________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ધ્યાનદીપિકા
[ ૨૭૭ ]
ભાવાર્થ-વિષમ, નીચું, ઊંચું, દુબે આરહણ અપરોહણ (ચડવું ઊતરવું) થઈ શકે તેવાં સ્થાનમાં પણ મજબૂત આલંબન પકડવાથી વિના કલેશે પહોંચી શકાય છે, તેમ જ કોઈ મનુષ્ય સૂત્રનું આલંબન લઈને, કઈ વાચનાનું આલંબન લઈને કઈ વિચારશ્રેણીનું આલંબન લઈને ઈત્યાદિ વિવિધ પ્રકારના પણ મજબૂત આલંબને લઈને મનુષ્ય ઉત્તમ ધર્મ ધ્યાનમાં આરૂઢ થઈ શકે છે, માટે આલંબનની જરૂરિયાત શરૂઆતમાં વિશેષ પ્રકારે છે, અને તે આલંબનો જ્યારે સ્વભાવ જેવાં થઈ રહે છે, તથા તેમાં પૂર્ણ દઢતા આવે છે ત્યારે માણસ વિના આલંબને પણ આત્મસ્વરૂપમાં પ્રવેશ કરી શકે છે. પણ શરૂઆત તો ઉત્તમ આલંબનથી જ કરવાની છે.
ધ્યાનને ક્રમ ध्यानानुक्रम उक्तः केवलिनी चित्तयोगरोधादि । भवकाले वितरेषां यथा समाधि च विज्ञेयः ॥११९।।
મન આદિ પેગોને નિરોધ કરવારૂપ ધ્યાનને અનુકમ કેવળ જ્ઞાનીઓને મોક્ષ જવાના અવસરે કહ્યો છે. બીજાઓને તે જેવી રીતે સમાધિ થાય તેવી રીતે ચોગ નિરીધાદિને ક્રમ જાણો.
ભાવાર્થ –ધ્યાનની શરૂઆતમાં મન, વચન, કાયાના ગેને કેવા કમથી નિરોધ કરે તે વિષે વિચારે અહીં જણાવવામાં આવે છે. આ ક્રમ વિધિ કેવળ જ્ઞાનીઓને માટે છે, પણ ધર્મધ્યાનવાળા છદ્મસ્થ જ્ઞાનીઓને માટે નથી.
For Private And Personal Use Only
