________________
દેશનાચિતામણિ ]
અર્થ–“વિવેકી પુરુષે ગીતાર્યાદિક ગુણેથી યુક્ત એવા આચાર્યને પામીને પાપના ફળને રોકનારું પ્રાયશ્ચિત્ત નામનું તપ ગ્રહણ કરવું.”
ગીતાર્થ એટલે નિશીથ વિગેરે છેદસૂત્રાદિના ભાવાર્થને જાણનાર, આદિ શબ્દ કરીને કૃતયેગી (કરેલા છે યોગ જેણે) વિગેરે ગુણોથી યુક્ત શ્રી આચાર્ય ભગવંત આદિ જાણવા.
ગીઅો કડજોગી, ચારિત્તી તહ ગાહણાકલા
ખેઅને અવિસાઈ, ભણિઓ આલેયણાયરિઓ છે ૧ અર્થ–(૧)“ગીતાર્થ એટલે સમગ્ર સિદ્ધાન્તના અર્થને જાણનાર, (૨) કૃતયોગી એટલે શ્રુતજ્ઞાનને ભણવા ભણાવવા નિમિત્તે વિવિધ પ્રકારનું તપ કરનાર, અને (૩) ચારિત્રી એટલે અતિચાર રહિત સંયમનું પાલન કરનાર, તથા (૪) ગ્રાહણાકુશળ એટલે ઘણી યુક્તિથી આલોચના લેનારને વિવિધ પ્રકારનાં પ્રાયશ્ચિત્ત ત૫ ગ્રહણ કરાવવામાં કુશળ, (૫) ખેદજ્ઞ એટલે સમ્યફ પ્રકારે પ્રાયશ્ચિત્ત લેતાં તથા કરતાં જે પરિશ્રમ થાય તેને જાણનાર, (૬) અવિવાદી એટલે પ્રાયશ્ચિત્ત લેનારના અનેક દોષ સાંભળ્યા છતાં ખેદ નહી પામતાં ઉલટા પ્રાયશ્ચિત્ત લેનારને તેવા તેવા પ્રકારનાં દૃષ્ટાંતે કહેવાપૂર્વક વૈરાગ્યવાળાં વાકયેથી ઉત્સાહ પમાડનાર એવા પ્રકારના આચાર્ય વગેરે ગીતાર્થે આલેચનાને માટે યોગ્ય કહેલા છે.” માટે આલોયણ લેનારે અવશ્ય ગીતાર્થ ગુરુની શોધ કરવી. કહ્યું છે કે –
આલેઅણાદિનિમિત્ત, ખિત્તેમિ સત્તયણસયાઈ
કાલે બારવાસા, ગીઅWગવેસણું કુજજા છે ૧ છે અર્થ–“આલોચનાદિક લેવા માટે ક્ષેત્રથી સાતસો જન સુધી અને કાળથી બાર વર્ષ સુધી ફરીને ગીતાર્થની શોધ કરવી.” ૧
અમ્મીઓ વિજાણઈ સેહિં ચરણસ્સ દેઈ ઊણહિઅં,
તે અખાણું આલેઅગ ચ પાડેઈ સંસારે છે ૨ અર્થ—અગીઓ- અગીતાર્થ આલોયણા આપી જાણતા નથી તેથી તે જે ચારિત્ર સંબંધી અધિક અથવા ન્યૂન આલોયણ આપે, તે તેથી પિતાને અને આલોચના લેનારને બન્નેને સંસારમાં પાડે.” માટે તેવાની પાસે આલયણ લેવી નહી. ૨
અખંડિઅચારિત્ત, વયગહણાઓ હવિજ જે નિર્ચા તસ્ય સગાસે દંસણવયગહણું સહિગહણં ચ છે ૩ છે
અર્થ–“જે હમેશાં વ્રત (દીક્ષા) ગ્રહણ કર્યા પછી અખંડ ચારિત્રવાળા હોય, તેની પાસે દર્શન (સમક્તિ) અને વતનું ગ્રહણ કરવું, તથા તેની પાસે આયણ લેવી, અથવા અનશન આદરવું.”
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
