Book Title: Trikalik Atma Vigyan
Author(s): Pannalal Jagjivandas Gandhi, Bansilal Hiralal Kapadia
Publisher: Girishbhai Tarachand Mehta
View full book text
________________
વચન-કાયાને “ગ” કહેલ છે. આત્માને કરણ (શરીરાદિની પ્રાપ્તિ રોગ માટે થઈ છે અને નહિ કે ભેગ ભેગવવા માટે ભેગમાર્ગે કરણને વપરાશ એ દુરુપયોગ છે, કે જેના પરિણામે દુઃખ છે. ભેગ ભેગવ્યા બાદ ભેગ સામગ્રી ચાલી જાય છે. પણ વેગ (શરીર) ઊભું રહે છે. જે વેગ (શરીરાદિ)ને ભેગના અતિશયે રોગનું દુઃખ ભેગવવાને વારે આવે છે અને આત્માને ભવાંતરમાં નરક-તિર્યંચ ગતિનું દુઃખ ભેગવવાના સંયોગ ઊભું થાય છે. રાગ-દ્વેષ અને સુખદુઃખથી અતીત થવું એનું નામ ગ ! એ ચોગ દેવનારક-તિર્યંચ ગતિમાં નથી હોતો. એ વેગ તે મનુષ્ય ગતિમાં જ હોય છે. માટે તેનું મહત્વ સમજી મળેલ ભેગને સદુપયોગ કરી લે તે બહુ જરૂરી છે.
અધિકરણની અપેક્ષાએ બેશક ઉપકરણ ઊંચા છે ઉપકરણ આપણી સામે છે. ઉપકરણ, ઉપકરણની સામે નથી, એજ પ્રમાણે આપણે જ આપણી સામે છીએ અથવા તે સાથે છીએ. આત્માને ઉપયાગ (અંતઃકરણ) દષ્ટિથી જોવાને છે. અર્થાત્ સ્વદર્શન કરવાનું છે. આલંબનમાંથી સ્વાવ લંબનમાં જવાનું છે, સ્વમાં સ્થિર થવાનું છે અને નિજાનંદની મસ્તી માણતા માણતા સહજાનંદી થવાનું છે. જેવા ભાવે ઉપગ પરિણમતો હેય તેવા દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાળ-ભાવ પ્રાપ્ત થાય છે.
પ્રત્યેક જીવને અંતઃકરણ હોય છે જેમાં કર્તા–કતાભાવ આત્મભાવ આદિ હોય છે અને સાધન તરીકે જીવને સ્વક્ષેત્રે ત્રણ વેગ રૂ૫ કરણ હોય છે. તથા પરક્ષેત્રે સંસારભાવ યુકત અંતઃકરણવાળા જીવને અધિકારણે હોય છે જ્યારે ધર્મભાવ–મોક્ષભાવયુકત અંત:કરણવાળા જીવને ઉપકરણ
