Book Title: Trikalik Atma Vigyan
Author(s): Pannalal Jagjivandas Gandhi, Bansilal Hiralal Kapadia
Publisher: Girishbhai Tarachand Mehta
View full book text
________________
નિશ્ચયથી સેવ કર્મના લોકો જાણે છે તે
૧૩૫ (૧૮) જે જીવ પિતામાં રહેલી અશુદ્ધતા (દેષ-મહવિકાર)ને ન જાણે અને પિતામાં રહેલી શુદ્ધતાને ય ન જાણે તે અજ્ઞાની છે. એ બહિરાત્મા છે.
જે સત્તામાં રહેલી પિતાની શુદ્ધતાને અને પોતાની વર્તમાન અશુદ્ધતાને જાણે છે એ જ્ઞાની છે અર્થાત્ અંતરામા છે અને જે પિતાની શુદ્ધતાને વેદે છે અને અન્ય સર્વની શુદ્ધતા અને અશુદ્ધતાને સંપૂર્ણપણે જાણે છે તે પરમાત્મા છે. ' (૧૯) જીવ કર્મના ઉદયે કર્મનો ભેટતા હોવા છતાં નિશ્ચયથી તે જીવ પોતાને અજ્ઞાન અને મહાદિ અશુદ્ધ
સ્વભાવને જ વેદે છે ભગવે છે. અશુદ્ધ આનંદ જે સુખ દુઃખ રૂપે પરિણમેલ છે, અને વેદે છે. અશુદ્ધ જ્ઞાનને વેદે છે.
અંતરાત્મા એમ વિચારે છે કે હું કર્મ નૈમિત્તિક મારા અશુદ્ધ આનંદને અજ્ઞાનને-મેહાદિભાવને બેઠું .
જ્યારે બહિરાત્મા એમ માને છે કે હું કમને અર્થાત્ ઇન્દ્રિય અનુકૂળ બાહા ભેગસામગ્રીને વે છું. પરંતુ નિશ્ચય થી તે પોતે પોતાના અશુદ્ધ આનંદને વેદે છે એવી સમજણ એને હોતી નથી.
(૨૦) કોઈનું ય બુરું ન ઈચ્છવું, કેઈનું ય બુરું ન કરવું એ માનવતા છે. પિતાના સાધન અને શકિતનો સદુપયોગ કરી બીજાનું ભલું કરવું એ સજજનતા છે. જ્યારે પિતાની સર્વ સુખસગવડને ત્યાગ કરી બીજાં જીવેને સુખી કરવા અને પોતાને કઈ દુઃખ આપે તે સહન કરવું તે સાધુતા છે. સાધુ દુઃખ દેનારને ઉપસર્ગ ક્ષમા આપે છે. જ્યારે સજજન પોતાના સુખને ત્યાગ નથી કરતે. આવશ્યક હોય તે દુર્જનને દંડ પણ દે છે અને વખત આવે ક્ષમા પણ આપે છે.
