________________
પ્રસ્તાવના:
સંશોપમાં સામાચારી શબ્દનો અર્થ છે.-મુનિનો આચાર, વ્યવહાર અને ઇતિ કર્તવ્યતા. પ્રસ્તુત પરિભાષાના પ્રકાશમાં શમણ જીવનની બધી પ્રવૃત્તિઓ સામાચારીમાં આવી જાય છે કે જે તે અહનિશ કરે છે.
ઘ સામાચારી
આવશ્યક નિર્યુકિતકાર ભદ્રબાહુએ સામાચારીના ત્રણ પ્રકાર બતાવેલ છે– (૧) (૨) દશવિધ સામાચારી અને (૩) પદવિભાગ સામાચારી
એઘ સામાચારીનું નિરૂપણ ઓઘ નિર્યુકિતમાં કરવામાં આવેલ છે. તેનાં (૧) પ્રતિલેખન (૨) પિંડ (૩) ઉપધિ-પ્રમાણ (%) અનાયતન (અસ્થાન) વર્જન (૫) પ્રતિસેવના-દીપાચરણ (૬) આલોચના અને વિધિ તે સાત દ્વાર છે.
દસવિધ સામાચારીનું વર્ણન ભગવતી૩ સ્થાનાંગ૯૪ ઉત્તરાધ્યયન૫ અને આવશ્યક નિકિત૬ વગેરેમાં મળે છે. પદ વિભાગ સામાચારીનું વર્ણન છેદ સૂત્રોમાં વણિત છે. કલપસૂત્રમાં જે સામાચારીનું વર્ણન છે તે પદ-વિભાગ સામાચારીમાં આવે છે. વાદિવેતાલ શાંતિસૂરિએ ઉત્તરાધ્યયનની બ્રહવૃત્તિમાં ઓઘ સામાચારીને અંતરભાવ ધર્મકથા ોગમાં અને પદવિભાગ સામાચારીને અંતર ભાવ ચરણકરણાવ્યોગમાં કરેલ છે. કલ્પસૂત્રની સામાચારી ચરણ કરણાનુયોગના અંતર્ગત છે.
ડૉકટર વિન્ટર નીસે પણ સામાચારી વિભાગને કલ્પસૂત્રને પ્રાચીનતમ ભાગ હોવાની સંભાવના કરી છે અને પોતાનાં અનુમાનની પુષ્ટિમાં તેમનું એમ કહેવું છે કે, કલ્પસૂત્રનું પૂરું નામ પપણા કલ્પ’તે સામાચારી વિભાગનું કારણ જ છે.૯૭
९१. आवश्यक नियुक्ति, गाथा ६६५ १२. पडिलेहणं च पिण्डं, उवहिपमाणं अणाययण वजं ।
पडिसेवणमालोअण, जह य विसोही सुविहियाणं ।।
– ઘનિઈવન, ૨
९३. भगवती २५७
९४. स्थानांग १०१७४९
૨. ઉત્તરાધ્યયન-બ. ૩ ૬ જા. ર-રૂ–૪
९६. आवश्यक नियुक्ति
(૨) આવશ્ય, (૨) ધિ, (૬) માપુ (4) પ્રતિપુછ () વના, (૬)
ફુછાજર, (૭) fમછાર, (૮) તથા [૨, (૧) અસ્પૃસ્થાન (૨૦) ૩પસંvઢ I ९७. हिस्ट्री आफ इंडियन लिटरेचर डा. विंटरनीटस लिखित
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
