________________
तृतीये आख्याताध्याये षष्ठोऽनुषङ्गलोपादिपादः
२६९ विकरण: कर्तरि'' (३।२।३२) से 'अन्' विकरण, 'न्' अनुबन्ध का प्रयोगाभाव, “नाम्यन्तयोर्धातुविकरणयोर्गुण:' (३। ५। १) से इकार को गुण-एकार तथा “ए अय्'' (१ । २ । १२) से उसको अयादेश।
२. हेपयति। ह्री + प् + इन्, + अन् + ति। 'ही लज्जायाम्' (२। ६९) धातु से उन्, पकारागम, गुण, धातुसंज्ञा, 'ति' प्रत्यय, 'अन्' विकरण, गुण तथा अयादेश।
३. ब्लेपयति। ब्ली + प् + इन्, + अन् + ति। 'ब्ली वरणे' (८ । १७) धातु से इन्, पकारागम तथा अन्य प्रक्रिया पूर्ववत्।।
४. रेपयति। री + प् + इन्, + अन् + ति। ‘री रेषणे, रीङ् श्रवणे' (८।२५; ३८६) धातु से इन्, पकारागम आदि प्रक्रिया पूर्ववत्।
५. क्नोपयति। क्नूयी + प् + इन्, + अन् + ति। 'क्नूयी शब्दे' (१।४११) धातु से इन्, पकारागम, यकारलोप, गुण तथा अन्य प्रक्रिया पूर्ववत्।
६. क्षमापयति। क्ष्मायी + प् + इन्, + अन् + ति। 'क्ष्मायी विधूनने' (१ । ४१२) धातु से इन्, पकारागम, यकारलोप तथा अन्य प्रक्रिया पूर्ववत्।
७. स्थापयति। स्था + प् + इन् + अन् + ति। 'ष्ठा गतिनिवृत्तौ' (१।२७०) धातु से इन्, पकारागम आदि प्रक्रिया पूर्ववत्।
८. क्रापयति। क्री + प् + इन्, + अन् + ति। 'डु क्रीज् द्रव्यविनिमये' (८।१) धातु से इन्, पकारागम, “स्मिजिक्रीडामिनि' (३।४।२४) से ईकार को आकार तथा अन्य प्रक्रिया पूर्ववत्।
९. अध्यापयति। अधि + इ + प् + इन् + अन् + ति। 'इङ् अध्ययने' (२। ५६) धातु से इन् प्रत्यय, पकारागम, “स्मिजिक्रीडामिनि' (३।४।२४) से इकार को आकार तथा अन्य प्रक्रिया पूर्ववत् ।। ७०२ ।
७०३. पातेलॊऽन्तः [३।६। २३] [सूत्रार्थ] 'इन्' प्रत्यय के परे रहते 'पा' धातु के अन्त में लकारागम होता है।। ७०३ । [दु० वृ०]
पातेरिनि परेलकारोऽन्तो भवति। पालयति। 'पल रक्षणे' (९।५०) चौरादिकोऽप्यस्ति। पातेरायिः स्यादिति वचनम्। पुनरन्तग्रहणमादेशो वा स्यादिति।। ७०३।
[दु० टी०]
पाते:। तिग्निर्देशो विशेषावगमाय तदन्तविधिर्वा स्यात्। पकारान्तस्येति। पुनरन्त इत्यादि पूर्वसूत्रे ह्यादेशोऽपि दृष्टः, आगमोऽपि तस्मान्मन्दमतिरादेशमपि सम्भावयेदिति वाग्रहणेन सूच्यते।। ७०३।
[वि० प०] पातेः। पूर्वसूत्रादन्तग्रहणानुवृत्तेरेवागमत्वं भविष्यति किं पुनरन्तग्रहणेनेत्यांह–पुनरित्यादि।