________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[ ૨૭૨ ]
ધ્યાનદીપિકા
સમાધાન હોય (યેગાનુ' સ્થપણું હાય વિક્ષેપ ન હોય) તે ધ્યાન કરવાના કાળ જાણવા. દિવસાદિકના નિયમ નથી.
ભાવા-ધ્યાન કરવાને સમય અમુક જ હાય એટલે રાત્રિએ જ ધ્યાન કરવું, ત્રણ સંધ્યાના વખતમાં કરવું, દિવસે ન કરવુ, ઈત્યાદ્રિ કાંઈ નિયમ જ નથી. પણ જ્યારે શરીર સ્વસ્થ-સારું હાય, મનમાં કોઈ પણ જાતના વિક્ષેપ કે ચિંતા ન હોય તેવા વખતે ધ્યાન કરવા બેસવુ. પછી તે દિવસ હાય, કે રાત્રી હાય, પહેલા પહેાર હોય કે છેલ્લા પહેાર હાય.તેના કાંઈ નિયમ જ નથી, મનમાં વિચાર થય કે અત્યારે ધ્યાન કરું તા ઠીક, તા તરત જ યાન કરવા એસી જવુ. આથી એ નિ ય થાય છે કે જ્યારે મનમાં કાંઈક ચિંતા હોય કે વિક્ષેપના કારણે આવ્યાં હાય કે આવવાનાં હોય તે વખત ધ્યાન કરવાના નિષેધવાળા સમજવા બાકીના સવ વખતે ધ્યાન કરવું.
ધ્યાનશતકમાં કહ્યું છે કેઃ
कालो व सोच्चिय जर्हि जोगसमाहाणमुत्तम लहइ न उ दिवसनिसावेलादिनियमणं इझाइओ भणियं ॥३॥
ધ્યાનને લાયક પણ તે જ કાલ ઉચિત છે કે જે કાલમાં, મન, વચન, કાયાના ચેાગેાનુ. ઉત્તમ સ્વસ્થપણું પામીએ; પણ દિવસ, રાત્રી, વેલા, મુર્દિ, આદિ શબ્દથી આગલે પહેાર, પાછલા પહેાર, ઇત્યાદિના નિયમ ધ્યાન કરવાવાળાને તીર્થંકર ગણુધરાદિકાએ કહ્યો નથી.
For Private And Personal Use Only
