડે સાંભળીને પહેલાં તે તે ઉચ્ચારાયેલ શબ્દને જ પકડે છે– ગ્રહણ કરે છે. ત્યારબાદ અવસ્થાની પરિપકવતાએ ધારણામાં રાખેલ તે શબ્દના અર્થ અને ભાવને પામે છે તે પ્રમાણે આપણે પણ આપણા સ્વરૂપમંત્રી રૂપ આ પાંચ પદોનાં નામની ખૂબ રટણપૂર્વક જપ કિયા કરવી જોઈએ જેથી આપણે તેના અર્થ અને ભાવને પામી શકીએ.
આમ પંચપરમેષ્ઠિના શબ્દોચ્ચાર રૂપ નામ સ્વરૂપ અને તેના જપનું કેટલું મહત્ત્વ છે તે જીવનના અનુભવથી સહ કેઈ સહજ જ સમજી શકે છે. આથી જ ચાર નિક્ષેપમાં નામ નિપાને પ્રથમ ક્રમાંક સ્થાન આપ્યું છે.
વિશ્વમાં ગમે તે ધર્મમાં ગમે તે ભાષામાં ગમે તેટલા મંત્ર હોય પરંતુ બધાંય મંત્રનું મૂળ આ પાંચ શબ્દો હોવાથી આ પાંચ પદોનું સ્મરણ કરીને જે બીજ મંત્રની સાધના કરે તે જ તે મંત્રને બળ મળે અને તેનું ફળ મળે કારણ કે તેના પંચપરમેષ્ઠિ શબ્દ રૂપ મંત્ર સ્વરૂપ છે જ્યારે બીજા બધાં મંત્રો તેનાં અંશરૂપ-દેશરૂપ છે. જેમ જ્ઞાન સવરૂપ કહેવાય અને ક્રિયા દેશરૂપ કહેવાય એવું આ મંત્રનું છે. જ્ઞાન પરમાર્થથી અવિનાશી છે, જ્યારે કિયા વિનાશી છે. અવિનાશી સ્વંયભૂ હાય જ્યારે વિનાશી એ અવિનાશીને આધાર લઈને જ ઉત્પન્ન થાય અને વ્યય થાય ત્યારે તેમાં જ લય પામે.
