Book Title: Trikalik Atma Vigyan
Author(s): Pannalal Jagjivandas Gandhi, Bansilal Hiralal Kapadia
Publisher: Girishbhai Tarachand Mehta
View full book text
________________
૧૦૪
આપે છે. એમ નિત્ય એવા આત્માના આધારે અવસ્થાનું આવા ગમન થયા કરે છે. માટે જ આત્માને કૂટસ્થ કહ્યો છે, ધગ ધગતા લોઢાના ગળામાંની આગ અને લે જુદાં છે. એમ આત્મા અને શરીર જુદાં છે. આમાં આધાર છે. અધિષ્ઠાન છે જેના આધારે અવસ્થા બદલાયા કરે છે. અવસ્થા આધેય છે. અધ્યસ્થ છે. આત્માને જે નાશ થતે હેત તે પછી મોક્ષને પ્રશ્ન જ ન હોત. પરંતુ જે આધારભૂત છે તેને નાશ કદી થતો નથી. દ્રવ્ય છે તે આધાર છે. જે અનાદિ અનંત અનુત્પન્ન અવિનાશી અને સ્વયંભૂ હોય છે. આમ અધિષ્ઠાન એવા આત્મદ્રવ્યને તે કદી નાશ થતો જ ન હોવાથી તે નિત્ય છે અવિનાશી છે. જ્યારે એની ઉપર એના આધારે એની અવસ્થા પર્યાય બદલાયા કરે છે. એના પર્યા. અને વિનાશ થયા કરે છે. અવિનાશીને વિનાશીપણું ગમતું નથી. માટે જેમ અવિનાશીએ જેમ તે પોતે દ્રવ્યથી અવિ. નાશી છે એમ એના પર્યાયથી અવિનાશી બની રહેવા એણે એના પર્યાયને સ્થિર નિત્ય અને અવિનાશી બનાવી રહ્યો. આપણી માંગ નિત્યની છે તે જ સૂચવે છે કે આપણે વર્ત. માનમાં નિત્ય નથી. જેણે નિત્યાવસ્થામાં અવિનાશીત્વની પ્રાપ્તિ કરી લીધી છે તે સિદ્ધ છે સિદ્ધ પરમાત્મા છે. સિદ્ધ પરમાત્મા કે કેવલિ ભગવંતને નિત્યની માંગ હતી નથી કારણ કે નિત્યની પ્રાપ્તિ અને તૃપ્તિ પછી ઈચ્છા કે માંગ રહેતી નથી. જેની માંગ હોય છે તેને માગનારને અભાવ હોય છે. આ જ સૂચવે છે કે આપણું વર્તમાન દશા અનિત્ય છે અને નિત્ય જેવી કે ઈ ચીજ છે તેની માંગ છે એટલું જ નહિ, અનિત્ય હંમેશાં નિત્યમાંથી જ નીકળે. ઉત્પન્ન હંમેશાં અનુત્પન્નના જ આધારે ઉત્પન્ન થાય. ઉત્પાદનો વ્યય થાય
