________________
દેવ.
શબ્દપરિચય ૨૪૯
વર્ણ દેવ. વરુણ કાયિક આકાશોપપન્ન ! અવિભાગ પરિચ્છેદથી અધિક
અનુભાગનું નામ પ્રથમ સ્પર્ધકની વર્ગ: અભ્યાસ માટે વર્ગ શબ્દ વપરાય આદિ વર્ગણા છે. તેનાથી નિરંતર
છે. સિદ્ધાંતથી સમાન અવિભાગ એક એક અવિભાગ પરિચ્છેદની પ્રતિચ્છેદોના ધારક પ્રત્યેક કર્મ અધિકતાના કમથી વર્ગણાઓ પરમાણુને વર્ગ કહે જીવના એક થઈને પ્રથમ સ્પર્ધકની અંતિમ પ્રદેશના અવિભાગ પ્રતિચ્છેદને વર્ગણા બને છે. વર્ગ કહે છે. અવિભાગ પ્રતિચ્છેદ : ક્ષેત્રવર્ગણા: એક આકાશ પ્રદેશ જેનો બીજો ભાગ થઈ શકે નહિ પ્રમાણ અવગાહનાથી માંડીને તે અવિભાગી અંશ જે કર્મોના પ્રદેશોત્તર આદિના ક્રમથી કંઈક અનુભાગરૂપ ફળવાળી શક્તિ છે. અલ્પ ઘનલોકના સર્વક્ષેત્ર વર્ગણા કોઈપણ રાશિને બે વાર પરસ્પર ગુણવાથી વર્ગ બને છે.
કાળવર્ગણા : કર્મ દ્રવ્યની અપેક્ષાવર્ગણાઃ સમાન ગુણવાળા પરમાણુના એ એક સમયથી અધિક એક
પિંડને વર્ગણા કહે છે. જે મુખ્યતઃ આવલિથી માંડીને ઉત્કૃષ્ટ કર્મપાંચ પ્રધાન જાતિવાળા સૂક્ષ્મ સ્થિતિ સુધી કાળ વર્ગણા છે. સ્કંધોના રૂપમાં લોકના સર્વ પ્રદેશો ભાવવર્ગણા: ઔદાયિકાદિ પાંચે પર સ્થિત રહે છે. જીવના સર્વ ભાવોના સર્વભેદ નોઆગમ પ્રકારના શરીરો તથા લોકના સર્વ પ્રેરણારૂપ ભાવ વર્ગણા. સ્થૂલ ભૌતિક પદાર્થોનું ઉપાદાન આઠવર્ગણા: દાયિક, વૈક્રિય, કારણ હોય છે. મૂર્તિક અમૂર્તિક આહારક, તેજસ, કાર્મણ પાંચ મળીને ૨૩ ભેદ થાય છે. જે શરીરની પાંચ વર્ગણા. ભાષા, મન જાતિની વર્ગણા હોય તે જ જાતિના અને શ્વાસોચ્છુવાસની ત્રણ. પદાર્થનું નિર્માણ થાય છે. પરંતુ ભૌતિક જગતના જડ ચેતન પરમાણુઓમાં હાનિ વૃદ્ધિ થવાથી પદાર્થોનાં સંયોગ વિયોગમાં આ વર્ગણા સ્વયં પોતાની જાતિ બદલી વર્ગણાઓનું સ્થાન અદ્દભુત છે. લે છે. અને વિશેષતામાં ભળી વિશ્વ વ્યાપક છે. જીવમાત્રમાં તે તે પરિણત થાય છે.
જાતિ પ્રમાણે વર્ગણા હોય છે. વર્ગોના સમૂહને વર્ગણા કહેવાય | વર્ગમૂળઃ Square root. છે. વર્ગણાન્તરથી એક એક | વર્ણ: રંગ વિશેષ - જે ચક્ષુ દ્વારા જોઈ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
