________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ધ્યાનદીપિકા
[ ૨૦૩ ]
કહેવાય છે. આ બન્ને જાતિના વિષયોને મનથી, વચનથી અને શરીરથી કરવા, કરાવવા અને અનુમોદન કરવારૂપે ત્યાગ કરવો તે ચોથું મિથુનવિરમણ અર્થાત્ બ્રહ્મચર્ય નામનું મહાવ્રત છે.
આ મહાવ્રત પાળવામાં દ્રવ્યથી, દેવ, મનુષ્ય અને જનાવર સંબંધી વિષને ત્યાગ કરવો, ક્ષેત્રથી ઊર્વ લોકમાં અધોલકમાં અને તિર્યફ લોકમાં (વર્ગ, મૃત્યુ અને પાતાળાદિ સ્થાનોમાં) આ મહાવ્રત પાળવું, કાળથી દિવસ હોય કે રાત્રિ હોય, સર્વ કાળે લીધેલ પ્રતિજ્ઞાન નિર્વાહ કરવો ભાવથી -રાગના કારણે કે શ્રેષના કારણે પણ વિષયસેવન ન કરતાં યાવત્ જીવપયત આ મહાવ્રતનું પાલન કરવું.
નિશ્ચયથી ચોથું મહાવ્રત આમાં શુદ્ધ જ્ઞાનસ્વરૂપ છે, દેહાદિ ભાવથી તદ્દન અલગ છે તે દૃષ્ટિ ધ્યાનમાં રાખી. અંતરંગ વિષયાભિલાષનો ત્યાગ કરી પિતાની આત્મપરિણતિમાં રમણ કરવું. પરપરિણતિમાં પ્રવેશ ન કરતાં એટલે પરભાવનું ચિતન ન કરતાં આત્મિક પરિણતિનું ચિંતન કરવું. સ્વભાવરૂપ ઘર મૂકી વિભાવરૂપ ઘરમાં પ્રવેશ ન કરે તે બ્રહ્મચર્યવ્રત છે. વ્યુત્પત્તિ અર્થ પણ એ જ છે કે બ્રહ્મભાવમાં ચાલવું-રહેવું તે બ્રહ્મચર્ય છે.
આત્મભાવમાં રમણ કરવું, પર ભાવથી વિરામ પામવું તે ભાવબ્રહ્મચર્ય છે.
વ્યવહારે પાંચમું મહાવ્રત ધન, ધાન્ય, ક્ષેત્ર, રૂપું, સોનું, બે પગવાળા અને ચાર પગવાળા જી આદિ વસ્તુઓને સર્વથા ત્યાગ કરે તે
For Private And Personal Use Only
