________________
દેશના ચિંતામણિ ] આવીને અમરદત્તના ઉપર કળશ ઢળે, તેથી તેને મોટા ઉત્સવ પૂર્વક રાજ્યને સ્વામી કર્યો, પછી તેણે મિત્રને મંત્રીપદ આપ્યું, અને રત્નસારને નગર શેઠ બનાવ્યો. આ પ્રમાણે તે અખંડિત આજ્ઞાથી રાજ્ય ચલાવવા લાગ્યો.
મિત્રાનંદ રાજ્યકાર્યમાં ગુંથાયો હતો, તો પણ તેને શબનું વચન કદી પણ વિસ્મરણ થતું નહતું, તેથી તેણે અમરદત્ત રાજાને કહ્યું કે “આપણું નગર અહીંથી નજીક છે, તેથી મારું મન ઘણું દુઃખી રહ્યા કરે છે, માટે મને દૂર દેશ જવાની રજા આપ.” રાજાએ કહ્યું કે-“હે મિત્ર! જે એમ છે, તે આપણા નેકરને સાથે લઈને વસંતપુરે જા, પરંતુ હમેશાં કુશળ સમાચાર મોકલ્યા કરજે.” પછી મિત્રાનંદે શુભ દિવસે ત્યાંથી પ્રયાણ કર્યું. તેના જવાથી તેના વિગે કરીને પીડા પામતે રાજા તેના કુશળ સમાચાર નિરંતર ઈચ્છતો હતો, પણ દિવસો ગયા છતાં તેનું કાંઈ પણ વૃત્તાંત તેના જાણવામાં આવ્યું નહી. તેથી ગભરાયેલા ચિત્તે તેણે રાણીને કહ્યું કે-“અરે મિત્રાનંદની કાંઈ પણ વાર્તા સંભળાતી નથી. રાણી બેલી કે-“હે પ્રાણનાથ ! જ્ઞાની ગુરુ વિના સંશય નાશ પામે તેમ નથી.” અન્યદા વનપાળે આવીને રાજાને વિનંતિ કરી કે “હે સ્વામી ! આજે આપના ઉદ્યાનમાં જ્ઞાનભાનુ નામના ગુરૂમહારાજ પધાર્યા છે. તે સાંભળીને રાજાએ વનપાળને વધામણી આપી, અને રાણીને સાથે લઈને મોટા ઉત્સવ પૂર્વક તે ગુરુ પાસે ગયે; ગુરુને વાંદીને ગ્ય આસને બેઠે. ગુરુએ અનેક જનેએ પૂછેલા સંશયના ખુલાસા આપ્યા, તે સાંભળીને રાજાએ પ્રત્યક્ષ જ્ઞાનવાળા ગુરૂને પિતાના મિત્રની હકીકત પૂછી. તેથી ગુરૂએ કહ્યું કે-“હે રાજન્ તારે મિત્ર અહીંથી ચાલીને ઘણે દૂર પહોંચ્યા પછી એક પર્વતની પાસે નદીને કાંઠે પડાવ કરીને રહ્યો હતો, અને તારા સેવકે જમવામાં રોકાયા હતા, તે વખતે ઓચિંતી ચારની ધાડ પડી, તેઓએ તારા સર્વ સેવકને પરાજય કર્યો, અને મિત્રાનંદ એકલો ત્યાંથી નાસી ગયો. તે કેઈક વડના ઝાડની નીચે સૂતો હતું, તેવામાં સર્વે તેને ડો. તે સમયે કઈ તપસ્વી ત્યાં આવ્યા તેણે તેનું વિષ ઉતાર્યું. ત્યાંથી મિત્રાનંદ તારી પાસે આવતો હતો, તેટલામાં માર્ગમાં ચાર લોકોએ તેને પકડ, અને એક વાણીઆને ત્યાં વેશ્યો. તે વણિકે પારસકુલ તરફ જતાં રસ્તામાં અવંતી નગરીની બહાર પડાવ કર્યો. રાત્રિએ સમય જોઈને તારે મિત્ર બંધન તેડીને નાઠો. ગામના ખાળને રસ્તે તે ગામમાં પેસવા જતે હતો, એટલામાં રાજાના સીપાઈઓએ તેને દીઠે, એટલે ચેર જાણી ચોરની જેમ પકડીને બાંધે. પ્રાતઃકાળ થતાં રાજાના હુકમથી તેને પૂર્વોક્ત વટ વૃક્ષ ઉપરજ મારી નાખવા માટે બાંધવામાં આવ્યો. તે વખતે તારે મિત્ર વિચાર કરવા લાગ્યો કે-અહે શબનું કહેલું વાકય સારું થયું. કહ્યું છે કે
યત્ર વા તત્ર વા યાતુ, યા તા કરતૂસી ! તથાપિ મુચ્યતે પ્રાણી, ન પર્વતકર્મણ ૧ u
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
