Book Title: Trikalik Atma Vigyan
Author(s): Pannalal Jagjivandas Gandhi, Bansilal Hiralal Kapadia
Publisher: Girishbhai Tarachand Mehta
View full book text
________________
૧૬૦
દૃષ્ટા ભાવ છે. કેવલજ્ઞાન ઉપયાગવંત હાય છે, જયારે બીજા મતિજ્ઞાન, શ્રુતજ્ઞાન, અવિધજ્ઞાન, મન:પર્યંÖવજ્ઞાન ઉપયાગ મૂકવા રૂપ હાય છે. ઉદાહરણ તરીકે અરીસામાં પ્રતિબિંબનુ પડતું પ્રતિબિ ́બ રંગરોગાન અને આકૃતિયુક્ત અદલેબદલ હૂબહૂ હોય છે. કેવલજ્ઞાનમાં ગેય એ પ્રમાણે પ્રતિબિ ંખિત થાય છે. દેખાય-જણાય છે. જયારે કોઇપણ પદ્મા નુ ચિત્રકાર દ્વારા પ્રયત્નપૂર્વક કરાતું ચિત્રાંકનચિત્રામણ તેનાં અનેક રેખાંકનો અને રગ રાગાનની પૂતિથી હાય છે જે પદાર્થ નુ ચિત્ર હોય છે અને તે પદાર્થ જેવુ હાય છે. પણ હૂબહૂ નથી હાતુ` કે જેવુ... પ્રતિષિ`ખ હોય છે. બાકીના ચાર જ્ઞાન આ પ્રકારના પ્રયત્નપૂર્વકના ચિત્રામણ જેવાં હાય છે.
કેવલજ્ઞાનીને અનાદિ–અન ત એક જ સમયમાં જણાય છે. એક જ સમયે ત્રણે કાળના સર્વ પદાર્થોના સવ` પર્યાય કેવલજ્ઞાનમાં જણાય છે. કેવલજ્ઞાનીની આ વ્યાખ્યા જે કરી છે તે છદ્મસ્થ સૌંસારી જીવાને સમજવા માટે છદ્મસ્થની અપેક્ષાએ કરેલ વ્યાખ્યા છે. પર વસ્તુના ભાકતા એવાં છદ્મસ્થ સ’સારી જીવનું જ્ઞાન ત્રણે કાળના ભેદરૂપ છે. એણે જાણ્યુ', એ જાણે છે, અને એ જાણશે-એવાં ક્રિયાના કાળથી એ ત્રણ ભેદ ત્યાં પાડવા પડે છે. જ્યારે કેવલજ્ઞાનીનું જ્ઞાન, જીવન અને વેદન (ભાગ) ત્રણે એકરૂપ છે અને અભેદ છે, પર વસ્તુનું ભાકતૃત્વ નીકળી જતાં કેવલજ્ઞાન થાય છે. પર વસ્તુના ભાકતૃત્વના કારણે જ કાળના ત્રણ ભેદ ભૂત-વર્તમાન -ભવિષ્ય પડી જાય છે. માટે જ છદ્મસ્થ સંસારી જીવના જીવનાજ્ઞાન અને લેગ (વેદન) ત્રણ કાળરૂપ અર્થાત્ ભેદરૂપ અની જાય છે.
