________________
કેશનચિંતામણિ ભાગ પાંચમ ] છે કે તરવારની તીક્ષણ ધાર ઉપર ચાલવાનું કામ જેમ ઘણું દુષ્કર છે તથા જેમ અગ્નિની જવાલાનું પાન કરવું ઘણું અઘરું છે તથા ત્રાજવા વડે પર્વતને તાળવાનું કામ જેમ અતિ આકરૂં છે તેમ ચારિત્રનું પાલન પણ ઘણું મુશ્કેલ છે. ૩૦
સરિતા તણું સામેજ પૂરે તરણ શત્રુ સમૂહને,
એક હાથે જીતવું ને ગહન રાધાવેધને; સાધવે જિમ કઠીન તેથી બહુ કઠીન દીક્ષા કહી,
દીક્ષા વિચાર તજી લહો સુખ શાંતિને અહિં રહી. ૩૧ સ્પાઈ–વળી માતાપિતા પુરૂષસિંહ કુંવરને ચારિત્રની દુષ્કરતા જણાવવાનાં પ્રસંગે બીજા પણ દષ્ટાન્ત આપતાં જણાવે છે કે નદીમાં ભારે પૂર આવેલું હોય તે વખતે તે નદીનાં પૂરમાં સામે જવું જેમ મુશ્કેલ છે તેમ ચારિત્રનું પાલન પણ બહુ દુષ્કર છે, એમ જાણવું. વળી શત્રુના સમૂહને એટલે ઘણા દુશ્મનોને એકલા હાથે જીતવાનું કામ જેમ ઘણું મુશ્કેલ છે તેવું જ આ ચારિત્રનું પાલન મુશ્કેલ જાણવું. તથા ગહન એટલે અતિમુશ્કેલીવાળા રાધાવેધને સાધવાનું કામ જેમ ઘણું આકરૂં છે તેમ તેનાથી પણ દીક્ષાનું પાલને ઘણું કઠણ કહેલું છે. માટે હે પુત્ર! તું દીક્ષા લેવાને વિચાર છેડી દે અને તેને મળેલાં આ રાજ્ય વગેરેનાં સુખને અહીં આ રહીને શાંતિથી ભેગવ. ૩૧ રાજકુંવર માતા પિતાને આ સંસારમાં ભોગવવાં પડતાં દુખે બે શ્લોકોમાં જણાવે છે–
કુંવર બેલે જનક જનની ! જેહ કષ્ટ ભવ વિષે, - તાસ આગળ ચરણ કષ્ટો અલ્પ તિમ હિતકર દીસે, પીડા ભયંકર નરકની ન કહી શકાએ વચનથી,
સુણતાં પમાડે ત્રાસ કપે હૃદય પણ મુજ નિયમથી. ૩૨ સ્પષ્ટાથે–તે વખતે પોતાના માતા પિતાને સમજાવતાં રાજકુંવર પુરૂષસિંહ કહે છે કે હે જનક! જનની ! આ સંસારમાં રહીને જે કષ્ટ સહન કરવો પડે છે તેની આગળ આ ચારિત્રમાં સહન કરવાનાં કણે કાંઈ હિસાબમાં નથી. એટલું જ નહિ પરંતુ આ કો તે સંયમી જીવને કર્મની નિર્જરા કરવામાં બહુ જ મદદગાર થાય છે. એટલે આ ચારિત્રનાં કો સમતા ભાવે સહન કરવાથી જીવનાં ઘણાં કર્મો ભેગવાઈ જાય છે, માટે સંસાર ભીરૂ જીવને આ ચારિત્રનાં કષ્ટો ખરી રીતે કષ્ટ રૂપે લાગતાં નથી. આ સંસારમાં ભેગવવાં પડતાં દુઃખે કેવાં ભયંકર છે તે જણાવતાં કહે છે કે નરકની અંદર ગએલા જીવને જે ભયંકર પીડાઓ ભાગવવી પડે છે તેનું વર્ણન વચનથી પણ કરી શકાતું નથી. તેમજ વચનથી તેનું વર્ણન સાંભળતાં પણ આપણને ત્રાસ થાય છે અથવા ભય ઉપજે છે. અને મારું હૃદય પણ તે સાંભળીને કંપાયમાન થાય છે. નારકીમાં ત્રણ પ્રકારની વેદના કહી છે.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
