________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[ ૬૦ ]
ધ્યાન દીપિકા
આત્માને સ્વભાવ જ્ઞાનસ્વરૂપ છે, આનંદમય છે અને વિશુદ્ધ છે. જાણવાને સ્વભાવ તે આત્માનું સ્વરૂપ છે. જડમાં જાણવાનો ગુણ નથી. દેહમાંથી આત્મા જુદે થતાં દેહમાં જરા પણ જાણવાને ગુણ દેખાતું નથી. મૃતક શરીરની આ સ્થિતિ આપણા સર્વના જાણવામાં છે. શરીર આખુ છતાં તેમાંથી એવું શું ચાલ્યું ગયું કે બેલવું, ચાલવું, વિચારવું બંધ થયું? ઉત્તર એ છે કે જેની મદદથી કિયા થતી હતી અને તેમાં જે જાણનાર હતો તે જ આત્મા હતું કે જેની ગેરહાજરીથી તેમ થતું અટકી પડ્યું છે.
આત્માનો સ્વભાવ આનંદમય છે. આ આનંદ સ્વભાવની પ્રતીતિ જ્યારે મન તદ્દન શાંત થઈ જાય છે વિકલ્પ બંધ પડે છે અને મન આત્મામાં ગળી જવાની તૈયારી કરે છે તે વખતે અનુભાય છે. દુનિયાનાં ઉપાધિજન્ય સુખ કે જે ઈદ્રિયોથી અનુભવાય છે તેથી જે આનંદ થાય છે તે શુદ્ધ આનંદ નથી તે સ્વતંત્ર આત્માને આનંદ નથી પણ પુદગલેથી મિશ્રિત છે. આ શુદ્ધ આનંદ સ્વભાવ પુદગલોમાં નથી. પુદગલના સ્વરૂપને પણ આત્માની મદદથી જાણી શકાય છે. આત્માનો સ્વભાવ વિશુદ્ધ છે. તે વિશુદ્ધિને લઈને લેકાલેકને પણ જાણી શકે છે યાને દેખી શકે છે. તેના વિશુદ્ધ સ્વભાવ ઉપર કર્મ-આણુઓને પડદે છે કે જેને લઈને તે કલંકિત થયો છે, મલિન થયેલા છે તેને પૂર્ણ શુદ્ધ સ્વભાવ પ્રગટ થયેલ નથી છતાં પણ અત્યારે જેટલું દેખી શકીએ છીએ, તે તેને થોડા પણ વિશુદ્ધ સ્વભાવને આભારી છે. શાસ્ત્રકાર કહે છે કે આત્માના આઠ રુચક પ્રદેશ નિરંતર
For Private And Personal Use Only
