________________
દેશનાચિંતામણિ ભાગ એથી ]
જે સ્થળે જતાં સારાં શુકન થાય, અનુકુલ પવન વાય અને મનમાં ઉત્સાહ આવે એ સર્વ લાભને સૂચવે છે.” આવું વિચારી રત્નસૂડ વહાણમાંથી ઉતર્યો અને બંદર ઉપર ઉતારો કર્યો. તેવામાં નગરમાંથી ચાર વણિક–વેપારીઓ આવ્યા. તેઓએ ખુશી ખબર પૂછીને કહ્યું “તમારૂં સર્વ કરિયાણું અમે લઈશું અને જ્યારે તમે પિતાને નગર જવા ઈચ્છશે ત્યારે તમે કહેશે તે વસ્તુ તમારા વહાણમાં ભરી આપશું.' રત્નચૂડે તે કબૂલ કર્યું, એટલે તે ધૂર્ત વણિકો તેનું સર્વ કરિયાણું વહેચી લઈ પિતાપિતાને ઘેર લઈ ગયા. પછી રત્નચૂડ પરિવાર સહિત વસ્ત્રાદિકને આડંબર કરી અનીતિપુર જેવા ચાલે. માર્ગમાં કોઈ કારીગરે સુવર્ણ અને રૂપાથી સુશોભિત એવા બે ઉપાન (જેડા) તેને ભેટ કર્યો. તેને તાંબૂલ આપી શ્રેષ્ઠીપુત્રે કહ્યું “તને હું ખુશી કરીશ.” પછી આગળ ચાલ્ય, ત્યાં કોઈ કાણે ધૂર્ત મળ્યો. તેણે રત્નચૂડને કહ્યું –“હે શ્રેષ્ઠીપુત્ર! મેં એક હજાર દ્રવ્ય (રૂપિયા) માં મારું એક નેત્ર તારા પિતાને ઘેર ગીરે મૂક્યું છે તે હું તારી પાસેથી લઈશ, માટે આ તમારૂં દ્રવ્ય લઈ લે.” રત્નચૂડ વિચારવા લાગ્યો કે “અહો ! આ અઘટતું બેલે છે, તથાપિ આ પ્રાપ્ત થયેલું દ્રવ્ય તે સ્વાધીન કરૂં, પછી તેને યોગ્ય ઉત્તર આપીશ.” આમ ચિંતવી તેણે તેનું દ્રવ્ય ગ્રહણ કર્યું અને કહ્યું-તું મારે ઉતારે આવજે.' એમ કહી રત્નચૂડ આગળ ચાલ્યો. તેને આવતો જોઈ ચાર ઠગારા પરસ્પર વાતો કરવા લાગ્યા. એક બોલ્યો-“સમુદ્રના જળનું પ્રમાણ અને ગંગા નદીની રેતીના કણની સંખ્યા તે જ્ઞાની પુરુષ જાણી શકે છે, પણ સ્ત્રીઓનું હૃદય કોઈ જાણી શકતું નથી.' બીજે બે સ્ત્રીઓના હૃદયને જાણનારા ઘણુ પુરૂષે છે, પણ સમુદ્રના જલનું પ્રમાણ ને રેતીના કણની સંખ્યા જાણનાર કેઈ નથી.” ત્રીજે બેપૂર્વાચાર્યોએ જે કહેલું છે તે અસત્ય નથી, તે સર્વ બાબત સર્વજ્ઞ પુરુષે જાણે છે.” એટલે ચેાથો બે કે “આ શ્રેઝીપુત્ર સર્વ જાણે છે. તે સાંભળી બીજા બેલી ઉઠયા કે ગંગાનદી તે અહીંથી દૂર છે, પણ આ સમુદ્રના જલનું પ્રમાણ તે તું શ્રેષ્ઠીપુત્રની પાસે કરાવ.” આ પ્રમાણે હઠ કરી તેઓએ રત્નચૂડને ઉત્સાહિત કર્યો, એટલે રત્નચૂડે તે વાત અંગીકાર કરી. પછી તે ધૂર્તોએ રત્નચૂડ સાથે એવો કેલકરાર કર્યો કે “જો તમે સમુદ્રના જલનું પ્રમાણ કરી આપે તો અમારી લક્ષમી તમારે આધીન છે, અને નહિ તે અમે ચારે જણ (ધૂર્તો) તમારી લક્ષમી લઈ લેશું.” રત્નચૂડ તે વાત કબુલ કરી આગળ ચાલ્યો. રત્નચૂડે ચિંતવ્યું કે “આ બધા કાર્યને નિર્વાહ શી રીતે થશે? માટે અનેક નરરત્નના ચિત્તને રંજન કરવામાં ચતુર એવી વેશ્યાને ઘેર જાઉં.” આવું વિચારી તે રણઘંટા વેશ્યાને ઘેર ગયો. વેશ્યાએ બહુમાન પૂર્વક અભ્યસ્થાન, અત્યંગ, ઉદ્વર્તન, સ્નાન અને ભેજનાદિ ક્રિયા કરી. જ્યારે સંધ્યાકાળ થયો ત્યારે રત્નગ્રૂડ તેની સાથે વાસગૃહમાં જઈ મનહર શમ્યા ઉપર બેઠે. પછી એ ચતુર નાયિકા ચતુર પુરુષને યેગ્ય એવી ગેછી કરવા લાગી, એટલે શ્રેષ્ઠીપુત્ર પિતાની વાર્તા ચલાવી કે “અરે પ્રિયા ! તું આ તારા નગરની સર્વ શ્રેષ્ટા જાણે છે તે મારે આજે માર્ગમાં જે વિવાદે થયેલા છે તેના ઉત્તર
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
