Jain Saiddhantik Shabdaparichay

Author(s): Sunandaben Vohra
Publisher: Gunanuragi Mitro

Page 429

બલવત્તર
વિચાર શક્તિ મન બળ, બોલવાની શક્તિ વચનબળ અને શારીરિક ક્રિયાની શક્તિ તે કાયબલ. બલવત્તર ઃ વધુ બળવાન. બલસામ્ય ઃ શક્તિની સમતુલા. બલાઘાત : બળથી થતી અથડામણ. બલાનક : મંદિરનો તોરણ સહિત દ્વાર
વાળો આગળનો ભાગ. બલિકર્મ ઃ શરીરની સ્ફૂર્તિ માટે તેલ વગેરેથી થતી સામાન્ય મર્દનની ક્રિયા.
૪૦૮
બહિરિંદ્રિય : બહારની કર્મેન્દ્રિય. નાક, કાન વગેરે.
બહિરુપાધિ : બહારથી આવી પડેલી જંજાળ. મુશ્કેલી.
બહિર્ગત : બહાર રહેલું. બહિર્ગમન : બહાર જવું તે. રિર્જગત : બહારની દુનિયા. બહિર્જીવન :
વ્યાવહારિક
બહારનું જીવન.
બહિર્ભાવ : બહારની સ્થિતિ.
00
બહિર્મુખ :
બહારના
જીવન.
વિષયોમાં
આસક્ત.
બહિત : સ્વર્ગ,
બહુદોષી : ઘણા દોષવાળું. બહુધા ઃ ઘણું કરીને. બહુશ્રુત ઃ શાસ્ત્રસંપન્ન. બળદેવ : દરેક વાસુદેવના મોટાભાઈ બળદેવ કહેવાય. વાસુદેવની જેમ બળદેવ નવ હોય. તે દરેક
સરળ
કાળચક્રમાં હોય. બળવર્ધક બળ વધારનારું.
બંધ : સંસારી જીવને કર્મનો બંધ, અનેક ચીજમાં એકપણાનું જ્ઞાન કરાવવાવાળો સંબંધ, પ્રાણીઓને બાંધવા તે. (બંધન) બંધકાલ : આગામી ભવના આયુષ્યના બંધનો સમય. આયુષ્યના ત્રીજા ભાગે બંધ થાય, અથવા અંત સમય પહેલાં અંતર્મુહૂર્તો થાય. બંધનનામકર્મ : નામકર્મની પ્રકૃતિના ઉદયથી પાંચે શરીરોના પુગલોનું પરસ્પર જોડાવું, જેમકે ઔદારિક/ ઔદારિક.
બંભચેર : બ્રહ્મચર્ય.
બંભી : બ્રાહ્મીલિપિ.
બાકુશિક શરીરની શોભા ક૨વામાં આસક્તથી ચારિત્રને મલિન કરનાર સાધુ. (બકુશ) બાદર : સ્થૂલ, ચક્ષુગોચર એવા સ્થૂલ પદાર્થો તથા પૃથ્વીકાયાદિ જીવો તે બાદર નામ કર્મની પ્રકૃતિ છે. બાદર નિગોદઃ કંદમૂળ આદિ બાદર સાધારણ વનસ્પતિ.
બાદર પવનઃ સ્થૂલ વાયુ. ઘનવાત. બાદર સંપરાયગુણસ્થાન ઃ આત્મોન્નતિનું નવમું ગુણસ્થાન, જેમાં દસમા ગુણસ્થાન કરતાં કષાયનો વિશેષ સંભવ છે. બાલતપ: મિથ્યાભાવ, અજ્ઞાન સહિત