________________
છે.
[ શ્રી વિજ્યપધરિતસ્પષ્ટાથે—હે જીવ! તું નક્કી સમજજે કે–જ્ઞાનાદિ ત્રણ એટલે જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્ર એ ત્રણ ગુણ તારા છે. તે ગુણ તારી પાસે છે કે નહિ તેની તપાસ કરજે. જે તે તને તારામાં જણાતા ન હોય, તે તે કર્મ રૂપી વાદળાંથી તિરહિત થયાં છે એટલે ઢંકાઈ ગયા છે એવું તું આત્મદષ્ટિથી વિચારજે. આત્માના સ્વરૂપની વિચારણાવાળી દ્રષ્ટિ તે આત્મદષ્ટિ જાણવી. જેમ સૂર્ય ગાઢ વાદળાંનાં સમૂહથી ઢંકાઈ જાય છે ત્યારે તેનું તેજ બીલકુલ નાશ પામતું નથી. પરંતુ આડાં વાદળાં આવવાથી પ્રગટ રૂપે જણાતું નથી. તેવી રીતે સૂર્ય સમાન આ આત્માનું જ્ઞાનાદિ રૂપ તેજ કર્મરૂપી વાદળને લીધે તિરહિત થવાથી એટલે ઢંકાઈ જવાથી જણાતું નથી. પરંતુ તે જ્ઞાનાદિ ગુણોને અભાવ રૂ૫ નાશ કદાપિ થતું નથી. કારણ કે જે જ્ઞાનને સંપૂર્ણ અભાવ થતો હોય તે પછી જીવ પણ સંભવતે નથી. કારણ કે ગુણ વિનાને ગુણી હેય જ નહિ. એટલે જ્ઞાનાદિ ગુણો ગુણી જીવમાંજ રહી શકે છે. માટે આત્માના સ્વરૂપની વિચારણા રૂપ નિજ ગુણ રમણતાના આનંદથી જ્યારે કર્મ રૂપી વાદળ વિખરાઈ જશે અથવા કર્મ રૂપી આવરણ વિનાશ પામશે ત્યારે આ આત્માનું જ્ઞાનાદિ રૂપી તેજ સંપૂર્ણ પણે પ્રગટ થશે. ૧૬૮ નિજ ગુણ થકી જે અન્ય તે પર તુજન ભિન્ન સ્વભાવથી,.
છે વિનશ્વર દેહ આદિક નિત્ય તું સ્થિર ધર્મથી; દેહાદિ સંગે તસ વિલાસ મુક્તિદા નિઃસંગતા,
નિસંગ જન ગુણ ભાવનાથી નિજગુણાનંદી થતા. ૧૬૯ સ્પષ્ટાર્થ–પોતાના ગુણેથી જે અન્ય એટલે જુદા છે તે પર એટલે પારકાં જાણવાં. તારાં ન જાણવાં. આ પ્રસંગે જીવ અને શરીરને તફાવત જણાવતાં કહે છે કે જીવ અને શરીરમાં જુદા જુદા સ્વભાવ છે માટે તે બંને જુદાં જાણવાં. તે આ પ્રમાણે –શરીર વગેરે નાશવંત છે માટે અનિત્ય છે. અને તે (જીવ) સ્થિરતા ધર્મવાળો હોવાથી નિત્ય છે. તથા જીવ શરીર વગેરેની સેબતથી પુગલના વિલાસમાં આસક્ત થાય છે. માટે નિઃસંગતા એટલે સંગ રહિતપણું તે મોક્ષને આપનારું છે. માટે જ સંગ રહિત મનુષ્પો પિતાના ગુણોની વિચારણા કરવાથી નિજગુણાનંદી એટલે પિતાના જ્ઞાનાદિ ગુણોમાં આનંદ મેળવનારા થાય છે. ૧૬૯
આશ પરની પાશ જેવી ધર્મસાધન વિઘટતી,
યોગ અસ્થિરતા વધારે આપતી દુર્ગતિ મતિ, શુભ નિમિત્તાભ્યાસથી જે ધન્ય તેને પરિહરે,
પૂજ્ય થઈ પૂજક બનાવી મેક્ષ નંદનવન ફરે. ૧૭૦ સ્પાર્થ –ધન વગેરે પર વસ્તુઓને પામવાની આશા પાશ એટલે જાળ જેવી છે.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
