Gyandhara 01

Author(s): Gunvant Barvalia
Publisher: Saurashtra Kesari Pranguru Jain Philosophical and Literary Research Centre

Page 98

છે. વાસ્તવમાં શિવ અને શક્તિ એકબીજાથી અભિન્ન છે. જેમ ચંદ્ર અને તેની ચાંદનીમાં ભિન્નતા હોતી નથી તેમ શિવ મતે શક્તિમાં કોઇ ભેદ નથી.
ધ્વન્યાત્મક પ્રણવમાંથી વર્ણનાત્મક-વાણીમય ૐકારની ઉત્પત્તિ થયેલી છે, પરંતુ સમયાંતરે પ્રણવ એટલે ઝ અને ૐ એટલે પ્રણવ એવો વ્યવહાર રૂઢબની ગયો છે.પ્રણવને માં વાણીરૂપે પરિવર્તિત કરવાનું કાર્ય સામાન્ય માણસ દ્વારા નહીં પરંતુ દૈવી તત્ત્વો દ્વારા થયેલું છે અને તેથી જ તે આધ્યાત્મવાદનો ગુઢ સંકેત બની ગયો છે.
ૐકારનો અર્થ
કાર એ સિદ્ધિ સાધન છે, મહિમાશાળી મંત્ર છે. ભાષાવિશારદોએ ૐકારની ઉત્પત્તિ 'લવ રક્ષ' ધાતુ પરથી માની છે અને તેથી પ્રતિ ક્ષતિ સંસારસાત્ ક કોનું જે સંસારસાગરમાંથી રક્ષા કરે, તે સોમવાર એવો અર્થ કર્યો છે. માંડૂક્યોપનિટમાં કહ્યું છે કે
सोडयमात्माध्यक्षरमोङ्कारोडधिमात्रम् । पादा मात्रा : । मांत्राश्च पादा : । अकार उकार मकार इति ।।
અર્થાત્ તે આ આત્મા બ્રહ્મને અધિકૃત અક્ષર કારમાં છે અને તે કાર માત્રાઓમાં વિરાજમાન છે. તે આત્માના ત્રણેય પદમાત્રારૂપ છે અને માત્રાઓ પાદરૂપ છે, તે ૩ કાર, ૩ કાર અને આ કાર છે.
ૐકારનો મુખ્ય અર્થ પરબ્રહ્મ, પરમેશ્વર કે પરમાત્મા છે. તે જ રીતે ૐકારના ત્રણ અક્ષરોમાં ય આધ્યાત્મ, ૩ ઉન્નતિ અને ન મુક્તિ એટલે આધ્યાત્મિક ઉન્નતિ વડે મુક્તિ - પરમપદ મોક્ષની પ્રાપ્તિ થાય છે.
જ્ઞાનધારા-૧
જ્ઞાનધારા-૧
– ૮૭
૮૭
જનસાહિત્ય જ્ઞાનસત્ર-15