________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ધ્યાનદીપિકા
[ ૧૮ ].
વિષયનું જ્ઞાન તો બન્યું જ રહે છે તેનો નાશ થતું નથી. આથી ચેકસ નિર્ણય થાય છે કે દેહનો નાશ થતાં પણ જ્ઞાતા દષ્ટા આત્માને નાશ થતો નથી. ૩.
આત્મા કમનો કર્તા છે. આત્મા જે ચિતન્યશક્તિ તેની પ્રેરણા ન હોય તે કર્મ કણ ગ્રહણ કરે? પુદ્ગલો જડ છે, તેમાં સ્વતંત્ર કમ ગ્રહણની શક્તિ ક્યાંથી હોય? જડ પદાર્થમાં કઈ પણ પ્રકારની સ્વતઃ પ્રેરણશક્તિ નથી. જો હેય તે પ્રાણરહિત થયેલ દેહથી ક્રિયા કેમ થતી નથી? ચેતન ધારે છે તે પ્રવૃત્તિ કરે છે અને ધારે છે તે બધી પ્રવૃત્તિ અટકાવી પણ શકે છે.
આથી એ જ નિર્ણય થાય છે કે કર્મ કરવા ન કરવાની પ્રેરણાશક્તિ આત્મામાં જ છે આત્મા જ્યારે પિતાના સવભાવમાં વતે છે, ત્યારે કમને ર્તા નથી, ત્યારે તે સ્વભાવરમણતા એ જ તેનું કર્તાપણું છે અને જ્યારે આત્મજ્ઞાન ભૂલી પરભાવમાં આત્માની પ્રવૃત્તિ થાય છે ત્યારે તે કર્મને કર્તા છે.
આત્મા કર્મને ભક્તા છે. તે ભ્રાંતિવડે જીવ વિસ્કુરાયમાન થઈ જડ પુરા કર્મો ગ્રહણ કરે છે. ઝેર કે અમૃત પોતે જાણતા નથી કે મારે અમુક માણસને મારે છે કે સુખી કરે છે તથાપિ તેને ઉપભેગ કરવાથી તેને તેમ થાય છે, એવી જ રીતે શુભાશુભ કર્મ પોતે સુખદુઃખનાં હેતુરૂપ છે એમ જાણતા નથી કારણ કે તે જડ છે; તથાપિ ગ્રહણ કરનાર જીવને સુખદુઃખને અનુભવ તે મળે છે જ. જે કર્મને ઉપભેગ કરનાર જીવને ન માનીએ તો સુખ,
For Private And Personal Use Only
