Book Title: Trikalik Atma Vigyan
Author(s): Pannalal Jagjivandas Gandhi, Bansilal Hiralal Kapadia
Publisher: Girishbhai Tarachand Mehta
View full book text
________________
૨૦૫
નવ્વાણુ (૯)ની સંખ્યા સમાય પણ ૯૯માં ૧૦૦ નહિ સમાય તેમ અપૂર્ણ તત્વ પૂર્ણ તત્વમાં સમાય પણ અપૂર્ણ તત્ત્વમાં પૂર્ણ તત્ત્વ નહિ સમાય.
ખાદ્યદશ્યની જે જે સુદરતા છે તેના ઉપાદાન અને નિમિત્ત કારણમાં જીવ ભાવ છે, જે જીવ ભાવમાં શ્રેષ્ઠ ભાવ પંચપરમેષ્ઠિ પાસે છે, માટે એમના સિવાય પ્રધાન શ્રેષ્ઠતા અન્યમાં નથી. પૂર્ણ સ્વભાવમાંથી કયા પ્રભાવા નહિ નીકળે ?
୯
આપણે અગાઉ જોયું તે મુજબ પંચપરમેષ્ઠિમાં અરિ હુ'ત અને સિદ્ધ એ એ વીતરાગ સ્વરૂપ સાધ્યપદ છે. જ્યારે આચાય, ઉપાધ્યાય અને સાધુએ ત્રણ વૈરાગી સાધકપદ છે. અરિહંત અને સિદ્ધને સાઘ્યપદ કહ્યાં પરંતુ વાસ્તવિક તે ઉભય ધ્યેયપદ, લક્ષ્યપદ છે. સૂક્ષ્મ રીતે વિચારીએ તા સમણિરુદ્ઘનય પ્રમાણે શબ્દ ફરતાં અથ કરે તે મુજમ સાધ્ય અને લક્ષ્ય શબ્દમાં ભેદ છે. લક્ષ્ય અરિહંત અને સિદ્ધ બનવાનું છે અને સાધ્ય વીતરાગતાની પ્રાપ્તિ છે. વીતરાગતાની સાધના છે અને વીતરાગતાની ફળપ્રાપ્તિ રૂપ મહિત–સિદ્ધ પદની પ્રાપ્તિ છે. તેથીજ જ્ઞાનવિમલસૂરિ શ્વરજીએ ગાયુ` છે કે
‘વીતરાગ’ ભાવ ન આવી જ્યાં લગી મુજને દેવ; જ્યાં લગે તુમ પદ કમલની સેવના રહેજો ટેવ;
મનમાં આવો રે નાથ તું થયા આજ સનાથ” તેમાંય અરિહંતને નવકારમંત્રમાં પ્રથમ સ્થાન આપેલ છે. કારણ કે અરિહ'ત' એ સદેહી-સયાગી—સાકાર અને અષ્ટપ્રાતિ હાર્યાં તથા અતિશયેાના પ્રભાવયુક્ત પરમાત્મ સ્વરૂપ છે. જેથી
