Book Title: Trikalik Atma Vigyan
Author(s): Pannalal Jagjivandas Gandhi, Bansilal Hiralal Kapadia
Publisher: Girishbhai Tarachand Mehta
View full book text
________________
૧૭૬ વિનાશી રહેવું છે? કાળના પ્રવાહમાં તણાતા રહેવું છે! કે પછી અવિનાશી થવું છે ? અવિનાશી થવું હોય, કાળા વમળમાંથી કિનારે આવવું હોય, તે ભવિષ્ય વર્તમાન ભૂત એમ કાળની જે શંખલા ચાલે છે. તેને તોડવી રહી.
કાળ પછી સ્વભાવની વાત કરીએ તે સ્વભાવ, જગતને શું છે? અને જીવને પિતાને શું છે? એ જીવે એટલે આપણે સહુએ વિચારવું જોઈએ અને તે ઉપર ચિંતા મનન, મંથન સંશોધન કરી જીવે એના પિતાના (d ભાવમાં એટલે કે સ્વભાવમાં આવવું જોઈએ. - કર્મ વિષે વિચારતા એમાંથી સાધના એ નીકળી શો છે કે કર્મ સારા અને નરસા (ખરાબ) ઉભય પ્રકારના હોર છે. સત્કર્મનું ફળ સારું અને કુકર્મ (દુષ્કર્મનું ફળ ખરાબ હોય છે. તે કર્મ કરતી વખતે અર્થાત્ કર્મબંધના સમયે જીવે વિવેકી બની સકર્મ–સુકમ–સુકૃત તરફ વળવું જોઈએ
ઉદ્યમની વાત લઈએ તે તે પાંચે કારણમાં જીવને સ્વાધીન એવું કારણ છે. માટે જીવે શુભમાં પ્રવૃત્તિશીલ થવું જોઈએ અને પ્રમાદ છેડી અપ્રમત (જાગૃત-સાવધ) બની શુભમાં જોડાઈ શુદ્ધ (કમલરહિત) થવું જોઈએ.
અંતે ભવિતવ્યતામાંથી સાધના એ નીકળે છે કે જીવ ઈચ્છે છે કાંઈ અને થાય છે કાંઈ તે જે પરિણામ આવે તેને નિયતિ, નિશ્ચિત ભાવિ સમજી લઈ રતિ–અરતિ, હર્ષ શોકથી દૂર રહી સમભાવ ટકાવી શકાય અને સમતામાં રહી શકાય.
પાંચ કારણ મળી કાર્ય બને છે તે એ પાંચ કારણથી જીવે સાધના કરવી જોઈએ.
