Book Title: Trikalik Atma Vigyan
Author(s): Pannalal Jagjivandas Gandhi, Bansilal Hiralal Kapadia
Publisher: Girishbhai Tarachand Mehta
View full book text
________________
૧૮૦
(૩) અસાધારણ કરણ :- અપેક્ષા અને નિમિત્ત કારણને પ્રાપ્ત કરી, અંતઃકરણની, મેાક્ષપ્રાપ્તિને યાગ્ય તથા પ્રકારની (Development) થવી શુદ્ધિ થવી, તે મેક્ષપ્રાપ્તિ અગેનુ અસાધારણ કારણ કહેવાય.
ટૂંકમાં બહારના મંદિર-મૂર્તિ –આગમગ્રંથ-ધમ તથા દેવ અને ગુરુના નિમિત્ત કારણને પ્રાપ્ત કરીને અભ્યંતરમાં ક્રાધ-માન-માયા-લાભ આદિ કષાયાનું ઉપશમન થવું અને રાગ-દ્વેષ રહિત થતાં જઈ નિસ્પૃહી બનવુ' તેને અસાધારણ કારણ કહે છે.
કાય` એક તત્ત્વ છે. જેનું અનંતરકારણ એક હાય છે, પરંતુ પરંપરા કારણે અનેક હાય છે. કાર્ટીની સિદ્ધિ પૂર્વેનું અંતિમકારણ તે અનંતરકારણ અને તેની પાશ્વભૂમિમાં રહેલાં અન્ય કારણે। તે પર પર કારણ. સર્વસતા અર્થાત્ કેવલજ્ઞાનની પ્રાપ્તિનું અન તરકારણ તે વીતરાગતા-ક્ષપકશ્રેણિ છે. જ્યા એની પૂર્વના પર પર કારણમાં ગુણસ્થાનક આરોહણ સંસ્કૃત પ્રાપ્તિ આદિ છે.
(૪) ઉપાદાન કારણ ઃ- ઉપાદાનકારણ્ એટલે આત્મ સ્વય' આત્માના મેાક્ષ થઈ શકે છે અને થાય છે. જેમ માટીના ઘડા અને છે પણ કપડાંને ઘડે અનતા નથી. ઘટાકારે પરિમનને સ્વભાવ માટીના છે, તેમ પરમાત્મ સ્વરૂપે પરિણમનને સ્વભાવ આત્માના છે માટે આત્માને ઉપાદા કારણ કહેલ છે.
ટ્રે’કમાં ઉપાદાન કારણ એ ગુણી-દ્રવ્ય સ્વયં છે જયા અસાધારણ કારણ એ ગુણના ગુણ છે. અથવા તે કહે માક્ષના ઈચ્છક એ ઉપાદાનકારણ છે જ્યારે મેાક્ષની ઈ
