Book Title: Trikalik Atma Vigyan
Author(s): Pannalal Jagjivandas Gandhi, Bansilal Hiralal Kapadia
Publisher: Girishbhai Tarachand Mehta
View full book text
________________
૮૪
અધ્યવસાય સ્થાનકાને પામી શકવા તે સમથ નથી. અભિવ જીવા લૌકિક સાત્વિક ભાવાને સ્પશી અટકી જાય છે એથી આગળ લેાકાર સાત્ત્વિક ભાવામાં એમના પ્રવેશ શકય નથી અને તેથી જ તેમના મેાક્ષ થતા નથી, માટે તેમને અવિ કહેલ છે છતાં ય, અવિ જીવ પણ પેાતાના જ્ઞાન-દર્શીન ગુણ સાથે, તદ્દરૂપ પરિણમનરૂપ ભિવ તે હાય જ છે,
અવિ જીવ, સાધના પથ ઉપર, કયારેય પહેલાં ગુણ્ સ્થાનકથી આગળ વધી શકતા નથી. અને મિથ્યાત્વમાંથી સમ્યકત્વને પામતા નથી.
અવિરતિમાંથી, દ્રવ્ય વિરતિમાં આવવા છતાં ભાવ વિરતિને પામી શકતા નથી. કષાયમાંથી વીતરાગતાને પામતે નથી અને તેથી તેના કયારેય માક્ષ થતા નથી. માટે તે અપેક્ષાએ એવા જીવાને અભિવ કહેલ છે.
જે જીવા મેાક્ષના લક્ષ્ય બધાં ય સાત્વિક ભાવાને પામવાના છે તે સહુ જીવાને ‘ભવિ’ જીવ કહેલ છે.
આમ પુદ્ગલના જેમ એ ભેદ, ‘સચિત અને અચિત' છે, તેમ જીવાના મુખ્ય બે ભેદ છે. ‘સંસારી’ જીવા અને ‘સિદ્ધ’ ના જીવેા. વળી આગળ સ’સારી જીવાના પાછા એ ભેદ પડે છે ‘વિ અને અભવિ’ જે ઉપર જણાવ્યા મુજબ છે.
ભાવ છે તે જીવ છે અને જીવ છે તેને ભાવ છે. આ ભાવા પહેલાં તે એ પ્રકારના છે ‘શુદ્ધ’અને અશુદ્ધ' શુદ્ધ ભાવ પુદ્ગલ નિરપેક્ષ છે ‘જે આત્મભાવ’ – અર્થાત્ સ્વભાવ છે યારે અશુદ્ધ ભાવ પુદ્ગલ આશ્રિત ભાવ છે. આ અશુદ્ધ ભાવના પાછાં એ પડે છે, જે ‘શુભ ભાવ' અને અશુભ ભાવ' કહેવાય છે અશુભ ભાવા ‘તામસ’ અને ‘રાજસ’ પ્રકારા
