Book Title: Trikalik Atma Vigyan
Author(s): Pannalal Jagjivandas Gandhi, Bansilal Hiralal Kapadia
Publisher: Girishbhai Tarachand Mehta
View full book text
________________
૧૦૩ અવળી દષ્ટિ જે.મિથ્યા દષ્ટિ છે તેને કારણે વિનાશી પદાર્થમાં અવિનાશીને શોધીએ છીએ માગીએ છીએ. અથાત્ અનિત્યમાં નિત્ય બુદ્ધિ સ્થાપીને વતીએ છીએ. આ જે દૃષ્ટિ આત્માની છે તે તેની ખોટી દષ્ટિ છે. વિનાશને વિનાશીરૂપે જોઈએ અને તે પ્રતિ વૈરાગ્ય થાય ત્યારે તે દષ્ટિ સાચી દષ્ટિ-સમ્યગ્ર દષ્ટિ કહેવાય. સમક્તિ પ્રાપ્ત થયું કહેવાય. સમકિત માત્ર બૌધિક નથી પણ ભાગવત્ હાદિક અને આત્મિક છે.
સમ્યગ જ્ઞાન એ Connection-જોડાણ-છે અને સમ્ય દર્શન એ Relation–સંધાણ છે. ભાષાપ્રયોગથી અનિત્યને અનિત્ય કહેવું એ માત્ર સમ્યગજ્ઞાન છે જે Connection છે. જ્યારે અનિત્યને અનિત્ય જાણી એનાથી છૂટતાં જવું એ પ્રતિ વૈરાગ્યભાવના જાગવી અને જે નિત્ય છે તેને નિત્ય જાણ તેનાથી જોડાઈ જવું તે સમ્યગ્ગદર્શન છે, જે Relation છે અનિત્યમાં નિત્યબુદ્ધિ એ રાગ અને અજ્ઞાન છે.
અનિત્યની અનિત્યતા સહજ જ તેના વિનાશી સ્વરૂપે જાણી શકાય છે. એ સહુના અનુભવની વાત છે. મુશ્કેલી હોય તે નિત્યની નિત્યતાને પીછાનવામાં છે, જે આપણા સહુની માંગ છે.
નિત્યતાને કયાં શોધવી? નિત્યતા આપણામાં જ છે. આપણી, અવસ્થા ફરતી છે. ફરતી એ બાલ્યાવસ્થા-કિશોરાવસ્થા-યુવાવસ્થા, પ્રૌઢાવસ્થા વૃદ્ધાવસ્થાને જાણનારા આપણે છીએ. જેનાર ને જાણનારે જે દશ્ય છે અને જે જણાય છે તેનાથી અલગ એટલે કે જુદો હોય છે. લુહારની એરણ એની એજ, રહે છે જેના આધારે લુહાર લેઢાને જુદા જુદા આકાર
