________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[ ૨૪૮ ]
ધ્યાનદીપિકા
ધ્યાનને પિષણ આપનારી ભાવનાઓ, દયાનને ઉચિત સ્થાન, ધ્યાનને ચગ્ય કાળ (વખત), ધ્યાન માટે આસન, આલંબન (વાચનાપૃચ્છનાદિ), ક્રમ (મનને નિરોધ આદિ), દાન કરવા લાયક, ધ્યેય (આજ્ઞા વિચયાદિ), ધ્યાન કરવાને લાયક અપ્રમત્તાદિ ગુણ, ત્યાર પછી અનુપ્રેક્ષા (ધ્યાન પૂર્ણ થયા પછી અનિત્યાદિ ભાવનાઓના વિચારરૂપ), વેશ્યા (શુકલાદિ), લિંગ (શ્રદ્ધાની આદિ), ફલ (દેવકાદિ) ઈત્યાદિ ધ્યાનનાં સાધનેને જાણ્યા પછી મુનિએ ધ્યાનને અભ્યાસ કરે .
દયાનને મદદગાર ભાવના चतस्त्रो भावना भव्या उक्ता ध्यानस्य सूरिभिः । मैत्र्यादयश्चिरं चित्ते विधेया धर्मसिद्धये ॥१०७ ॥
ધર્મધ્યાનની, મિત્રી આદિ સુંદર ચાર ભાવનાઓ આચાર્યોએ કહી છે. ધર્મધ્યાનની કે આત્મધર્મની સિદ્ધિને માટે ઘણા કાળ પર્યત આ ભાવનાઓને ચિત્તમાં ધારણ કરવી. - ભાવાર્થ–આ મિત્રી, પ્રમાદ, કરુણું અને માધ્યસ્થ ચાર ભાવનાએ ધર્મધ્યાનને પિષણ કરનારી છે. દુર્બળ થયેલા શરીરને પુષ્ટ કરવા માટે મનુષ્યો જેમ રસાયણને ઉપયોગ કરે છે. તેમ દુર્બળ થયેલા ધર્મધ્યાનરૂપ શરીરને સુધારીને પિષણ આપનાર-પુષ્ટ કરનાર-વૃદ્ધિ, પમાડનાર આ ચાર ભાવનાઓ છે. આ ભાવનાઓ ઘણી સુંદર છે, કારણ કે પિતાને અને પને-અન્ય જીવોને સર્વને સુખદાયી છે, ધર્મધ્યાનને જિવાડનાર જીવન છે, ગયેલું ધમ ધ્યાન પણ આ ભાવનાથી હદયવાસિત થતાં પાછું આવે છે
For Private And Personal Use Only
