________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ધ્યાનદીપિકા
[ ૮૯ ]
ભાવાર્થ :–આંબા, કેળપ્રમુખના ફળ ઝાડ ઉપર કેટલીક વખત પાકે છે પણ તે પાકવા વધારે વખતની જરૂર પડે છે. જેને તે ફળ ખાઈને આનંદ લેવાની વહેલી ઈચ્છા હોય અથવા ઝાડ ઉપર તે ફળ પિતાની મેળે યથાયોગ્ય પાકે ત્યાં સુધી તેની રાહ જોવાની ધીરજ ન હોય તેમણે તે કાચાં ફળને ઘાસ, પરાળ કે જેનાથી વધારે ગરમી મળે તેવા બાફવાળા સ્થાનમાં રાખવાં જેથી ગરમીની મદદથી ઘણુ થોડા વખતમાં તે ફળે પાકી જશે. આ પ્રમાણે ફળે. પકવવાને નિયમ આપણું અનુભવમાં આવે છે. વિશેષ એટલો છે કે વૃક્ષ ઉપર ફળે સ્વાભાવિક રીતે પાકે છે તેમાં તે પકાવવા નિમિત્ત મહેનત કરવાની આપણને જરૂર રહેતી નથી. પણ તે ફળોને તેના કુદરતી નિયમથી વહેલાં પકાવવા હોય ત્યારે તે નિમિત્તે મહેનત કરવાની જરૂરિયાત રહે છે.
આવી જ રીતે કમનો પાક પણ (ઉદય-અનુભવ પણ) બે પ્રકારે થાય છે. એક રીતિ તો એ છે કે કર્મો સ્વાભાવિક રીતે યથાયોગ્ય કાળ ઉદય આવી પિતાને સ્વભાવ બતાવી સુખદુઃખ અનુભવાવે છે, સુખદુઃખને ભોગ આપે છે. એટલે કર્મ બાંધતી વખતે જેવા સ્વભાવવાળું કર્મ બાંધ્યું હોય જેટલા પ્રદેશ (પુદ્ગલના સમૂહવાળું બાંધ્યું હોય છે તેવા જ સ્વભાવે, તેટલી સ્થિતિ પર્વત, તેવા રસે, અને તેટલા પ્રદેશે સાથે ઉદય આવે છે. આ કર્મને ઉદય વૃક્ષ ઉપર સ્વાભાવિક રીતે પાકતાં ફળોની માફક વિના પ્રયતને ઉદય આવેલે કહેવાય છે. આ કર્મ ફળને ભેગવવા લાયક બનાવવામાં નવીન પુરુષાર્થ કરવાની જરૂર રહેતી નથી.
For Private And Personal Use Only
