________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[ ૧૮ ]
ધ્યાનદીપિકા
શાંતિ આપી અર્થાત્ તેવા અન્ય વિચારાને દૂર કરી આત્મભાવમાં સ્થિરતાના અનુભવ કરવાથી-મનને શાંત રાખવાથી સ્થિર અને નિમલ થયેલ પાણીમાં નીચે પડેલ વસ્તુ જેમ પ્રગટ દેખાઇ આવે છે તેમ મનને આત્મભાવમાં સ્થિરતાના આશ્રય કરાવવાથી તેમાં સમ્યક્ત્વરૂપ આત્મગુણુ પ્રગટ થઈ આવે છે. ૩.
આત્મા છે, નિત્ય છે, કમના કર્તા છે, કમના ભાગવનારા છે, માલ છે અને માક્ષના ઉપાય છે. આત્મા છે તે વાત અનુભવસિદ્ધ ચાક્કસ છે, દેહના અધ્યાસથી દેહ જેવા દીસે છે પણ તે અજ્ઞાનદશા જ છે, દેહ અને આત્મા અને જુદાં જ છે. આત્મા ચૈતન્ય લક્ષણ, જ્ઞાતા, દૃષ્ટા છે દેહ જડ લક્ષણ છે તલથી તેલ, દૂધથી ઘી, તલવારથી મ્યાન, વગેરે પ્રત્યક્ષ જુદાં છતાં વિચાર નહીં કરનારને એકરૂપ દેખાય છે તેમ સૂક્ષ્મદ્રષ્ટિથી વિચાર કરનારને આત્મા દેહથી જુદા દેખાય છે, આત્માની સત્તાથી જ પાંચે ઇન્દ્રિયા દેહ અને મનાદિકનું જ્ઞાન થાય છે અર્થાત્ આ સર્વને જાણુનાર આત્મા જ છે. આત્મા છે કે નહિ, એવી શ'કા કરનાર જ આત્મા પેાતે છે.
આત્મા નિત્ય છે, દ્રવ્યની અપેક્ષાએ આત્મા નિત્ય છે દેવ, મનુષ્ય, જાનવર આદિ પર્યાયાની અપેક્ષાએ અનિત્ય છે. બાળ, યુવાન, વૃદ્ધાદિ ત્રણે વયનુ જ્ઞાન એક આત્માને જ થાય છે અથવા નેત્રાદિક ઇંદ્રિયાથી જે કાંઈ પદાર્થ જોયા હાય સાંભળ્યે હાય અનુભબ્યા હાય પછી તે નેત્રાદિમાંથી ફાઈ ઇંદ્રિયના નાશ થાય છતાં તે ઇંદ્રિયથી અનુભવેલ
For Private And Personal Use Only
