________________
૧૪
[ શ્રી વિજ્યપઘસરિકૃતમાણસેને આપે છે, તેવા સમગ્ર રસના મોટા કારણરૂપ ઘાસને જાણે પિતે તેના (ઘાસના) ગુણથી અજાણ્યા હોય તેમ કવિઓ નિરસ તરીકે વર્ણવે છે, માટે તેવા કવિઓને ધિક્કાર હે !”
પછી ફરીથી સૂરિ તેજ શ્લોક બેલ્યા અને છેવટમાં–મનુષ્યરૂપાસ્તર ભવંતિ “મનુષ્ય રુપે કરીને વૃક્ષો રહેલા છે” એમ બેલ્યા. ત્યારે કઈ વૃક્ષ મનુષ્ય ભાષાએ બોલ્યું કે
છાયાં કુર્મો વયં લોકે, ફલપુષ્પાણિ દદ્મહે
પક્ષિણાં ચ સદાધાર, ગૃહાદીનાં ચ હેતવે છે ર છે સ્પદાર્થ “અમે સર્વને છાયા કરીએ છીએ. ફલ, ફૂલ વિગેરે આપીએ છીએ, અને પક્ષીઓને ઘર કરવા માટે નિરંતર આધાર આપીએ છીએ.” (આશ્રયરૂપ બનીએ છીએ) વળી ફરીથી એક કવિ-ઝાડને ઉદ્દેશીને યુક્તિપૂર્વક કહે છે
છાયામન્યસ્ય કુતિ, સ્વયં તિષ્ઠતિ ચાતાપે !
ફલંતિ ચ પરાર્થે ચ, નાત્મહેતાર્મહાદૃમા છે ૨ સ્પષ્ટાર્થ_“મહાવૃક્ષે અન્યને છાયા કરે છે (પિતાની છાયામાં બીજા જીવોને રાખે છે) અને પિતે તાપમાં રહે છે, તથા પરોપકારને માટેજ ફળે છે પણ પોતાને માટે ફલતા નથી.” એટલે પિતાને માટે ફલેને ધારણ કરતા નથી.
છે શાર્દૂલવિક્રીડિતવૃત્ત છે ભીષ્મગ્રીષ્મપરાંશુતાપમસમં વર્ષાબુતાપલમ, ભેદછંદમુખં કદર્શનમલં મર્યાદિભિનિર્મિતમ્ | સર્વગ્રાસિદવાનલાસુમરવાત્કાલિંગન,
હંહો વૃક્ષ ! સહસ્વ જૈનમુનિવઘત્વ ક્ષમિકાશ્રય છે ૩ છે સ્પષ્ટાથે–એક કવિએ વૃક્ષને જૈનમુનિનું દષ્ટાંત દઈને આ રીતે હિત શિક્ષા આપી છે કે-હે વૃક્ષ! તું જૈન સાધુની જેમ ક્ષમાગુણને અદ્વિતીય આશય (આધાર) છે, માટે ગ્રીષ્મ ઋતુ (ઉન્હાળા)ના અત્યંત કઠેર સૂર્યનાં કિરણે સહન કર, અને વર્ષા ઋતુ (માસા)ના જળથી ઉત્પન્ન થતા કલેશને સહન કર, તથા મનુષ્યાદિ એ ભેદન, છેદન વગેરે વિવિધ પ્રકારે કરેલી કદર્થના સહન કર, તથા સર્વનું ભક્ષણ કરનારા દાવાનળની ચારે બાજુ ફેલાતી જવાળાના સમૂહને આલિંગન કરવાનું (ભેટવાનું) દુઃખ પણ સહન કર.”
વૃક્ષને આવે ઉત્તર સાંભળીને સૂરિએ કહ્યું કે–મનુષ્યરૂપેણ હિ ધૂલિપુંજા – ગુણરહિત મનુષ્ય “મનુષ્યના રૂપે કરીને ધૂળના ઢગલા જેવા છે.” તે સાંભળીને ધૂળી (ધૂળ) બોલી કે –
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
