Book Title: Trikalik Atma Vigyan
Author(s): Pannalal Jagjivandas Gandhi, Bansilal Hiralal Kapadia
Publisher: Girishbhai Tarachand Mehta
View full book text
________________
૧૯૩
ત્રણે
ભવન, ઉપાસના છે. ભારતના સુભગ
નમસ્કારરૂપી વજા અહંકારરૂપી પર્વતને નાશ કરે છે. નમસ્કાર માનવીના મનમપ કેષને શુદ્ધ કરે છે. અહંકારનું સ્થાન મસ્તક છે. મનમય કોષ શુદ્ધ થવાથી અહંકાર આપોઆપ વિલય પામે છે.
નમસ્કારમાં શુભકર્મ, ઉપાસના અને જ્ઞાન એ ત્રણેકમગ, ભક્તિયોગ અને જ્ઞાનને સુભગ સુમેળ છે. કહે કે ત્રિવેણી સંગમ છે. શુભકર્મનું ફળ પુણ્યદય (સુખ -અનુકૂળતા); ઉપાસનાનું ફળ શાંતિ અને જ્ઞાનનું ફળ પ્રભુત્વ–પરમપદની પ્રાપ્તિ છે. કર્મફળમાં વિશ્વાસાત્મક બુદ્ધિ (શ્રદ્ધા) તે સદ્દબુદ્ધિ છે જે શાંતિદાયક છે અને એ નમ. સ્કારથી વિકસે છે. એટલુ જ નહિ પરંતુ તેના પ્રભાવથી હદયમાં પ્રકાશ પ્રગટે છે, જ્ઞાન-વિજ્ઞાનનું સ્થાન બુદ્ધિ છે જ્યારે શાંતિ અને આનંદને વાસ હૃદયમાં છે બુદ્ધિને વિકાસ અને હૃદયમાં પ્રકાશ એ નમસ્કારનું અસાધારણ ફળ છે. નમસ્કારની કિયા શ્રદ્ધા, વિશ્વાસ અને એકાગ્રતા વધારે છે. શ્રદ્ધાથી એકલક્યતા વિશ્વાસથી સર્વાર્પણતા અને અભેદતાથી ચિત્ત (બુદ્ધિ)ની સ્થિરતા એકાગ્રતા વધે છે.
નમસ્કારમાં અહંકાર વિરુદ્ધ નમ્રતા છે, પ્રમાદ વિરુદ્ધ પુરુષાર્થ છે, હૃદયની કઠોરતા વિરુદ્ધ કેમળતા છે અને ઉપકારીના પ્રતિ કૃતજ્ઞતા છે નમસ્કારના કારણે એક બાજુ મનની વાસના અને બીજી બાજુ ચિત્તની ચંચળતા દૂર થવાની સાથે જ્ઞાન ઉપરનું ઘેર આવરણ (અજ્ઞાન) ટળી જાય છે અર્થાત્ દૂર થાય છે...
અઘાંતિકર્મની પાપપ્રકૃતિના ઉદયને પુણ્યપ્રકૃતિમાં ફેરવી
૧૩
