Book Title: Trikalik Atma Vigyan
Author(s): Pannalal Jagjivandas Gandhi, Bansilal Hiralal Kapadia
Publisher: Girishbhai Tarachand Mehta
View full book text
________________
૨૦૨
પડે તે એમની અધૂરી સમજ પૂરી થાય-જો એ બન્ને જિજ્ઞાસુ હૈ,ય તે. જ્ઞ.ન અને ક્રિયા એ એમાંથી એકની જ ઉપતાની જેને સમજ હોય અથવા દ્વૈત અને અદ્વૈત જેવા સામસામાં દેખતા સિદ્ધાંતામાંથી જ એક સિદ્ધાંતની જેને સમજ હેય તે જો બીજી મમત તરફ પણ પેાતાની વિચારર્દષ્ટિ લગાવે એના ષ્ટિ-મિત્ર પણ છે,ખ્ય રીતે સમજે તે બીજી ખાખતને પણ સ્વીકારે જ
C
જેમ ‘પ્રમાણ’ એટલે શુદ્ધ જ્ઞાન, તેમ ‘નય' એટલે પણ શુદ્ધ જ્ઞાન. ફન્ગ્યુ એટલે જ હું એક શુદ્ધ જ્ઞાન અખંડ વસ્તુ-પશી છે, જ્યારે ખીજું વસ્તુના અને સ્પર્શે છે, પણ મર્યાદાનું તારતમ્ય છતા એ અને જ્ઞાન છે શુદ્ધ પ્રમાણ રૂપ શુદ્ધ જ્ઞાનને ઉચેગ ‘નય’ની વાટે થાય છે. કેમકે પ્રમાણ રૂપ શુદ્ધ જ્ઞાન જ્યારે બીબની આવળ પ્રકટ કરવામાં આવે છે ત્યારે તે ખાસ માદામાં આવી જવાથી ‘નય’ અની જાય છે, વસ્તુની એક ખાખત (અંશ) ને સ્પર્શનારી એક નયષ્ટિને એજ વસ્તુની બીજી ખાખત (અંશ) ની ખખર હેય પણ ખરી અને ન પણ હાય, જે હાય તા પણ પેાતાના જ વચને સ્પર્શવાની એની મા દા છે. કેમ કે વ્યવહારમાગ એવે! જ ાય છે. જેમકે, જ્ઞાનની મહત્તા અને ઉપયોગિતા બતાવવી હેાય ત્યારે જ્ઞાનનું મહત્ત્વ કે ઉપચાગિત્ત્વ જે વવાય તે જ્ઞાનષ્ટિરૂપ જ્ઞાનવયને આભારી છે. તે વખતે, ક્રિયાને પણ સ્થાન છે. એની ખબર હોવા છતાંય જ્ઞાતનય (પ્રસંગનુરૂપ) જ્ઞાનની જ મહત્તા વવે, અને એમ કરવામાં એ કશુ ખેટુ કરતા નથી. હા, ખાટુ' કરતા તે ત્યારે કહેવાય કે જ્યારે પેતાની વાતને ગાવાની ધૂનમાં ક્રિયાની ઉપયોગિતાના સ્થાનને નષ્ટ કરી નાખે.
