________________
૧૪૨
[ શ્રી વિઠ્યપધરિકૃતસ્પાઈ–-“તેના હાથ દાનથી રહિત છે, તેને કાન ઉત્તમ વચનેને સાંભળવામાં હેપી છે, તેનાં નેત્રો સાધુ પુરુષના દર્શન કરતા નથી, તેના ચરણ (પગ) તીર્થના માર્ગે ગયા નથી, તેનું પેટ લાંચથી લુંટી ધીધેલા દ્રવ્યથી ભરેલું છે, અને તેનું મસ્તક ગર્વથી અક્કડ (ટટાર) છે, માટે હે ભાઈ કુકુર (કુતરા) ! સર્વદા નિંદવા લાયક આ શરીરને તું જલદી મૂકી દે, મૂકી દે. એટલે તે શરીરને ખાવાનું છોડી દે.”
આવી પરીક્ષા કરવામાં ચતુર જે કૂતરે તે નિર્ગુણ પુરુષની જેવો શી રીતે કહેવાય?
પછી પ્રવીણ સૂરિએ તે લોકના ચોથા પાદમાં કહ્યું કે-મનુષ્યપણુ ખરાશ્ચરંતિ ! “તેઓ મનુષ્યરૂપે ગધેડા જેવા ફરે છે.” તે સાંભળીને ગર્દભ બે કે
શીતષ્ણનવ જાનામિ, ભારં સર્વ વહામિ ચા
તૃણભક્ષણસંતુષ્ટ, પ્રત્યહ ભદ્રકાકૃતિઃ ! ૧ છે
સ્પષ્ટથ–“હું ઠંડી કે ગરમી કાંઈ જાણતો નથી, સર્વ પ્રકારને ભાર ઉપાડું છું, તૃણના ભક્ષણથી સંતોષી છું, અને નિરંતર ( ભદ્રક ) ભોળી આકૃતિવાળો છું.”
માટે મારી ઉપમા નિર્ગુણ પુરુષને ઘટે નહી.” ફરીથી સૂરિએ કહ્યું કે-મનુષ્યરૂપણ ભવતિ કાકા “તેઓ મનુષ્યરુપે કાગડા જેવા છે.” ત્યારે કાગડો બોલ્યો કે
પ્રિયં દૂરં ગત ગેહે, પ્રાપ્ત જાનામિ તક્ષણાતા
ન વિશ્વસામિ કસ્યાપિ, કાલે ચાલયકારક ૧ છે સ્પષ્ટા –“દૂર દેશ ગયેલા પતિને ઘેર આવતો જાણીને તેની સ્ત્રીને) હું તુરત કહું છું, કેઈને વિશ્વાસ કરતા નથી, અને વર્ષાકાલમાં માળો બાંધીને રહું છું.”
કેઈ સ્ત્રીએ કાગડાને સેનાના પાંજરામાં રાખેલે જઈ તેની સખીએ પૂછયું કે, પિપટને તે સૌ પાંજરામાં રાખે છે, પણ તે આવા કાગડાને કેમ રાખે છે? એટલે તે બેલી–
અત્રસ્થ સખિ લક્ષજન તસ્યાપિ પ્રિયસ્યાગમાં,
જ્યાખ્યાતિ ચ ધિક શુકાદય ઈમે સર્વે પહંત શઠા: મત્કાંતમ્ય વિગતાપદહનજ્વાલાવલીચંદન,
કાકસ્તેન ગુણેન મયા સંરક્ષિતઃ પંજરે . ૨
સ્પષ્ટાથે-“હે સખી ! કાગડો લાખ યોજન દૂર રહેલા પતિનું આગમન અહીં બેઠાં જાણે છે, અને કહે છે. આ પોપટ વિગેરે સર્વે મળ્યા છે, પણ શઠ છે અને આ કાગડો
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
