Book Title: Trikalik Atma Vigyan
Author(s): Pannalal Jagjivandas Gandhi, Bansilal Hiralal Kapadia
Publisher: Girishbhai Tarachand Mehta
View full book text
________________
૧૫૬
કન્યા નથી તે લગ્ન શા? વહુ સાપેક્ષ વરે છે અને વર સાપેક્ષ જાનૈયા છે. માટે જ પહેલ પ્રથમ દ્રવ્યની અને પછી ક્ષેત્રની વાત આવે.
દ્રવ્ય પછીના બીજા કામે ક્ષેત્રને સ્થાન આપ્યું છે. કારણ કે “હું છું” પછીને પ્રશ્ન હું કેવડે છું ?” અને “હું કયાં છું?” અગાઉ જણાવ્યા મુજબ “કેવડે? પ્રશ્નના ઉત્તરમાં જ એટલે કે પિંડાકૃતિ આવશે જે દ્રવ્યનું સ્વક્ષેત્ર એટલે કે પિતાની કાયાએ રેકેલી આકાશસીમા અથવા તે પદાથે રોકેલી જગા છે.
જીવદ્રવ્ય અસંખ્ય આત્મા પ્રદેશનું બનેલું છે જે આમ પ્રદેશની અસંખ્યની સંખ્યા અનાદિ-અનંત એક જ રહે છે એ સંખ્યા અખંડત્વ છે. તેની સંખ્યા હોય તે સે ના નવાણું કે એકસે એક ન થાય તેવું અસંખની સંખ્યાનું અખંડત્વ છે.) વળી આ અસંખ્ય આત્મપ્રદેશ એકમેક સાથે અનાદિ-અનંત સંલગ્ન રહે છે. એ સંલગ્ન અખંડવ છે, એક લાડુના બે ટુકડા કરે તે તેનું સંલગ્નત્વ તૂટી જાય છે, અને ક્ષેત્ર ભેદ થાય છે. પરંતુ આત્મપ્રદેશ વિષે એવું કયારેય બનતું નથી. માટે જ આત્માને અજન્મા કહ્યો છે અમર કહ્યો છે. જ્યારે પુદ્ગલ દ્રવ્ય પરમાણુનો રકંધ બને છે અને તે વીખરાઈને અણુ અણુમાં પરિવર્તન પામે છે. આ રીતે આત્મ પ્રદેશપિંડ (આત્મા) અને પુદ્ગલ અણુપિંડ(દેહાદિ પગલિક પદાર્થ)ને મહાન તફાવત છે. જીવના દેહપ્રમાણ અનુસાર આત્મપ્રદેશને સંકેચ વિસ્તાર થાય છે પણ સંખ્યા અખંડત્વ અને સંલગ્ન અખંડવ અનાદિ અનંત એવું ને એવું રહે છે. પરંતુ આત્મા (જીવ) જ્યારે શુદ્ધાત્મા, પરમાઆત્મા, સિદ્ધાત્મા બને છે ત્યારે તે આત્મપ્રદેશે સિદ્ધાત્મા
