________________
૨૬૮
કવિ ઋષભદાસ કૃત સમકિતસાર રાસ'ને આધારે
તેનીગૌરી નામની સ્વરૂપવાન સ્ત્રી (પટરાણી)હતી. તેને વિક્રમનામનો રાજકુમાર હતો...૭૩૩
રાજકુમાર વિક્રમ યુવાન થતાં બત્રીસ રાજકન્યાઓને પ્રેમપૂર્વક પરણ્યો.તે પ્રિયાઓ સાથે રંગ રાગમાં મસ્ત બની ભોગ ભોગવતો હતો. તેવા સમયે અચાનક પૂર્વ કર્મના ઉદયથી વિક્રમ રાજકુમારના શરીરમાં સોળ રોગ ઉત્પન્ન થયાં.૭૩૪
રાજા હરિતિલકે વૈદ્યોને બોલાવી ખૂબ ઉપચારો કર્યા પરંતુ કોઈ વિક્રમરાજાનો રોગ દૂર ન કરી શક્યા. તેમજ રોગની વેદના અસહ્ય હતી. તેથી તે નગરમાં ધનંજ્ય યક્ષની વિક્રમ રાજકુમારે માનતા માની...૭૩૫
જો છ માસમાં રોગ દૂર થાય તો પાડા આપીશ. મોટા આયોજનપૂર્વક યાત્રા (મહોત્સવ) કરીશ. નિત્ય તમને નમસ્કાર કરી પછી ભોજન કરીશ. (વિક્રમ રાજકુમારે એવી માનતા માની.)...૭૩૬
અનુક્રમે છ માસ વ્યતીત થયાં પરંતુ વિક્રમ રાજકુમારનો રોગ નાબૂદ ન થયો. તે સમયે નગરના ઉદ્યાનમાંવિમલકીર્તિનામના કેવલીભગવંત પધાર્યા.૭૩૭
રાજા હરિતિલક પોતાના પુત્ર વિક્રમ સાથે મુનિને વંદન કરવા ગયા. તેમણે કેવળી ભગવંતને ત્રણ પ્રદક્ષિણા કરી. તેમણે ભાવપૂર્વક વંદન કર્યા અને ધર્મકથા સાંભળી ૭૩૮
- ત્યાર પછી નૃપ હરિતિલકે કેવળીભગવંતને પૂછ્યું, “હે ભગવંત! મારા પુત્રએ એવું શું પાપ કર્યું છે કે તેનોરોગ અનેક ઉપાય ક્ય, છતાં દૂર થતો નથી, વળીવેદના (પીડા) પણ અસહ્ય છે, તેનું કારણ કહો. તે આત્મા ખૂબ દુઃખી છે”.૭૩૯
- દુહા - ૪૮. પૂર્વભવકઈ કેવલી, મુણિરીતિલકજરાય,
રત્નસ્થલનગરી ભલી, માહદેવ સોહાય. અર્થ વિમલકીર્તિ કેવળીએ (રાજાના પૂછવાથી) વિક્રમ રાજકુમારનો પૂર્વભવ કહ્યો. રાજા હરિતિલક તે સાંભળે છે. રત્નસ્થલનામની સુંદરનગરી હતી. તે દેવનગર જેવી શોભાયમાનહતી...૭૪૦
ચોપાઈઃ ૨૦ પવરાયકરઈ ત્યારા રાજ્ય, સકલ ધર્મર્યો જોઈ તાક્ય, નાહાસતગમતહોમોટો કહ્યો,એકદીનવનિઆહેડઈગયો. ”૭૪૧ સુજસમુનીતીહાંકયોચ્છર્ગરહયો,દેખીષઘણેરોથયો, મુકીબાંણનિમારયોજતી, તેણઈમનઈક્રોધના આણ્યોરતી. ૭૪ર સર્વાર્થસીધિત ગયો, નૃપપ્રથવીહાંફટિફટિથઓ, નંદઈ પુરજનસકોજસિં, પાઈલોકનંઈ મારગતસિં. ૭૪૩ સકલલોકમલિપરધાન, રાયતણું ઉતારયું માન. કઠપાંજરિઘાલ્યોમાહારાજ, પુંડરીકસૂતનિંઆપ્યુંરાજ. દેસબહારિકાયોતવરાય, ભમતોતેરો અટવીહાં જાય, સોમમૂનિ રહ્યો થાંનિત્યાદિ, દેખીકોધથયો મનમાહિ. ૭૪૫
૭૪૦
