Book Title: Trikalik Atma Vigyan
Author(s): Pannalal Jagjivandas Gandhi, Bansilal Hiralal Kapadia
Publisher: Girishbhai Tarachand Mehta
View full book text
________________
૨૩૮
લેશ લહુથી દર સમભાવમાં શાંત ભાવમાં પ્રવતીએ તે માટે થઈને જગતમાં અનુપમ અને અદ્વિતીય કહી શકાય એવાં મૌલિક સ્યાદ્વાદ દર્શનની ભેટ આપી કે જેના વડે અર્પણ એવાં પણ આપણે તત્ત્વનું સમગ્રતયા દર્શન કરી શકીએ અને કોઈ એક જ માજુનું અધૂરું -અધકચરુ દર્શન કરી રાગ-દ્વેષ-કલેશ-કલહમાં ન સરકી પડીએ.
ત્રણે કાળમાં સ્યાદ્વાદ દનની આવશ્યકતા છે. પર`તુ સાંપ્રત સમયમાં જ્યારે અનેક મતમતાંતરે અને વાદ પ્રવર્તે છે અને જ્યારે સ્વમતના આગ્રહ એટલે કે કદાગ્રહ વધારે છે, સૃષ્ટિ સંકુચિત થઈ ગઈ છે ને મન આળાં થઈ ગયાં છે, ત્યારે સ્યાદવાદ દશનની વિશેષ આવશ્યકતા અને અગત્યતા રહે છે.
સ્યાદ્ શબ્દનું પ્રયાજન કરવા દ્વારા આપણા સહુની અપૂર્ણતાનું ભાન કરાવેલ છે. આપણને સ્યાદ્ કહેવા દ્વારા ચાંકાવેલ છે કે આપણે છદ્મસ્થ, અપૂર્ણ અને અજ્ઞાની છીએ, અહી' અજ્ઞાનના અર્થ જ્ઞાનના અભાવ નથી. પરંતુ કેવલજ્ઞાની પરમાત્મા ભગવંત જે જાણે છે તેથી અનંતુ, અન ંતમાં ભાગનું પણ આપણે જાણતા નથી તે અમાં અજ્ઞાની કહેલ છે. સ્યાદ્વાદ દર્શન આપવા દ્વારા પરમાત્માએ પૂછ્યું લક્ષ્ય કરાવવા સહતત્ત્વને સમ્યગ્ પ્રકારે સમજવાની ચાવી આપી છે.
આ સ્યાદવાદને અનેકાન્તવાદ અને સાપેક્ષવાદ તરીકે ઓળખાવવાની સામાન્ય ભૂલ ચાલી આવે છે, પર ંતુ આ ત્રણે શબ્દો એકખીજાના પર્યાયી શબ્દો નથી. એ ત્રણેમાં સૂક્ષ્મ તાત્ત્વિક ભેદ છે. એ ભેદ સમજવા માટે પચારિતકાય
