________________
સ્થવિરાવલી: દેવધિગણી ક્ષમાશ્રમણ
૩૪૧
ગૃહસ્થાશ્રમમાં તેમનું નામ સામરથ હતું. આ સિંહના વૈરાગ્ય રસથી પરિપૂર્ણ પ્રવચન સાંભળીને સંસારથી વિરક્તિ થઇ અને આર્ય ધર્મની પાસે પ્રવ્રજ્યાના સ્વીકાર કર્યાં, બ્રહ્મદીપિકા શાખાના વાચનાચાર્ય આ સિહ સૂરિથી આગમે (પૂર્વ)નું તલસ્પશી અધ્યયન કર્યું" અને વાચકપદ પ્રાપ્ત ક્યું તથા યુગપ્રધાન આચાર્ય બન્યા.
ઇતિહાસજ્ઞાને અભિમત છે કે તે વખતે ભારતની વિચિત્ર પરિસ્થિતિ હતી, હુણા અને ગુપ્તામાં ભયંકર યુદ્ધ થયું હતું. ખાર વર્ષના દુષ્કાળથી માનવ સમાજ જર્જરિત થઈ ચુકયા હતા. જૈન બૌદ્ધ અને વૈદિક ધર્મના અનુયાયી પણ એકબીજાનું ખંડન મંડન કરી રહેલ હતા. ઇત્યાદિ અનેક કારણેાથી આગમના શ્રુતધરોની સંખ્યા દિનપ્રતિદિન એછી થઇ રહેલ હતી, તે વિકટ વેળામાં આ કન્દિલે શ્રુતની સુરક્ષાને માટે મથુરામાં ઉત્તરાપથના મુનિએનુ એક સ`મેલન ખેાલાગ્યુ અને આગમાનુ પુસ્તકાના રૂપમાં લેખન કરાવ્યું. આ સંમેલન વીર સંવત ૮૨૭ થી ૮૪૦ના આસપાસ થયુ હતુ ૧૯ બીજી બાજુ આચાર્ય નાગાર્જુને વલ્લભી સૌરાષ્ટ્ર માં દક્ષિણાપથના મુનિઓનુ સંમેલન ખેલાયું અને આગમાનું લેખન સંકલન કર્યું. આ સ ંમેલન દૂર દૂર હોવાના કારણે વિરો એક-બીજાના વિચારોથી અવગત ન થઇ શકયા. તેથી પાઠામાં કેટલાક રથળા ઉપર ભેદ થઇ ગયા. ઉપર જણાવેલ વાચનાઓને સપન્ન થયાને લગભગ દોઢસો વર્ષથી પણ અધિક સમય વ્યતીત થઇ ગયા, ત્યારે વલ્લભી નગરમાં દેવગણી ક્ષમાશ્રમણુની અધ્યક્ષતામાં શ્રમસંધ એકત્રિત થયા. બન્ને વાચનાના વખતે જે જે વિષયામાં મતભેદ થઈ ગયા હતા, તે ભેદોના દેવિદ્રંગણીક્ષમા શ્રમણે સમન્વય કર્યા, જે પાઠામાં સમન્વય ન થઇ શકયા તે સ્થળા ઉપર કદિલાચાર્યના પાઠને પ્રમુખતા આપીને નાગાર્જુનના પાઠાને પાઠાંતરના રૂપમાં સ્થાન આપ્યું. ટીકાકારોએ · નાગાર્જુનીયાન્તુ પઠન્તિ’ના રૂપમાં તેના ઉલ્લેખ કરેલ છે, તે આગમાની ચેાથી વાચના છે,
6
આચાર્ય દેવગિણી; આચાર્ય પ્રવર દેવર્કિંગણી ક્ષમાશ્રમણુ જૈન આગમ સાહિત્યના પ્રકાશમાન નક્ષત્ર છે, તેમની પ્રખર પ્રભાથી આજે પણ
જૈન
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
