________________
સૂક્ષ્મ એકેન્દ્રિય
૩૧૮
જૈન સૈદ્ધાંતિક વાળા જીવો છે. તેથી પરમાણુ | છે. પરસ્પર પ્રતિબંધ કરતા નથી. સૂક્ષ્મકાળ પુદ્ગલ પરાવર્તન : સૂક્ષ્મજીવોનાં શરીર આધારની ઉત્સર્પિણી તથા અવસર્પિણીના અપેક્ષા રહિત છે. તેમનું પરિણમન સર્વ સમયોને એક જીવ મૃત્યુ વડે પણ અત્યંત સૂક્ષ્મ છે, સૂક્ષ્મ ક્રમશઃ સ્પર્શી સ્પર્શીને પૂરા કરે નામકર્મનો ઉદય છે. તે કર્મના તેમાં જેટલો કાળ લાગે તેટલો ઉદયથી જીવ પૃથ્વીકાયાદિ પાંચ સમય. અર્થાત્ અનંત ઉત્સર્પિણી પ્રકારે સ્થાવર એકન્દ્રિય જીવોનું ! તથા અનંત અવસર્પિણીનો કાળ શરીર પામે છે. નિગોદ બાદર જાય. નામકર્મવાળા જીવોનું શરીર અલ્પ ! સૂક્ષ્મક્રિયાપ્રતિપાતી શુક્લધ્યાનઃ હોવા છતાં અન્ય દ્વારા વ્યાઘાત ! પરમ શુદ્ધ શુક્લ ધ્યાનનો ચોથો પામે છે. સૂક્ષ્મ શરીર જેમકે પ્રકાર ત્યાર પછી કેવળી પરમાત્મા જળકણ વસ્ત્રમાં ટકતા નથી, પણ નિર્વાણ પામે છે. એક નાનો રાઈનો દાણો કે જંતુ | સૂક્ષ્મ ક્ષેત્રપુગલ પરાવર્તનઃ ચૌદ વસ્ત્રની આરપાર નીકળતું નથી. રાજલોક પ્રમાણ સંપૂર્ણ વળી તે બાદર શરીર પૃથ્વી | લોકાકાશના પ્રત્યેક પ્રદેશને એક આદિને આધારિત છે.
જીવ ક્રમશઃ મૃત્યુ વડે સ્પર્શીને પૂર્ણ મુનિઓનું આહારક શરીર બાદર કરે. જે ક્ષેત્રના પ્રદેશે મરે તેની હોવા છતાં અપેક્ષાએ સૂક્ષ્મ છે, શ્રેણીના પ્રદેશને સ્પર્શે પણ અન્ય લબ્ધિદ્વારા તે પર્વતાદિમાંથી પસાર પ્રદેશે સ્પર્શે તે ન ગણાય. થઈ જાય છે.
સૂક્ષ્મ દૃષ્ટિઃ પૂર્વાપર સંકલનાપૂર્વક સૂક્ષ્મ એકેન્દ્રિયઃ પૃથ્વીકાયાદિ પાંચ વિચાર કરીને કામ કરવાવાળી
સ્થાવર છે તે દરેક બાદર તથા દૃષ્ટિ . સૂક્ષ્મ છે. સૂક્ષ્મ જીવોના શરીર | સૂક્ષ્મ દ્રવ્ય પુદ્ગલ પરાવર્તન : ચક્ષુગોચર નથી. તે લોકાકાશમાં ઔદારિક આદિ વર્ગણાઓ રૂપે સર્વત્ર સઘનપણે રહેલા છે. બાદર સંસારમાં રહેલા તમામ જીવો લોકના એક દેશમાં અલ્પ) પુદ્ગલાસ્તિક દ્રવ્ય - પરમાણને રહેલા છે. તે ચક્ષુગોચર છે. ઔદારિકાદિ કોઈ પણ રૂપે ગ્રહણ પાણીના જીવોનું શરીર પાણી છે. કરીને લોકના સર્વ પુદ્ગલોને તે પ્રમાણે અન્ય સ્થાવર જીવોનું ક્રમશઃ જન્મમરણથી સ્પર્શે તે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
