________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
માનદીપિકા
[ ૨૩૧ ]
જાય તેમ કરવું જોઈએ. દયાન-ધારણાદિના અભ્યાસમાં પ્રાણ યામ બહુ હિતકારી છે. શાસકાર હઠગના પ્રાણુયામને નિષેધ કરે છે. किमनेन प्रपंचेन प्राणायामेन चिन्मताम् । कायहक्लेशकारिण नाहतस्तेन सूरिभिः ॥१०॥ पूरकैः कुंभकैश्चैव रेचकैः किं प्रयोजनम् । विमृश्येति तदादेयं यन्मुक्ते/जमग्रिमम् ॥१०१।।
શુદ્ધ અંતઃકરણવાળા મનુષ્યને આ પ્રપંચવાળા પ્રાણયામાની શી જરૂર છે? તેનાથી કાયાને તથા મનને કલેશ થાય છે. આ કારણથી આચાર્યોએ આવા પ્રાણાયામને અંગીકાર કર્યો નથી.
પૂરક, કુંભક અને રેચક વડે શું પ્રયોજન છે? એ પ્રમાણે વિચાર કરીને જે મેક્ષના મુખ્ય બીજરૂપ કારણ હોય તેને આદર કરે.
ભાવાર્થ–જેનું અંતઃકરણ શુદ્ધ થયું છે. તેને આ પ્રાણાયામોની કાંઈ જરૂર નથી. કોઈ પણ આલંબનમાં મન ઠરતું ન હોય-વધારે મલિન સંસ્કાર મનમાં ભય હોય તે આ પ્રાણાયામની જરૂર છે. ઘરમાં એકદમ ઘણે કચર એકઠો થયેલ હોય તે પાવડાએ લાવી, ખાંપીને કચરો કાઢવાની જરૂર છે, ત્યાં સાવરણનું વિશેષ પ્રયોજન તે વખતે નથી. પણ જયાં થોડી રજ હોય ત્યાં તે મુકામ સાવરણીથી સારે થાય છે, ત્યાં પાવડા વગેરેની જરૂર નથી.
For Private And Personal Use Only
