________________
५७
भाधारहस्य 45२ भाग-२/ds-3 | गाथा-१५ याऽनन्तेन=अनन्तकायलेशेन युते म्लानमूलादौ 'एष परीत' इति भण्यते, इयं हि परीतांशे सत्याऽनन्तांशे चासत्येति सत्यामृषा ।
स्यादेतत्-परीतानन्तकायोभयसंवलिते एकत्र ‘एतावन्तोऽनन्ता एतावन्तश्च परीता' इति यथोक्तप्रमाणविसंवादे परीतानन्तमिश्रिताऽप्यतिरिच्यते, मैवम् इयत्तायास्तत्र अप्रयोगादेवाऽप्रयोगात्, उभयातिरेकनिमित्तस्य बुद्धिविशेषस्य चाभावात्, प्रत्येकानन्तप्रयोगनिमित्तं तु वैलक्षण्यमस्त्येव ।
अत एवाऽऽह चूर्णिकारः – “अणंतमिस्सिया जहा कोइ मूलगच्छोढं (थूडं) दट्टणं अन्नं वा कंचिं तारिसं भणिज्जा जहा सव्वो एस अणंतकाओत्ति । तस्स मूलपत्ताणि जिण्णत्तणेण परिभूयाणि केवलं तु जलसिंचणगुणेण केइ तस्स किसलया पादुब्भूआ अओ अणंता परित्तेण मीसिया भन्नइ । परित्तमीसिया जहा अभिनवउक्खयं मूलगं कोइ परिमिलाणं ति काउणं भणेज्जा जहा सव्वो एस परित्तो, तत्थ अंता परित्तीभूआ मज्झपएसे अणंता चेव, एसा परित्तमीसिय त्ति” । अत्र हि जीर्णपत्रत्वं म्लानकन्दत्वं च स्पष्टावेव विवक्षाहेतू उक्तौ, एवं च प्रायिकप्रयोगविवक्षाहेतुं विना यादृच्छिकदुष्टप्रयोगविवक्षाप्रसूतभाषाया मृषात्वमेवाऽवसीयते । तत्त्वं तु बहुश्रुता विदन्ति ।।६५।। सार्थ :
एषा ..... विदन्ति ।। भने मा भाषा परमपुरषो 43-तीर्थ४२, Lधरी 42 43 परित्तमिश्रित वाई. मा भाषा परित्तमिश्रित पाई छ ? मेथी छ - भाषा सनतथीनंतકાયલેશથી યુક્ત પ્લાન મૂલાદિમાં આ પરિત છે=આ પ્રત્યેક શરીર છે એ પ્રમાણે કહેવાય છે. ‘હિં=જે કારણથી, આ પરિત અંશમાં સત્ય છે અને અનંત અંશમાં અસત્ય છે એથી સત્યામૃષા भाषा छे.
આ થાય આ પ્રશ્ન થાય. પરિત અને અનંતકાય ઉભયથી સંવલિત એક સમુદાયમાં આટલા અનંતકાય છે અને આટલા પરિત છે એ પ્રમાણે યથોક્ત પ્રમાણના વિસંવાદમાં-અનંતકાય અને પરિત જીવોની ઉચિત સંખ્યાના પ્રમાણના વિસંવાદમાં, પરિત અનંતમિશ્રિતભાષા પણ અલગ પ્રાપ્ત થાય છે એમ ન કહેવું; કેમ કે ત્યાં પરિત અને અનંતકાય મિશ્રમાં ઈયતાનો અપ્રયોગ હોવાથી જ=આટલી સંખ્યા પરિત્તની કે અનંતકાયતી છે એ પ્રકારની મર્યાદાનો અપ્રયોગ હોવાથી જ, અપ્રયોગ છે =કોઈના દ્વારા તે પ્રકારનો પ્રયોગ થતો નથી.
અહીં પ્રશ્ન તો થાય કે કેમ તે પ્રકારના વિભાગપૂર્વકનો પ્રયોગ થતો નથી ? તેમાં હેતુ કહે છે – અને ઉભયતા અતિરેકના નિમિત્ત એવી બુદ્ધિવિશેષતો પ્રત્યેકનો અને અનંતકાયનો વિભાગ કરી
