________________
રેરાના ચિંતામણિ ]
માંની કેઈ પણ ગતિમાં ચાલુ ભવના આયુષ્યની સ્થિતિ પ્રમાણે જ રહી શકે છે. ને તે સ્થિતિ પૂરી થાય, ત્યારે તે સ્થાનનું ( ગતિનું ) જરૂર પરિવર્તન કરે છે. જ્યારે જન્મ થવાના સમયથી માંડીને જીવનના છેડા સુધી સાથે રહેલું શરીર પણ પિતાનું થતું નથી. એટલે જે શરીરના પોષણ વગેરેને માટે અનીતિ આદિ સેવીને પણ મેળવેલા ધન વગેરેને ઘણીવાર દુરૂપયોગ કર્યો, ને તે અનીતિ આદિથી બાંધેલા કર્મોના ફલ તે પિતાને જ ભેગવવા પડશે. આવા સ્કૂલ શરીરને પણ પરભવમાં જવાના ટાઈમે કઈ પણ સંસારી જીવ સાથે લઈ જતો જ નથી. ફક્ત બહુજ સૂક્ષ્મ એવા તેજસ કામણ શરીરથી વીંટાયેલો જ તે (જીવ) પરભવમાં જાય છે. આ રીતે કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે-આ ભવમાં બાંધેલા શુભાશુભ કર્મોને જ સાથે લઈને સંસારી જીવ પરભવમાં જાય છે. આ વખતે અજ્ઞાન મેહાદિથી પોતે હાલામાં હાલું માનેલું તે શરીર પરભવમાં સાથે જતું નથી. આ જીવ તેની ઉપરના મેહને લઈને મેક્ષ માર્ગની આરાધના કરી શકયો નથી. માટે ક્ષણભંગુર દેહનો મેહ તજીને મોક્ષમાર્ગની આરાધના અપ્રમત્તભાવે કરી સિદ્ધિના સુખ મેળવવામાં જ માનવ જનમની સાર્થકતા છે. આ જીવને ઢાંક્યા કર્મોની ખબર ન હોવાથી અચાનક અશાતા વેદનીયાદિ કર્મોદયે રેગાદિની અસહ્ય પીડા ભેગવવાના ટાઈમે તે (જીવ) આ રીતે પસ્તા કરે છે કે-અરેરે! મેં જ્યારે શરીર નીરોગી હતું, ત્યારે ધર્મારાધન કર્યું નહિ, ને અનેક પાપ કર્મો કરવામાં લીન બન્યો. હવે મારું શું થશે? ભવિષ્યમાં આવો પસ્તાવો કરવો ન પડે, માટે ચેતીને હે જીવ!
જ્યાં સુધી આ શરીર નીરોગી (રેગ રહિત) હેય, જરા (ઘડપણ) થી જર્જરિત થયું ન હેય, ઇન્દ્રિયની સ્વસ્થતા હય, જીવનદારી નિરુપદ્રવ હોય, ત્યાં સુધીમાં મોક્ષ માર્ગની આરાધના જરૂર કરવી જોઈએ. શ્રીમરૂદેવા માતા જેવા અનંતા જેને અંતમુહૂર્તમાં પણ કેવલજ્ઞાનને પમાડનારા આ મનુષ્ય ભવની દુર્લભતાને સમજનારા સંસારી ભવ્ય જેને મોક્ષ માર્ગની સાત્વિક આરાધના કરવામાં પરમ વિનરૂપ શરીરની મમતાની માફક વિષય સુખ પણ પરમ વિન રૂપ જ છે. તે પરમ વિદનથી કાયમ દૂર રહેવાની ભાવનાવાળા પુણ્યશાલી ભવ્ય જીવેએ તેના સંબંધમાં પોતાના આત્માને આ રીતે સમજાવવું જોઈએ કે-હે જીવ! વિષય ભોગથી માનેલું સુખ, એ સાચું સુખ છેજ નહિ. કારણ કે તે સુખ સ્ત્રી આદિ દુર્ગતિ દાયક પર સાધનેથી ઉત્પન્ન થાય છે. આવું પરાધીન સુખ નિશ્ચયે ક્ષણિક જ હોય છે. એટલે તે વધારે કાલ સુધી ટકતું નથી. વળી તે સુખ વિષયની કાંક્ષા (ઈચ્છા) રૂપ કીચડથી મેલું બનેલું છે, ને આ સંસારમાં તે મહાભયનું કારણ છે. આ જીવ એવું જાણે છે. છતાં તે દુષ્ટ બુદ્ધિથી પ્રેરાઈને વિષય સુખમાં જ રા મા રહે છે. પરંતુ ડાહ્યા પુરૂષે તે તદ્દન ભય વગરના ને સ્વાધીન એવા આધ્યાત્મિક સુખ (નિજ ગુણેમાં રમણતા કરવાથી પ્રાપ્ત થતા સુખ, મોક્ષ માર્ગની પરમ ઉલ્લાસથી આરાધના કરવાથી મળતા આત્મિકાનંદના અનુભવરૂપ સુખ) માંજ લીન બને છે. કારણકે તે આધ્યાત્મિક સુખ શાશ્વત છે, ને ઇંદ્રિયેના સુક્ય (તોફાન, સ્વછંદતા ભરેલા વર્તન) થી રહિત છે. જેમ બિલાડે
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
