________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[ ૩૦૬ ]
ધ્યાનદીપિકા
પ્રમાદ છે. તેનાથી જે અલગ થયેલ હોય અગર નિદ્રાપ્રમુઅને અમુક મર્યાદામાં રાકી શકનાર હાય તે ધ્યાન કરી શકે છે.
4
૮. જીસમ્યફવાન— સમ્યગ્દષ્ટિવાળા જીવને ઉત્તમ ધ્યાન ડાય છે. આત્માના અસ્તિત્વના ડેાવાપણા વિષે દૃઢ નિશ્ચયવાળાને શુદ્ધ સમ્યગ્દર્શન હેાય છે. પરાક્ષ રીતે પણ જ્યાં સુધી આત્માની પ્રતીતિ થતી નથી ત્યાં સુધી ધ્યાન માટે તેની પ્રવૃત્તિ કેવી રીતે થશે! આત્મા હોય તેા પછી જ તે બધાયેલેા છે અને તેને છેડાવવા માટે ધ્યાન કરવું ઇત્યાદિ ઉપાચા લાગુ પડી શકે છે, અથવા સમ્યગ્દશી એટલે સારી રીતે અર્થાત્ જડચત્તન્યના વિવેકવાળા જ્યાં સુધી જાચૈતન્યના વિવેક-ભિન્નતા વિચાર દ્વારા થઈ શકે. પ્રથમ નિર્ણીત થયા નથી ત્યાં સુધી ધ્યાન માટે તે ઉપયેગી નહિ વ્યવહારથી જડચૈતન્યની ભિન્નતા થાય છે, પછી તેના અનુભવ માટે ધ્યાનાદિની આવશ્યકતા છે એટલે સમ્યક્ત્વવાન અથવા સમ્યગ્દર્શી જીવ ધ્યાનને ચાગ્ય છે.
૯. શ્રુતજ્ઞાન ઉપયાગ—શ્રુતજ્ઞાન ઉપયોગવાળા જીવ ધ્યાનને ચાગ્ય છે. સાંભળવાથી થયેલુ જ્ઞાન તે શ્રુતજ્ઞાન. અથવા સિદ્ધાંતથી શાસ્ત્રાથી થયેલુ' આત્માદિ પદાર્થોનું જ્ઞાન તે શ્રુતજ્ઞાન. ધ્યાનમાં વિચારવા લાયક જે પદાર્થા શ્રુતજ્ઞાનથી જાણી શકાય છે તે જાણ્યા હોય તેા જ શ્રુતજ્ઞાનના ઉપયાગ રહે છે. અર્થાત્ પેાતાનું કર્તવ્ય, સ્મરણુમાં રહે છે, નહિતર આડે રસ્તે ઊતરી જવાના ભય વધારે રહે છે. ઘણી વખત સિદ્ધિઓ આદિ ચમત્કાર) તરફ દોરવાઇ જવાના ભય રહે
For Private And Personal Use Only
